Say Biblia​—Kasin Salita na Dios Odino Too?

Kapitulo 6

Saray Milagro​—Kasin Sikaray Peteg ya Agawa?

Sakey ya agew nen 31 K.P., si Jesus tan saray babangatan to so nanbaroy a mamaarap ed Nain, sakey a syudad ed mamaamianen a Palestina. Sanen akaasingger ira ed pinto na syudad, nabet da so sakey a tulor. Say inatey et sakey a tobonbalon laki. Balo so ina to, tan sikato so bugbugtong ya anak to, kanian sikato la natan so manbukbukor. Unong ed kuritan, si Jesus so “atenyeg na panangabagey ed sikato, tan inkuanto ed sikato: ‘Agka mannangis.’ Et inmasingger tan diniwit to so lungon, kanian tinmonda iramay mangaawit, tan inkuanto: ‘Balolaki, ikuan ko ed sika, Bangon ka! Et binmangon imay inatey tan ginapoan to so mansalita.”​—Lucas 7:11-15.

1. (Ilaktip so introduksion.) (a) Anton milagro so ginawa nen Jesus diad asingger ed syudad na Nain? (b) Panon kaimportante iray milagro ed Biblia, ingen kasin panisiaan na amin a totoo a sikaray peteg ya agawa?

¹ Makapasayaksak-puso itan a salaysay, balet kasin tua? Dakel so mairap a manisian saratan a bengatla so peteg ya agawa. Anggaman kuan, saray milagro so makanan kabiangan ed kuritan na Biblia. Say panisia ed Biblia et kabaliksan to so panisian agawa iray milagro. Diad tua, say interon padron na katuaan na Biblia so akasaral ed sakey a sankaimportantian a milagro: say inkioli nen Jesu-Kristo.

Akin ya Arum so Agmanisia

2, 3. Anton panagkatunongan so inusar na pilosopon taga-Scotland   si David Hume diad gunaet ton pamaneknek ya ag-agawa iray milagro?

² Kasin manisia kayo ed milagro? Odino diad sayan makasientipikon panaon et liknaen yon agmakatunongan so panisia ed saray milagro​—salanti, makapakelaw iran ebento a mangipabitar na isasalet na mabiskeg nen toon pakayari? No agkayo manisia, wala so mas akauna nen sikayo. Duaran siglo la so apalabas, saya met so problema na pilosopon taga-Scotland a si David Hume. Nayarin saray katunongan yo ed agpanisia so miparad sikato.

³ Saray isusuppiat nen Hume ed ideya na milagro so angisakup ed taloran manunan punto. Ununa, insulat ton: “Say milagro so sumlang ed saray ganggan na palsa.” Nanlapulad gapo et sinmaral so too ed saray ganggan na palsa. Kabat to a napelag so sakey a bengatla no ikbanan, a kinabuasan ya ombutay so banwa tan nilabilabin onselek, tan arum ni. Malinew, kabat to a saray ebento so ontumbok ed saratan a padron. Anggapo so nagawan agmitunosan ed saray ganggan na palsa. Sayan ‘paneknek,’ unong ed pananisia nen Hume, “so magenap a tuloy nen say dinanman a katunongan manlapud eksperiensia” sumpad posibilidad na saray milagro.

4, 5. Anto nin duaran katunongan so imparungtal nen David Hume sumpad posibilidad na saray milagro?

⁴ Say komaduan katunongan ya imparungtal to et lapud mainomay a napalikdo so totoo. Arum so malabay a manisia ed saray pakelaw tan milagro, nagkalautla no mitukoyan ed relihyon, tan dakel ed sarayan inkuan a milagro so aromogan a palso. Say komatlon katunongan et lapud saray milagro so gendat a nisalaysay ed saray panaon na agpikakabat. No dakel so totoon magmamaliw ya edukado, diman met a daiset so nisasalaysay iran milagro. Unong ya imbalikas nen Hume, “Sarayan makapakelaw ya ebento so agbalot agawa ed agew tayo.” Kanian, liknaen ton saraya so agpeteg agawa.

⁵ Anggan natan, kaslakan iran katunongan sumpad saray milagro so manutumbok ed sarayan inkalapagan a prinsipyo, kanian kunsideraen tayo pa a sansakey iray katunongan nen Hume.

Sumpad Saray Ganggan na Palsa?

6. Akin ya agmakatunongan so isuppiat ed ideya na saray milagro makasengeg ta saratan so ‘sumlang ed ganggan na palsa’?

⁶ Anto so nipaakar ed isusuppiat a saray milagro so ‘isusumlang ed saray ganggan na palsa’ tan sirin et aliwan tua? Ompatnag, a saya so singa tua; ingen motekteken pa so peteg a kabaliksan to. Say milagro so gendagendat a naukeran a bengatlan nagawa ed labas na normal a ganggan na palsa.a Saya so talagan ag-iilaloan a nagawa a saray akanengneng so kumbinsidon atasian da so labas-nen-toon pakayari. Kanian, say peteg a kabaliksan na isusuppiat et: ‘Saray milagro so imposible lapud sikaray makapakelaw!’ Akin ya ag-kunsideraen ya ununa so ebidensya sakbay a mankonklusyon na ontan?

7, 8. (a) No nipaakar ed saray ganggan na palsa a kabat tayo, diad antoran dalan a pinalaknab na saray sientista so pakatebek da ed no anto so posible tan imposible? (b) No manisia tayo ed Dios, anto so nepeg met a panisiaan tayo nipaakar ed pakayari ton manggawa na makapakelaw iran bengatla?

⁷ Diad tua, saray edukadon totoo natan so aliwan singa si David Hume, agda tanton ipasoot a saray gendat a ganggan na palsa so onaplika ed inerman tan ed amin a panaon. Saray sientipiko so akaparaan a manpalbeng a, likud ed gendat a taloran sukat a dukey, awang, tan kaatagey, nayarin wala so dakel niran sukat ed talba. Nanpadisir ira a wala so black holes, angkabaleg iran bitewen a tinmerak a bukor anggad say kapal da so agla nasukat. Diad liber da et inkuan a say inkagawa na liwang so ontanlan nauman a say mismon panaon so agla onkukurang. Nansasangsangan ingen iray sientista no kasin, diad silong na arum iran kipapasen et say panaon so mamasoner imbes a paabante!

⁸ Diad impaningbat ed inggapo na talba, inkuan nen Stephen W. Hawking, Propesor na Matematika ed Cambridge University tan autoridad ed Lucas: “Diad klasikal a teorya na general relativity . . . diad gapo et nikadkaduma so alablabas a kapal na talba tan say siglaotan na panaon tan liwang. Diad silong na saratan a kipapasen, amin a kabat iran ganggan na physics so naderal.” Kanian, agmipakna iray modernon sientista a lapud say sakey a bengatla so sumlang ed gendat iran ganggan na palsa atan so agbalot nagawa. Diad nikadkaduman kipapasen, saray nikadkaduman bengatla so nayarin nagawa. On, no manisia tayo ed makapanyarin-amin a Dios, nepeg tayon bidbiren a sikatoy walaan na pakayarin manggawa na nikadkaduma​—makapakelaw​—iran ebento no ontukoy iratan ed gagala to.​—Exodo 15:6-10; Isaias 40:13, 15.

Anto so Nipaakar ed saray Palso

9. Kasin tua ya arum a milagro et palso? Ipaliwawa so ebat yo.

⁹ Anggapo so makatunongan a toon mangiburi a walaray palson milagro. Alimbawa, ibabaga na arum a makatambal ira na mansasakit diad panamegley na mamilagron faith healing. Say panangusisa ed sarayan panagtambal so ginawan nikabkabiig a proyekto nen William A. Nolan, doktor ed medisina. Inimatonan to so dakel ya inkuan a panagtambal ed limog na saray ebanghelikon managtambal ed Estados Unidos tan saray tatawagen ya espiritistan siruhano (surgeons) ed Asia. Say resulta? Saratan ya amin so aromog ton makapadismaya tan panamalikdo.

10. Kasin liknaen yon amin a milagro so palso lapud ta arum et apaneknekan a palsipikado?

¹⁰ Kasin saratan a panamalikdo et mankabaliksan ya agbalot agawa iray peteg a milagro? Andi. No maminsan nabalitaan tayon nisisirkula so palson kuarta, balet agkabaliksan na atan ya amin a kuarta et palso. Arum a totoon mansasakit so manisian tuloy ed palsipikado, manamalikdo iran doktor, tan baleg so ibabayar da ed sikara. Balet agkabaliksan na atan ya amin a doktor et manamalikdo. Arum a pintor so onsianon mangalig ed orihinal iran “obra maestra.” Balet agkabaliksan na atan ya amin ya impinta et palso. Nisay mankabaliksan ya agbalot agawa iray peteg a milagro lapud inkuan ya arum iran milagro et palso.

‘Agla Nagawa iray Milagro Natan’

11. Anto so komatlon isusuppiat nen David Hume sumpad saray milagro?

¹¹ Say komatlon suppiat so asegek ed onian balikas: “Saratan a makapakelaw ya ebento so agbalot agawa ed agew tayo.” Si Hume so agnin balot akanengneng na milagro, kanian agto panisiaan a nagawa iray milagro. Anggaman kuan, sayan nengneng na katunongan so walaan na pansumlangan. Siopaman a managisip a too so mangaksobi, a sakbay na saray agew na sayan pilosopon taga-Scotland, agawa so “makapakelaw iran ebento” ya agnaulit ya agawa kaleganan na impanbilay to. Anto iran ebento?

12. Anton makapakelaw iran ebento ya agawad apalabas so agnipaliwawa natan na onkukurang iran ganggan na palsa?

¹² Sakey a bengatla et say inggapo na bilay ed dalin. Insan, say inkapalsa na dakel a nengneng na bilay. Diad kaunoran, et niwala so too, ya alangkapan na kakabatan, panagisip, pakayarin mangaro, tan manangigiyan konsiensia. Anggapoy sientistan makapangipaliwawa unong ed letnegan na saray ganggan na palsa ya onkukurang natan no panon so inkagawa na saratan a bengatlan makapakelaw. Ingen walaan itayo na mabilay ya ebidensya a sikaray agawa.

13, 14. Anton gendat iran bengatla natan so ompatnag a makapakelaw ed si David Hume?

¹³ Tan anto so nipaakar ed “makapakelaw iran ebento” ya agawa nanlapulad agew nen David Hume? Ipasen a sarag tayon pawilen so panaon pian ibaga ed sikato so nipaakar ed mundo natan. Isipen pa no panon so pangisalaysay a say sakey a negosyante ed Hamburg so makapitongtong ed sakey a taga-Tokyo a libulibon milya so kaarawi ya agla nakaukolan ya oneyag; a say galaw a soccer ed Espanya so nabantayan ed interon dalin legan a nagagawa; a saray luluganan a babaleg nen say barko ed agew nen Hume so natan et makatekkiab tan kargaen to so 500 a totoo pian itarok ed nilibulibon milyas diad pigaran oras lambengat. Anto so isipen yon ebat to? ‘Imposible! Saratan a makapakelaw ya ebento so agnin balot agawa nen panaon mi!’

¹⁴ Ingen saratan a ‘pakelaw’ so nagagawa ed saray agew tayo. Akin? Lapud naaralan na too so manggawa na saray telepono, telebisyon, tan eroplano diad impangusar ed saray prinsipyo na siensia ya agnin balot akugip nen Hume. Sirin, kasin mairap so panisia a diad apalabas et ginawa na Dios iray bengatla ed paraan a siansian agtayo natalosan tan makapakelaw ed sikatayo?

Panon Tayon Naamtaan?

15, 16. No peteg ya agawa iray milagro, anto so alenleneg a dalan a naamtaan tayo so nipaakar ed atan? Iyilustra so ebat yo.

¹⁵ Siempre, say pangibagan nayarin nagawa iray milagro et agto kabaliksan ya ontan so nagawa. Diad sayan koma-20 siglo, panon tayon naamtaan a diad panaon na Biblia et say Dios so nanggawa o agnanggawa na peteg iran milagro diad panamegley na saray ariripen to ed dalin? Anton nengneng na ebidensya so nailaloan yo ed saratan a bengatla? Isipen so sakey a too ed takel ya inawit pian ombisita ed baleg a syudad. Sano sikato so ompawil, panon ton deskribien ed saray katribu toray pakelaw na sibilisasyon? Agto nipaliwawa no panon ya onandar so kotse odino akin ya ontatanol so radyo. Agto nayarian so manggawa na computer pian pruebaan a saratan a bengatla so wala. Say nagawaan to lambengat et say pangibaga ed anengneng to.

¹⁶ Sikatayo so walad kipapasen a kapara na saramay katribu na saman a too. No peteg a nanggawa so Dios na milagro, say alenleneg a paraan pian nakabatan iratan et diad panamegley na saray mismon akatasi. Agnipaliwawa na saray mismon akatasi no panon ya agawa iray milagro, nisay saratan so naalig da. Say nibaga da lambengat ed sikatayo et say anengneng da. Tua a saray akatasi so nayarin napalikdo. Nayarian da met ya aruman odino pikeweten so agawa. Sirin, pian napanisiaan iray paneknek da, kaukolan tayon kabaten a sarayan tastasi et matua, napanmatalkan, tan apaneknekan a walaan na maong iran motibo.

Say Milagron Apaneknekan a Tuloy

17. (a) Anton milagro ed Biblia so walaan na sankabiskegan a paneknek? (b)Anto iray sirkumstansyan angipaarap ed impatey nen Jesus?

¹⁷ Say apaneknekan a tuloy a milagro ed Biblia et say inkioli nen Jesu-Kristo, kanian saya so usaren tayon sukatan. Ununa, kunsideraen so nireport iran katuaan: Si Jesus so inaresto ed labi na Nisan 14​—kapetekan na labi Huebes ed modernon paraan na panagbilang ed simba.b Sikato so pinmarungtal ed arap na papangulon Judios ya amakasalanan ed sikato na panagpauges tan nandesidin sikatoy ompatey. Si Jesus so inyarap na saray Judion papangulo ed Romanon Gobernador a si Pontio Pilato, a sinmuko ed panangidesdes da tan inyawat to ed sikara pian ompatey. Diad ngarem na Biernes​—siansian Nisan 14 ed Judion kalendaryo​—sikato so impasak ed panamairapan a kiew tan diad pigaran oras et sikatoy inatey.​—Marcos 14:43-65; 15:1-39.

18. Unong ed Biblia, panon so inkayat na balitan apaoli si Jesus?

¹⁸ Kayari impanurok na sakey a sundalon Romano ed dikingan nen Jesus ed panamegley na gayang pian seguroen no peteg a sikatoy inatey, say laman nen Jesus so inkotkot ed balon lubok. Diad ontumbok ya agew, Nisan 15 (Biernes/Sabado), et sabaton. Balet diad kaimbuasan na Nisan 16​—kabuasan na Simba​—arum a babangatan so linma ed lubok tan aromog dan anggapoy iyan. Ag-abayag, kinmayat so balita a si Jesus so anengneng a mabilay. Say ununan kiwas ed sarayan balita so mipadparan tuloy natan​—agpanisia. Anggan saray apostoles so agmanisia. Balet nen anengneng dan mismo a mabilay si Jesus, anggapoy nagawaan da noag say panisiaan a sikatoy peteg ya inmoli ed bilay.​—Juan 19:31–20:29; Lucas 24:11.

Say Anggapoy Kargan Lubok

19-21. (a) Unong ed si Justin Martyr, panon so impanumlang na saray Judios ed panagpulong na saray Kristianos nipaakar ed inkioli nen Jesus? (b) Anto so naseguro tayon tua nipaakar ed lubok nen Jesus nen Nisan 16?

¹⁹ Kasin inmoli si Jesus, odino saya so ginawa-gawa lambengat? Nayarin saya so intepet na totoo nensaman: Kasin siansian walad lubok so laman nen Jesus? Aturingan komon iray babangatan nen Jesus no anengneng na kakabusol da so bangkay a siansian walad lubok a bilang paneknek a sikatoy ag-inmoli. Anggaman ontan, anggapoy nikurit ya onia so ginawa ra. Imbes, unong ed Biblia, saray sundalon apabtangan a manbantay ed lubok so binayaran tan nibagad sikara: “Ikuanyo, ‘Saray babangatan to so linmadia nen labi tan sikatoy tinakew da legan a nanaugip kami.’” (Mateo 28:11-13) Likud ed Biblia et walaan itayo met na ebidensya a saray Judion papangulo so kinmiwas ed onian dalan.

²⁰ Ngalngalin sakey a siglo kayari impatey nen Jesus, insulat nen Justin Martyr so tinawag a Dialogue With Trypho. Dia et inkuanto: “Sikayo [saray Judio] so angibaki na pinili tan ordinadon lalaki ed interon mundo pian iyabawag so sakey ya andian-na-Dios tan andian-na-ganggan ya inkaerehes a nanlapud manngaran na Jesus, sakey a manamalikdon taga-Galilea, ya impasak mi, balet diad labi sikatoy tinakew na saray babangatan to ed lubok, ya angikutkotan ed sikato.”

²¹ Natan, si Trypho so sakey a Judio, tan say Dialogue With Trypho so insulat pian iyagel so Inkakristiano a sumpad Judaismo. Kanian, ag-ibaga nen Justin Martyr so inkuanton​—saray Judios so angakusa ed saray Kristiano diad impanakew ed laman nen Jesus ed lubok​—no atan so peteg ya impakasalanan na saray Judios. No andi, sikato so magmainomay a napakasalanan na panagtila. Saya so nibaga lambengat nen Justin Martyr no saray Judios so peteg ya angibaki ed saratan a mensahero. Tan saya so nagawaan da no say lubok so peteg ya andian na karga nen Nisan 16, 33 K.P. tan no anggapo so bangkay a nituro ra bilang ebidensya a si Jesus so ag-inmoli. Kanian lapud anggapo so karga na lubok, anto so agawa? Kasin tinakew na saray babangatan so bangkay? Odino makapakelaw ya inekal itan bilang ebidensyan peteg ya inmoli si Jesus?

Say Konklusyon nen Doktor Lucas

22, 23. Siopan edukadon too nen inmunan siglo so angusisa ed inkioli nen Jesus, tan antoran lapuan na impormasyon so wala ed sikato?

²² Sakey lakin walaan na atagey ya aral nen inmunan siglo a maalwar ya angusisa ed ebidensya et si Lucas, sakey a doktor. (Colosas 4:14) Insulat nen Lucas so duaran libron kabiangan natan na Biblia: sakey et say Ebanghelyo, odino awaran na ministeryo nen Jesus, tan say komadua, so tinawag na Saray Gawa na Apostoles, say awaran na inkayat na Inkakristiano ed saray taon kayari impatey nen Jesus.

²³ Diad introduksion na Ebanghelyo to, tinukoy nen Lucas so daakan ya ebidensyan walad sikato balet ta anggapo la natan. Sinalita toray dokumenton nisulat ya inusisa to nipaakar ed bilay nen Jesus. Inkuanto met a sikatoy akisalita ed saray mismon akatasi ed impanbilay, impatey, tan inkioli nen Jesus. Insan, inkuanto: “Manlapud gapo et inusisak so amin a bengatla a tekep na inkasusto.” (Lucas 1:1-3) Mabitar, say impanusisa nen Lucas so nagnap. Kasin sikatoy maong a manag-awaran?

24, 25. Panon so panmoria na dakel ed kualipikasyon nen Lucas bilang sakey a manag-awaran?

²⁴ Patuaen na dakel a sikato so ontan. Nen 1913, si Sir William Ramsay so nankomento ed sakey a paliwawa ed inkamaawaran na saray sulat nen Lucas. Say konklusyon to? “Si Lucas so manunaan-ed-rangkon manag-awaran; aliwa lambengat a napanmatalkan iray balikas to; sikato so alangkapan na tuan maawaran a liknaan.” Onia met so konklusyon na dakel iran modernon manangusisa. Inkuan na The Living Word Commentary, diad impangiparungtal ed saray tomo ed Lucas: “Si Lucas so namparan manag-awaran (tan walaan na inkasusto) tan teologo.”

²⁵ Inyabawag nen Dr. David Gooding, datin propesor na Daan a Sipan a Griego ed Amianen ya Ireland, a si Lucas so “kadaanan a manag-awaran unong ed tradisyon na Daan a Sipan iran manag-awaran tan diad tradisyon nen Thucydides [sakey ed saray sankatagyan-a-rangkon manag-awaran ed kadaanan a mundo]. Singa sikara maalwar a tuloy so impangusisa to ed saray reperensya, diad impamili ed materyal, tan diad panangipaliwawa ed saya. . . . Sayan metodo so intekep nen Thucydides ed pilalek parad maawaran ya inkasusto: agtayo isipen ya ag-aparaan iya nen Lucas.”

26. (a) Anto so konklusyon nen Lucas nipaakar ed inkioli nen Jesus? (b) Anto so amabiskeg ed sikato ed onian konklusyon?

²⁶ Anto so konklusyon na sayan kualipikadon tuloy a too no akin ya andian na karga so lubok nen Jesus nen Nisan 16? Namparan diad Ebanghelyo tan diad libro na Saray Gawa, inreport nen Lucas a say inkioli nen Jesus ed patey so katuaan. (Lucas 24:1-52; Gawa 1:3) Agton balot panduaruwaan itan. Anganko ta say pananisia to ed milagro na inkioli so apabiskeg ed saray dilin eksperiensia to. Anggaman malinew ya agto atasian a mismo so inkioli, ingen inreport to so impakatasi ed saray milagron ginawa nen apostol Pablo.​—Gawa 14:8-10; 20:7-12; 28:8, 9.

Anengneng Da so Apaolin Jesus

27. Siopa so arum ed saray amidbir ya akanengneng ed apaolin Jesus?

²⁷ Duara ed saray Ebanghelyo so insulat na saray lalakin kabkabat da si Jesus, akanengneng ed impatey to, tan akanengneng a mismo ed sikato kayari inkioli to. Saratan et si apostol Mateo, say datin managsingil na buis, tan si Juan, say inadaron apostol nen Jesus. Say sananey nin managsulat na Biblia, et si apostol Pablo, ya akanengneng met ed apaolin Kristo. Niarum ni, inbinsabinsa nen Pablo so kangaranan na saramay akanengneng ed binmilay a Jesus kayari impatey to, tan inkuanton aminsan et nanpanengneng si Jesus ed “masulok a limanlasus iran agagi.”​—1 Corinto 15:3-8.

28. Anto so epekto na inkioli nen Jesus ed si Pedro?

²⁸ Sakey ed saray sinalambit nen Pablo ya akatasi et si Santiago, agi nen Jesus ed ina, a makapikabat ed si Jesus nanlapulad inkaugaw. Say sakey ni et si apostol Pedro; ya inreport nen manag-awaran a Lucas ya angiter na makpel a pantasi ed inkioli nen Jesus pigaran simba lambengat kayari impatey nen Jesus. (Gawa 2:23, 24) Duaran libro ed Biblia so insulat nen Pedro, tan diad unaan ed saraya et impanengneng nen Pedro a say pananisia to ed inkioli nen Jesus so siansian mabiskeg a manamakiwas anggaman dakel lan taon so linmabas kayari na ebento. Insulat to: “Nadayew komon so Dios tan Ama na Katawan tayo a Jesu-Kristo, a lapud baleg a panangasi to pinabilay to itayo lamet ed mabilay ya ilalo, diad inkioli ed bilay nen Jesu-Kristo manlapud saray inaatey.”​—1 Pedro 1:3.

29. Anggaman agtayo nakatongtong iray akatasi ed inkioli, anto anggaman kuan so makapasagyat ya ebidensyan walad sikatayo?

²⁹ Kanian, unong ya akapitongtong si Lucas ed totoo ya akanengneng tan akapitongtong ed si Jesus kayari na impatey to, nabasa tayo met iray salitan insulat na arum ed sikara. Tan sikatayon mismo so mangukom no kasin saraman a totoo so apalikdo, no papalikdoen da itayo, odino peteg ya anengneng da so pinaolin Kristo. Diad tua, sikaray imposiblen napalikdo. Arum ed sikara so maapit a kakaaro nen Jesus anggad patey. Arum ed sikara so akatasi ed impanpanabos nen Jesus ed panamairapan a kiew. Anengneng da so danum tan dala ya inmagus ed sugat lapud gayang ya induyok na sundalo. Amta na sundalo, tan amta ra, a talagan inatey si Jesus. Diad saginonor, inkuandan anengneng da si Jesus a binmilay tan aktual ya akisalita ra ed sikato. On, mairap iran napalikdo. Sirin, kasin sasalien da itayon palikdoen diad pangibagan si Jesus so pinaoli?​—Juan 19:32-35; 21:4, 15-24.

30. Akin ya imposiblen mantila iray asasakbay ya akatasi ed inkioli nen Jesus?

³⁰ Diad pangebat ed saya, itepet tayo pa ed inkasikatayo: Kasin panisiaan dan mismo so ibabaga ra? On, andiduaruwa. Parad saray Kristianos, a pati saray akatasi, say inkioli nen Jesus so sigpot a letnegan na pananisia ra. Inkuan nen apostol Pablo: “No ag-inmoli si Kristo, sirin andi-kana so panagpulong mi, tan andi-kana so pananisia mi . . . No ag-apaoli si Kristo, maapa so pananisia yo.” (1 Corinto 15:14, 17) Kasin saya so singa salita na toon mantitila sano ibabaga ton anengneng to so pinaolin Kristo?

31, 32. Antoran sakripisyo so ginawa na saray Kristianos, tan akin a saya so mabiskeg ya ebidensya a sarayan Kristianos so mangibabaga na katuaan sanen inkuan dan si Jesus so apaoli?

³¹ Kunsideraen pa no anto so kabaliksan na pagmaliw a Kristiano ed saraman ya agew. Anggapo so itarok ton dayew, pakayari, odino kayamanan. Say kasunian ni ingen. Dakel ya asasakbay iran Kristiano so ‘angakon sigagayaga ed inkasamsam na saray kagawaan da’ nisesengeg ed pananisia ra. (Hebreos 10:34) Say Inkakristiano so mankabaliksan na pangisakripisyo ed bilay tan panamasegsegang a mabetbet a mansumpal ed inkamartir diad panamegley na makapabaing, makapaotot ya ipapatey.

³² Arum iran Kristiano so nanlapud maaligwas iran pamilya, a singa si apostol Juan a say ama to et okupado ed baleg a negosyo na panagsigay ed Galilea. Dakel so walaan na maabig iran arapen, a singa si Pablo, a nen nagmaliw a Kristiano, et estudyante na bantog a rabbin si Gamaliel tan ombabalitado la ed saray Judion papangulo. (Gawa 9:1, 2; 22:3; Galacia 1:14) Ingen, imbeneg dan amin so opresi na sayan mundo pian nibuyak da so mensahen nibased katuaan a si Jesus so pinaoli manlapud inaatey. (Colosas 1:23, 28) Akin a mansakripisyo tan manirap ira ed sakey a sengegan no kabat dan nibase itan ed tila? Say ebat so, agda gawaen itan. Sikaray mabulos a manirap tan ompatey lapud sengegan a kabat dan niletneg ed katuaan.

Saray Milagro so Peteg a Nagagawa

33, 34. Lapud peteg ya agawa so inkioli, anto so nibaga tayo nipaakar ed arum iran milagro ed Biblia?

³³ On, say ebidensya so sigpot a napanisiaan. Si Jesus so peteg a pinaoli manlapud patey nen Nisan 16, 33 K.P. Tan lapud agawa itan ya inkioli, saray amin nin milagro ed Biblia so posible​—saray milagron walaan na putel a paneknek, tan nanlapud saray mismon akatasi. Say Pakayarin amaoli ed si Jesus ed patey so nanggawa met ed si Jesus ya akayarin amaoli ed anak a laki na balo ed Nain. Inikdan to met si Jesus na pakayarin manggawa na anlemew​—bangta siansian makapakelaw​—iran milagro na panagtambal. Sikato so walad benegan na mamilagron impamakan ed dakerakel, tan Sikato so nanggawa ed si Jesus pian makapanakar ed danum.​—Lucas 7:11-15; Mateo 11:4-6; 14:14-21, 23-31.

³⁴ Kanian, say inkamatua na saray milagron ibabaga na Biblia so agnepeg a panduaruwaan. Imbes, say katuaan ya agawa iray milagro ed saray panaon na Biblia so mabiskeg a paneknek a say Biblia so peteg a Salita na Dios. Balet wala ni sananey a panamakasalanan sumpad Biblia. Ikuan na dakel a sumlangen to so inkasikato tan sirin et aliwan Salita na Dios. Kasin saya so tua?

[Paimano ed leksab]