Antoy Nakakaukolan Parad Matalonan Panamaley?

Labayen mo tay ontiblong ed ilog ya agmo ni unonan araley onlangoy? Delikado itan a makulangkulang a kiwas​—sengeg na ipatey ni ingen. Balet, isipen pay karakel na totoon apuradon onloob ed panamaley a samsamet so amta ra no panoy panakbat ed saray responsabilidad a nalalanor.

INKUAN nen Jesus: “Siopa ed sikayo so, anta labay to so mamaalagey na sakey ya ilang, ag-onyurong ya unona tan bilangen to so bili, no walaan kasi panumpal to ed sikato?” (Lucas 14:28) Say panangipaalagey na panamaley et singa met panangipaalagey na tori. Kaukolan a saramay malabay a mangasawa et amtaen dan amin so nalalanor ed panamaley pian seguroen a nakapet daray kakaukolanen.

Pangusisa ed Panamaley

Say pakawalaan na kapareha a pakapanginabangay gayaga tan kaermenan et talagan sakey a bendision. Paandien na panamaley so ag-inkaligsa ya epektoy inkabegtebegtew odino kaandiay-ilalo. Peneken toy nisipor a pilalek tayon naaro, pakawalaay kaiba, tan inkamaapit. Tekep na makatunongan a rason, inkuan na Dios kayarin apalsa si Adan: “Aliwan maong a manbukbukor so too; igawaan ko na sakey a manepeg a katulongan to.”​—Genesis 2:18; 24:67; 1 Corinto 7:9.

On, say pakawalaan na asawa et manolbar ed pigaran problema. Balet ta mamawala met na saray balon problema. Akin? Lapud say panasawa et pankasakey na duaran mandumaan a personalidad a nayarin manbagayan balet ta agbalot manpareho. Kanian, anggan say bagbagay a maong a sanaasawa et sagpaminsan a makasagmak na gotgotan. Insulat nen Kristianon apostol Pablo a saramay mangasawa so managmak na ‘irap ed laman’​—odino singa impangipatalos na The New English Bible, “ot-ot tan ermen ed sayan pisikal a bilay.”​—1 Corinto 7:28.

Kasin pesimistiko si Pablo? Andin balot! Bibilinen to lambengat iramay mannononot a mangasawa a magmaliw a realistiko. Say maliket a liknaan ed pakakaayat ed sakey so aliwan eksakton pakadeterminaan ed pagmaliway panamaley ed ilabas na pigaran bulan tan taon kayari agew na kasal. Balang panamaley et walaan na nikaduma iran angat tan problema. Say isyu et aliwan say no kasin onlesa iratan noagta no panoy pangarap ed saratan sano onlesa ira.

Saray problema so mangiter na pankanawnawa ed sanasawa pian nipanengneng day inkapuro na aroan da. Pian iyilustra: Ompatnag a matalonggaring so sakey a panaglayag a barko no akadaong ed pier. Balet ta napaneknekay kualidad to diad dayat​—anganko anggan diad basig na saray daluyon na bagyo. Mipadpara, say biskeg na bedber na panamaley so aglabat nadetermina legay mareen iran bekta na romantikon inkakalmado. No maminsan et napaneknekan itan diad makapasubok iran sirkumstansia sano subaen na sanasawa iray bagyo na kairapan.

Pian nagawaan itan, kaukolan na sanasawa so pansipanan, ta ginagala na Dios a say laki et “yamong to so asawa to” tan magmaliw iran dua a ‘saksakey a laman.’ (Genesis 2:24) Say ideyan pansipanan so tatakotan na dakel a totoo natan. Ingen, makatunongan labat a say duaran too a talagan manaaroan so malabay a masimoon a mansipanan a mansiansian mankasakey. Say pansipanan et ikdan toy dignidad so panamaley. Mangitarya na basiyan parad kompiyansa ya, antokaman so nagawa et mantulongan so sanasawa.a No agkani akaparaan ed ontan a pisipanan, talagan agkani akaparaan a mangasawa. (Ikompara so Eclesiastes 5:4, 5.) Anggan saramay wala lay asawa so kaukolan nin mamalaknab ed apresasyon da ed no panon kaimportanti so pansipanan parad mansiansian panamaley.

Pangusisa ed Inkasika

Andi-duaruwan nilistam iray kualidad a labay mo ed sakey a kapareha. Balet, mas mairap so pangusisam ed inkasika pian determinaen no panon kan makatulong ed panamaley. Makana so dilin-panangusisa, antis tan kayarin mansambaan ed kasal. Alimbawa, itepet mo’d inkasika iray onggendan a tepet.

• Kasin mabulos ak a misipanan a legay-bilay ed kaparehak?​—Mateo 19:6.

Diad panaon na propeta ed Biblia a si Malaquias, inkaindan na dakel a kaasawaan a lalaki so kaasawaan da, anganko et pian mangasaway mas ugaw a bibii. Inkuan nen Jehova a say altar to so napno na saray lua na imbatikan ya asawan bibii, tan kinondena toray lalakin “sililiput” ed kaasawaan da.​—Malaquias 2:13-16.

• No nononoten koy mangasawa, kasin linmampas ak la’d inkatobonbalo a mabiskeg a tuloy so seksual a liknaan tan nayarin apektaen toy dugan panagdesisyon?​—1 Corinto 7:36.

“Peligrosoy masaksakbay a pangasawa,” inkuan nen Nikki, a mantaon na 22 sanen akiasawa. Impasakbay to: “Saray liknaan mo, kalat, tan panlabay so mantultuloy a manguman manlapud atrasado lan inkatin-edyer mo anggad pantaon moy 25 anggad 29.” Siempre, agnadetermina’d edad labat so pagmaliw ya akaparaan parad panamaley. Anggaman kuan, say sakey a mangasawan agni linmampas ed inkatobonbalo a say seksual a liknaan et kabusbuskagan to tan nagkalalo lan mabiskeg a mamikewet ed panag-isip na sakey tan mamulag ed sakey ed posibli iran problema.

• Antoray walan walnak ya ontulong ed siak parad matalonan panamaley?​—Galacia 5:22, 23.

Onia so insulat nen apostol Pablo ed saray taga-Colosas: “Mampales kayo la sirin, a singa saray pinili Dios, sasanto tan inararo, sakey a puso a maabagey, maong a linawa, kauyamoan, kareenan, kasungdoan.” (Colosas 3:12) Matukoy iyan simbawa parad saramay mannononot a mangasawa ontan met ed saramay wala lay asawa.

• Kasin walad siak so inkatatken pian suportaay kapareha no onlesa iray problema?​—Galacia 6:2.

“Sano onlesa iray problema,” inkuan na sakey a doktor, “say tendensia et teteley kapareha. Aliwan importanti no siopay tetelen. Imbes, no panoy pantulongan na sanasawa pian napaaligwas so relasyon da bilang sanasawa.” Onaplika iray salita nen makabat ya Arin Solomon ed saray walay asawa. “Say duara sikara so magmaong nen sakey, lapu ed walaan ira na maong a tumang nipaakar ed kimey da. Ta no nipasag ira, say sakey bangonen to so kapara to; balet kasi la so bukbukor sano nipasag, tan andian na sananey a mamangon ed sikato.”​—Eclesiastes 4:9, 10.

• Kasin inkalapagan a masayaksak ak tan optimistiko, odino maermen tan negatibo a maong?​—Uliran 15:15.

Momoriaen na negatibon too so kada agew bilang mauges. Agmamilagron umanen na panangasawa iyan ugali! Say walad kasuloan​—laki man odino bii​—a sobran kritiko odino pesimistiko so siansian makritiko odino pesimistiko anggan sano wala lay asawa to. Say ontan a negatibon panmoria so panlapuay teriblin detdet ed panamaley.​—Ikompara so Uliran 21:9.

• Kasin kalmado ak sano nadedesdes, odino agko napokpokay onsanok?​—Galacia 5:19, 20.

Gagangganen iray Kristiano a magmaliw a “matantan ya onsanok.” (Santiago 1:19, NW) Antis tan legay panamaley, say laki odino bii so kaukolan a mamayubo ed panangiyaplika’d sayan simbawa: “Onsanok kayo, ingen ta agkayo mankakasalanan: agkomon onselek so agew a sipapasnok kayo ni.”​—Efeso 4:26.

Pangusisa ed Prospektibon Kapareham

“Say masimpit a too nengnengen to a maong so laen to,” kuan na proverbioy Biblia. (Uliran 14:15) Nagkalautlan tua iya sano mamipili na asawaen. Say pamili na asawaen so sakey ed sankaimportantian iran pandesisyonan na laki odino bii. Ingen, naoobserbaan a dakel a totoo so manguusar na mas dakel a panaon ed pandesidi no dinan a kotse so saliwen odino iner so pan-eskuelaan nen say no siopay asawaen.

Diad Kristianon kongregasyon, saramay apabtangan na responsabilidad so ‘asali ya unona [“ed kinepeg,” NW].’ (1 Timoteo 3:10) No nononoten moy mangasawa, labay mon naseguroy “kinepeg” na sananey a too. Alimbawa, konsideraen pay onggendan iran tepet. Anggaman nipresenta iratan manlapud punto de bista na sakey a bii, dakel ed saray prinsipyo so onaplika met ed laki. Anggan saramay wala lay asawa so nagunggunaan diad pangonsidera ed sarayan punto.

• Antoy walan reputasyon to?​—Filipos 2:19-22.

Dedeskribien na Uliran 31:23 so asawan laki a “kabkabat ed saray wangalan, sano miyurong ed saray mamasiken ed dalin.” Saray mamasiken na syudad so akayurong diad saray wangalan na syudad pian mangipaakseb na panangukom. Mapatnag sirin a sikatoy walad posisyon a panmamatalkan na publiko. Say pangipasen na arum ed sakey a too so mangibagay reputasyon to. No matukoy, konsideraen met so pangipasen na saray walad silong na autoridad to. Saya so nayarin pakapatnagan no panoy pangipasen mo met ed sikato ed ilabas na panaon, bilang kapareha to.​—Ikompara so 1 Samuel 25:3, 23-25.

• Antoy walan moralidad to?

Say maridios a kakabatan so ‘manuna ed amin et masimpit.’ (Santiago 3:17) Kasin say prospektibon kapareham et mas interesado ed dilin pakapenek to’d sekso nen say talindeg yon dua ed Dios? No agto panggugunaetay pambilay unong ed saray estandarte na Dios ed moral, antoy walan basiyan a napanisiaan a gawaen to itan kayari kasal?​—Genesis 39:7-12.

• Panon toak a tratratoen?​—Efeso 5:28, 29.

Ibabaga na libroy Biblia ya Uliran nipaakar ed asawan laki a ‘manmamatalek’ ed akulaw to. Sakey ni, “sikato so idayew to.” (Uliran 31:11, 28) Sikatoy ag-alablabas a maimon, nisay agmakatunongan ed saray iilaloan to. Insulat nen Santiago a say kakabatan manlapud tagey et “mareen, [makatunongan], . . . napno na panangasi tan maong iran bunga.”​—Santiago 3:17.

• Panon ton tratratoen iray kapamilyaan ton mismo?​—Exodo 20:12.

Say respeto ed atateng so aglabat kakaukolanen parad ananak. Ibabaga na Biblia: “Pakadenglen mo so amam a nanilalak ed sika, tan agmo mudmoraen so inam sano akulaw [la].” (Uliran 23:22) Makapainteres, onia so insulat nen Dr. W. Hugh Missildine: “Dakel a problema tan agpantutunosan ed panamaley so nayarin napaliisan​—odino anggan panon et natebek la—​no say prospektibon nobya tan nobyo so manbisitaan ya impormal ed abung da tan obserbaan so relasyon ed baetan na ‘piasawaan’ tan saray atateng to. Say paraan a pangipapasen to’d atateng to et impluensiaan toy paraan a pangipasen to’d magmaliw ya asawa to. Nepeg ya itepet na sakey: ‘Kasin labay koy natrato a singa panagtrato to’d atateng to?’ Tan say panagtrato’d sikato na atateng to so maabig a pakapatnagan ed no panon ton tratoen so inkasikato tan no panon ton ilaloay pidedeneng mo ed sikato​—kayari na honeymoon.”

• Kasin agto napokpokay onsanok odino maabuson manalita?

Isisimbawa na Biblia: “Saray amin a kapaitan, tan sanok, tan ingongot, tan ingal, tan mauges a panagsalsalita, naekal komon ed sikayo, pati amin a mauges a kanonotan.” (Efeso 4:31) Impasakbay nen Pablo ed si Timoteo so nipaakar ed pigaran Kristiano a ‘kinmalog so ulo ra nisengeg ed saray pikokolkol tan pisasangsangan ed saray salita’ tan mangiyabuloy ed “siblet, kolkol, panamabaing, saray mauges ya inap, siblangan na saray totoo a mauges so kalakal da.”​—1 Timoteo 6:4, 5.

Niarum ni, insulat nen Pablo a pian onkualipika so sakey ed espisyal iran pribilihyo ed kongregasyon et kaukolan ya “aliwan masepak”​—unong ed orihinal a Griego, “agmanponiti.” (1 Timoteo 3:3, paimano’d-leksab, NW) Sikatoy agmanpasakit ed totoo ed pisikal odino ed insangin paraan. Say toon onkiling a marawal no mamapasnok so agmanepeg a piasawaan.

• Antoray kalat to?

Arum so mangegemtan na kaykayamanan tan manani ed agnapaliisan iran pansumpalan. (1 Timoteo 6:9, 10) Arum so mipapalyagan ed walan bilay ya andian labat na gagala, ya andian na saray kalat a dampoten. (Uliran 6:6-11) Balet, say maridios a too so mangipanengneng na parehon determinasyon a singa impanengneng nen Josue, a kuanto: “Nipaakar ed siak tan say abung ko, manlingkor kami ed si Jehova.”​—Josue 24:15.

Saray Tumang tan Responsabilidad

Say panangasawa so madibinon institusyon. Inautorisaan tan inletneg itan nen Jehova a Dios. (Genesis 2:22-24) Denisinyo toy uksoyan na panamaley ta pian napormay permanentin bedber ed baetan na laki tan bii pian sikaray makapantulongan. Sano iyaaplika iray prinsipyo na Biblia, nailaloan na sanasawa a maliket so pansumpalan na bilay da.​—Eclesiastes 9:7-9.

Balet, nepeg a nonoten a manbibilay itayo la ed ‘maatap iran panaon a mairap a pidenengan.’ Impasakbay na Biblia a legan na sayan panaon, saray totoo so magmaliw a “mangaro ed saray lamalaman da, maaro ra na pilak, managpasirayew, atagey a linawa, . . . aliwa ran masimpit, anggapo so aro ra a nianakan, anggapo so panangasi ra, . . . managliput, mayu-uges, mapasang.” (2 Timoteo 3:1-4) Sarayan walna so walaay makapuy ya epekto ed panamaley na sakey. Kanian, saramay mannononot a mangasawa so kaukolan a seryoson mangamta ed saray nalalanor. Tan saramay wala la’d estado natan so nepeg dan itultuloy a paaligwasey panaamong da diad panaral tan pangiyaplika ed madibinon giya a naromog ed Biblia.

On, maabig no saramay mannononot a mangasawa so onnengneng ni ed kayari na agew na pankasal. Tan amin so kaukolan a mangikonsidera aliwa labat la’d panangasawa noagta ontan met ed bilay na walay asawa. Onsaral ed si Jehova parad panangigiya ta pian makapanisip ka ed realistikon paraan imbes a diad romantikon paraan labat. Diad panggawa’d satan, maseguron napanggayagaan moy matalonan panamaley.

[Paimano ed leksab]

[Kahon ed pahina 5]

“Sankaabigan a Deskripsion na Aron Abasak ed Kapiganman”

“Panoy pakaantam no talagan oniibeg ka la?” insulat nen Dr. Kevin Leman. “Walay kadaanan a libro a lugan toy deskripsion na aro. Say libro so ngalngali duan libon taon la, balet siansia nin sankaabigan a deskripsion ed aron abasak ed kapiganman.”

Tutukoyen nen Dr. Leman iray salita nen Kristianon apostol Pablo a naromog ed Biblia diad 1 Corinto 13:4-8:

“Say aro manangitepel, tan mauyamo; say aro anggapoy sible’to; say aro agto ipasirayew so inkasikato, aliwan mapangta. Aliwan mabanday so kagagawa to, agto anapen so kien to, agmanpasnok, agmanisip na mauges; Agto panliketan so ag-onkatunongan, balet manliket ed katuaan. Amin itepel to, amin sisiaen to, amin ilaloan to, amin sungdoan to. Say aro agbalot mangangga.”

[Kahon ed pahina 8]

Makapalikdoy Emosyon

Mapatnag ya amtan tuloy na Sulamitan bii ed panaon na Biblia so mapalikdon pakayari na romantiko iran liknaan. Sanen kakarawen nen maimpluensian Arin Solomon, inkuan to’d kakaulop ton bibii ya “agyo met liingen so arok, anggan ed labay to.” (Kanta nen Solomon 2:7) Aglabay na sayan makabat a marikit a desdesen na kakaaro to ed pagmaliw a natalonaay emosyon to. Praktikal met iya ed saramay mannononot a mangasawa natan. Kontrol moy liknaan mo. No mangasawa ka, kaukolan a lapud inarom itan a too, aliwan lapu labat ed ideyan wala kala’d estado.

[Litrato ed pahina 6]

Anggan saramay abayag lan kasal et napaelet day bedber na panamaley da

[Litrato ed pahina 7]

Panon ton tratratoen iray atateng to?