BIBLIOTEKA ONLINE Watchtower
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Papiamentu (Kòrsou)
  • BEIBEL
  • PUBLIKASHON
  • REUNION
  • g96 8/11 pág. 25-27
  • Ainda Nan Ta Cultivá e Tera cu Cabai

No tin vidio disponibel pa esaki.

Despensa, tin un problema pa habri e vidio.

  • Ainda Nan Ta Cultivá e Tera cu Cabai
  • Spièrta!—1996
  • Suptema
  • Informashon Similar
  • Uso den Agricultura
  • Cabai na Comparacion cu Tractor
  • Timnan di Cabai den Accion
  • Un Típico Dia di Trabou
  • E Feria Di October​—⁠“Europa Su Feria Internacional di Cabai Mas Antiguo”
    Spièrta!—1999
  • Fin di Tur Maldat
    Mi Buki di Relato Bíbliko
Spièrta!—1996
g96 8/11 pág. 25-27

Ainda Nan Ta Cultivá e Tera cu Cabai

DJE CORESPONSAL DI SPIERTA! NA AUSTRALIA

DEN e era aki di alta tecnologia, algun hende casi no por kere cu tin cunukero cu ainda ta cultivá nan tera cu cabai. Pero tin lugá caminda ta usa timnan di cabainan robusto di hala carga en bes di tractor.

Nos tin cu admití cu haciendanan cultivá dor di cabai a bira scars. Sin embargo, tin bentahanan den usa cabai.

Uso den Agricultura

For di hopi tempu pasá a usa cabai como animal di carga. Nan ta ser mencioná den e analnan dje sumerionan, e hititanan, e egipcionan i e chinesnan. Pero pa hopi siglo nan uso den agricultura tabata limitá. Esaki tabata pasobra cu a considerá cu e bué tabata costa ménos pa mantené i por a sirbi como cuminda riba mesa ora e no por a traha mas. Sin embargo, bué ta mas poco-poco cu cabai.

Pa siglo 19, cabai a tuma over e ploegmentu di tera den hopi pais di Occidente. Un fuente ta atribuí esaki, en parti, na e “invento di e mashinnan mas sofisticá pa traha riba cunucu [cu tabata] mihó adaptá n’e movementu lihé i regular dje cabai compará cu e bué cu ta move mas poco-poco.”

Cu tempu rasanan manera e clydesdale na Escocia, e suffolk punch i e shire na Inglatera, i e percheron principalmente na Francia a haña nan lugá den e bida di agricultura. E cabainan lento pero potente aki a ser rasá cu cabainan mas chikitu i leve pa producí un cabai cu un tiki ménos forsa pero cu mas velocidad. E animalnan specialmente producí aki a bira loke nan ta yama cabai di hala carga, refiriendo na nan abilidad di trek carganan pisá.

Cabai na Comparacion cu Tractor

Naturalmente, no a producí ningun cabai cu por igualá e poder di hala di un tractor moderno. Pero lo bo keda sorprendí di sa cuantu forsa cabai tin! Na 1890, dos cabai di hala carga dje rasa clydesdale a hala un garoshi completamente cargá cu su wielnan di lock! I na 1924 un par di cabai ingles rasa shire a realisá un hazaña mes impresionante, logrando di hala un carga di aproximadamente 50 ton!

Cabai di hala carga ta inteligente tambe i ta usa iniciativa. Por ehempel, un tim di cabei cu ta ploeg un tereno casi no mester ser dirigí mes si tin un bon cabai di canal. E cabai di canal lo guia e tim dor di sigui bai henter dia den e canal. Hende ta pensa cu timnan por ploeg den liñanan excepcionalmente stret pa motibu cu e cabainan ta bisti tapanan di wowo i no por bira wak patras, loke hende cu ta traha riba tractor hopi biaha ta incliná pa haci.

Ademas, durante cosecha cabai por ta mas fácil pa manehá cu un tractor. Nan abilidad pa haci un birada di exactamente 90 grado—i ora ta necesario, un birada di 180 grado—ta nificá cu nan no ta keda sin ploeg ni un parti dje tereno durante actividadnan di cultivacion.

Timnan di Cabai den Accion

Ta un bista impresionante pa wak un tim di cabai reaccioná n’e ordunan di esun cu ta manehá nan. Un tim ta ser entrená pa reaccioná na ordunan specífico cu maniobranan specífico, aunke e palabra i expresionnan exacto usá ta varia di acuerdo cu e manehador. E cabainan ta siña conocé e vocabulario i tono di bos di un cierto manehador. Un fluit característico, compañá cu palabranan di animacion for dje manehador, por ta e señal pa e cabainan ranca bai.

Na Australia e cabai na man drechi dje tim (for dje punto di bista dje manehador) ta conocí como e cabai ‘offside’ i e cabai na man robes, como e cabai ‘nearside’. E términonan aki probablemente a originá for dje manera cu cunukeronan di antaño a manehá nan tim, hopi biaha canando na banda robes di dje.

Ta ki excitante pa mira un rij di dies cabai banda di otro ehecutá un birada di 90 grado, reaccionando n’e gritunan di nan manehador! Pa haci un birada na man robes, e cabai ‘nearside’ mester dal algun paso chikitu bai patras, miéntras cu e resto dje tim ta marcha den un cuart círculo rond di dje. Anto, si mester haci un birada na man drechi, e cabai ‘offside’ mester tuma pasonan chikitu bai patras. Den climanan mas secu ta un bista masha emocionante pa mira e tim disparcé den un nubia di stof anto bolbe aparecé como un muraya di cabai cu ta basha bin despues di completá e birada!

Cada cabai ta ser yamá na su nomber i ta reaccioná na dje di acuerdo cu e tono di bos cu e conductor ta usa. Si un cabai cuminsá bai mas poco-poco cu e resto, yamando su nomber na un tono skerpi i rabiá generalmente ta tur loke ta necesario. Na cuminsamentu di nan entrenamentu e cabainan hopi bes mester siña cu un tono asina ta ser compañá cu un tik di un palu of un zwiep. Sin embargo, una bes nan a siña e les, e disiplina duru ei ta necesario masha poco, pa no bisa nunca mes.

Un Típico Dia di Trabou

Un cunukero por lanta rond di cinc’or di mainta pa duna e cabainan cuminda i pa come su mes desayuno miéntras cu e cabainan ta come. E cabainan ta siña cu nan mester bebe hopi promé cu e dia di trabou cuminsá, pasobra nan lo no haña nada mas di bebe te cu e pausa di merdia. Ta skeiru cada cabai promé cu mar’é n’e otronan. Esaki ta prevení iritacion dje cueru i ta un sensacion placentero. Por lo general e cabainan ta aglomerá rond dje cunukero i ta warda cu pacenshi riba nan beurt. Despues nan ta ser mará na otro bou di un yugo. Tur esaki por tuma te cu un ora of mas, dependiendo dje tamaño dje tim. Tambe, ta prepará sacunan cu cuminda pa mara na boca pa e almuerso dje cabainan. Al fin i al cabo, e manehador no ta e único cu ta merecé un pausa pa almuerso!

E tim ta traha duru sin keha pa ocho te dies ora, i si e banchinan i e ekipo ta pas bon, e cabainan lo no terminá e dia cu skoudernan stijf i feilá. Ora anochi cuminsá cai, homber i bestia ta contentu pa bai rumbo pa cas pa disfrutá dushi asina di un cuminda, suficiente co’i bebe i un bon descanso.

Esnan cu ainda ta cultivá nan tera cu cabai kisas ta defendé esei dor di bisa cu esaki ta muchu mas agradabel cu tende e boroto di mashin henter dia. E serenidad ta haci un cunukero sinti cu e ta parti dje tera. E por ripará mas mihó e creacion rond di dje—e zonido di paranan grawatando segun cu nan ta inspeccioná e tera recien di boltu den e canalnan di ploeg; e holó di yerba muhá; e krakmentu di ijs fini segun cu e cuchúnan dje ploeg ta drenta den e tera levemente conhelá riba un mainta friu—cosnan chikitu cu ta pasa e cunukero forbij ora e ta ser bombardiá cu e boroto di un tractor.

Ta cierto cu tractornan por traha 24 ora pa dia, loke ta un hazaña imposibel pa cabainan. Ta cierto tambe cu tractornan por traha mas tereno i cu nan ta rekerí ménos mantencion. Pero no tin ningun tractor cu a yega di producí un yu encantador, anto esaki ta djis un di e hopi cosnan agradabel cu ta haci trahamentu cu cabainan incomparabel. E conductor por disfrutá tambe di un “combersacion” cu su cabainan segun cu nan ta traha. I nan ta contestá dor di obedecé, cu nan oreanan stret padilanti pa capta delaster un palabra di dje.

Cultivá tera ta trabou duru, i tin biaha e ta trabou laf. Pero pa esnan cu ainda ta ploeg nan terenonan den e manera di antaño, cu cabai, por tin gosonan di sobra trahando asina cerca cu e animalnan musculoso i diligente aki di Dios su creacion.

[Plachi na página 26]

Cabai por ta mas fácil pa manehá cu un tractor

    Publikashonnan na Papiamentu (Curaçao) (1986-2025)
    Log Out
    Log In
    • Papiamentu (Kòrsou)
    • Kompartí
    • Preferensia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondishonnan di Uso
    • Maneho di Privasidat
    • Konfigurashon di Privasidat
    • JW.ORG
    • Log In
    Kompartí