Mi Decision Pa Progresa Na Madures
MANERA RELATA DOR DI CARL DOCHOW
“Progresá na Madures of Cai Bek den Picá, cua Lo Bo Scoge?” tabata e título di un artículo den e edicion di 15 di juni, 1948, di E Toren di Vigilancia [na ingles]. E artículo ei a sacá mi for di un estado di peliger spiritual den e cunucunan di plantacion di Merca pa un carera como misionero den Sur América cu a abarcá mas cu 43 aña.
MI A nace dia 31 di mart, 1914, e di tres den cuater yu homber, den un cabaña di palu den Vergas, Minesota. E añanan di mi infancia tabata un deleite. Mi ta corda piscamentu cu Papa. Sin embargo, Mama frecuentemente tabata malu i mi mester a stop di bai scol ora mi tabata den vijfde klas pa mi yuda cu trabounan na cas. Pa ora mi tabatin 13 aña, Mama su malesa a ser diagnosticá di ta cancer di pulmon.
Mama tabata sa cu e no tabatin muchu mas pa biba, di manera cu el a cuminsá prepará mi pa tuma su lugá. E tabata sinta den cushina i duná mi instruccion en cuanto con pa cushiná i horna pan. Ademas, el a siñá mi laba paña, percurá p’e hardin i cuida cien galiña. Tambe el a animá mi pa lesa un capítulo for dje Bijbel tur dia, loke mi a haci apesar di mi abilidad limitá di lesa. Despues di a entrená mi pa dies luna, Mama a muri dia 27 di januari, 1928.
E Guera Ta Cambia Nos Bida
Despues cu Guera Mundial II a cuminsá na september 1939, oracionnan a ser pronunciá na fabor dje soldadnan tur diadomingo den nos iglesia luterano. Mi ruman homber mayor Frank tabata determiná pa no mata, pues ora el a nenga servicio militar, el a ser arestá. Durante su huicio el a declará: “Promé cu mi mata hende inocente, boso por tirá mi mata!” El a ser sentenciá na un aña di prizon riba e Isla McNeil dilanti e costa di e Estado di Washington.
Ei Frank a topa mas cu 300 Testigo di Jehova cu a ser encarcelá debí cu nan tabata estrictamente neutral durante e guera. (Isaías 2:4; Juan 17:16) Pronto el a cuminsá asociá cu nan i a ser bautisá ei mes den prison. Pa motibu di bon conducta, su sentencia a ser reducí na nuebe luna. Na november 1942 nos a haña informe cu Frank a ser poní den libertad i djis despues el a conta nos tocante e bon nobo di Dios su Reino. Despues di a examiná e mensahe cuidadosamente cu nos Bijbelnan, nos tur por a mira cu loke Frank tabata siñando nos tabata e berdad.
Obstáculonan pa Progreso Spiritual
Na 1944, mi a muda p’e área di Malta, Montana, pa biba cerca mi tio. Nos tabatin un cos en comun—nos tur dos tabatin un esposa cu a bandoná nos despues di seis luna di matrimonio. E tabata contentu cu mi tabatei pa yud’é cu e trabou di cunucu i cu cushinamentu i nos tabata parti nos ganashinan na mitar. Mi tio a bisa cu lo mi heredá su 260 hectar di cunucu si mi keda cerca dje. Eseinan tabata añanan próspero p’e negoshi di cunucu i cuantu mi tabata disfrutá di dje! Tur aña nos tabatin un cosecha abundante i a logra bende trigo n’e prijs haltu di US$3,16 pa cada nuebe galon [35 liter] di midí di trigo secu.
Sin embargo, mi tio no tabata gusta e echo cu mi tabata asistí n’e reunionnan di un congregacion chikitu di Testigonan di Jehova den Malta. Dia 7 di juni, 1947, sin e conocimentu di mi tio, mi a ser bautisá n’e asamblea di circuito di Testigonan di Jehova na Wolf Point, [Montana]. Ei un ruman homber cristian a invitá mi pa bira un pionero, esta, un minister di tempu completo. Aunke tabata e deseo di mi curason pa usa mi bida di un manera asina, mi a splica cu mi tio lo no permití nunca pa mi dedicá asina tantu tempu n’e ministerio.
Poco tempu despues, mi tio a habri i lesa un carta cu a ser dirigí na mi for di un amigu cu a urgí mi pa bira un minister di tempu completo. Mi tio a hera bula for di su cueru i a duná mi un ultimátum—stop di predicá of bai for dje cunucu. E ultimátum ei tabata un bon cos, pasobra mi tabata stima trahamentu riba cunucu asina tantu cu mi no sa cu lo mi a bai for di ei di mi mes. Di manera cu mi a regresá na mi famia na Minesota, kendenan tur tabata bautisá awor i tabata asociando cu e Congregacion di Detroit Lakes.
Na cuminsamentu mi famia a animá mi pa traha pionero, pero na 1948 nan a cuminsá fria den sentido spiritual. Tabata n’e tempu ei cu e artículo “Progresá na Madures of Cai Bek den Picá, cua Lo Bo Scoge?” a proveé e empuhe spiritual cu mi tabatin mester. El a duna e spiertamentu cu “consecuencianan masha tristu siguramente lo ta e resultado si nos nenga boluntariamente di keda al dia cu conocimentu progresivo.” E artículo a bisa: “Nos no por permití nos mes e luho di para ketu i bai atras, pero nos mester haci progreso den husticia. Progreso, no paramentu, ta e forsa mas grandi pa contrarestá recaida.”
Aunke mi famia a duna otro excuusnan, mi ta kere cu e berdadero problema tabata nan deseo pa bira ricu. Nan por a mira e beneficionan económico di invertí mas tempu den trabou di cunucu i ménos tempu den predicacion. En bes di ser atrapá den e las dje deseo pa rikesa, mi a traha plan pa bira pionero. Mi tabata sa cu esei lo no ta fácil, i asta mi a pensa cu lo mi no por a logr’é. Pues na 1948, mi a pone mi mes na prueba dor di aplicá intencionalmente pa cuminsá traha pionero den e temporada di aña cu e pió weer—december.
Drentando Sirbishi di Pionero
Jehova a bendicioná mi esfuersonan. Por ehempel, un dia tabata 27° Celsius bou di cero, sin conta e bientu friu. Mi tabata dunando testimonio riba caya manera custumber, cambiando di man frecuentemente—poniendo esun friu den mi sacu miéntras mi tabata wantando e revistanan cu e otro te cu esun ei vris i ta merecé su turno den e sacu. Un homber a acercá mi. Comentando cu el a observá mi actividad pa un ratu, el a puntra: “Kico tin den e revistanan ei cu ta asina importante? Duná mi e dosnan ei pa mi por lesa nan.”
Miéntras tantu, mi por a mira cu asociacion cu mi famia tabata poniendo mi mes spiritualidad den peliger, pues despues di a haci un peticion n’e Sociedad Watch Tower, mi a ser duná un asignacion nobo, den Miles City, Montana. Ei mi a sirbi como un sirbidor dje compania, conocí awor como e superintendente presidente. Bibando den un trailer di 2 pa 3 meter, mi a mantené mi mes dor di traha mitar tempu den un negoshi di ‘dry-cleaning.’ De bes en cuando mi a ser contratá pa haci loke mi tabata gusta mas—cosechá.
Durante e tempu aki, mi a sigui tende dje condicion spiritual empeorando di mi famia. Finalmente nan, como tambe otronan den e Congregacion di Detroit Lakes, a bira opositor di Jehova su organisacion. Dje 17 publicadornan di Reino den e congregacion, solamente 7 a permanecé fiel. Mi famia tabata determiná pa saca ami tambe for di Jehova su organisacion, pues mi a realisá cu tabatin solamente un solucion, progresá mas aleu. Pero con?
Haciendo Esfuerso pa Alcansá Sirbishi di Misionero
Durante e congreso internacional na New York City na 1950, mi tabata presente n’e graduacion di studiantenan misionero for dje di 15 klas dje Scol Bíblico di Galad di Watchtower. ‘Ai, si solamente mi por ta meimei di esnan cu ta bai sirbi Jehova den un asignacion den stanheria,’ mi a pensa.
Mi a entregá un aplicacion i a ser aceptá como un miembro dje di 17 klas di Galad, cu a cuminsá den februari 1951. E lugá dje scol riba un cunucu den e region nort dje estado di New York tabata bunita. Cuantu mi tabata deseá di traha den cunucu despues di oranan di scol, tal bes den e stal cu e bacanan of pafó cu e cosecha! Pero John Booth, e superintendente dje Hacienda di Reino den e tempu ei, a splica cu ami tabata e único cu tabatin experencia den dry-cleaning. Pues mi a ser asigná pa haci e trabou ei.
Galad no ta fácil pa un persona cu a haña solamente un educacion te cu di cincu klas di scol básico. Aunke lusnan mester a paga 10:30 p.m., frecuentemente mi a studia te cu mei anochi. Un dia un dje instructornan a yamá mi cerca dje den su oficina. “Carl,” el a bisa, “mi por mira cu bo puntonan no ta masha bon.”
‘Ai, no,’ mi a pensa den mi mes, ‘nan ta bai pidí mi bai for di Galad.’
Sin embargo, e instructor amorosamente a duná mi algun conseho con mi por a haci mihó uso di mi tempu sin tin cu studia te asina lat. Yen di miedu mi a puntra: “Mi ta suficiente capacitá pa keda aki na Galad?”
“Ai, si,” el a contestá. “Pero mi no sa si lo bo cualificá pa un diploma.”
Mi a haña consuelo den e palabranan dje presidente di scol, Nathan H. Knorr. Anteriormente el a bisa e studiantenan cu bon punto no ta impresion’é mes tantu cu misioneronan cu a keda tenasmente fiel den nan asignacion i a permanecé ei.
E materia cu mi tabata mas malu aden tabata spañó, pero mi a spera cu lo mi ser asigná pa Alaska, unda tabatin e clima friu cu mi tabata custumbrá cuné na cas. Ademas, lo mi por a predicá na ingles. Pues bo por imaginá mi sorpresa ora cu meimei di e curso, mi a ricibí como mi asignacion Ecuador, Sur América. Sí, lo mi mester papia spañó i na un lugá situá net riba e equator cu ta extremadamente cayente!
Un dia un agente di FBI [Departamento Federal di Investigacion] a bishitá mi n’e Scol di Galad. El a puntra tocante e yu homber dje sirbidor di compania kende a bandoná nos organisacion den Detroit Lakes. E Guera Coreano tabata andando, i e hóben aki a pretendé cu e tabata un minister dje Testigonan di Jehova i pues exonerá di servicio militar. Mi a splica cu e no tabata un Testigo di Jehova mas. Ora e agente a yamá mi ayó, el a bisa: “Cu bo Dios bendicioná bo den bo trabou.”
Mas despues mi a haña sa cu e hóben a ser matá den un di su promé batayanan na Corea. Ki un consecuencia tristu pa un persona cu por a progresá na madures den Dios su organisacion!
Finalmente, nos felis dia di graduacion a yega dia 22 di juli, 1951. Naturalmente, ningun hende di mi famia tabata presente, pero mi goso tabata completo ora mi a ricibí mi diploma debí n’e progreso cu mi a haci.
Adaptando na un Teritorio Stranhero
Una bes cu mi tabata den mi asignacion, mi a haña cu Mama su entrenamentu berdaderamente a resultá útil. Cushiná, laba paña na man i un falta di awa di kranchi no tabata nobo pa mi. Pero predicá na spañó sí! Mi tabatin un sermon skirbí na spañó pa basta tempu. A tuma tres aña promé cu mi por a duna un discurso na spañó i esei cu uso di notanan extenso.
Ora mi a yega Ecuador na 1951, tabatin ménos cu 200 publicador di Reino. Hacimentu di disipel tabata parce di ta bayendo poco poco pa e promé 25 añanan. Nos siñansanan di Bijbel tabata hopi diferente for dje tradicionnan no-bíblico di catolicismo, i nos pegamentu na instruccionnan bíblico en cuanto fieldad na bo casá tabata specialmente impopular.—Hebreonan 13:4.
No obstante, nos por a laga hopi literatura bíblico. Nos ministerio den Machala, situá den e curason di e cunucunan di bacoba, ta sirbi pa ilustrá esaki. Ami cu Nicholas Wesley tabata e único Testigonan ei tempu nos a yega na 1956. Nos tabata sali mainta trempan riba domtruknan cu tabata ser usá den trabou riba camindanan principal cu tabata ser trahá den e dianan ei. Despues di core pa un distancia basta largu, nos tabata baha i duna testimonio n’e hendenan cu nos ta topa canando henter e caminda bek pa nos lugá di alohamentu.
Riba un cierto dia, ami i Nick a tene un registro pa wak cua di nos lo laga mas revista. Mi ta corda cu pa merdia mi tabata ganando Nick, pero pa anochi nos a empatá cu 114 revista cada un. Tur luna nos tabata laga cientos di nos revistanan cu hendenan riba nos ruta di revista. Seis biaha mi a laga mas cu mil revista den un luna. Pensa cuantu hende por a siña berdadnan bíblico for di e revistanan ei!
Den Machala tambe nos tabatin e privilegio di construí e promé Salon di Reino na Ecuador cu tabata propiedad dje congregacion. Esei tabata 35 aña pasá, na 1960. Den e tempu ei, nos tabatin un asistencia di solamente 15 persona na nos reunionnan. Awe Machala tin 11 congregacion próspero!
Un Bishita na Merca
Na fin di añanan ’70, mi a regresá Merca pa un vacansi i a pasa algun ora cu mi ruman Frank. El a hibá mi den su auto na un ceritu for di unda nos por a mira hopi leu over dje Red River Valley. E tabata bunita, cu e grano hechando, wayando den bientu, un océano di trigo hechu i pisá. Leu ayá nos por a mira e Riu Sheyenne cu rei di palu na ámbos banda. E disfrute dje bunitesa pacífico ei a ser interumpí ora mi ruman a cuminsá cu su combersacion di custumber.
“Si bo no tabata asina kens di ta pasando porai den Sur América, esaki lo por ta di bo tambe!”
“Frank,” mi a interumpí rápidamente. “Stop ei mes.”
E no a bisa ni un palabra mas. Algun aña despues, el a muri repentinamente di un derame celebral, lagando atras tres rancho precioso den Nort Dakota cu un total di mas cu 400 hectar, como tambe e 260 hectar dje cunucu di mi tio den Montana, di cua el a bira heredero.
Awor tur mi famianan ta morto. Pero mi ta contentu cu den Detroit Lakes, unda nos tur a cuminsá como Testigonan di Jehova hopi aña pasá, mi tin un famia spiritual di mas cu 90 ruman cristian.
Siguiendo den Progreso Spiritual
E último 15 añanan a duna un cosecha abundante den e cultivo spiritual aki na Ecuador. For di un 5.000 publicador di Reino na 1980, awor nos tin mas cu 26.000. Mi a cosechá e bendicion di yuda hopi mas cu cien di esakinan na bautismo.
Awor, n’e edad di 80 aña, mi ta traha mas duru pa alcansá 30 ora pa luna den e ministerio cu mi tabata traha pa yega e cuota di 150 ora na 1951. Desde 1989, tempu mi a haña sa cu mi tabatin cancer di prostat, mi a probechá di mi tempu di recuperacion pa lesa. Desde e aña ei, mi a lesa e Bijbel completo 19 biaha i e buki Los testigos de Jehová, proclamadores del Reino de Dios 6 biaha. Dje manera aki mi ta sigui progresá spiritualmente.
Sí, mi tabatin mi oportunidadnan pa cosechá beneficionan material den e cunucunan di Merca. Pero e recompensanan di rikesa material no ta nada compará cu e goso cu mi a experenciá den e cosecha spiritual. E sucursal aki na Ecuador ta informá mi cu mi a laga mas cu 147.000 revista i 18.000 buki den mi carera di misionero. Mi ta considerá esakinan manera simianan spiritual, hopi di cua ya a spruit caba; otronan ainda por spruit den e curason di hende segun cu nan ta lesa tocante e berdadnan di Reino aki.
Ami no por pensa di nada mihó cu sigui progresá te den Dios su mundu nobo cu tur mi yunan spiritual i miyones di otronan cu a scoge pa sirbi nos Dios, Jehova. Placa lo no salbá bo atrabes dje fin dje mundu malbado aki. (Proverbionan 11:4; Ezekiel 7:19) Sin embargo, e fruta di nos trabou spiritual lo continuá—si nos cada un sigui progresá na madures.
[Plachi na página 24]
Cla pa traha pionero na Miles City, Montana, na 1949
[Plachi na página 24]
Cumprando awa pa nos cas di misionero, 1952
[Plachi na página 25]
Predicando na Machala, 1957
[Plachi na página 25]
Despues di a bira malu na 1989, mi a lesa e Bijbel completo 19 biaha