Panangagamil na Maridios a Debosyon Ed Matatatken ya Atateng
“Paulian a [saray anak odino apo] so makaaral nin ununa a mangagamil na maridios a debosyon ed dilin sankaabungan da tan itultuloy dan bayaran so manepeg a tumang ed saray atateng da tan lalaki-babai ra, lapud saya so makapaliket ed imaton na Dios.”—1 TIMOTEO 5:4.
1, 2. (a) Siopa so imbaga na Biblia a responsabli diad pangasikaso ed ontatatken laran atateng? (b) Akin a seryoson pamaakaran ed sakey a Kristiano so pamaulian to ed sayan kimey?
BILANG sakey ya ugaw, sika so kinomisan tan sinalimbengan da. Bilang sakey a matatken, kinerew mo so simbawa tan suporta ra. Balet sikara la so tinmatken tan nakaukolan da so manuporta ed sikara. Inkuan nen apostol Pablo: “Balet no anggan siopan balo et walaan na saray anak odino apo, komon saraya so makaaral ya ununa a mangagamil na maridios a debosyon ed dilin sankaabungan da tan itultuloy dan bayaran so tumang ed saray atateng da tan lalaki-babai ra, lapud saya so makapaliket ed imaton na Dios. Peteg a no siopaman et agto itaryaan iraman so kayarian to, tan nagkalautla ed saraman so kabiangan na sankaabungan to, intalirak to so pananisia tan mas lalon mauges nen say sakey a toon andian na pananisia.”—1 Timoteo 5:4, 8.
2 Nilibu-libo ed saray Tasi nen Jehova natan so mangukumponi ed saray matatken lan atateng. Satan so gagawaen da ya aliwa lambengat ed “panangasi” (The Living Bible) odino “kimey” (The Jerusalem Bible) noagta lapud “maridios a debosyon,” salanti, panamagalang ed Dios. Bidbiren da a say pamaulian ed saray atateng ed panaon na pankaukolan so kasimbang na ‘panangitalirak na [Kristianon] pananisia.’—Ipareng so Tito 1:16.
‘Sakbaten Yo So Dilin Awit’ na Panangasikaso
3. Akin a nayarin say panangumponi ed atateng na sakey so peteg ya angat?
3 Say panangasikaso ed matatatken laran atateng so nagmaliw a peteg ya angat, nagkalautla ed saray daldalin ed Sagur. Saray pamilya so mabetbet ya ataytayak. Saray sasaliwen so tinmagey ya agnakontrol. Saray kaasawaan a bibii so mabetbet a walaan na saray sekular a trabaho. Say panangumponi ed ontatatken lan ateng so magmaliw a balbaleg a kimey, ilautla no say manangumponi so aliwa lan walad kalangweran. “Linmampas kami ed masulok a 50, a walaan na saray angkabaleg laran anak tan apo a mankaukolan met na tulong,” so inkuan na sakey ya agin biin manbabanikel a mangumponi ed ateng to.
4, 5. (a) Diad siopa so ipapanengneng na Biblia a nayarin mabetbet a misakbatan ed awit na panangasikaso? (b) Panon a saray arum so pinmaliis ed responsabilidad diad saray atateng da diad agew nen Jesus?
4 Impanengneng nen Pablo a say responsabilidad so nayarin pibiangan na “saray anak odino apo.” (1 Timoteo 5:4) No maminsan, anggaman kuan, saray sinansakey so masugnar a ‘manakbat ed awit da’ na panangasikaso. (Ipareng so Galacia 6:5.) “Kaluklukpos na atsik ed situasyon,” so inreklamo na sakey a matatken. Balet kasin say ontan a kurang so makapaliket ed si Jehova? Nonoten so aminsan ya imbaga nen Jesus ed saray Pariseos: “Imbaga nen Moises, ‘Igalang mo so amam tan inam’ . . . Balet sikayon totoo ikuan yo, ‘No say sakey a too et ibaga to ed ama odino ina to: “Antokaman a nayarin pinabangan mo komon ed siak so corban, (salanti, sakey a langkap ya indedika ed Dios,)”’—sikayon totoo so agla mangabuloy ed sikaton manggawa na sakey a bengatla ya onkana ed si ama to odino ina to, tan sirin gawaen yo so salita na Dios ya andi-kakanaan diad tradisyon yo.”—Marcos 7:10-13.
5 No ag-inimano na sakey a Judio a tulongan so walad kairapan ya atateng to, nakaukolan to lambengat ya ideklara iray kayarian to a “corban”—sakey a langkap a niganan usaren ed templo. (Ipareng so Levitico 27:1-24.) Mapatnag a sikato so anggapo ed tampol a kapilit, anggaman kuan, a mangiyawat ed sayan impasen a langkap. Sirin nayarian ton bembenan (tan andi-duaruwan usaren) iray kayarian to ed andi-geter a panaon. Balet no saray atateng to so mankaukolan na pinansyal a tulong, nayarian toy onlukpos ed kimey diad sisasantiton pangideklara ya amin a kayarian to so “corban.” Sayan kapalikdoan so kinondena nen Jesus.
6. Anto so nayarin mamakiwas ed arum natan ya ompaliis ed saray obligasyon da ed atateng da, tan kasin saya so makapaliket ed Dios?
6 Say sakey a Kristianon mangusar na saray maapan panagbaraan pian napaliisan to so kimey to so sirin mamapalikdo ed Dios. (Jeremias 17:9, 10) Tua, saray problema ed pinansyal, ikakapuy na bunigas, odino saray mipadparan sirkumstansya so nayarin limitaan ton tuloy no panon kalaknab so nagawaan na sakey ed saray atateng to. Balet, arum so nayarin basta pablien da iray materyal a kayarian, panaon, tan pribasya a mas nen say pankaabigan na atateng da. Agaylan satan so pansimpisimpitan, anggaman kuan, ed pangipulong ed Salita na Dios balet ta gawaen ya “andi-kana” diad agtayo ikiwas a mangasikaso ed saray atateng!
Kooperasyon na Pamilya
7. Panon so pikoopera na pamilya diad panangitarya na panangasikaso ed matatken lan ateng?
7 Irerekomenda na arum ya eksperto a sano onlesa so krisis a manasaglawi ed matatken lan ateng, manawag na kumperensya ed pamilya. Sakey a membro na pamilya so nayarin manakbat ed baleg a responsabilidad. Balet diad maulimek tan walaan na getman pibiang ed “maamot a tongtong,” mabetbet a saray pamilya so makapanggawa na paraan diad pisakbatan ed awit. (Uliran 15:22) Arum a manaayam ed arawi so nayarin makayarin ontulong ed pinansyal tan ondalaw a panapanaon. Saray arum so nayarin mangasikaso ed saray kimey odino mangitarya na transportasyon. Akin, say basta pipaknan ondalaw a maparanay ed saray atateng so nayarin abalbaleg a tulong. Inkuan na sakey ya agin bii a manedad ed lampas na 80 nipaakar ed idadalaw na saray anak to, “Sikato so singa makarepreskon iinumen!”
8. (a) Kasin saray membro na pamilya ed sigpot-panaon a serbisyo so nipuera diad pibiang ed panangasikaso ed atateng da? (b) Diad anton kalaknab so agawaan na arum ed sigpot-panaon a serbisyo diad panumpal ed saray obligasyon da ed saray atateng da?
8 Nayarin arapen na saray pamilya so delikadon problema, anggaman kuan, sano say sakey a membro so wala ed sigpot-panaon a serbisyo. Saray sigpot-panaon a ministros so agmangibaraan na inkasikara a manlapud saratan ya obligasyon, tan dakel so akapanggawa na saray ekstraordinaryon sagpot diad pangisaklang na panangasikaso ed atateng da. Inkuan na sakey a manangasikaso na sirkito: “Agmin balot inisip no panon a makapabelat ed emosyonal tan pisikal so pangumponi ed saray atateng mi, nagkalautla sano diad parehon panaon et sasalien a sumpalen iray nakakaukolan diad sigpot-panaon a serbisyo. Peteg, sikami so nitarok ed saray getar na panagsungdo mi tan alikna mi so pankaukolan na ‘biskeg a wala ed labas na gendat.’” (2 Corinto 4:7) Komon ta itultuloy nen Jehova a pabiskegen iray ontan.
9. Anton panamaseseg so niiter ed saraman so andian na pampilian noagta ontunda ed sigpot-panaon a serbisyo diad pangasikaso ed atateng?
9 No maminsan, anggaman kuan, kayari na pakausisa ed amin nin arum a responsabilidad, say sakey a membro na pamilya so andian na pampilian noagta taynanan to so sigpot-panaon a serbisyo. Natalosan, say ontan so nayarin walaan na mansasamsaman a liknaan diad pangitunda ed saray pribilehyo to ed serbisyo. ‘Kabat tayo a Kristianon responsabilidad tayo so pangasikaso ed matatken tan mansasakit ya inak,’ so inkuan na sakey a datin misionero. ‘Balet no maminsan et singa nikadkaduman tuloy.’ Nodnonoten, anggaman kuan, a say ‘pangagamil na maridios a debosyon ed abung so makapaliket ed imaton na Dios.’ (1 Timoteo 5:4) Nonoten, met, a “say Dios so aliwan agmatunong ta pian nalingwanan to so kimey yo tan say aron impanengneng yo ed ngaran to, a sikayo so nanlingkor ed saray sasantos tan mantutultuloy a manlilingkor.” (Hebreos 6:10) Inkuan na sakey a sanasawan anaynan ed dakel iran taon na sigpot-panaon a serbisyo: “Say nengneng na panmoria mi ed satan, ya importante lambengat ed sikami so pangasikaso ed saray atateng mi a singa dia ed kiwawala mi ed sigpot-panaon a serbisyo.”
10. (a) Akin a nayarin arum so anaynan ed sigpot-panaon a serbisyo ya asakbay a tuloy? (b) Panon so nepeg a panmoria na saray pamilya ed sigpot-panaon a serbisyo?
10 Angangko, arum so anaynan ed sigpot-panaon a serbisyon asakbay-a-tuloy lapud inkatunongan na kakanayon da: ‘Sikayo so ag-asinger ed saray anapan tan pamilya. Akin ya agyo kumponien si Dad tan si Mom?’ Anggaman kuan, agta say panagpulong a kimey so sankaganatan a nagagawa natan? (Mateo 24:14; 28:19, 20) Saramay wala ed sigpot-panaon a serbisyo so sirin manggagawa na sankakanaan a kimey. (1 Timoteo 4:16) Ontan met, impanengneng nen Jesus a, diad arum a sirkumstansya, et say serbisyo ed Dios so manuna nen saray pamaakaran na pamilya.
11, 12. (a) Akin a sinimbawa nen Jesus so sakey a lakin “paulian iray inaatey a mangiponpon ed inaatey da”? (b) Antoran oksuyan so ginawa na arum a pamilya sano say sakey a membro so wala ed sigpot-panaon a serbisyo?
11 Alimbawa, sanen ag-inawat na sakey a too so imbitasyon ed pagmaliw a patumbok nen Jesus, kuanto: “Iyabuloy mo nin ununa a siak so onla tan iponpon koy amak,” inmebat si Jesus: “Paulian moray inaatey [ed espiritual] ya iponpon daray inaatey da, balet onla ka tan iyabawag mo so panarian na Dios.” (Lucas 9:59, 60) Lapud iponpon na saray Judios so inatey da ed agew ya impatey da, aliwan matua a say ama na laki so peteg ya inatey. Nayarin say laki so malabay lambengat a miayam ed si matatken lan ama to ya anggad ipatey na ama to. Anggaman kuan, lapud arum iran kakanayon so mapatnag a wadman a mangiter na sayan panangasikaso, pinaseseg nen Jesus so laki a “mangiyabawag ed panarian na Dios”!
12 Arum a pamilya so mipadparan akaromog a sano amin a membro so mikoopera, mabetbet a niyareglo ed sakey a wala ed sigpot-panaon a serbisyon mibiang diad pangumponi ed atateng to ya agto tataynanan so sigpot-panaon a serbisyo. Alimbawa, arum iran sigpot-panaon a ministro so ontutulong ed atateng da diad saray sampot-simba odino diad saray panaon na bakasyon. Makapasagyat, pigara ed saray matatken ya atateng so mangipilit a saray anak da so mansiansia ed sigpot-panaon a serbisyo, anggan diad malaknab a sakripisyo ed biang na atateng. Si Jehova so siyayaman a mamendisyon ed saraman so mangiyuna ed saray intereses na Panarian.—Mateo 6:33.
“Kakabatan” tan “Pakatebek” Sano Miamong So Atateng
13. Antoran problema so nayarin onlesa sano say sakey ya ateng so naimbitaan a miamong ed saray anak da?
13 Inyuksoy nen Jesus a si abalon ina to so miamong ed saray mananisian kakanayon to. (Juan 19:25-27) Dakel iran Tastasi so mipadparan angimbita ed saray atateng da a miamong ed sikara—tan naeksperiensia ra so dakel iran magayagan panaon tan bendisyon. Anggaman ontan, saray agnapitunosan ya estilo-na-panagbilay, limitadon pribasya, tan say irap na inagew-agew a panangasikaso so mabetbet a makapadismaya so pangisempet ed ateng ed amin a nasasaglawi. “Say pangasikaso ed si Mom so lalon mamaalipanes ed siak,” so kuan nen Ann, a say katulangan ton bii so mansasakit na Alzheimer. “No maminsan et naandian ak ni na anos tan mansalitan mapasang ed si Mom—tan siak so nagonigon.”
14, 15. Panon so pakatulong na “kakabatan” tan “pakatebek” a ‘mamabiskeg’ ed sakey a pamilya ed leksab na sarayan sirkumstansya?
14 Inkuan nen Solomon a “diad panamegley na kakabatan et say sankaabungan so nipaalagey, tan diad pakatebek et mansumpal a niletneg a malet.” (Uliran 24:3) Si Ann, alimbawa, so analin magmaliw a lalon makatalos ed problema na katulangan ton bii. “Lawas kon ninonot a sikato so mansasakit tan ag-onkikiwas a tekep na gagala.” Siansia ni, “sikatayon amin so nagapol ed dakel a danay. No siopaman et agnagapol ed salita, sayan sakey so ayadyarin too.” (Santiago 3:2) Balet sano onlesa so gutgutan, ipanengneng so kakabatan diad pangamper na ingongot odino sanok. (Efeso 4:31, 32) Pantotongtongan iray pamaakaran bilang sakey a pamilya, tan anapen iray dalan a pikumpromiso odino panangiyarunsa.
15 Say pakatebek so ontulong met ed sakey a mitalosan ya epektibo. (Uliran 20:5) Anganko ta say sakey ya ateng so walaan na kairapan a mangiyarunsa ed kurang na nagagawa diad balon ayaman. Odino anganko ta lapud makapuy a panagdesisyon, et liknaan to so agmikoopera. Diad leksab na arum iran sirkumstansya, nayarin anggapoy pampilian noagta say pansalitan mapekder. (Ipareng so Genesis 43:6-11.) “No agko ibaga so andi ed si inak,” so kuan na sakey ya agin bii, “gastosen ton amin so kuarta to.” Sakey a matatken, anggaman kuan, so makaromog no maminsan a nagegemtan to so panangaro nen ina to ed sikato. “Dakel a danay sano onsaew so panagkatunongan, ikuan ko lambengat, ‘Mom, ipangasi yo pan satan so gawaen ed siak?’ tan sikato so ontalineng.”
16. Akin a say sakey a maaron asawan laki so nepeg a mangipanengneng na “pakatebek” ed asawa to? Panon so pakapanggawa to ed satan?
16 Lapud say asawan bii so mabetbet a manakbat ed maslak ya awit na panangasikaso, say makatebek ya asawan laki so manimano a say asawan bii so agnapunaw—diad emosyon, pisikal, odino espiritual. Ibabaga na Uliran 24:10: “Kasin impanengneng mo so inkasikan adismaya ed agew na gonigon? Say biskeg mo so onmelag.” Anto so nagawaan na asawan laki pian napasimbalo so entusiasmo na asawa to? “Say masiken ko so onsempet,” kuan na sakey ya agin bii, “tan siak so lakapen to tan ibaga to ed siak no panon so panangapresya ton tuloy ed siak. Agko komon asungdoan no sikato so anggapo!” (Efeso 5:25, 28, 29.) Nayarian to met ya iyaral so Biblia ed asawa to tan maparanay a manpikasin kaiba to. On, anggan diad leksab na sarayan sankairapan a kipapasen, say sakey a pamilya so “napabiskeg.”
Panagkumponiyan ya Ayaman
17, 18. (a) Anton kundang so apilit a gawaen na arum a pamilya? (b) Diad ontan iran kipapasen, panon so pakatulong na saray angkabaleg iran ananak ed atateng da a mangiyarunsa?
17 Kuan na sakey a herontolohista: “Onsabi so punto a say pamilya so andian na abilidad nisay kuarta a pamasiansia ed ayaman [na ateng].” A singa imbaga na sakey ya asawan laki: “Asabin say bunigas na akulaw ko so nagba diad panalin pangiter ed si Mom na 24-oras-ed-kada-agew a panangasikaso. Andian kami na pampilian noagta say pangiyakar ed si Mom diad panagkumponiyan ya ayaman. Balet ta pinautot to so puso mi diad panggawa ed saya.”
18 Say panagkumponiyan ya ayaman so nayarin sankaabigan a panangasikaso diad silong na saray sirkumstansya. Ingen, saray matatken ya inyakar ed ontan iran pasilidad so mabetbet a nagutgut tan nagonigon, a liknaen dan sikara la so kinaindanan. “Maalwar ya impaliwawa mi ed si Mom no akin a saya so nakaukolan min gawaen,” so kuan na sakey ya agin biin tinawag mi na Greta. “Naaralan to so mangitukoy tan natan et impasen to la so ayaman a singa abung.” Say maparanay ya ibibisita so mamainawa ed atateng diad panamegley na panangiyarunsa tan pamaneknek na inkapuro na aro yo ed sikara. (Ipareng so 2 Corinto 8:8.) No problema so kaarawi, mitongtong ed panamegley na telepono, sulat, tan panapanaon ya ibibisita. (Ipareng so 2 Juan 12.) Anggaman kuan, say pambilay ed utel na saray taga mundo so mapatnag a mairap. Magmaliw a ‘manonot ed espiritual a nakakaukolan da.’ (Mateo 5:3) “Itarya mi ed si Mom so materyal a babasaen, tan salien min isingbat iray espiritual a bengatla ya anggad nayari,” so kuan nen Greta.
19. (a) Anton panangasikaso so alaen diad pampili tan pitatalosan ed sakey a panagkumponiyan ya ayaman? (b) Panon so pangungguna to ed sakey a Kristianon manggawa ed anggaan na nayarian ton mangasikaso ed sakey ya ateng?
19 Inreport na The Wall Street Journal ed sakey ya impanaral ed 406 iran panagkumponiyan ya ayaman ed E.U. a ditan et “ngalngalin sakey-a-kakalima so anengneng a maatap ed saray manaayam tan ngalngalin kapaldua lambengat so makakasumpal ed kapegleyan ya estandarte.” Makapaermen ya ibaga, saray ontan a report so makapagonigon. Kanian no say panagkumponiyan ya ayaman so nakaukolan, maalwar a pilien so sakey. Ombisitan personal pian nengnengen no kasin sikato so malinis, namimintinan maong, walaan na grupo na kualipikadon manag-asikaso, singa-abung ya atmospera, tan walaan na magenap a panangan. Amtaem a maapit so kakaasikaso na atateng yo. Sikara so iyalibansa yo, a tulongan yoran paliisan daray makapuy a kipapasen a nayarin onlesa, angangko diad saray minumundon piesta opisyal odino panligliwaan. Diad panggawa na anggaan na nayarian yon mangitarya ed atateng yo na sankaabigan a panangasikaso ed leksab na saray sirkumstansya, naandi ed sikayo so liknaan na kagonigon a nayarin mangisturbo ed sikayo.—Ipareng so 2 Corinto 1:12.
Maliket a Manangiter, Maliket a Manangawat
20. Akin ya importante a saray anak so maliket a manangiter?
20 “Sankairapan,” so kuan na sakey a Kristianon bii nipaakar ed panangumponi ed atateng to. “Ilutoan ko ra, ilinisan ko ra, kuyongen ko ra ed panakis, salatan ko so apis na dokulan sano sikara so masuyat.” “Balet antokaman a ginawa mi ed sikara,” kuan na masiken to, “ginawa min malikeliket—masayaksak. Sinali min tuloy ya agmin balot panliknaen iray atateng mi a sikami so maingongot diad panangasikaso ed sikara.” (2 Corinto 9:7) Saray matatatken so mabetbet a masugnar a mangawat na tulong tan agda labay so magmaliw a pakabelatan ed arum. Say awawey ya ipatnag yo sirin so sankakanaan.
21. (a) Panon a saray atateng so magmaliw a maliket a manangawat? (b) Akin a makabat ed sakey ya ateng so pamplanon masakbay a para ed itatken to?
21 Ontan met, say awawey ya ipatnag na atateng so importante met. Anonotan na sakey ya agin bii: “Antokaman a ginawak ed si Mom, sikato so agbalot magenap.” Sirin, atateng, paliisan so pagmaliw ya agmakatunongan odino alablabas a makerew. Tutal, ibabaga na Biblia a “saray anak so agmantipon a para ed saray atateng da, noagta saray atateng so mantipon a para ed saray anak da.” (2 Corinto 12:14) Arum ya ateng so mandarak ed saray kayarian tan magmaliw ya agnakaukolan a pakabelatan ed saray anak da. Ibabaga na Uliran 13:22, anggaman kuan: “Say sakey a maabig so manaynan na sakey a tawir ed saray anak na ananak.” Diad kalaknab a nayari, nayarian na saray atateng so manplano ed arapen a para ed matatken ya edad da, a mangigana ra na pundo tan manggawa na oksuyan diad dilin kaasikaso ra.—Uliran 21:5.
22. Panon so nepeg a panmoria na sakey a too ed saray sagpot ya ibanikel to diad pangasikaso ed ontatatken ya atateng to?
22 Maabig so impangipasen nen Pablo sanen imbaga to a say panangasikaso ed saray atateng na sakey so mansumpal ed “manepeg a tumang.” (1 Timoteo 5:4) A singa imbaga na sakey ya agin laki: “Siak so kinumponi nen Mom ed 20 taon. Anto so agawaan kon mipara ed satan?” Komon ta amin a Kristianon walaan na saray matatken ya atateng so mipadparan natenyeg a ‘mangagamil na maridios a debosyon ed abung,’ a kabat dan sikara so natumangan a siyayaman na Dios a mangisisipan ed saraman so mangigagalang ed atateng da: “Sika [so] mansungdo na andukey a panaon ed dalin.”—Efeso 6:3.
Saray Punton Nonoten
◻ Panon ya arum ed agew nen Jesus so nanggetman ompaliis diad responsabilidad da ed atateng da?
◻ Siopa so nepeg a mangasikaso ed matatken laran atateng, tan akin?
◻ Antoran problema so naeksperiensia na saray pamilya sano say sakey ya ateng so miamong, tan panon so pakatalona ed saratan?
◻ Akin a nayarin nakaukolan so panagkumponiyan ya ayaman, tan panon so pakatulong ed atateng a makapangiyarunsa ed satan?
[Litrato ed pahina 20]
Nayarin gawaen so kumperensya na pamilya diad panalaysay ed no panon a napannanabangan so panangasikaso ed sakey ya ateng
[Litrato ed pahina 22]
No nakaukolan so panagkumponiyan ya ayaman, say maparanay ya ibibisita so makanakana ed kapabiskeg ed emosyon tan espiritual na matatatken