Bethel—Sakey a Syudad na Maong tan Mauges

WALARAY syudad ya ombabantog​—odino arum so ombabalitadon mabanday​—lapud saray ebenton nagagawa ditan. Balet, say Bethel so nikabkabiig ta binmantog lapud maong tan mauges. Tinawag nen patriarkan Jacob so syudad a Bethel, a kabaliksan toy “Abung na Dios.” Balet sanlibon taon ed saginonor, tinawag nen propetan Oseas so syudad a say “Abung a Pankaugsan.” Panon a nauman iyan syudad manlapud maong a nagmaliw a mauges? Tan antoy naaralan tayo manlapud awaran to?

Say pisiglaotan na Bethel ed totoo na Dios so ginmapo nen 1943 K.K.P. sanen mabilay ni Abraham. Diad saman a panaon, say syudad so akabatan bilang Luz, say orihinal a Canaanitan ngaran to. Naromog itan ed nipukdol ya uma, manga 17 kilometro ed amianen na Jerusalem. Ilitrato pa’d kanonotan si Abraham tan say kaanakan ton Lot a mamabantag ed mabuna iran palatas na abeban Patar na Jordan manlapud toktok ed kapalandeyan ed kaliberliber na Bethel. Diad mataktikan paraan, impaimano nen Abraham ed si Lot so irap ed pangipastolan iran lugar parad baleg iran pulok da: “Kerewen ko ed sika ya anggapo komon so siblangan ed sikata, tan dia ed saray pastol ko tan saray pastol mo; ta sanagi ita. Agkasi wala ed arapan mo so sankadalinan? Pikasik ed sika ya onsian ka komon ed siak. No labay mo ya alaen so nikawigi, onlaak sirin ed nikawanan; odino no alaen mo so nikawanan, onlaak sirin ed nikawigi.”​—Genesis 13:3-11.

Ag-impilit nen Abraham so kanepegan ton unonan manpili. Imbes, inabuloyan toy mas yogtan a laki a manpili. Naalig tayoy maabig ya awawey nen Abraham. Napakalma tayoray balingaan diad pangiyuna lan mansalitan kalmado tan onkiwas ya agsinisiblet.​—Roma 12:18.

Pigaran taon ed saginonor sanen nankampamento so apo nen Abraham a si Jacob diad Luz, sikatoy walaan na nikadkaduman kugip. Anengneng toy “sakey a takayan dia ed dalin a say nguro to dinmampot ed tawen; tan, nia! walaray angheles na Dios ya onsesegep tan onlalasor ed saman a takayan. Et, nia! ta si Jehova wala ed tapew to.” (Genesis 28:11-19; ikompara so Juan 1:51.) Walaay importantin kabaliksan so kugip. Saray anghel ya anengneng nen Jacob so manserbi ed sikato diad panumpal ed insipan na Dios ed sikato nipaakar ed bini to. Say niatagey a posisyon nen Jehova ed tagey na takayan so mangipapanengneng a sikatoy mangidirehi ed saray anghel ed sayan kimey.

Sayan panamaseguro na pananulong na Dios so amakiwas a tuloy ed si Jacob. Diad impakaliing ed kugip, tinawag toy lugar a Bethel, kabaliksan toy “Abung na Dios,” tan nansamba ed si Jehova: “Dia ed saray amin ya iter mo naani ed siak pangitdan ko ra ed sika na kakaplo.”a (Genesis 28:20-22) Diad pakakamorian amin a bengatlan kien to et nanlapud Dios, pinilalek ton ipawil so daakan a kabiangan bilang tanda na otang a linawa to.

Saray Kristiano natan so walaan met na saray anghel a manseserbi ed biang da. (Salmo 91:11; Hebreos 1:14) Sikara met so makapangipanengneng na apresasyon da parad amin a bendision diad pagmaliw ya “ondaak met ed dakel a pisasalamat ed Dios.”​—2 Corinto 9:11, 12.

Asabi panaon, saray kapolian nen Jacob so nagmaliw a sakey a nasyon. Tinalo na lider dan si Josue so paganon ari na Bethel antis a tuloy na impakasakop ed Canaan. (Josue 12:16) Legan na panaon na saray Ukom, say propetisan Debora so nanayam ed asingger na Bethel tan insasalaysay toy salita nen Jehova ed totoo. Maparanay met a binisita nen Samuel so Bethel legan ton uukomen so nasyon na Israel.​—Uko-ukom 4:4, 5; 1 Samuel 7:15, 16.

Nagmaliw a Sentroy Apostasya so Bethel

Balet say pisiglaotan na Bethel ed puron panagdayew so tinmunda kayari inkaapag na Panarian nen 997 K.K.P. Pinagmaliw nen Arin Jeroboam so Bethel bilang sentro parad panagdayew ed kilaw a baka, say kilaw a baka so representasyon kuno nen Jehova. (1 Arari 12:25-29) Satan no akin a, sanen ipapasakbay toy kadederal na Bethel, tinukoy nen Oseas itan bilang “Bet-aven,” a kabaliksan toy “Abung a Pankaugsan.”​—Oseas 10:5, 8.

Anggaman nagmaliw a sentro na espiritual a pankaugsan so Bethel, saray ebenton misiglaotan ed satan so nantultuloy a mangiter na importanti iran leksion. (Roma 15:4) Sakey a leksion et nipaakar ed ag-abitla ed ngaran a propeta ya imbakin nanlapud Juda ya amaarap ed Bethel a mangipasakbay ed kaderal na saray altar tan saserdote to. Inkuan met nen Jehova ed sikato ya ompawil ed Juda​—pigara labat a kilometro ed abalaten​—ya agmangan odino oninum. Makmakpel ya imbalikas na sayan propeta so propesiya ed arap nen Jeroboam, ari na Israel, ya insamba so altar na Bethel. Balet ta sinmunggay ed Dios diad impikan diad abung na masiken a pomaparles diad Bethel. Akin? Say masiken a pomaparles so sititilan angikuan a sikato kunoy ingganggan na anghel nen Jehova a mamarawes ed kaparan propeta. Say insunggay na propetan nanlapud Juda so nansumpal ed anggapo’d panaon ya impatey to.​—1 Arari 13:1-25.

No sakey a kaparan mananisia so mangisuherin manggawa tayoy bengatlan ompatnag a kuestionabli, panoy nepeg tayon ikiwas? Tandaan ya anggan say walay maabig ya intension a simbawa so magmaliw a makapasakit no lingo itan. (Ikompara so Mateo 16:21-23.) Diad pananap na panangiwanwan manlapud si Jehova diad panamegley na pikakasi tan panagaral ed Salita to, napaliisan tayoy makapasinagem ya impakalingo na ag-abitla’d ngaran a propeta.​—Uliran 19:21; 1 Juan 4:1.

Manga 150 taon ed saginonor, si propetan Amos met so nampaamianen pian manpropesiya sumpad Bethel. Mapekder a binaat nen Amos iray mauges ya ondedengel ed sikato, pati say saserdoten si Amasias, a sitatangsit ya angibaga ed si Amos ya ‘ontaynan ed dalin na Juda.’ Balet andi-takot ya imbaga nen Amos ed si Amasias iray kalamidad ya onsabi ed mismon sankaabungan na saserdote. (Amos 5:4-6; 7:10-17) Say alimbawa to so mangipapanonot ed sikatayo a napapakpel nen Jehova so mapaabeba iran lingkor to.​—1 Corinto 1:26, 27.

Kabekta, say matoor ya Arin Josias na Juda so angigeba ed say ‘altar a wala ed Bethel, tan pinoolan to so atagey a pasen tan inpagmaliw to a dapol, tan pinoolan to so ashera.’ (2 Arari 23:15, 16) Saray mamatatken natan so makaalig ed maabig ya alimbawa to diad maseseg a panumbok ed saray instruksion na Dios tan diad pangidaulo’d pansiansia na kongregasyon a malinis.

Sarayan inkagawa ed awaran na Bethel so malinlinew a mangililitrato ed saray pansumpalan na inkatunong tan karelmengan, na katutulok tan isusunggay ed si Jehova. Pigaran taon ed akadkauna, impanpili nen Moises so nasyon na Israel: “Iyan ko ed arap mo ed sayan agew so bilay tan kaabigan, tan patey tan say kaugsan.” (Deuteronomio 30:15, 16) Say pandalepdep ed awaran na Bethel so mamaseseg ed sikatayon natebek tayoy “Abung na Dios,” a sakey a pasen na tuan panagdayew, imbes ya “Abung a Pankaugsan.”

[Paimano ed leksab]

[Litrato ed pahina 23]

Saray geray ed pasen na Bethel, a ditan et inletneg nen Jeroboam so sakey a sentro na panagdayew ed kilaw a baka