“E Cosnan Aki Tin cu Sosodé”
“Jesus a bisa nan: ‘. . . E cosnan aki tin cu sosodé, pero no ta e fin ainda.’”—MATEO 24:4-6.
1. Ki tópico mester capta nos interes?
SIN duda bo ta interesá den bo bida i den bo futuro. Anto bo mester ta interesá tambe den un tópico cu a capta atencion di C. T. Russell aya na 1877. Russell, kende despues a funda Sociedad Watch Tower, a skirbi El objeto y manera de la vuelta del Señor. E foyeto aki di 64 página a trata cu e bolbementu, of futuro binimentu, di Jesus. (Juan 14:3) Na un ocasion ora e tabata riba e ceru di Olijfi, e apostelnan a puntr’é tocante e bolbementu ei: “Na ki tempu e cosnan aki lo ta, i kico lo ta e señal di bo presencia [of, “binimentu,” Testament Nobo] i dje conclusion dje sistema di cosnan?”—Mateo 24:3.
2. Pakico tin hopi punto di bista controversial tocante loke Jesus a predicí?
2 Bo sa kico Jesus a contestá i bo ta comprendé esei? Bo por hañ’é den tres dje Evangelionan. Profesor D. A. Carson ta declará: “Poco capítulo di Bijbel a lanta mas desacuerdo entre interpretadónan cu Mateo 24 i su paralelonan den Marco 13 i Lucas 21.” Anto e ta duna su mes opinion—djis un mas dje puntonan di bista humano controversial. Den e último siglo mas o ménos, hopi dje opinionnan ei a reflehá un falta di fe. Segun esnan cu a ofrecé nan, Jesus nunca a bisa loke nos ta lesa den e Evangelionan, cu mas despues a corumpí su dichonan, of cu su pronóstico a faya—opinionnan formá pa críticonan textual di Bijbel. Un comentarista asta a mira Marco su Evangelio ‘dor dje bril di filosofia mahayana budista’!
3. Con Testigonan di Jehova ta considerá Jesus su profecia?
3 Na contraste, Testigonan di Jehova ta aceptá e autenticidad i confiabilidad di Bijbel, incluso loke Jesus a bisa e cuater apostelnan cu tabata cuné riba e ceru di Olijfi tres dia promé cu su morto. For dje dianan di C. T. Russell padilanti, e pueblo di Dios a gana progresivamente un comprendimentu mas cla dje profecia cu Jesus a duna einan. E último par di añanan, E Toren di Vigilancia a asta clarificá mas ainda nan punto di bista riba e profecia aki. Abo a absorbá e informacion ei, mirando su impacto riba bo bida?a Laga nos repas’é.
Un Cumplimentu Trágico den Futuro Cercano
4. Pakico e apostelnan a puntra Jesus tocante futuro?
4 E apostelnan tabata sa cu Jesus tabata e Mesías. P’esei, ora nan a tend’é mencioná su morto, resureccion i regreso, nan lo mester a puntra nan mes: ‘Si Jesus muri i bai otro caminda, con e por cumpli cu e cosnan maraviyoso cu e Mesías lo tin cu haci?’ Ademas, Jesus a papia di fin di Jerusalem i su tempel. E apostelnan lo a puntra nan mes: ‘Na ki tempu i con esei lo sosodé?’ Den un esfuerso pa purba comprendé e cosnan aki, e apostelnan a puntra: “Na ki tempu e cosnan aki lo ta i kico lo ta e señal ora tur e cosnan aki ta destiná pa yega na un conclusion?”—Marco 13:4; Mateo 16:21, 27, 28; 23:37–24:2.
5. Con loke Jesus a bisa a cumpli den e promé siglo?
5 Jesus a predicí cu lo tin guera, hamber, pest, temblor, odio i persecucion di cristian, mesías falsu i un predicacion extenso dje bon nobo di Reino. E ora ei e fin lo a bini. (Mateo 24:4-14; Marco 13:5-13; Lucas 21:8-19) Jesus a bisa esaki na cuminsamentu di aña 33 E.C. Durante e siguiente décadanan, su disipelnan alerto por a reconocé cu e cosnan pronosticá realmente tabata sosodiendo na un manera significativo. Sí, historia ta proba cu e señal tabatin un cumplimentu n’e tempu ei, loke a hiba na conclusion dje sistema di cosnan hudiu na man dje romanonan di aña 66 pa 70 E.C. Con esei a tuma lugá?
6. Kico a desaroyá entre e romanonan i e hudiunan na aña 66 E.C.?
6 Durante e zomer cayente di Hudea na aña 66 E.C., zelotenan hudiu a lansa un atake contra guardianan romano den un forti cerca dje tempel den Jerusalem, i esei a provocá violencia otro caminda den e pais. Den History of the Jews (Historia dje Hudiunan), profesor Heinrich Graetz ta conta: “Cesto Gallo, kende su deber como Gobernadó di Siria tabata pa tene e onor di escudo romano na haltu, . . . no por a para mira e rebelion plama rond di dje mas sin haci un esfuerso pa stop su avance. El a reuní su legionnan, i e prinsnan den becindario a manda nan trupanan boluntariamente.” E ehército aki di 30.000 soldá a rondoná Jerusalem. Despues di algun bataya, e hudiunan a retirá tras di muraya banda dje tempel. “Durante cincu dia consecutivo e romanonan a basha bin riba e murayanan, pero a haña nan semper forsá pa bai bek debí n’e misilnan dje hudeonan. Tabata riba e di seis dia numa cu nan a logra kibra un parti dje muraya nort dilanti e Tempel.”
7. Pakico e disipelnan di Jesus por a mira cosnan na un manera diferente for di mayoria hudiu?
7 Djis pensa con confundí e hudiunan lo tabata, ya cu pa hopi tempu nan a pensa cu Dios lo a protehá nan i nan stad santu! Pero e disipelnan di Jesus tabata spiertá adelantá cu calamidad a spera Jerusalem. Jesus a predicí: “E dianan lo yega riba bo ora bo enemigunan lo traha rond di bo un fortificacion cu stacanan puntá i lo rondoná bo i afligí bo di tur banda, i nan lo tira abo i bo yunan den bo, na suela, i nan lo no laga piedra riba piedra den bo.” (Lucas 19:43, 44) Pero esei lo a nificá morto p’e cristiannan den Jerusalem na aña 66 E.C.?
8. Ki tragedia Jesus a predicí, i ken tabata e “scogínan” pa ken lo a corta e dianan?
8 Ora Jesus a contestá e apostelnan riba e ceru di Olijfi, el a predicí: “E dianan ei lo ta dianan di un tribulacion tal como no a sosodé desde principio di creacion cu Dios a crea te n’e tempu ei, i lo no sosodé atrobe. Realmente, a ménos cu Jehova a corta e dianan ei, ningun carni lo a scapa. Pero pa causa dje scogínan cu el a scoge, el a corta e dianan.” (Marco 13:19, 20; Mateo 24:21, 22) Pues, lo a corta e dianan i salba “e scogínan.” Ken eseinan tabata? Sigur no e hudiunan rebelde cu a pretendé di adorá Jehova pero cu a rechasá su Yu. (Juan 19:1-7; Echonan 2:22, 23, 36) E berdadero scogínan e tempu ei tabata e hudiunan i no-hudiunan cu a ehercé fe den Jesus como Mesías i Salbador. Dios a scoge e personanan ei, i riba Pentecoste di aña 33 E.C., el a forma nan den un nacion spiritual nobo, “e Israel di Dios.”—Galationan 6:16; Lucas 18:7; Echonan 10:34-45; 1 Pedro 2:9.
9, 10. Con a “corta” e dianan dje atake romano, i cu ki resultado?
9 E dianan a ser ‘cortá’ i e scogínan ungí den Jerusalem a scapa? Profesor Graetz ta indicá: “[Cesto Gallo] no a haña ta consehabel pa sigui batayá contra e fanáticonan heróico i bai riba un campaña largu e temporada ei, ora e awaceru di otoño lo a cuminsá pronto . . . i lo por a stroba e ehército di ricibí paña cu cuminda. Probablemente, p’e motibu ei el a pensa cu ta mas prudente pa retirá.” Sea cual sea loke Cesto Gallo a pensa, e ehército romano a retirá for dje stad, i nan a sufri pérdidanan serio na man dje hudiunan cu a persiguí nan.
10 E retirada sorprendente ei dje romanonan a permití “carni”—esta, e disipelnan di Jesus cu tabata core riesgo den Jerusalem—scapa. Historia ta mustra cu ora e oportunidad aki a habri, e cristiannan a hui for dje region. Ki un manifestacion dje abilidad di Dios pa conocé futuro di antemano i garantisá e sobrebibencia di su adoradónan! Pero, kico a para dje hudiunan incrédulo cu a keda den Jerusalem i Hudea?
Contemporáneonan Lo A Mir’é
11. Kico Jesus a bisa tocante “e generacion aki”?
11 Hopi hudiu a kere cu nan sistema di adoracion cu a drei rond dje tempel, lo a continuá pa hopi tempu. Pero Jesus a bisa: “Siña awor for dje mata di figu . . . e punto aki: Asina cu su taki yong bira moli i saca blachi, boso sa cu zomer ta cerca. Di igual manera tambe boso, ora boso mira tur e cosnan aki, sa cu e ta cerca, den porta. Di berdad mi ta bisa boso cu e generacion aki lo no pasa bai di ningun manera te ora tur e cosnan aki sosodé. Shelu i tera lo pasa bai, pero mi palabranan lo no pasa bai di ningun manera.”—Mateo 24:32-35.
12, 13. Kico e disipelnan di Jesus lo a comprendé ora el a referí na “e generacion aki”?
12 Den e añanan cu a hiba na 66 E.C., cristiannan lo a mira hopi parti preliminar dje señal componí cumpli: guera, hamber, asta un predicacion extenso dje bon nobo di Reino. (Echonan 11:28; Colosensenan 1:23) Pero, na ki tempu e fin lo a yega? Kico Jesus tabata kier men ora el a bisa: “E generacion aki [na griego, ge·ne·á] lo no pasa bai”? Hopi biaha Jesus a yama e masa contemporáneo di hudiu opositor, incluso e lidernan religioso, “un generacion malbado i adúltero.” (Mateo 11:16; 12:39, 45; 16:4; 17:17; 23:36) Pues, ora e tabata riba e ceru di Olijfi i a papia atrobe di “e generacion aki,” evidentemente e no tabata kier men henter e rasa hudiu atrabes di historia; ni e no tabata kier men su siguidónan, aunke nan tabata “un rasa scogí.” (1 Pedro 2:9) Jesus no tabata bisando tampoco cu “e generacion aki” ta un periodo di tempu.
13 Mas bien, Jesus tabatin na mente e hudiunan opositor dje tempu ei cu lo a experenciá e cumplimentu dje señal cu el a duna. Relacioná cu e referencia na “e generacion aki” na Lucas 21:32, profesor Joel B. Green ta remarcá: “Den e di Tres Evangelio, ‘e generacion aki’ (i frasenan relacioná cuné) a nificá casi tur biaha un categoria di hende cu a resistí e propósito di Dios. . . . [E ta referí] na hende cu pa capricho ta bira lomba p’e propósito divino.”b
14. Kico e “generacion” ei a experenciá, pero ki resultado diferente tabatin p’e cristiannan?
14 E generacion malbado di opositor hudiu cu por a observá e señal cumpli lo a experenciá e fin tambe. (Mateo 24:6, 13, 14) I esei ta net loke a sosodé! Na 70 E.C., e ehército romano a regresá, guiá pa Tito, yu di emperador Vespasiano. E sufrimentu dje hudiunan cu atrobe tabata cerá den e stad tabata casi increibel.c E testigo ocular Flavio Josefo ta informá cu pa ora e romanonan a caba cu e stad, rond di 1.100.000 hudiu a muri i a hiba un 100.000 prezu, di cua mayoria lo a muri poco despues di hamber of den e teaternan romano na un forma horibel. Di berdad, e tribulacion di 66 pa 70 E.C. tabata esun di mas grandi cu Jerusalem i e sistema hudiu a yega di experenciá of lo bolbe experenciá. Ki diferente e resultado tabata p’e cristiannan cu a presta atencion na Jesus su spiertamentu profético i a bandoná Jerusalem despues cu e ehército romano a retirá na 66 E.C.! E “scogínan” cristian ungí a ser “salbá,” of a scapa, na 70 E.C.—Mateo 24:16, 22.
Lo Tin un Otro Cumplimentu
15. Con nos por ta sigur cu Jesus su profecia lo tin un cumplimentu mayor despues di 70 E.C.?
15 Sin embargo, esei no tabata e final. Mas promé, Jesus a indicá cu despues cu destruí e stad, lo el a bini den nomber di Jehova. (Mateo 23:38, 39; 24:2) Anto el a haci esaki mas cla den su profecia expresá riba e ceru di Olijfi. Ora el a caba di mencioná e binidero “tribulacion grandi,” el a bisa cu despues lo presentá Cristonan falsu, i cu e nacionnan lo trapa Jerusalem pa un periodo largu. (Mateo 24:21, 23-28; Lucas 21:24) Por ta cu un otro cumplimentu, unu mayor, tabata pa bini? Echonan ta contestá cu sí. Ora nos compará Revelacion 6:2-8 (skirbí despues dje tribulacion riba Jerusalem na 70 E.C.) cu Mateo 24:6-8 i Lucas 21:10, 11, nos ta mira cu den futuro lo tin guera, scarcedad di cuminda i plaga, riba un escala mas grandi. E cumplimentu mayor aki di Jesus su palabranan ta tumando lugá for di tempu Guera Mundial I a cuminsá na 1914.
16-18. Kico nos ta spera pa sosodé ainda?
16 Pa décadanan caba, Testigonan di Jehova a siña hende cu e cumplimentu actual dje señal ta proba cu ainda mester bini un “tribulacion grandi.” E “generacion” malbado actual lo mira e tribulacion ei. Ta parce cu atrobe lo tin un fase inicial (un atake riba tur religion falsu), mescos cu Gallo su atake na 66 E.C. a cuminsá e tribulacion riba Jerusalem.d E ora ei, despues di un periodo di tempu cu e profecia no ta specificá, e fin lo yega—destruccion riba escala mundial, paralelo na esun di 70 E.C.
17 Refiriendo n’e tribulacion djis nos dilanti, Jesus a bisa: “Inmediatamente despues dje tribulacion dje dianan ei [e destruccion di religion falsu] solo lo bira scur, i luna lo no duna su lus, i e streanan lo cai for di shelu, i e podernan di shelu lo ser sagudí. I e ora ei e señal dje Yu di hende lo aparecé den shelu, i e ora ei tur e tribunan dje tera lo bati nan mes den lamentacion, i nan lo mira e Yu di hende biniendo riba nubia di shelu cu poder i gran gloria.”—Mateo 24:29, 30.
18 P’esei, Jesus mes ta bisa cu “despues dje tribulacion dje dianan ei,” un tipo di fenómeno celestial lo tuma lugá. (Compará cu Joël 2:28-32; 3:15.) Esaki lo spanta i shok hende desobediente asina tantu cu nan lo “bati nan mes den lamentacion.” Hopi lo “desmayá di miedu i expectativa dje cosnan cu ta bini riba e tera habitá.” Pero esaki lo no ta e caso cu cristiannan berdadero! Esakinan ‘lo hisa nan cabes, pasobra nan liberacion ta yegando cerca.’—Lucas 21:25, 26, 28.
Huicio den Futuro!
19. Con nos por establecé na ki tempu e comparacion di carné i cabritu lo cumpli?
19 Tuma nota cu Mateo 24:29-31 ta predicí (1) cu e Yu di hende ta bini, (2) cu e binimentu aki lo ta cu gran gloria, (3) cu e angelnan lo ta cuné i (4) cu tur tribu dje tera lo mir’é. Jesus ta ripití e aspectonan aki den e comparacion di carné i cabritu. (Mateo 25:31-46) P’esei, nos por concluí cu e comparacion aki ta trata cu e tempu ora cu, despues dje fase inicial dje tribulacion, Jesus lo bini cu su angelnan i sinta riba su trono pa husga. (Juan 5:22; Echonan 17:31; compará cu 1 Reynan 7:7; Daniel 7:10, 13, 14, 22, 26; Mateo 19:28.) Ken lo ser husgá, i cu ki resultado? E comparacion ta mustra cu Jesus lo duna atencion na tur nacion, como si fuera nan ta reuní net dilanti su trono celestial.
20, 21. (a) Kico lo sosodé cu e carnénan di Jesus su comparacion? (b) Kico e cabritunan lo experenciá den futuro?
20 Jesus lo separá homber i muher semehante na carné na su man drechi di fabor. Pakico? Pasobra nan a haci uso di oportunidadnan pa haci bon na su rumannan, esta, cristiannan ungí, cu lo participá den Cristo su Reino celestial. (Daniel 7:27; Hebreonan 2:9–3:1) Na armonia cu e comparacion, miyones di cristian semehante na carné a reconocé Jesus su rumannan spiritual i ta apoyá nan activamente. Como resultado, e “multitud grandi” aki tin e speransa basá riba Bijbel di sobrebibí “e tribulacion grandi” i despues biba pa semper den Paradijs, e region terenal dje Reino di Dios.—Revelacion 7:9, 14; 21:3, 4; Juan 10:16.
21 Ki un resultado diferente lo tin p’e cabritunan! Mateo 24:30 ta describí nan ta “bati nan mes den lamentacion” ora Jesus bini. I nan tin motibu pa lamentá, pasobra nan lo a traha un registro di rechasá e bon nobo di Reino, di oponé Jesus su disipelnan i di preferá e mundu cu ta pasa bai. (Mateo 10:16-18; 1 Juan 2:15-17) Jesus—i no ningun di su disipelnan riba tera—ta determiná ken ta e cabritunan. E ta bisa di nan: “Esakinan lo bai pa cortamentu eterno.”—Mateo 25:46.
22. Ki parti di Jesus su profecia nos mester considerá mas aleu?
22 Nos progreso den comprendé e profecia den Mateo capítulo 24 i 25 tabata emocionante. Sin embargo, tin un parti di Jesus su profecia cu ta merecé mas atencion—‘e cos repugnante cu ta causa desolacion pará den un lugá santu.’ Jesus a urgi su siguidónan pa usa dicernimentu relacioná cu esaki i sea cla pa tuma accion. (Mateo 24:15, 16) Kico e “cos repugnante” aki ta? Na ki tempu e ta para den un lugá santu? I con nos prospectonan di bida actual i pa futuro ta enbolbí? E siguiente artículo lo trata esaki.
[Nota]
a Mira e artículonan di studio den e edicionnan di Toren di Vigilancia di 15 di februari 1994, 15 di october i 1 di november 1995 i 15 di augustus 1996.
b E erudito británico G. R. Beasley-Murray ta comentá: “E frase ‘e generacion aki’ no mester causa dificultad pa esnan cu ta interpret’é. Aunke ta berdad cu den griego bieu genea a nificá nacementu, yu, i p’esei rasa, . . . e [Septuaginta griego] a traducié mas tantu bes cu e término hebreo dôr, cu ta nificá edad, edad di humanidad, of generacion den e sentido di hende contemporáneo. . . . Den dichonan atribuí na Jesus ta parce cu e término tin un conotacion dòbel: di un banda semper e ta nificá su contemporáneonan, i di otro banda semper e ta denotá un crítica implícito.”
c Den History of the Jews, profesor Graetz ta bisa cu tabatin dia cu e romanonan tabata cologá 500 prezu na staca skerpi. Nan tabata corta man di otro hudiu capturá kita afó i despues manda nan bek den e stad. Ki condicionnan a prevalecé ei? “Placa a perde su balor, pasobra no por a cumpra pan cuné. Hombernan tabata lucha desesperadamente den e cayanan pa e cuminda di mas repugnante, un man yen di yerba secu, un pida cueru of afval cu tabata tira pa cachó. . . . E cantidad di cadaver no-derá cu tabata aumentando rápidamente a daña e aire sofocante di zomer pa pone hende bira malu, i e poblacion a sucumbí na enfermedad, hamber i spada.”
d E siguiente artículo ta considerá e aspecto aki dje futuro tribulacion.
Bo Ta Corda?
◻ Ki cumplimentu Mateo 24:4-14 tabatin den e promé siglo?
◻ Den tempu dje apostelnan, con a corta e dianan i salba carni, manera Mateo 24:21 i 22 a predicí?
◻ Kico a caracterisá e “generacion” mencioná na Mateo 24:34?
◻ Con nos sa cu e profecia duná riba e ceru di Olijfi lo tabatin un otro cumplimentu, unu mas grandi?
◻ Na ki tempu i con e comparacion di carné i cabritu lo cumpli?
[Plachi na página 12]
Detaye riba e Arca di Tito na Roma ta mustra botin dje destruccion di Jerusalem
[Rekonosementu]
Soprintendenza Archeologica di Roma