E Homber mas importante cu hamás a biba
A EXISTI un hende cu fuera di duda por ta yamá e homber mas importante cu hamás a biba? Con bo por calcula e importancia di hende? A base di don militar cu e tabatin? su forza fisical? su facultad mental?
Historiador H. G. Wells a bisa cu bo por calcula e importancia di un hende a base di ‘loke el a sembra, i di si el a haci otro hende cuminza pensa na moda nobo cu un vigor cu a persisti despues di dje.’ Aunque Wells no a pretende di ser cristian, el a reconoce cu: “Usando calculacion asina, Jesús ta número uno.”
Alehandro e Grandi, Carlomagno (yamá e “Grandi” asta durante su mes bida), i Napoleón Bonaparte tabata gobernante fuerte. Pe medio di nan presencia formidable, nan a eherce mashá influencia riba hende bao di nan mando. Pero, segun informe, Napoleón a bisa cu: “Jesucristo a influenciá i a goberna su pueblo sin su presencia visibel corporal.”
Cu su siñanza dinámico i cu su moda di biba na armonía cu nan, Jesús a afecta fuertemente e bida di hende pa casi dos mil aña. Manera un skirbidor a expresa esei aptamente: “En conhunto, tur ehército cu hamás a marcha, tur forza naval hamás trahá, i tur parlamento cu hamás a sinta, tur rey cu hamás a reina, no a afecta e bida di hende riba tera tanto fuertemente.”
Un berdadero persona
Sin embargo, ta straño cu algun hende ta bisa cu Jesús nunca a existi—cu en efecto, e tabata e creacion di algun hende dje promé siglo. Contestando tal hende dudoso, e historiador respetá Will Durant a bisa: “Pa algun hende senciyo den un solo generacion inventa un personalidad tanto fuerte i atractivo, cu principio tanto halto i vision tanto inspirador di hermandad humano, lo ta un milagro hopi mas increíbel cu cualkier milagro mencioná den Evangelio.”
Puntra bo mes: Un persona cu nunca a existi por a afecta historia humano tanto notablemente? E buki di referencia titulá The Historian’s History of the World a bisa: “E resultado histórico dje actividad [di Jesús] tabata mas importante, asta desde un punto di bista estrictamente seglar, cu e actividad di cualkier otro persona di pasado. Un era nobo, cu civilizacion principal di mundo ta reconoce, a cuminza cu su nacimento.”
Sí, imaginábo. Asta calender djawe ta basá riba e aña cu Jesús supuestamente a nace. Segun The World Book Encyclopedia: “Fecha promé cu e aña ei ta marcá P.C., of promé cu Cristo, i fecha despues cu e aña ei ta marcá como A.D., of anno Domini (aña di nos Señor).”
No obstante, hende crítico ta bisa cu tur loke nos realmente sa di Jesús ta hayá den e Bijbel. Nan ta bisa cu ningun otro registro contemporáneo di dje ta existi. Asta H. G. Wells a skirbi: “Historiador romano di antigua a ignora Jesús totalmente; e no a laga ningun impresion riba registro histórico di su tempo.” Pero, esei ta berdad?
Aunque mencion di historiador seglar di promé di Jesucristo ta poco, tal mencion sí ta existi. Cornelio Tácito, un historiador romano respetá dje promé siglo, a skirbi: “E nomber [cristian] a deriba di Cristo, cu e procurador Poncio Pilato a laga ehecutá durante e reinado di Tiberio.” Suetonio i Plino e Menor, otro skirbidor romano dje tempo ei, també a menciona Cristo. Además, Flavio Josefo, un historiador romano hudío dje promé siglo, a skirbi tocante Santiago, cu el a identifica como “e ruman di Jesús, cu tabata yamá Cristo.”
Pues, The New Encyclopaedia Britannica ta conclui: “Tal cuenta independiente ta duna prueba cu den tempo di antigua asta opositor di cristianismo nunca a duda e realidad di Jesús, locual tabata nengá pe promé bez riba base inadecuado ne fin di siglo 18, durante siglo 19, i na principio di siglo 20.”
Sin embargo, esencialmente tur loke nos sa di Jesús tabata skirbí pa sigidor di dje, dje promé siglo. Nan relato ta conserbá den Evangelio—buki bíblico cu Mateo, Marco, Lucas, i Juan a skirbi. Kico nan relato ta bisa tocante identidad di Jesús?
Ken e realmente tabata?
Asociado di Jesús dje promé siglo a considera e pregunta. Ora nan a mira Jesús milagrosamente reprende i calma lamá cu bientu a lanta, nan a puntra cu asombro: “Ken esei realmente tá?” Despues, na un otro ocasion, Jesús a puntra apóstol di dje: “Ken nan ta bisa cu mi tá?”—Marco 4:41; Mateo 16:15.
Si hende ta hacíbo e pregunta, con bo ta contesta? Jesús, realmente, tabata Dios? Hopi hende djawe ta bisa cu sí. Sin embargo, asociado di dje nunca a kere cu e tabata Dios. E contesta di apóstol Pedro ne pregunta di Jesús tabata: “Bo ta Cristo, e Yiu di e Dios bibo.”—Mateo 16:16.
Jesús nunca a bisa cu e tabata Dios, pero el a admiti cu e tabata e Mesías primintí, of Cristo. El a bisa també cu e tabata “Yiu di Dios,” pero no Dios. (Juan 4:25, 26; 10:36) Sin embargo, e Bijbel no ta bisa cu Jesús tabata hende mescos cu otro hende. E tabata un persona mashá special pasobra Dios a creé promé cu tur otro cos. (Colosense 1:15) Pa miles di miyones di aña incontabel, asta promé cu e creacion dje universo material, Jesús a biba como un persona spiritual den cielo i a disfruta di un compañerismo íntimo cu su Tata, Jehova Dios, e Gran Creador.—Proverbio 8:22, 27-31.
Anto, rond di dos mil aña pasá, Dios a transporta e bida di su Yiu ne matriz di un hende muher, i Jesús a yega di ser un yiu humano di Dios cu a nace na moda normal di hende muher. (Galatio 4:4) Ora Jesús tabata desaroya den e matriz i durante cu e tabata crece como mucha homber, el a depende di esnan cu Dios a scoge pa ser su mayornan terrenal. Cu tempo, Jesús a bira homber, i tabata duná plena memoria di su asociacion di promé cu Dios den cielo.—Juan 8:23; 17:5.
Loke a hacié mas importante
Pa motibo cu el a imita cuidadosamente su Tata celestial, Jesús tabata e homber mas importante cu hamás a biba. Como un fiel Yiu, Jesús a copia su Tata asina exactamente cu e por a bisa su sigidornan: “Ken cu a mirámi a mira e Tata també.”(Juan 14:9, 10) Den tur situacion aki riba tera, el a haci como si fuera su Tata, Dios Todopoderoso, a hacié. Jesús a splica: “Mi no ta haci nada di mi mes iniciativa, sino mi ta papia e cosnan aki net manera e Tata a siñámi.”(Juan 8:28) Pues, ora nos ta studia e bida di Jesucristo, realmente, nos ta obtene un cuadro claro di con Dios tá.
Anto, aunque apóstol Juan a admiti cu “ningun hende a mira Dios,” e por a skirbi toch cu “Dios ta amor.”(Juan 1:18; 1 Juan 4:8) Juan por a haci esei pasobra el a conoce e amor di Dios via loke el a mira den Jesús, cu tabata e refleccion perfecto di su Tata. Jesús tabata compasivo, bondadoso, humilde, i acercable. Hende débil i oprimí a síntinan cómodo cuné, mescos cu hende di tur sorto—hende homber, muher, mucha, ricu, pober, homber poderoso, i asta pecador extremo. Solamente hende cu curazón malu no a gusté.
Realmente, Jesús no solamente a siña sigidor di dje di stima un e otro, sino el a mústranan con pa hacié. El a bisa: “Mescos cu mi a stima boso, boso també [mester] stima un e otro.”(Juan 13:34) Un apóstol di dje a splica cu conocimento dje “amor di Cristo ta surpasa tur conocimento.”(Efesio 3:19) Sí, e amor cu Cristo a demonstra ta subi mas halto cu conocimento académico mental i ta “obliga” otro hende pa reacciona na dje. (2 Corintio 5:14) Pues, ehempel sobresaliente di Jesús di amor, specialmente, ta loke a hacié e homber mas grandi cu hamás a existi. Su amor a toca curazón di miyones di hende através dje siglonan i a influenciá nan bida pa bon.
Sin embargo, algun hende por keha: ‘Mira tur e crimen cu hende a comete den e nomber di Cristo—gera religioso, persecucion di Inquisicion, gera cu a mira miyones di hende cu a yama nan mes cristian mata un e otro na frontera opositor di bataya.’ Pero e berdad tá, cu hende asina ta desmenti nan pretension di ser sigidor di Jesús. Su siñanza i moda di biba ta condena nan accion. Asta e hindú, Mohandas Gandhi, a keda conmoví pa bisa: ‘Mi ta stima Cristo, pero ta desprecia hende cristian pasobra nan no ta biba manera Cristo a biba.’
Beneficiá di siñamento di dje
Siguramente ningun estudio por ta mas importante awe cu un estudio dje bida i ministerio di Jesucristo. Apóstol Pablo a urgi: “Mira atentamente na . . . Jesús.”“Sí, considera cu sumo cuidao i atencion,” Jesús. I Dios mes a duna e mandamento tocante su Yiu: “Scuché.” Esei ta loke e buki E homber mas importante cu hamás a biba por yudábo haci.—Hebreo 12:2, 3; Mateo 17:5.
Un esfuerzo ta ser hací aki pa presenta tur suceso den e bida terrenal di Jesús cu ta pará skirbí den e cuater Evangelio, incluyendo discurso cu el a pronunciá i comparacion i milagro di dje. Te ne grado posibel, tur cos ta ser relatá den e ordu cu esei a sosode. Na cabamento di cada capítulo tin un lista di texto bíblico riba locual e capítulo ta basá. Bo ta ser invitá pa leza tal texto i contestá pregunta di repaso percurá.
Un escolástico di Universidad di Chicago a bisa recientemente: “Mas a ser skirbí tocante Jesús den e último binti aña cu den e dos mil aña di antes.” Pero tin un necesidad vital pa considera personalmente e relato di Evangelio, pasobra manera The Encyclopaedia Britannica ta bisa: “Hopi studiante djawe ta bira asina preocupá cu teoría contradictorio tocante Jesús i tocante Evangelio, cu nan no ta studia e fuente básico [esta, Evangelio].”
Despues di un consideracion cuidadoso, sin prehuicio, di relato di Evangelio, nos ta kere cu lo bo keda di acuerdo cu suceso di mas grandi di tur e pasado humano a sosode durante e reinado di e romano César Augusto, ora Jesús di Nazaret a presenta riba tera pa duna su bida pa nos.