Jehova—nos Tata Tiernamente Compasivo
“Jehova ta masha tierno den cariño i compasivo.” —SANTIAGO 5:11, nota na pia di página.
E UNIVERSO ta asina grandi cu e astrónomonan no por ni cuminsá conta tur su galaxianan. Nos galaxia, Via Láctea, ta asina inmenso cu hende no por ni cuminsá conta tur su streanan. Algun strea, manera Antáres, ta miles di biaha mas grandi i mas briyante cu nos solo. Ki poderoso e Gran Creador di tur strea den universo mester ta! En berdad, e ta “Esun cu ta saca e ehército di nan asta pa number, tur di cua e ta yama asta pa nomber.” (Isaías 40:26) Tog, e mésun Dios inspirador di temor aki ta tambe “masha tierno den cariño i compasivo.” Ki refrescante tal conocimentu ta pa sirbidornan humilde di Jehova, specialmente pa esnan cu ta sufri di persecucion, malesa, depresion of otro dificultad!
2 Hopi hende ta considerá e emocionnan mas suave di Cristo, manera “tierno cariño i compasion,” como debilidad. (Filipense 2:1) Influenciá dor di filosofia evolucionario, nan ta animá hende pa pone nan mes promé asta si esei ta nificá trapa sintimentu di otronan. Un cantidad di ídolo den e mundu di entretenimentu i deporte ta machonan cu no ta drama lágrima of mustra tierno cariño. Algun gobernante político ta actua mescos. E filósofo stoico Seneca, kende a educá e emperador cruel Nero, a enfatisá cu “piedad ta un debilidad.” Cyclopædia di M’Clintock i Strong ta declará: “E influencianan di stoicismo . . . ta sigui influenciá mente di hende asta den e tempu actual.”
3 Na contraste, e personalidad dje Creador di humanidad ta conmovedor. El a describí su mes na Moises den e palabranan aki: “Jehova, Jehova, un Dios misericordioso i yen di gracia, tardá pa rabia i abundante den bondad amoroso i berdad, . . . pordonando eror i falta i picá, pero di ningun manera lo e duna dispensacion di castigu.” (Exodo 34:6, 7) Berdad, Jehova a finalisá e descripcion aki di su mes resaltando su husticia. Lo e no dispensá pecador boluntario di castigu merecí. Sin embargo, e ta describí su mes promé cu tur cos como un Dios cu ta misericordioso, literalmente “yen di misericordia.”
4 Tin biaha hende ta pensa dje palabra “misericordia” solamente den e sentido hudicial i indiferente di retené castigu. Sin embargo, un comparacion di traduccionnan di Bijbel ta saca na cla e nificacion ricu dje adhetivo hebreo derivá for dje verbo ra·chamʹ. Segun algun escolástico, su nificacion básico ta “ser suave.” E buki Synonyms of the Old Testament ta splica cu “racham ta expresá un sintimentu profundo i tierno di compasion, manera e sintimentu cu ta lanta ora nos mira e debilidad of sufrimentu den esnan cu nos ta stima of cu mester di nos yudansa.” Nos por haña otro definicionnan conmovedor dje cualidad deseabel aki den Perspicacia para comprender las Escrituras, Volúmen 2, página 402-406 [na ingles, Volúmen 2, página 375-379].
5 E tierno compasion di Dios ta claramente bisto den e Ley cu el a duna n’e nacion di Israel. Esnan den situacion desbentahoso, manera biuda, huérfano i pobernan, mester a ser tratá cu compasion. (Exodo 22:22-27; Levítico 19:9, 10; Deuteronomio 15:7-11) Tur, incluyendo esclabo i animal, mester a beneficiá for dje sabat semanal di sosiegu. (Exodo 20:10) Ademas, Dios a tuma nota di individuonan cu a trata esnan di condicion humilde tiernamente. Proverbio 19:17 ta declará: “Ken cu ta mustra fabor na esun di condicion humilde ta fiando na Jehova, i su trato lo E paga bek na dje.”
Límite na Compasion Divino
6 E israelitanan a carga e nomber di Dios i a adorá n’e tempel den Jerusalem, cu tabata “un cas p’e nomber di Jehova.” (2 Crónica 2:4; 6:33) Sin embargo, cu tempu, nan a cuminsá tolerá inmoralidad, idolatria i asesinato, treciendo gran reproche riba Jehova su nomber. Na armonia cu su personalidad compasivo, cu pacenshi Dios a purba rectificá e mal condicion aki sin trece calamidad riba henter e nacion. El “a sigui manda [aviso] contra nan pa medio di su mensaheronan, mandando bes tras bes, pasobra el a sinti compasion pa su pueblo i pa su habitacion. Pero continuamente nan tabata burla dje mensaheronan dje Dios berdadero i tabata despreciá su palabranan i tabata haci mofa di su profetanan, te cu e furia di Jehova a subi contra su pueblo, te cu no tabatin curacion.”—2 Crónica 36:15, 16.
7 Aunke Jehova ta compasivo i tardá pa rabia, ora ta necesario e ta manifestá rabia hustu. E tempu ei anto, compasion divino a alcansá su límite. Nos ta lesa tocante e consecuencianan: “Pues [Jehova] a trece contra nan e rey dje caldeonan, kende a pasa na mata nan hóbennan cu spada den e cas di nan santuario, i e no a sinti compasion di hóben ni bírgen, ni bieu ni débil. Tur cos El a duna den su man.” (2 Crónica 36:17) Asina Jerusalem i su tempel a ser destruí, i e nacion a ser hibá prezu na Babilonia.
Compasion pa Su Nomber
8 E nacionnan den becindario a alegrá riba e calamidad aki. Na moda di bofon, nan a bisa: “Esaki ta e pueblo di Jehova, i for di su tera nan a sali.” Sensibel p’e reproche aki, Jehova a declará: “Lo mi tene compasion pa mi nomber santu . . . I ami siguramente lo santificá mi gran nomber, . . . i e nacionnan lo tin cu sa cu ami ta Jehova.”—Ezekiel 36:20-23.
9 Despues cu su nacion tabata den cautiverio pa 70 aña, e Dios compasivo, Jehova, a libra nan i a permití nan regresá i reedificá e tempel den Jerusalem. Esaki a silenciá e nacionnan den becindario, kendenan a observá cu asombro. (Ezekiel 36:35, 36) Pero lamentablemente, e nacion di Israel a bolbe cai den mal prácticanan. Un hudiu fiel, Nehemías, a yuda rectificá e situacion. Den un oracion público, el a repasá Dios su trato compasivo cu e nacion, bisando:
10 “Den e tempu di nan angustia nan a sclama na bo, i abo mes a tende for di cielu mes; i conforme cu bo misericordia abundante bo a duna nan salbadornan cu a salba nan for di man di nan adversarionan. Pero tan pronto cu nan tabatin descanso, nan a bolbe haci loke ta malu dilanti bo, i bo a laga nan den man di nan enemigunan, kendenan a trapa nan. E ora ei nan a regresá i a sclama na bo pa auxilio, i abo mes a tende for di cielu mes i a libra nan conforme cu bo misericordia abundante, bes tras bes. . . . Bo tabata indulgente cu nan pa hopi aña.”—Nehemías 9:26-30; mira tambe Isaías 63:9, 10.
11 Finalmente, despues di a rechasá cruelmente e Yu stimá di Dios, e nacion hudiu a perde su estado privilegiá pa semper. Dios su apego leal na nan a dura mas cu 1.500 aña. E ta para como un testimonio eterno dje echo cu Jehova en berdad ta un Dios di misericordia. Ki un contraste skerpi cu e diosnan cruel i deidadnan insensibel cu hende pecaminoso a inventá!—Mira página 8.
E Mayor Expresion di Compasion
12 E mayor expresion di Dios su compasion tabata cu el a manda su Yu stimá na tera. Siguramente, Jesus su bida di integridad a ocasioná gran placer na Jehova, suministrand’e un contesta perfecto n’e acusacionnan falsu dje Diabel. (Proverbio 27:11) Sin embargo, n’e mésun tempu, dor cu e mester a mira su Yu stimá sufri un morto cruel i humiyante sin duda a causa Jehova un dolor mas grandi cu cualkier mayor humano a yega di soportá. E tabata un sacrificio masha amoroso, habriendo e caminda pa salbacion di humanidad. (Juan 3:16) Manera Zacarías, tata di Juan Bautista, a profetisá, esei a engrandecé “e tierno compasion di nos Dios.”—Lucas 1:77, 78.
13 E echo cu Dios a manda su Yu na tera tambe a duna humanidad un bista mas cla di Jehova su personalidad. Con asina? P’e echo cu Jesus a reflehá perfectamente e personalidad di su Tata, specialmente den e manera tiernamente compasivo cu el a trata esnan di condicion humilde! (Juan 1:14; 14:9) Den e aspecto aki, e tres escritornan di Evangelio, Mateo, Marco i Lucas ta usa un verbo griego, splag·khniʹzo·mai, cua ta bini for dje palabra griego pa “mondongo.” “For di su derivacion mes,” e escolástico bíblico William Barclay ta splica, “bo por mira cu e ta describí no un duele of compasion comun, sino un emocion cu ta conmové un homber n’e profundidadnan mes di su ser. E ta e palabra mas fuerte den griego p’e sintimentu di compasion.” E ta ser traducí di un manera distinto como “sinti duele” of “conmoví cu duele.”—Marco 6:34; 8:2.
Ora Jesus A Sinti Duele
14 E esena ta un stad di Galilea. Un homber “yen di lepra” ta acercá Jesus sin duna e spiertamentu di custumber. (Lucas 5:12) Jesus ta reprend’é severamente dor cu e no a grita, “Impuru, impuru,” manera e Ley di Dios a rekerí? (Levítico 13:45) No. Mas bien, Jesus ta scucha e homber su súplica di desesperacion: “Si bo solamente kier, bo por hací mi limpi.” “Conmoví cu duele,” Jesus ta saca su man i ta mishi cu e leproso, bisando: “Mi kier. Sea limpi.” E salú dje homber ta ser restorá instantáneamente. Asina Jesus ta demostrá no solamente su podernan milagroso cu Dios a dun’é sino tambe e tierno sintimentunan cu ta motiv’é p’e usa tal podernan.—Marco 1:40-42.
15 Jesus mester ser acercá promé cu e mustra sintimentu di compasion? No. Algun tempu despues, el a topa un procesion di entiero saliendo for dje stad di Nain. Sin duda, Jesus a presenciá hopi acto di entiero anteriormente, pero esaki tabata specialmente trágico. E defuntu ta e único yu di un biuda. “Conmoví cu duele,” Jesus ta acerk’é i bis’é: “Stop di yora.” E ora ei e ta efectuá e milager sobresaliente di lanta su yu bek na bida.—Lucas 7:11-15.
16 E les dramático cu nos ta siña for dje sucesonan describí ariba ta cu ora Jesus ser “conmoví cu duele,” e ta haci algu positivo pa yuda. Na un ocasion mas despues, Jesus ta examiná e gran multitud cu ta sigui’é continuamente. Mateo ta informá cu “el a sinti duele di nan, pasobra nan tabata soyá i plamá manera carné sin wardador.” (Mateo 9:36) E fariseonan ta haci masha poco pa satisfacé e hamber spiritual dje pueblo comun. Mas bien, nan ta carga esnan di condicion humilde cu hopi regla innecesario. (Mateo 12:1, 2; 15:1-9; 23:4, 23) Nan punto di bista dje pueblo comun a ser revelá ora nan a bisa di esnan cu a scucha Jesus: “E multitud aki cu no conocé e Ley ta hende maldicioná.”—Juan 7:49.
17 Na contraste, Jesus ta profundamente conmoví p’e mal condicion spiritual dje multitud. Pero tin simplemente demasiado hende interesá p’e duna nan atencion individual. Pues e ta bisa su disipelnan pa resa pidi pa mas trahador. (Mateo 9:35-38) Na armonia cu tal oracionnan, Jesus ta manda su apostelnan bai cu e mensahe: “E reino di cielu a yega cerca.” E instruccionnan cu el a duna na tal ocasion a sirbi como un guia balioso pa cristiannan te den e tempu actual. Sin duda, Jesus su sintimentunan di compasion ta conmov’é pa satisfacé e hamber spiritual di humanidad.—Mateo 10:5-7.
18 Na un otro ocasion, atrobe Jesus ta interesá den e necesidadnan spiritual dje multitud. E biaha aki Jesus i su apostelnan ta cansá despues di un biahe di predicacion cu hopi actividad, i nan ta busca un lugá pa sosegá. Pero e hendenan ta haña nan pronto. Na lugá di Jesus sinti su mes molestiá dor dje invasion aki di nan privacidad, Marco ta skirbi cu e tabata “conmoví cu duele.” I kico tabata e motibu di Jesus su sintimentunan profundo? “Nan tabata manera carné sin wardador.” Atrobe, Jesus ta expresá su sintimentunan cu accion i ta cuminsá siña e multitud “tocante e reino di Dios.” Sí, e tabata asina profundamente conmoví dor di nan hamber spiritual cu el a sacrificá sosiegu necesario pa siña nan.—Marco 6:34; Lucas 9:11.
19 Aunke Jesus tabata primordialmente interesá den e necesidadnan spiritual dje pueblo, e nunca a pasa por haltu di nan necesidadnan físico básico. N’e mésun ocasion ei, tambe “el a cura esnan den necesidad di curacion.” (Lucas 9:11) Na un ocasion mas despues, e multitud tabata cuné pa basta tempu, i nan tabata leu for di cas. Percibiendo nan necesidad físico, Jesus a bisa su disipelnan: “Mi tin duele dje multitud, pasobra ta tres dia caba cu nan a keda cu mi i nan no tin nada di come; i mi no kier manda nan bai na yuna. Nan por posiblemente desmayá na caminda.” (Mateo 15:32) Awor Jesus ta haci algu pa prevení posibel sufrimentu. Milagrosamente e ta proveé un cuminda na miles di homber, muher i mucha producí for di siete pan i un par di piscá chikitu.
20 E último caso registrá caminda Jesus a ser conmoví cu duele ta riba su último biahe pa Jerusalem. Un multitud grandi ta biahando cuné pa celebrá e Pascu. Rib’e caminda cerca di Jérico, dos limosnero ciegu ta grita bes tras bes: “Señor, tene misericordia cu nos.” E multitud ta purba silenciá nan, pero Jesus ta yama nan i ta puntra kico nan kier p’e haci. “Señor, laga nos wowonan habri,” nan ta suplicá. “Conmoví cu duele,” e ta mishi cu nan wowo, i nan ta ricibí bista. (Mateo 20:29-34) Ki un les importante nos ta siña for di esaki! Jesus ta na punto di drenta e último siman di su ministerio terenal. E tin hopi trabou di haci promé cu e sufri un morto cruel na man dje agentenan di Satanas. Tog, e no ta permití e presion dje tempu crucial aki strob’é di manifestá su tierno sintimentunan di compasion pa necesidadnan humano ménos importante.
Ilustracionnan Cu Ta Resaltá Compasion
21 E verbo griego splag·khniʹzo·mai, usá den e relatonan aki di Jesus su bida, ta ser usá tambe den tres ilustracion di Jesus. Den un relato un esclabo ta roga pa dun’é tempu pa paga bek un debe grandi. Su doño, “conmoví cu duele,” ta cancelá e debe. Esaki ta ilustrá cu Jehova Dios a mustra gran compasion den cancelá un debe grandi di picá pa cada cristian individual cu ta ehercé fe den e sacrificio di rescate di Jesus.—Mateo 18:27; 20:28.
22 Tambe tin e relato dje yu perdí. Corda loke ta sosodé ora e yu perdí bolbe cas. “Miéntras cu e tabata hopi leu ainda, su tata a haña bista di dje i a ser conmoví cu duele, i a core i a bras’é i a sunch’e tiernamente.” (Lucas 15:20) Esaki ta demostrá cu ora un cristian cu a desviá ta mustra berdadero repentimentu, Jehova lo sinti duele i aceptá tiernamente e persona ei bek. Pues, mediante e dos ilustracionnan aki, Jesus ta mustra cu nos Tata, Jehova, “ta masha tierno den cariño i compasivo.”—Santiago 5:11, nota na pia di página.
23 E di tres uso ilustrativo di splag·khniʹzo·mai ta relacioná cu e samaritano compasivo kende “tabata conmoví cu duele” p’e mal condicion di un hudiu kende a ser hortá i lagá mitar morto. (Lucas 10:33) Actuando riba e sintimentunan aki, e samaritano a haci tur loke tabata na su alcanse pa yuda e stranhero. Esaki ta demostrá cu Jehova i Jesus ta spera pa cristiannan berdadero sigui nan ehempel den manifestá ternura i compasion. Algun dje maneranan cu nos por haci esaki lo ser considerá den e siguiente artículo.
[Study Questions]
1. Pakico esnan di condicion humilde ta ser atraí na Jehova Dios?
2. Con hende dje mundu aki hopi biaha ta considerá emocionnan tierno?
3. Con Jehova a describí su mes na Moises?
4. Kico ta e nificacion conmovedor dje palabra hebreo hopi biaha traducí como “misericordia”?
5. Con misericordia tabata bisto den e Ley di Moises?
6. Pakico Jehova a manda profeta i mensahero na su pueblo?
7. Ora Jehova su compasion a alcansá su límite, kico a sosodé cu e reino di Huda?
8, 9. (a) Pakico Jehova a declará cu lo e tene compasion pa su nomber? (b) Con e enemigunan di Jehova a ser silenciá?
10. Con Nehemías a resaltá Jehova su compasion?
11. Ki contraste ta existí entre Jehova i e diosnan di hende?
12. Cua tabata e mayor expresion di Dios su compasion?
13. Den ki manera importante Jesus a reflehá e personalidad di su Tata?
14, 15. Den un stad di Galilea, con Jesus a ser conmoví cu duele, i kico esaki ta ilustrá?
16. Pakico Jesus ta sinti duele dje gran multitud cu ta sigui’é?
17. Con Jesus su duele dje multitud ta conmov’é, i cua guia di alcanse largu e ta proveé ei?
18. Con Jesus ta reaccioná ora un multitud ta invadí su privacidad, i ki les nos ta siña for di esaki?
19. Con Jesus su interes den e multitud a extendé asta mas ayá cu nan necesidadnan spiritual?
20. Kico nos ta siña for dje último caso registrá caminda Jesus a ser conmoví cu duele?
21. Kico e doño su cancelacion dje debe grandi di su esclabo ta ilustrá?
22. Kico e comparacion dje yu perdí ta ilustrá?
23. Ki les nos ta siña for di Jesus su ilustracion dje bon samaritano?
[Box on page 12, 13]
UN EXPRESION GRAFICO PA “TIERNO INTERES AMOROSO”
“O MI mondongonan, mi mondongonan!” profeta Jeremías a sclama. E tabata kehando di un enfermedad di tripa debí na algu malu cu el a come? No. Jeremías tabata usando un idioma figurativo na hebreo pa describí su preocupacion profundo riba e calamidad cu tabata biniendo riba e reino di Huda.—Jeremías 4:19.
Siendo cu Jehova Dios tin sintimentu profundo, e palabra hebreo pa “mondongo,” of “tripa” (me·ʽimʹ), ta ser usá tambe pa describí su tierno emocionnan. Por ehempel, décadanan promé cu e dianan di Jeremías, e reino di dies tribu di Israel a ser hibá prezu dor dje rey di Asiria. Jehova a permití esaki como castigu pa nan infieldad. Pero Dios a lubidá nan den exilio? No. Ainda e tabata profundamente pegá na nan como parti di su pueblo di pacto. Refiriendo na nan pa medio dje nomber dje tribu prominente di Efraím, Jehova a puntra: “Efraím ta un yu precioso pa mi, of un yu tratá cariñosamente? Pasobra n’e grado cu mi a papia contra dje, sin falta lo mi corda di dje mas ainda. P’esei mi mondongonan a bira excitá p’e. Cu tur siguridad lo mi tene piedad di dje.”—Jeremías 31:20.
Dor di bisa “mi mondongonan a bira excitá,” Jehova a usa un idioma figurativo pa describí su sintimentunan profundo di cariño pa su pueblo den exilio. Den su comentario riba e versículo aki, e escolástico bíblico di siglo 19, E. Henderson, a skirbi: “Nada por surpasá e exhibicion conmovedor di tierno sintimentu di un mayor pa cu un yu perdí cu ta bolbe bek, cua ta ser presentá aki dor di Jehova. . . . Aunke el a papia asina contra [e efraimitanan idólatra] i a castigá nan . . . , e nunca a lubidá nan, sino, al contrario, e tabatin deleite den e anticipacion di nan recuperacion final.”
E palabra griego pa “tripa,” of “mondongo,” ta ser usá den un manera similar den e Scritura Griego Cristian. Ora e no ta ser usá literalmente, manera na Echo 1:18, e ta referí na tierno emocion di cariño of compasion. (Filemon 12) Tin biaha e palabra ta ser usá huntu cu e palabra griego nificando “bon.” Apostelnan Pablo i Pedro ta usa e expresion combiná ora nan ta animá cristiannan pa ta “tiernamente compasivo,” literalmente “cu bon disposicion pa tene piedad.” (Efesio 4:32; 1 Pedro 3:8) E palabra griego pa “tripa” por ser usá tambe huntu cu e palabra griego pol·yʹ. E combinacion literalmente ta nificá “teniendo hopi tripa.” E expresion griego masha poco usá aki ta ser usá solamente un biaha den Bijbel i e ta referí na Jehova Dios. E Traducción del Nuevo Mundo ta duna e traduccion aki: “Jehova ta masha tierno den cariño.”—Santiago 5:11.
Ki agradecidu nos mester ta cu esun mas poderoso den e universo, Jehova Dios, ta asina diferente for dje diosnan cruel cu hende sin compasion a inventá! Na imitacion di nan Dios “tiernamente compasivo,” cristiannan berdadero ta ser conmoví pa actua di igual manera den nan tratonan un cu otro.—Efesio 5:1.
[Caption on page 10]
Ora compasion divino a alcansá su límite, Jehova a permití e babilonionan conkistá su pueblo desobediente
[Caption on page 11]
Mirando su Yu stimá muri mester a causa Jehova e mayor dolor cu cualkier hende mester a yega di sufri
[Caption on page 14]
Pregunta di Repaso
◻ Kico kier men ser misericordioso?
◻ Con Jehova a mustra compasion pa su nomber?
◻ Cua ta e mayor expresion di compasion?
◻ Den ki manera sobresaliente Jesus ta reflehá e personalidad di su Tata?
◻ Kico nos ta siña for di Jesus su accionnan compasivo i for di su ilustracionnan?
[Caption on page 15]
Jesus a reflehá perfectamente e personalidad compasivo di su Tata