BIBLIOTEKA ONLINE Watchtower
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Papiamentu (Kòrsou)
  • BEIBEL
  • PUBLIKASHON
  • REUNION
  • g17 num. 6 pág. 12-13
  • Alhazen

No tin vidio disponibel pa esaki.

Despensa, tin un problema pa habri e vidio.

  • Alhazen
  • Spièrta!—2017
  • Suptema
  • UN DAM DEN RIU NILO
  • E OBRA THE BOOK OF OPTICS
  • E ‘KÁMARA OSKURA’
  • E MÉTODO SIENTÍFIKO
Spièrta!—2017
g17 num. 6 pág. 12-13

LÈSNAN KU NOS TA SIÑA DI PASADO

Alhazen

Alhazen

BO A yega di tende di Abū ‘Alī al-Ḥasan ibn al-Haytham? Kasi sigur ku nò. Na Europa i Merka e ta mihó konosí komo Alhazen, un forma latin di su nòmber arabir, al-Hasan. Pero kasi sigur bo ta benefisiá sí di e trabou ku el a hasi. E ta ser deskribí komo “un di e figuranan di mas importante i influyente den historia di siensia.”

ALGUN DETAYE

  • Komo ku Alhazen tabata hasi hopi eksperimento, nan tabata yam’é “e promé sientífiko na mundu.”

  • El a deskubrí e prinsipionan básiko di fotografia moderno.

  • Su investigashon di lèns a kontribuí na desaroyo i produkshon di e promé brelnan, mikroskopnan i teleskopnan.

Alhazen a nase mas o ménos na aña 965 despues di Kristu na Basra, ku awor ta Irak. E tabata interesá den astronomia, scheikunde, wiskunde, medisina, músika, óptika, natuurkunde i poesia. Pakiko asina nos tin ku gradisí e sientífiko akí?

UN DAM DEN RIU NILO

Hende tabata bisa ku Alhazen tabatin un plan pa regulá e awa di Riu Nilo. E tabatin e plan ei kasi 1.000 aña promé ku a ehekutá e proyekto na Aswân na aña 1902.

Segun e kuenta, Alhazen a diseñá un plan ambisioso pa mengua inundashon i sekura na Egipto. Pa logra esei, e kier a traha un dam den Riu Nilo. Ora ku kalifa al-Hakim, lider di Kairo, a tende di su idea, el a invitá Alhazen pa bini Egipto pa traha e dam. Pero ora Alhazen a mira e riu ku su propio wowo, e tabata sa ku e proyekto tabata muchu grandi p’e. Komo ku e tabatin miedu ku kalifa al-Hakim, kende tabata un gobernante instabil, lo a kastig’é, Alhazen a gaña loko te dia ku e kalifa a muri na 1021, un 11 aña despues. Komo ku Alhazen tabata será den un instituto, e tabatin hopi tempu liber pa investigá otro tópikonan di interes.

E OBRA THE BOOK OF OPTICS

Ora Alhazen a sali for di e lugá, ya el a skirbí un gran parti di e shete tomonan di su obra Book of Optics. E buki akí kisas ta “un di e bukinan mas importante den historia di natuurkunde.” Den dje el a deskribí eksperimentonan enkuanto karakterístikanan di lus. El a splika entre otro ku lus ta parti den diferente koló, ku lus ta reflehá den spil i ku lus ta kambia di direkshon ora e pasa dor di un medio pa otro. Tambe el a studia bista di hende, i e anatomia i mekanismo di wowo.

Den siglo 13, a tradusí Alhazen su obra for di arabir pa latin. I for di e tempu ei i durante hopi siglo, ekspertonan europeo tabata sita su obra komo un outoridat. Loke Alhazen a skirbí tokante karakterístikanan di lèns a pone un fundeshi importante pa fabrikantenan di brel na Europa por a inventá teleskop i mikroskop poniendo un òf mas lèns tras di otro.

E ‘KÁMARA OSKURA’

Alhazen a deskubrí e prinsipio básiko di fotografia ora el a traha e promé ‘kámara oskura,’ probablemente e promé ku ta ser menshoná den historia. E kamera oskura tabata un kamber skur. Lus tabata drenta den e kamber skur ei via di un buraku hopi chikitu. Lus tabata proyektá riba e muraya di e kamber un imágen kabes abou di loke tabatin parti pafó.

Kámara oskura

Alhazen probablemente a traha e promé kámara oskura

Na siglo 19, a kuminsá usa plachi di glas fotográfiko den e kámara oskura pa kapta imágen na un manera permanente. Esei a hiba na kreashon di e kámara fotográfiko. Tur kámara moderno, i nos wowo tambe, ta funshoná segun e mesun prinsipionan ku e kámara oskura.a

E MÉTODO SIENTÍFIKO

Un aspekto sobresaliente di Alhazen su labor tabata e manera eksakto i sistemátiko ku e tabata investigá fenómenonan natural. Esei tabata algu kompletamente deskonosí den su tempu. E tabata un di e promé investigadónan ku tabata hasi eksperimento pa tèst teoria. Ademas, Alhazen no tabatin miedu di kuestioná un teoria bon konosí si no tabatin prueba pa sostené e teoria ei.

Un prinsipio básiko di siensia moderno ta ku un hende mester proba loke e ta kere. Tin hende ta haña ku Alhazen ta “e tata di e método sientífiko moderno.” P’esei nos por bisa ku nos tin hopi di gradisí na Alhazen.

a Na Amérika i Europa, hende no tabata komprondé e similaridatnan entre e kámara oskura i e wowo dje bon ei te ora Johannes Kepler a aklará esei den siglo 17.

“El A Siña Nos Kon pa ‘Hasi’ Siensia”

Segun e outor Jim Al-Khalili, Alhazen su grandesa “no tin di haber dje tantu ei ku algun deskubrimentu revolushonario,” sino ku e echo ku “el a siña nos kon pa ‘hasi’ siensia.” Su obra Book of Optics a ser deskribí komo “un berdadero buki di instrukshon sientífiko” ku ta kontené deskripshon eksakto di eksperimento, aparato, midí i resultadonan ku el a haña.

    Publikashonnan na Papiamentu (Curaçao) (1986-2025)
    Log Out
    Log In
    • Papiamentu (Kòrsou)
    • Kompartí
    • Preferensia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondishonnan di Uso
    • Maneho di Privasidat
    • Konfigurashon di Privasidat
    • JW.ORG
    • Log In
    Kompartí