Den Exilio na Siberia!
MANERA VASILY KALIN A RELATA
Si bo mira un homber lesando su Bijbel masha trankil meimei di bomnan cu ta explotá, lo bo no kier sa ta con e por a keda asina trankil? Esei ta loke mi tata a mira mas cu 56 aña pasá.
TABATA juli 1942, ora Guera Mundial II tabata den su momentonan mas crítico. E liña di frente aleman tabata crusando dor di Vilshanitsa, e pueblo di mi tata na Ucrania. El a dicidí di pasa cerca algun hende di edad. Bomnan tabata explotá tur rond, pero e homber tabata sintá banda di stoof ta keinta un tiki maishi i ta lesa Bijbel.
Mi a nace cincu aña despues, no muchu leu dje bunita stad Ivano-Frankivs’k den west di Ucrania, cu e tempu ei tabata parti di Union Soviético. Despues mi tata a conta mi dje dia memorabel ei cu el a topa e homber ei, un Testigo di Jehova, i tambe tocante e cosnan teribel dje añanan di guera. E hendenan tabata fadá i hopi confundí debí n’e situacion, i hopi tabata puntra nan mes: ‘Di con tin asina tantu inhusticia? Di con miles di hende inocente ta muri? Di con Dios ta permití esaki? Di con? Di con? Di con?’
Tata a hañ’é den un combersacion largu i franco tocante cuestionnan asina cu e homber bieu. Tumando un texto di Bijbel tras di otro, el a mustra Tata e contesta riba preguntanan cu a confundié pa hopi tempu. El a splica cu Dios tabatin e propósito pa trece un fin na tur guera n’e tempu cu el a fiha pa esei i cu tera lo bira un bunita paradijs.—Salmo 46:9; Isaías 2:4; Revelacion 21:3, 4.
Tata a core bai cas i a sclama: “Bo por kere? Despues di a combersá un biaha so cu Testigonan di Jehova, mi wowonan a habri! Mi a haña e berdad!” Tata a bisa cu maske e tabata bai misa católico regularmente, nunca e pastornan no tabata por a contestá su preguntanan. Di manera cu Tata a cuminsá studia Bijbel, i mi mama a compañ’é. Tambe nan a cuminsá siña nan tres yunan: mi ruman muher, cu tabatin 2 aña so, i mi ruman hombernan, cu tabatin 7 i 11 aña. Poco despues di esei, un bom a causa masha hopi daño n’e cas; ta un kamber so a keda pa nan biba aden.
Mama a bini di un famia grandi di seis ruman muher i un ruman homber. Su tata tabata un dje hendenan ricu dje área, i el a gusta e autoridad i státus cu e tabatin. Di manera cu na principio, e famia a oponé mi famia su religion nobo. Sin embargo, cu tempu hopi dje opositornan aki a kibra cu prácticanan religioso no-bíblico, manera uso di imágen, i a uni cu mi mayornan den adoracion berdadero.
E pastornan tabata instigá hende abiertamente contra e Testigonan. Como resultado, e residentenan local tabata kibra nan bentananan i tabata menasá nan. Tog mi mayornan a sigui studia Bijbel. Pues, pa ora cu mi a nace na 1947, nos famia tabata adorá Jehova cu spiritu i cu berdad.—Juan 4:24.
Nan Ta Hiba Nos den Exilio
Recuerdonan dje promé oranan dje mainta di 8 di april 1951, ta hincá profundamente den mi memoria, maske mi tabatin cuater aña so e tempu ei. Soldá cu cachó a drenta nos cas. Nan a mustra nos un ordu di deportacion i a listra e cas. Tabatin soldá para pafó cu mitrayeur i cachó, i hombernan bistí na uniform militar tabata sintá na nos mesa ta warda nos prepará lihé-lihé pa bandoná e cas den e dos oranan cu nan a duna nos. Ami no por a comprendé kico tabata pasando, i mi tabata yora.
Nan a ordená mi mayornan pa firma un documento cu ta bisa cu nan no tabata Testigo di Jehova mas i cu nan no tabata kier tin nada di haci cu nan mas. Si nan firma, nan tabatin mag di keda biba den nan cas i den nan patria. Pero Tata a bisa cu firmesa: “Mi tin sigur cu unda cu boso hiba nos, nos Dios Jehova, lo ta cu nos.”
E oficial a urgié: “Pensa riba bo famia, riba bo yunan. Corda cu no ta na un hotel nos ta hiba boso. Ta leu ayá den nort nos ta hiba boso, caminda tin sneu eterno i oso polar ta cana riba caya.”
E tempu ei e palabra “Siberia” tabata algu teribel i desconocí pa tur hende. Sin embargo, fe i un amor intenso pa Jehova a resultá di ta mas fuerte cu e miedu pa lo desconocí. Nan a pone nos posesionnan riba un garoshi, i nan a hiba nos stad i a hinca nos den un trein di carga, huntu cu 20 pa 30 otro famia. Anto asina nos a cuminsá nos biahe pa e inmenso taiga (mondi) di Siberia.
Na caminda nos a topa otro treinnan n’e stacionnan cu esnan cu nan ta mandando den exilio, i nos a mira e borchinan cologá n’e wagonnan: “Testigonan di Jehova na Bordo.” Esaki tabata un testimonio único, ya cu asina aki hopi hende a haña sa cu nan tabata mandando miles di Testigo di Jehova i nan famia na vários área di nort i lehano oriente.
E cos aki di reuní Testigonan di Jehova i hiba nan den exilio cu a sosodé na april 1951 ta bon documentá. Historiadó Walter Kolarz a skirbi tocante dje den su buki Religion in the Soviet Union (Religion den Union Soviético): “Esaki no tabata fin dje ‘Testigonan’ na Rusia, sino djis e principio di un capítulo nobo den nan actividadnan di combertimentu. Asta nan a purba propagá nan fe ora nan tabata stop na stacionnan di trein na caminda pa nan exilio. E Gobiernu Soviético no por a haci nada mihó pa e plamamentu di nan fe cu deportá nan. Ta saca nan a saca e ‘Testigonan’ for di nan isolacion den nan pueblo i trece nan den un mundu mas amplio, maske esei tabata e mundu teribel di campo di concentracion i di trabou forsá.”
Mi famia tabata afortuná, ya cu nan a permití nos hiba un tiki cuminda, manera hariña, maishi i bonchi. Mi welo tabatin mag di asta mata un porco, i esei a percurá cuminda pa nos i otro Testigonan. Na caminda por a tende nos canta canticanan di henter curason for dje wagonnan. Jehova a duna nos e fortalesa pa wanta.—Proverbionan 18:10.
Nos a biaha atrabes di Rusia pa casi tres siman i finalmente nos a yega n’e Siberia friu, solitario i leu. Nan a hiba nos n’e stacion di Toreya den e region di Chunsk dje distrito di Irkutsk. For di ei, nan a hiba nos mas leu den e taiga pa un pueblo chikitu, cu nos documentonan a describí como nos “lugá eterno di biba.” E pertenencianan di 15 famia a pas masha fácil riba un slee, i un tractor a hal’é dor dje lodo di primavera. Nan a hinca rond di 20 famia den barak, cu a consistí di gangnan largu sin particion. E autoridadnan a spierta e hendenan local di antemano cu Testigonan di Jehova ta masha mal hende mes. Di manera cu na cuminsamentu, hende tabatin miedu di nos i no tabata haci ningun intento pa cera conocí cu nos.
Trabou den Exilio
E trabou di Testigonan di Jehova tabata di corta palu. Nan mester a haci esaki bou di condicionnan sumamente difícil. Tabata haci tur trabou na man: zag palu, kap nan, carga nan pone riba garoshi halá pa cabai i despues carga nan pone den wagon di trein. E nubianan di sangura for di cua tabata imposibel pa sconde tabata haci e situacion pió. Mi tata a sufri teriblemente. Henter su curpa tabata hinchá, i e tabata haci oracion intenso na Jehova pa yud’é wanta. Pero apesar di tur e dificultadnan, e fe dje gran mayoria di Testigonan di Jehova a permanecé inkebrantabel.
No a dura muchu cu nan a hiba nos n’e stad Irkutsk, caminda nos famia a biba den un ex-campo di prizon; ei nos a traha den un fábrica di bloki. Mester a saca e blokinan directamente for di fornunan grandi i cayente cu man, i nan tabata hisa e cuota di bloki constantemente, di manera cu asta e muchanan mester a yuda nan mayornan pa alcansá nan. Esei a haci nos corda e trabou di catibu cu e israelitanan mester a haci den antiguo Egipto.—Exodo 5:9-16.
A bira obvio cu e Testigonan tabata hende trahadó i onesto, i no “enemigu di pueblo,” manera nan a pretendé. Nan a ripará cu ni un Testigo tabata insultá e autoridadnan, ni nan no tabata bai contra e decisionnan di esnan na poder. Cu tempu hopi hende asta a cuminsá gusta nan religion.
Nos Bida Spiritual
Aunke nan a yega di listra e Testigonan hopi bes—promé cu nan a bai den exilio, na caminda pa exilio i na nan lugá di exilio—hopi ruman a logra sconde ehemplarnan dje revista Toren di Vigilancia i asta Bijbel. Mas despues, tabata copia esakinan na man i cu otro medionan. Tabata tene reunionnan cristian regularmente den e baraknan. Ora e comandante dje baraknan tabata cana drenta i haña un grupo di nos ta canta, e tabata manda nos stop. Nos tabata stop. Pero ora e bai n’e siguiente barak, nos tabata cuminsá canta atrobe. Tabata imposibel pa stop nos.
Nos obra di predicá tampoco no a stop nunca. Testigonan tabata papia cu tur hende, tur caminda. Hopi biaha mi ruman hombernan mas grandi i mi mayornan tabata conta mi con nan a logra compartí berdadnan di Bijbel cu otronan. Danki na esaki, poco-poco e berdad di Bijbel a cuminsá gana e curason di hende sincero. Pues, na cuminsamentu di añanan ’50, a haci e Reino di Jehova conocí den i rond di Irkutsk.
Promé, hende a considerá Testigonan enemigunan político, pero despues nan a reconocé oficialmente cu nos organisacion ta puramente religioso. No obstante, e autoridadnan a trata di stop nos actividad. Di manera cu nos tabata reuní pa studia Bijbel den gruponan chikitu di dos of tres famia den un intento pa evitá pa nan haña sa. Un mainta trempan den februari 1952 nan a listra nos cuidadosamente. Despues di esei, nan a arestá dies Testigo i nan a hiba nos, esnan cu a sobra, na vários parti. Nan a hiba nos famia na e pueblo di Iskra, cu tabatin un poblacion di rond di shen hende i tabata situá rond di 30 kilometer for dje stad di Irkutsk.
Wanta Miéntras cu Situacion Tabata Cambia
E administracion dje pueblito a duna nos un bon biní inesperá. E hendenan tabata humilde i amigabel. Algun di nan asta a sali for di nan cas pa yuda nos cu nos cosnan. Nos famia tabata e di tres cu nan a pone den e mésun cuarto chikitu di rond di 17 meter cuadrá. Lampi di kerosin tabata nos único fuente di lus.
E siguiente mainta tabatin un eleccion. Mi mayornan a bisa cu nan a vota caba pa e Reino di Dios, loke, naturalmente, e hendenan no a comprendé. Di manera cu e miembronan adulto di mi famia a pasa henter un dia detení. Despues di esei, vários hende a puntra nan tocante nan creencianan, i esaki tabata un bon oportunidad pa mi famia papia tocante e Reino di Dios como e único speransa pa humanidad.
Durante e cuater añanan cu nos a biba den e pueblo di Iskra, no tabatin otro Testigonan ei cerca cu ken nos por a asociá. Pa por a sali for dje pueblo, nos mester a haña permiso special dje comandante, loke rara bes e tabata duna, ya cu e motibu principal pakico nan a deportá nos tabata pa isolá nos di otro hende. Sin embargo, semper e Testigonan tabata purba tuma contacto cu otro pa compartí cualkier alimento spiritual frescu cu nan a haña.
Despues di morto di Stalin na 1953, nan a reducí e sentencia di tur Testigo condená, di 25 aña pa 10 aña. Esnan na Siberia no tabatin mester di un documento special mas pa bai otro caminda. Sin embargo, pronto e autoridadnan a cuminsá listra cas i despues tabata arestá Testigonan si nan haña nan cu Bijbel of literatura bíblico. A crea camponan special pa Testigo den e área aki rond di Irkutsk, i a pone un 400 ruman homber i 200 ruman muher aden.
E noticia dje persecucion aki na Union Soviético a yega na orea di Testigonan di Jehova rond mundu. Pues, entre meimei di 1956 i februari 1957, nan a adoptá un peticion na nos fabor na 199 congreso di distrito tené rond mundu. Un total di 462.936 hende presente a aprobá e peticion dirigí na e premier soviético dje tempu ei, Nikolay A. Bulganin. Entre otro, e peticion a pidi pa nan libra nos i pa nos “haña autorisacion pa ricibí i publicá e revista Toren di Vigilancia na ruso, ucraniano i otro idiomanan, manera nos haña ta necesario, i tambe otro publicacionnan bíblico cu testigonan di Jehova ta usa na tur parti di mundu.”
Miéntras tantu, nan a manda nos famia na e pueblo leu di Khudyakovo, rond di 20 kilometer for di Irkutsk. Nos a biba ei pa shete aña. Na 1960 mi ruman homber Fyodor a bai Irkutsk, i e siguiente aña mi ruman homber mayó a casa i mi ruman muher a bai biba otro caminda. Anto, na 1962, nan a arestá Fyodor pasobra nan a hañ’é ta predicá i a cer’é.
Mi Progreso Spiritual
For di nos pueblo, Khudyakovo, tabata un biahe di rond di 20 kilometer na pia of cu baiskel pa reuní cu otronan pa studio di Bijbel. Di manera cu nos a purba muda pa Irkutsk pa ta mas cerca di otro Testigonan. Pero e hefe dje área caminda nos tabata biba no tabata kier pa nos muda, i el a haci tur loke e tabata por pa stroba esei. Pero despues di algun tempu, e homber aki a cuminsá simpatisá cu nos, i nos tabata por a muda bai n’e pueblo di Pivovarikha, rond di 10 kilometer di Irkutsk. Tabatin un congregacion di Testigo di Jehova ei, i un bida nobo a cuminsá pa mi. Na Pivovarikha tabatin gruponan di Studio di Buki di Congregacion i rumannan homber cu tabata supervisá e actividadnan spiritual. Esta contentu mi tabata!
Pa e tempu aki mi tabata stima e berdad di Bijbel masha hopi, i mi tabata kier a bautisá. Na augustus 1965 mi deseo a keda realisá ora mi a bautisá den e riu chikitu Olkhe, caminda nan a bautisá hopi Testigo nobo durante e periodo ei. Pa un observadó cu no a paga masha tinu, a parce manera nos tabata disfrutando di un picnic i un landá den riu. Pronto despues di esei mi a haña mi promé asignacion como superintendente dje Scol di Ministerio Teocrático. Anto na november 1965, nos a haña mas motibu di goso ora cu Fyodor a regresá for di prizon.
Con e Trabou A Prosperá
Na 1965 nan a congregá tur exiliado huntu, i nan a anunciá cu nos tabatin derecho di muda bai unda cu nos tabata kier. Asina nan a terminá nos “lugá eterno di biba.” Bo por imaginá e goso cu nos a sinti? Hopi di nos a bai biba na otro parti dje pais, pero otronan a dicidí di keda caminda Jehova a bendicioná nos i a apoyá nos den nos progreso i actividad spiritual. Hopi di esakinan a lanta nan yu, nietu i bisanietu na Siberia, cu finalmente no a resultá di ta asina spantoso tog.
Na 1967, mi a topa Maria, un mucha muher kende su famia tambe tabata den exilio na Siberia for di Ucrania. Tempu nos tabata mucha, nos tur dos a biba den Vilshanitsa, un pueblo ucraniano. Nos a casa na 1968 i cu tempu nos a ser bendicioná cu un yu homber, Yaroslav, i despues cu un yu muher, Oksana.
Nos a sigui usa entiero i casamentu pa reuní na gran cantidad pa asociacion spiritual. Nos tabata usa e ocasionnan aki tambe pa splica berdadnan bíblico na pariente i amigunan presente cu no ta Testigo. Hopi bes funcionarionan di siguridad tabata bini e eventonan aki, caminda nos tabata predicá abiertamente for di Bijbel tocante e speransa di resureccion of relacioná cu Jehova su percuracion di casamentu i e futuro bendicionnan den su mundu nobo.
Un biaha cu mi tabata terminando un discurso di entiero, un auto a stop, portanan a dal habri i un dje hombernan a sali pafó i a ordená mi pa drenta e auto. Mi no tabatin miedu. Tog no ta criminal nos tabata, solamente hende cu ta kere den Dios. Sin embargo, den mi sacu di carson mi tabatin e raport di sirbishi dje rumannan den nos congregacion. Nan por a arestá mi pa esaki. Di manera cu mi a pidi si, promé cu mi bai cu nan, mi por a duna mi casá cen. Asina, dilanti nan nanishi, cu tur trankilidad mi a duna mi casá mi potmoni huntu cu e raportnan di congregacion.
Na cuminsamentu di 1974, ami cu Maria a cuminsá prepará literatura bíblico den secreto na nos cas. Ya cu nos tabatin un yu chikitu, nos tabata haci esaki anochi lat pa e no sa di dje. Sin embargo, siendo cu e tabata un mucha curioso, el a haci manera e ta drumí i a sconde bin wak kico nos tabata haci. Despues el a bisa: “Mi sa ta ken ta traha e revistanan tocante Dios.” Nos tabatin un tiki miedu, pero semper nos tabata pidi Jehova protehá nos famia den e trabou importante aki.
Cu tempu e autoridadnan a cuminsá aceptá Testigonan di Jehova mas, di manera cu nos a planea pa tene un reunion grandi den e Centro di Arte i Recreo Mir, den e stad di Usol’ye-Sibirskoye. Nos a sigurá e funcionarionan dje stad cu nos tabata tene nos reunionnan solamente pa studia Bijbel i asociacion cristian. Mas cu 700 ruman a reuní na januari 1990, i a yena e sala yen-yen. Esaki a hala hopi atencion dje público.
Despues dje reunion, un reportero a puntra: “Ta ki ora boso a haña chens pa entrená boso yunan?” Mescos cu otro bishitantenan, el a keda asombrá di mira e muchanan sinta scucha cu atencion pa cuater ora riba e promé reunion público aki. Pronto a sali un artículo den e korant local cu a papia masha bon di Testigonan di Jehova. E artículo a bisa: “Bo por ègt siña algu dje [Testigonan di Jehova].”
Nos Ta Alegrá cu e Gran Aumento
Na 1991 nos tabatin shete congreso na Union Soviético. Tabatin 74.252 presente. Mas despues, despues cu e ex-repúblicanan di Union Soviético a bira independiente, mi a haña un asignacion dje Cuerpo Gobernante di Testigonan di Jehova pa bai Moscú. Ei nan a puntra mi si mi tabata den posicion pa aumentá mi participacion den e trabou di Reino. E tempu ei Yaroslav tabata casá caba i tabatin un yu di su mes i Oksana tabata un tiener. Di manera cu na 1993, ami cu Maria a cuminsá den e ministerio di tempu completo na Moscú. Den e mésun aña ei, nan a nombra mi coordinadó dje Centro Administrativo dje Organisacion Regional Religioso di Testigonan di Jehova na Rusia.
Actualmente ami cu Maria ta biba i traha den e facilidad nobo di sucursal situá pafó di St. Petersburg. Mi ta consider’é un onor pa por percurá, huntu cu otro rumannan fiel, pa e cantidad di proclamadó di Reino na Rusia cu ta aumentando rápidamente. Awe tin hopi mas cu 260.000 Testigo den e ex-repúblicanan di Union Soviético, i mas cu 100.000 na Rusia so!
Hopi biaha ami cu Maria ta pensa riba nos kerido pariente i amigunan cu ta sigui fiel den nan sirbishi di Reino na Siberia, e lugá cu a bira nos hogar stimá. Awor sa tene congresonan grandi einan, i un 2.000 Testigo ta activo den i rond di Irkutsk. Sí, e profecia na Isaías 60:22 ta cumpli den e parti ei di mundu tambe: “E chikitu mes lo bira mil, i esun menor un nacion poderoso.”
[Plachi na página 20]
Cu mi tata, nos famia i otro exiliadonan na Irkutsk na 1959
[Plachi na página 23]
Muchanan den exilio na Iskra
[Plachi na página 25]
E aña cu nos a casa
[Plachi na página 25]
Cu Maria awe