Capítulo Diesocho
Lesnan Relacioná cu Infieldad
1. Con lo tabata paden di un stad di antigwedad cu ta ser sitiá?
IMAGINÁ bo con lo tabata den un stad di antigwedad cu ta ser sitiá. E enemigu fuerte i cruel ta pafó di muraya. Bo sa cu otro stadnan ya a cai den su man. Awor e ta decididu pa conkistá i plunder bo stad i violá i mata e habitantenan. E ehército enemigu ta demasiado poderoso pa bo lucha contra dje den combate frontal; único cos cu bo por spera ta cu e murayanan dje stad lo tene nan afó. Segun cu bo ta wak over di muraya, bo por mira e enemigu ta bini cu torennan pa sitia. Tambe nan tin makinaria di guera cu por tira baranca pa destrosá bo defensa. Bo ta mira nan balkinan di kibra muraya i trapinan pa subi muraya, nan tiradónan di flecha i garoshinan, nan tropa di soldá. Esta un bista spantoso!
2. Na ki tempu e sitiamentu describí den Isaías capítulo 22 ta tuma lugá?
2 Den Isaías capítulo 22, nos ta lesa di un sitiamentu asina, e sitiamentu di Jerusalem. Ki tempu esaki ta sosodé? Ta difícil pa señalá un solo ocasion cu nan a sitia e stad caminda tur e rasgonan describí ta cumpli. Evidentemente, mester comprendé e profecia como un descripcion general di vários ocasion cu lo sitia Jerusalem, un spiertamentu general di loke ta ward’é.
3. Con e habitantenan di Jerusalem ta reaccionando riba e sitiamentu cu Isaías ta describí?
3 Confrontá cu e sitiamentu cu Isaías ta describí, kico e habitantenan di Jerusalem ta haciendo? Como e pueblo cu tin un pacto cu Dios, nan ta sclamando na Jehova pa salba nan? No, nan ta desplegando un actitud hopi imprudente, un actitud parecido na esun di hopi hende awe cu ta pretendé di ta adorá Dios.
Un Stad Sitiá
4. (a) Kico ta “e vaye dje vision,” i di con e tin e nomber aki? (b) Den ki condicion spiritual e habitantenan di Jerusalem ta?
4 Den Isaías capítulo 21, e profeta ta introducí cada un dje tres mensahenan di huicio cu e expresion “E declaracion formal.” (Isaías 21:1, 11, 13) Capítulo 22 ta habri cu e mésun palabranan: “E declaracion formal dje vaye dje vision: Ki falta bo anto cu bo a subi tur huntu riba dak?” (Isaías 22:1) “E vaye dje vision” ta referí na Jerusalem. E stad ta ser yamá e vaye pasobra maske e ta na haltu, e ta rondoná pa cerunan mas haltu. E ta ser asociá cu “e vision” pasobra hopi vision i revelacion divino ta ser duná einan. Pa e motibu aki e habitantenan dje stad lo mester paga tinu na e palabranan di Jehova. En bes di esei, nan a ignor’é i a desviá bai na adoracion falsu. E enemigu cu ta sitia e stad ta un instrumento di Dios su huicio contra su pueblo rebelde.—Deuteronomio 28:45, 49, 50, 52.
5. Pakico probablemente e hendenan ta subi riba dak?
5 Tuma nota cu e habitantenan di Jerusalem “a subi tur huntu riba dak” di nan cas. Den tempu antiguo, e daknan di cas israelita tabata plat i hopi biaha famianan tabata reuní einan. Isaías no ta bisa di con nan ta haci esei n’e ocasion aki, pero su palabranan ta indicá desaprobacion. Probablemente anto, nan a subi riba dak pa inbocá nan diosnan falsu. Esaki ta nan custumber durante e añanan cu ta hiba n’e destruccion di Jerusalem na aña 607 P.E.C.—Jeremías 19:13; Sofonías 1:5.
6. (a) Ki situacion ta reina den Jerusalem? (b) Di con algun hende ta alegrá, pero kico ta warda nan?
6 Isaías ta sigui bisa: “Bo tabata yen di disturbio, un stad di bochincha, un pueblo di gran alegria. Esnan di bo cu a ser matá no ta esnan matá cu spada, ni esnan cu a muri den bataya.” (Isaías 22:2) Multitudnan a basha bai na e stad, i e ta den disturbio. E hendenan den caya ta haci bochincha i tin miedu. Sin embargo, algun ta alegrá, kisas pasobra nan ta sinti nan mes sigur of nan ta kere cu e peliger lo pasa.a Pero ta bobedad pa alegrá n’e tempu aki. Hopi hende den e stad ta bai muri di un manera mas cruel cu pa fila di spada. Un stad sitiá ta keda isolá for di fuentenan externo di cuminda. Stock den e stad ta caba. Hende muriendo di hamber i hopi hende riba otro ta hiba na epidemia. Pues hopi hende den Jerusalem lo muri di hamber i pest. Esaki ta sosodé tantu na aña 607 P.E.C. como na 70 E.C.—2 Reynan 25:3; Lamentacionnan 4:9, 10.b
7. Kico e gobernantenan di Jerusalem ta haci durante e sitiamentu, i kico ta sosodé cu nan?
7 Den e crísis aki, ki guia e gobernantenan di Jerusalem ta duna? Isaías ta contestá: “Sí, tur bo dictadornan a hui pareu. Sin tin mester di un boog a tuma nan prezu. Tur esnan di bo cu nan a haña, nan a tuma prezu huntu. Nan a hui bai leu.” (Isaías 22:3) E gobernantenan i e hombernan poderoso ta hui bai i e ora ei ta gara nan! Sin span sikiera un boog contra nan, nan ta ser capturá i hibá como prezu. Esaki ta sosodé na aña 607 P.E.C. Despues cu e enemigu a habri un buracu den e muraya di Jerusalem, rey Sedekías ta hui anochi huntu cu su hombernan poderoso. E enemigu ta haña sa di esaki, ta persiguí nan i ta gara nan riba e yanura di Jérico. E hombernan poderoso ta plama bai. E enemigu ta gara Sedekías, ciegu’é, mar’é cu cadena di koper i lastr’é hiba Babilonia. (2 Reynan 25:2-7) Esta un resultado trágico di su infieldad!
Consternacion Debí na e Calamidad
8. (a) Con Isaías ta reaccioná riba e profecia cu ta predicí calamidad riba Jerusalem? (b) Con cos lo bai den Jerusalem?
8 E profecia aki ta conmové Isaías profundamente. E ta bisa: “Kita boso bista for di riba mi. Lo mi mustra amargura ora di yora. Boso no insistí pa consolá mi p’e plundermentu violento dje yu muher di mi pueblo.” (Isaías 22:4) Isaías a sinti un pena pa e destino profetisá pa Moab i Babilonia. (Isaías 16:11; 21:3) Awor cu e ta contemplá e desaster cu ta bai bini riba su propio pueblo, su consternacion i lamento ta asta mas intenso. E ta inconsolabel. Di con? “Pasobra ta e dia di confusion i di trapamentu i di confundí cu Señor Soberano, Jehova di ehércitonan, tin den e vaye dje vision. Tin esun cu ta basha e muraya abou, i e gritu na ceru.” (Isaías 22:5) E situacion den Jerusalem ta caótico. Hende lo cana rond den pánico, sin un propósito. Segun cu e enemigu ta cuminsá kibra pasa dor dje murayanan dje stad, lo tin un “gritu na ceru.” Acaso esaki kier men cu e habitantenan dje stad lo grita na Dios den su tempel santu riba ceru di Moria? Por ta. Sin embargo, en bista di nan infieldad esaki probablemente kier men djis cu nan gritunan di teror lo resoná den e cerunan tur rond.
9. Describí e ehército cu ta menasá Jerusalem.
9 Ki clase di enemigu ta menasá Jerusalem? Isaías ta conta nos: “Elam mes a coge e baliña di flecha, den e garoshi di guera di hende terenal, cu cabai; i Kir mes a saca e escudo.” (Isaías 22:6) E enemigunan ta hopi bon armá. Nan tin tiradó di flecha cu nan baliñanan yen di flecha. Guereronan ta preparando nan escudo pa bataya. Nan tin garoshi i cabai entrená pa bataya. E ehército ta incluí soldánan for di Elam, situá nort di loke awe ta conocí como golfo Pérsico, i for di Kir, ubicá probablemente cerca di Elam. Mencion dje paisnan ei ta indicá cu e invasornan ta bini di hopi leu. Tambe e ta indicá cu kisas tabatin tiradó di flecha elamita den e ehército cu a menasá Jerusalem den tempu di Ezekías.
Intentonan pa Defendé Nan Mes
10. Ki desaroyo ta un mal señal pa e stad?
10 Isaías ta describí e situacion cu ta desaroyá: “Lo sosodé cu e yanura abou mas selecto di bo lo tin cu yena cu garoshi di guera, i e cabainan mes sin falta tin cu posicioná nan mes banda dje porta, i un hende lo kita e defensa di Huda.” (Isaías 22:7, 8a) Garoshi i cabai ta yena e yanuranan pafó dje stad di Jerusalem i ta posicioná nan mes pa atacá e portanan dje stad. Kico ta e “defensa di Huda” cu ta ser kitá? Probablemente, ta un porta dje stad, i e echo cu nan ta captur’é ta mal señal pa e defensornan.c Ora kita e defensa protectivo aki, e stad ta keda na merced di su atacantenan.
11, 12. Ki medidanan di defensa e habitantenan di Jerusalem ta tuma?
11 Awor Isaías ta enfocá riba e intentonan dje pueblo pa defendé nan mes. Nan promé pensamentu ta: arma! “Riba e dia ei lo bo mira den direccion dje arsenal dje cas di mondi, i boso sigur lo mira e buracunan dje Stad di David, pasobra realmente nan lo ta hopi. I boso lo recogé e awanan dje tanki mas abou.” (Isaías 22:8b, 9) Arma ta ser wardá den e arsenal dje cas di mondi, construí dor di Sálomon. Como cu e ta trahá di palu di seda di Líbanon, el a bira conocí como “e Cas di Mondi di Líbanon.” (1 Reynan 7:2-5) E pueblo ta examiná e buracunan den e muraya. Nan ta recogé awa, un medida importante di defensa. Nan tin mester di awa pa sobrebibí. Sin awa, un stad no por resistí. Pero tuma nota cu Isaías no ta haci mencion di ni sikiera un intento pa acudí na Jehova pa libra nan. Mas bien, nan ta dependé riba nan propio recursonan. Laga nos nunca haci e fout ei!—Salmo 127:1.
12 Kico por haci cu e buracunan den e muraya dje stad? “Boso realmente lo conta e casnan di Jerusalem. Tambe boso lo basha e casnan abou pa haci e muraya inalcansabel.” (Isaías 22:10) Nan ta examiná e casnan pa wak cua nan por basha abou pa haña material pa drecha e buracunan. Esaki ta un intento pa prevení cu e muraya ta cai den man dje enemigu.
Un Pueblo sin Fe
13. Con e pueblo ta purba sigurá nan mes di suministro di awa, pero ken nan ta lubidá?
13 “Boso lo tin cu traha un renbak entre e dos murayanan pa e awa dje tanki bieu. I boso sigur lo no mira esun magnífico cu a trah’é, i esun cu a form’é hopi tempu atras boso sigur lo no mira.” (Isaías 22:11) E intentonan pa recogé awa, describí aki i tambe den versículo 9, ta recordá nos dje accion cu rey Ezekías a tuma pa protehá e stad contra e asirionan invasor. (2 Crónicanan 32:2-5) Sin embargo, e pueblo dje stad den e profecia aki di Isaías no tin niun tiki fe. Distinto di Ezekías, nan no ta pensa niun ora so riba e Creador segun cu nan ta traha riba e defensa dje stad.
14. Apesar di Jehova su mensahe spiertador, ki actitud imprudente e hendenan ta adoptá?
14 Isaías ta sigui bisa: “Señor Soberano, Jehova di ehércitonan, lo haci riba e dia ei un yamada pa yora i lamentá i pa haci cabes pelon i faha paña di sacu. Pero mira!, gran alegria i goso, matamentu di baca i matamentu di carné, comementu di carni i bebementu di biña: ‘Come i bebe, pasobra mañan nos lo muri.’” (Isaías 22:12, 13) E habitantenan di Jerusalem no ta demostrá niun tiki remordimentu pa nan rebelion contra Jehova. Nan no ta yora, ni corta nan cabei ni bisti paña di sacu como un señal di repentimentu. Si nan a haci esei, probablemente Jehova lo a spar nan dje horornan na caminda. Mas bien, nan ta entregá nan mes totalmente na nan deseonan sensual. E mésun actitud ta existí awe cerca hopi hende cu no ta pone fe den Dios. Dor cu nan no tin niun speransa—ni di un resureccion for di morto ni di bida den e futuro Paradijs terenal—nan ta adoptá un actitud di complacé nan mes, bisando: “Laga nos come i bebe, pasobra mañan nos tin cu muri.” (1 Corintionan 15:32) Esta un falta di perspicacia! Mare nan a pone nan confiansa den Jehova, anto nan lo tabatin un speransa duradero!—Salmo 4:6-8; Proverbionan 1:33.
15. (a) Kico ta Jehova su mensahe di huicio contra Jerusalem, i ken ta efectuá su huicio? (b) Di con cristiandad lo sufri e mésun destino cu Jerusalem?
15 E habitantenan den Jerusalem sitiá lo no conocé siguridad. Isaías ta bisa: “Den mi orea Jehova di ehércitonan a revelá su mes: ‘“Lo no expiá e eror aki na boso fabor sino te ora cu boso muri,” Señor Soberano, Jehova di ehércitonan, a bisa.’” (Isaías 22:14) Debí na e pueblo su curason duru, lo no tin pordon pa nan. Sin falta, morto lo bini. Esaki ta sigur. E Señor Soberano, Jehova di ehércitonan, a bisa esei. Cumpliendo cu e palabranan profético di Isaías, calamidad ta bini dos biaha riba Jerusalem infiel. E ta ser destruí dor dje ehército di Babilonia i despues dor di esun di Roma. Asina tambe calamidad lo bini riba cristiandad infiel, kende su miembronan ta pretendé di ta adorá Dios, pero en realidad ta nengu’é cu nan obranan. (Tito 1:16) E picánan di cristiandad, huntu cu esnan dje otro religionnan di mundu cu ta ignorá Dios su camindanan hustu, “a montoná huntu te na shelu.” Mescos cu e eror di Jerusalem apóstata, nan eror ta muchu grandi pa ser expiá of pordoná.—Revelacion 18:5, 8, 21.
Un Mayordomo Egoista
16, 17. (a) Ken ta ricibí awor un mensahe di advertencia for di Jehova, i di con? (b) Debí na Sebna su aspiracionnan halsá, kico lo pasa cuné?
16 Awor e profeta ta kita su atencion for di un pueblo infiel i dirigié na un persona infiel. Isaías ta skirbi: “Esaki ta loke Señor Soberano, Jehova di ehércitonan, a bisa: ‘Bai, drenta cerca e mayordomo aki, cerca Sebna, cu ta encargá cu e cas: “Kico tin aki cu ta interesá bo, i ken tin aki cu ta interesá bo, cu bo a coba aki un lugá di entiero pa bo mes?” Na haltu e ta coba su lugá di entiero; den un baranca steil e ta cobando un residencia pa su mes.’”—Isaías 22:15, 16.
17 Sebna ta ‘mayordomo encargá cu e cas,’ probablemente e cas di rey Ezekías. Como tal, e tin un puesto di hopi influencia, e di dos lugá despues dje rey, i ta verwagt hopi di dje. (1 Corintionan 4:2) Sin embargo, ora cu Sebna mester ta dunando prioridad na asuntunan dje nacion, e ta busca gloria pa su mes. E ta trahando un graf luhoso—unu igual cu di un rey—pa su mes. Un graf cobá na haltu den baranca steil. Jehova ta observá esaki i ta inspirá Isaías pa spierta e mayordomo infiel: “Mira! Jehova ta tira bo abou cu un tiru violento, o homber físicamente fuerte, i ta gara bo cu forsa. Sin falta lo e lora bo pertá-pertá, manera un bala pa un tera hanchu. Ei lo bo muri, i ei e garoshinan di bo gloria lo ta un desonor pa e cas di bo doño. I lo mi pusha bo kita for di bo posicion; i for di bo puesto oficial un persona lo tumba bo abou.” (Isaías 22:17-19) Debí na su egoismo, Sebna lo no tin ni un graf comun den Jerusalem. Mas bien, lo e ser tirá abou manera ta tira un bala, pa muri den un pais leu. Den esaki tin un spiertamentu pa tur esnan confiá cu autoridad den Dios su pueblo. Mal uso di poder lo pone un persona perde su autoridad i posiblemente ser expulsá.
18. Ken lo remplasá Sebna, i kico ta nificá e echo cu e persona aki lo ricibí Sebna su bistí oficial i e yabi dje cas di David?
18 Pero con Sebna lo ser kitá for di su puesto? Via Isaías, Jehova ta splica: “Tin cu sosodé riba e dia ei cu lo mi yama mi sirbidó, esta, Eliakim yu di Hilkías. I lo mi bistié cu bo paña largu i bo faha lo mi mara bon rond di dje; i bo dominio lo mi duna den su man; i e tin cu bira un tata pa e habitante di Jerusalem i pa e cas di Huda. I lo mi pone e yabi dje cas di David riba su scouder, i e tin cu habri sin cu niun hende cera, i e tin cu cera sin cu niun hende habri.” (Isaías 22:20-22) Eliakim lo remplasá Sebna i lo ricibí e bistí oficial di mayordomo huntu cu e yabi dje cas di David. Bijbel ta usa e término “yabi” pa simbolisá autoridad, gobiernu of poder. (Compará cu Mateo 16:19.) Den tempu antiguo, un consehero di rey, confiá cu e yabinan, lo por tabatin supervision general dje cuartonan real, i asta dicidí ken por a drenta servicio di rey. (Compará cu Revelacion 3:7, 8.) Pues, e funcion di mayordomo ta importante, i e exigencianan pa esun cu ocupá e puesto ta haltu. (Lucas 12:48) Podisé Sebna ta hopi competente, pero como cu e ta infiel, Jehova lo remplas’é.
Dos Penchi Simbólico
19, 20. (a) Con Eliakim lo resultá di ta un bendicion pa su pueblo? (b) Kico lo sosodé cu esnan cu sigui acudí na Sebna?
19 Finalmente, Jehova ta usa lenguahe simbólico pa describí e cambio di poder for di Sebna pa Eliakim. E ta declará: “‘Lo mi clab’é [Eliakim] manera un penchi den un lugá duradero, i e tin cu bira manera un trono di gloria pa e cas di su tata. I nan tin cu cologá na dje tur e gloria dje cas di su tata, e desendientenan i e takinan di banda, tur e weanan di tamaño chikitu, e weanan tipo di conchi i tambe e weanan di poron grandi. Riba e dia ei,’ ta e expresion di Jehova di ehércitonan, ‘lo kita e penchi [Sebna] cu ta clabá den un lugá duradero, i mester kap e kita i e tin cu cai, i tin cu corta kita afó e carga cu ta na dje, pasobra Jehova mes a papi’é.’”—Isaías 22:23-25.
20 Den e versículonan aki e promé penchi ta Eliakim. Lo e bira manera “un trono di gloria” pa e cas di su tata, Hilkías. Distinto di Sebna, lo e no bergonsá e cas of reputacion di su tata. Eliakim lo ta un sosten duradero pa e weanan di cas, esta, pa otro personanan den servicio di rey. (2 Timoteo 2:20, 21) Na contraste, e di dos penchi ta referí na Sebna. Aunke podisé e ta parce bon pegá, lo e ser kitá. Ken cu sigui acudí na dje lo cai.
21. Ken a ser remplasá den tempu moderno mescos cu Sebna, di con i dor di ken?
21 E experencia di Sebna ta recordá nos cu entre esnan cu ta pretendé di ta adorá Dios, esnan cu aceptá privilegionan di sirbishi mester usa nan pa sirbi otro hende i pa trece alabansa na Jehova. Nan no mag malusá nan puesto afin di enrikesé nan mes of gana prominencia personal. Por ehempel, pa hopi tempu cristiandad a promové su mes como un mayordomo nombrá, e representante terenal di Jesucristo. Sin embargo, mescos cu Sebna a trece desonor riba su tata dor di busca su propio gloria, asina lidernan di cristiandad a trece desonor riba e Creador dor di acumulá rikesa i poder pa nan mes. P’esei, ora e tempu di huicio a yega na 1918 pa “cuminsá cu e cas di Dios,” Jehova a kita cristiandad for di su puesto. Un otro mayordomo a ser identificá—“e fiel mayordomo, esun discreto”—i nombrá riba Jesus su cas terenal. (1 Pedro 4:17; Lucas 12:42-44) E clase componí aki a demostrá cu e ta digno di carga e “yabi” real dje cas di David. Mescos cu un “penchi” confiabel, el a resultá di ta un sosten confiabel pa tur e diferente “weanan,” cristiannan ungí cu tin diferente responsabilidad i cu ta acudí na dje pa nan alimento spiritual. E ‘otro carnénan’ tambe, mescos cu e ‘residente stranhero paden dje portanan’ di antiguo Jerusalem, ta dependé riba e “penchi” aki, e Eliakim di tempu moderno.—Juan 10:16; Deuteronomio 5:14.
22. (a) Di con e remplaso di Sebna como mayordomo a yega n’e momento oportuno? (b) Di con e nombramentu den tempu moderno di “e fiel mayordomo, esun discreto,” a yega n’e momento oportuno?
22 Eliakim a remplasá Sebna ora Senákerib i su tropanan tabata menasá Jerusalem. Di igual manera, “e fiel mayordomo, esun discreto,” a ser nombrá durante e tempu di fin, cu lo concluí ora Satanas i su tropanan drenta accion pa lansa un atake final contra “e Israel di Dios” i nan compañeronan e otro carnénan. (Galationan 6:16) Mescos cu den tempu di Ezekías, e atake ei lo terminá den destruccion dje enemigunan di husticia. Esnan cu ta apoyá nan mes riba e “penchi den un lugá duradero”—e mayordomo fiel—lo sobrebibí, mescos cu e fiel habitantenan di Jerusalem a sobrebibí e invasion asirio di Huda. Pues anto, ta masha sabí pa no tene na e “penchi” di cristiandad cu awor ta den desonor!
23. Cu tempu, kico ta pasa cu Sebna, i kico nos por siña di esaki?
23 Kico ta pasa cu Sebna? Nos no tin registro dje manera cu e profecia tocante dje cu ta pará skirbí na Isaías 22:18, a cumpli. Ora e ta halsa su mes anto despues keda bergonsá, e ta parce cristiandad, pero posiblemente el a siña for dje coreccion. Den esaki e ta hopi distinto di cristiandad. Ora e Rabsaké asirio ta exigí pa Jerusalem entregá, ta Ezekías su mayordomo nobo, Eliakim, ta encabesá e delegacion cu ta sali bai pa top’é. Sin embargo, Sebna ta na su lado como secretario di rey. Evidentemente, Sebna ainda ta den servicio di rey. (Isaías 36:2, 22) Esta un bon les pa esnan cu perde puesto di sirbi den Dios su organisacion! En bes di bira amargá i rencoroso, ta sabí pa nan sigui sirbi Jehova den cualkier capacidad cu e ta permití. (Hebreonan 12:6) Dor di haci esei, nan lo evitá e desaster cu lo bini riba cristiandad. Nan lo disfrutá di Dios su fabor i bendicion pa henter eternidad.
[Nota]
a Na aña 66 E.C., hopi hudiu a alegrá ora e ehército romano cu tabata sitia Jerusalem a retirá.
b Segun Josefo, un historiadó di promé siglo, e hamber den Jerusalem na aña 70 E.C., tabata asina severo cu hende tabata come artículonan di cueru i yerba. Segun informe, tabatin un caso caminda un mama a hasa su mes yu i com’é.
c Un otro posibilidad ta cu “e defensa di Huda” ta referí na algu otro cu ta protehá e stad, manera fortinan caminda ta warda arma i caminda soldánan ta stacioná.
[Plachi na página 231]
Ora Sedekías hui bai, nan ta captur’é i ciegu’é
[Plachi na página 232, 233]
Cos ta pinta scur pa hudiu atrapá den Jerusalem
[Plachi na página 239]
Ezekías ta haci Eliakim “un penchi den un lugá duradero”
[Plachi na página 241]
Mescos cu Sebna, hopi lider di cristiandad a trece desonor riba e Creador dor di acumulá rikesa
[Plachinan na página 242]
Den tempu moderno un clase di mayordomo fiel a keda nombrá riba e cas di Jesus