Bo Ta un Optimista of un Pesimista?
“E TABATA e mihó di tur tempu, e pió di tur tempu . . . e primavera di speransa, e winter di desesperacion, nos tabatin tur cos nos dilanti, nos no tabatin nada nos dilanti.” E palabranan di introduccion di Charles Dickens su obra maestro literario A Tale of Two Cities (Un Cuenta di Dos Stad) ábilmente ta mustra e contraste con sucesonan por afectá nos manera di pensa, nos sintimentunan i nos prospectonan.
E dos stadnan na cua el a referí tabata Londen i Paris durante e disturbio dje Revolucion Frances. Pa e ciudadanonan oprimí di Francia den siglo 18, e revolucion su proclamacion di derechonan humano tabata en berdad un “primavera di speransa.” Pero pa esnan dje ancien régime, of e sistema político cu tabata na punto di disparcé, e tabata un “winter di desesperacion,” hibando na morto i destruccion.
Optimismo of pesimismo? Tur cos a dependé di na ki banda dje cuestion bo tabata. I ainda esei ta e caso.
Tempu pa Scudriñá Bo Mes
Bo ta un optimista? Bo ta mira e banda briyante di bida, semper anticipando lo mihó? Of bo ta incliná pa ta pesimista, adoptando un punto di bista negativo di bo prospectonan, sperando pa lo mihó, pero na mésun tempu ta verwagt lo pió?
Sesenta aña pasá e novelista mericano James Branch Cabell a resumí e dos filosofianan cu ta na conflicto cu otro asina aki: “E persona optimista ta proclamá cu nos ta biba den e mihó mundu posibel; i esun pesimista ta teme cu ta asina.” Si bo ta sinti cu esaki ta un punto di bista bastante cínico, examiná e pro i contranan di solamente tres aspecto dje mundu djawe presentá aki bou. Anto analisá bo reaccion, i puntra bo mes: ‘Mi ta un optimista of un pesimista?’
Pas Duradero: Cuantu region di tension i conflicto bo por mencioná? Irlanda, ex-Yugoslavia, Medio Oriente, Burundi, Ruanda—esakinan ta bini mesora na mente. Algun dia e batayanan aki i otronan por ser resolvé pa garantisá pas mundial permanente? Mundu ta riba caminda pa pas?
Stabilidad Económico: Cu e speransa pa logra union monetario pa 1999, paisnan di Union Europeo ta confrontando problemanan serio cu inflacion i fiamentu di placa di parti di gobiernu mediante bono. Otro caminda, corupcion ta caba cu e structura económico di hopi nacion di continente americano i africano, caminda inflacion ta imponé un carga casi imposibel i caminda problemanan étnico ainda ta dividí hende. Mundu lo conocé stabilidad económico den futuro cercano?
Desempleo: Den e eleccion nacional di 1997, iglesianan británico a uni pa urgi tur partido político pa pone trabou pa tur hende haltu riba nan agenda. Pero cu casi 30 porciento dje forsa laboral di mundu desempleá of sin trabou adecuá, por tin trabou duradero pa tur hende—specialmente pa esnan hóben?
Ki fácil ta pa sintí bo pesimista! Tog tin un base pa ta optimista, i nos ta invitá bo pa considerá con bo por desaroyá un punto di bista optimista.
[Plachi na página 3]
Revolucion Frances
[Rekonosementu]
For dje buki Pictorial History of the World