Jehova—E Fuente di Berdadero Husticia i Rectitud
“E Baranca, perfecto ta su actividad, pasobra tur su camindanan ta husticia. Un Dios di fieldad, cu ken no tin inhusticia.”—DEUTERONOMIO 32:4.
1. Pakico nos tin un necesidad natural pa husticia?
MESCOS cu tur hende ta nace cu un necesidad natural pa amor, asina nos tur ta anhelá pa ser tratá cu husticia. Un estadista mericano, Thomas Jefferson, a skirbi: “[Husticia] ta un cualidad instintivo i natural, . . . mescos cu e sentidonan di sinti, mira of tende [ta] parti di nos composicion.” Esaki no ta un sorpresa, ya cu Jehova a crea nos den su mes imágen. (Génesis 1:26) Sí, el a dota nos cu cualidadnan cu ta reflehá su propio personalidad, di cua husticia ta unu di nan. Esei ta e motibu pakico nos tin un necesidad natural pa husticia i pakico nos ta anhelá pa biba den un mundu di berdadero husticia i rectitud.
2. Con importante husticia ta pa Jehova, i pakico nos tin cu capta e nificacion di husticia divino?
2 Relacioná cu Jehova, Bijbel ta sigurá nos: “Tur su camindanan ta husticia.” (Deuteronomio 32:4) Pero den un mundu plagá cu inhusticia, no ta fácil pa capta e nificacion di husticia divino. Sin embargo, atrabes dje páginanan dje Palabra di Dios, nos por dicerní con Dios ta aplicá husticia, i nos por yega na comprendé Jehova su camindanan maraviyoso asta mihó. (Romanonan 11:33) Ta importante pa nos comprendé kico ta husticia den e sentido bíblico, pasobra kisas conceptonan humano a influenciá nos concepto di husticia. For di un punto di bista humano, husticia por ser considerá como djis un aplicacion imparcial dje regla di ley. Of manera e filósofo Francis Bacon a skirbi: “Husticia ta consistí di duna cada hende loke e ta merecé.” Pero, Jehova su husticia ta encerá hopi mas.
E Husticia di Jehova Ta Conmovedor
3. Kico nos por siña dor di considerá e palabranan dje idioma original cu Bijbel ta usa pa husticia i rectitud?
3 Nos por comprendé e alcanse dje husticia di Dios mihó dor di considerá con e palabranan dje idioma original ta ser usá den Bijbel.a Interesantemente, den e Scritura no tin un diferencia importante entre husticia i rectitud. De echo, tin bes e palabranan hebreo ta ser usá paralelo, manera nos ta mira na Amos 5:24, caminda Jehova ta exhortá su pueblo: “Laga husticia lora sali manera awa, i rectitud manera un riu grandi cu ta core constantemente.” Ademas, vários biaha e términonan “husticia i rectitud” ta aparecé huntu pa duna mas énfasis.—Salmo 33:5; Isaías 33:5; Jeremías 33:15; Ezekiel 18:21; 45:9.
4. Kico kier men ehercé husticia, i kico ta e norma fundamental di husticia?
4 Ki sentido e palabranan hebreo i griego aki ta transmití? Ehercé husticia den e sentido bíblico kier men haci loke ta corecto i imparcial. Siendo cu Jehova ta esun cu ta establecé ley i principionan moral, of loke ta corecto i imparcial, e manera cu Jehova ta haci cosnan ta e norma fundamental di husticia. E Theological Wordbook of the Old Testament ta splica cu e palabra hebreo traducí como rectitud (tsé·dheq) “ta referí na un norma ético i moral i, di mes den T[estament] B[ieu] e norma ei ta e naturalesa i boluntad di Dios.” Pues, e manera cu Dios ta aplicá su principionan, i specialmente e manera cu e ta trata cu hende imperfecto, ta revelá e cara di berdadero husticia i rectitud.
5. Ki cualidadnan ta estrechamente asociá cu Dios su husticia?
5 E Scritura ta mustra claramente cu husticia divino ta conmovedor, i no severo i inflexibel. David a canta: “Jehova ta un stimador di husticia, i lo e no bandoná su lealnan.” (Salmo 37:28) E husticia di Dios ta impuls’é pa mustra fieldad i compasion na su sirbidónan. Husticia divino ta conciente di nos necesidadnan i ta tene cuenta cu nos imperfeccionnan. (Salmo 103:14) Esei no ta nificá cu Dios ta pasa por haltu di maldad, pasobra esei lo animá inhusticia. (1 Samuel 3:12, 13; Eclesiástes 8:11) Jehova a splica Moises cu E ta ‘misericordioso i yen di gracia, ta tarda pa rabia i ta abundante den bondad amoroso i berdad.’ Aunke Dios ta dispuesto pa pordoná eror i transgresion, lo e no duna dispensacion na esnan cu ta merecé castigu.—Exodo 34:6, 7.
6. Con Jehova ta trata cu su yunan terenal?
6 Ora nos ta meditá riba e manera cu Jehova ta ehercé husticia, nos no mester pensa di dje manera un hues streng, interesá solamente den dicta sentencia contra malechornan. Al contrario, nos mester pensa di dje como un tata amoroso pero firme cu semper ta trata su yunan den e mihó manera posibel. “O Jehova, abo ta nos Tata,” profeta Isaías a bisa. (Isaías 64:8) Como un Tata hustu i recto, Jehova ta balansá firmesa pa loke ta corecto cu tierno compasion pa su yunan terenal, cu mester di yudansa of pordon como resultado di circunstancianan difícil of debilidadnan carnal.—Salmo 103:6, 10, 13.
Clarificando Loke Ta Husticia
7. (a) Kico nos ta siña tocante husticia divino for di Isaías su profecia? (b) Ki papel Jesus tabatin den siña e nacionnan tocante husticia?
7 Binimentu dje Mesías a resaltá e caracter compasivo di Jehova su husticia. Jesus a siña husticia divino i a biba na armonia cuné, manera profeta Isaías a pronosticá. Claramente, e husticia di Dios ta encerá trata hende oprimí cu ternura. Pues, no ta kibra nan te cu nan no por recuperá mas. Jesus, Jehova su “sirbidó,” a bini na tera pa “clarificá na e nacionnan” e aspecto aki di Dios su husticia. El a haci esei principalmente dor di duna nos un ehempel bibu di kico husticia divino ta nificá. Como e “spruit hustu” di Rey David, Jesus tabata ansioso pa ‘busca husticia i ser cla pa mustra rectitud.’—Isaías 16:5; 42:1-4; Mateo 12:18-21; Jeremías 33:14, 15.
8. Pakico berdadero husticia i rectitud a bira algu difícil pa comprendé den e promé siglo?
8 Un clarificacion asina dje caracter di Jehova su husticia tabata particularmente necesario den e promé siglo E.C. E anciano i lidernan religioso hudiu—escriba, fariseo i otronan—a proclamá i a mustra dor di nan ehempel un punto di bista trocí di husticia i rectitud. Como resultado, e pueblo comun, cu a haña cu tabata imposibel pa cumpli cu e exigencianan cu e escriba i fariseonan a pone, probablemente a imaginá nan cu e husticia di Dios tabata fuera di nan alcanse. (Mateo 23:4; Lucas 11:46) Jesus a mustra cu esaki no tabata e caso. El a scoge su disipelnan for di entre e pueblo comun aki, i el a siña nan e normanan hustu di Dios.—Mateo 9:36; 11:28-30.
9, 10. (a) Con e escriba i fariseonan a trata na demostrá nan husticia? (b) Con i pakico Jesus a revelá cu e prácticanan dje escriba i fariseonan tabata en bano?
9 Di otro banda, e fariseonan a busca oportunidadnan pa desplegá nan “husticia” dor di haci oracion of duna contribucion den público. (Mateo 6:1-6) Tambe nan a purba demostrá nan husticia dor di pega na masha hopi ley i precepto—hopi di cua nan mes a traha. Esfuersonan asina a hiba nan na “pasa por haltu dje husticia i dje amor di Dios.” (Lucas 11:42) Di pafó, nan por tabata parce hustu, pero di paden nan tabata ‘yen di maldad,’ of inhusticia. (Mateo 23:28) Senciyamente bisá, nan tabata sa masha poco dje husticia di Dios en realidad.
10 P’e motibu ei, Jesus a spierta su siguidónan: “Si boso husticia no ta abundá mas cu e esun dje escriba i fariseonan, boso di ningun manera lo drenta den e reino di shelu.” (Mateo 5:20) E contraste skerpi entre e husticia divino cu Jesus a demostrá mediante su ehempel i e sintimentu intolerante dje escriba i fariseonan di ta hustu den nan mes bista, tabata e causa di bastante friccion entre nan.
Husticia Divino Contra Husticia Trocí
11. (a) Pakico e fariseonan a cuestioná Jesus tocante curacion riba sabat? (b) Kico Jesus su contesta a revelá?
11 Durante Jesus su ministerio na Galilea den primavera di aña 31 E.C., el a mira un homber cu un man secu den un snoa. Ya cu tabata un sabat, e fariseonan a puntra Jesus: “Ta legal pa cura hende riba sabat?” Manera nan pregunta a revelá, en bes di mustra interes genuino den e pober homber aki su sufrimentu, nan tabata kier a haña un pretexto pa condená Jesus. Nada straño cu Jesus tabata tristu debí na nan curason sin heful! E ora ei el a lansa un pregunta al caso bek n’e fariseonan: “Ta legal pa haci un bon obra riba sabat?” Ora nan a keda ketu, Jesus a contestá su mes pregunta puntrando nan si nan lo no rescatá un carné cu a cai den un buracu riba sabat.b “Cuantu mas balor un hende tin cu un carné!” Jesus su razonamentu lógico tabata irefutabel. “Di manera cu ta legal [of, corecto] pa haci un obra excelente riba sabat,” el a concluí. Hamas tradicion humano mester stroba e husticia di Dios. Despues cu Jesus a clarificá e punto ei, el a dal bai i a cura man dje homber.—Mateo 12:9-13; Marco 3:1-5.
12, 13. (a) Na contraste cu e escriba i fariseonan, con Jesus a mustra su interes den yuda pecadónan? (b) Kico ta e diferencia entre husticia divino i ora hende ta hustu den nan mes bista?
12 Si e fariseonan tabatin tiki interes den esnan cu tabatin hendikep físico, nan tabatin ménos interes ainda den esnan cu tabata pober den sentido spiritual. Nan punto di bista trocí di husticia a hiba nan na ignorá i despreciá cobradó di belasting i pecadó. (Juan 7:49) No obstante, hopi hende asina a respondé na Jesus su siñansa, sin duda percibiendo su deseo di yuda nan en bes di condená nan. (Mateo 21:31; Lucas 15:1) Sin embargo, e fariseonan a menospreciá Jesus su esfuersonan pa cura esnan spiritualmente enfermo. “E homber aki ta ricibí pecadónan i ta come cu nan,” nan a murmurá den un forma di reproche. (Lucas 15:2) Contestando nan acusacion, Jesus a bolbe usa un ilustracion cu tabatin di haber cu wardadó di carné. Mescos cu un wardadó di carné ta alegrá ora e haña un carné perdí, asina e angelnan den shelu ta alegrá ora un pecadó repentí. (Lucas 15:3-7) Jesus mes a alegrá ora e por a yuda Zakeo repentí for di su curso pecaminoso di pasado. El a bisa: “E Yu di hende a bini pa busca i salba loke tabata perdí.”—Lucas 19:8-10.
13 E confrontacionnan aki ta revelá claramente e distincion entre husticia divino, cu ta busca pa cura i pa salba, i ora hende ta hustu den nan mes bista, loke ta pone nan busca pa halsa e minoria i condená e mayoria. Ritual bashí i tradicion cu hende a traha a hiba e escriba i fariseonan na arogancia i na sinti nan mes importante, pero Jesus a mustra aptamente cu nan a “pasa por haltu di asuntunan mas importante dje Ley, esta, husticia i misericordia i fieldad.” (Mateo 23:23) Laga nos imitá Jesus den ehercé berdadero husticia den tur loke nos ta haci i tambe vigilá contra e peliger di ta hustu den nos mes bista.
14. Con un di Jesus su milagernan ta ilustrá cu husticia divino ta tene cuenta cu un persona su circunstancia?
14 Aunke Jesus a ignorá e reglanan arbitrario dje fariseonan, el a warda e Ley di Moises sí. (Mateo 5:17, 18) Pero den esei, e no a permití e letter dje Ley hustu ei pasa riba e principionan dje Ley. Ora un señora cu a sufri di un fluho di sanger pa 12 aña a mishi cu su pañanan i a ser saná, Jesus a bis’é: “Yu, bo fe a curá bo; bai na pas.” (Lucas 8:43-48) Jesus su palabranan compasivo a confirmá cu e husticia di Dios a tene cuenta cu su circunstancianan. Aunke e muher tabata ceremonialmente impuru i pues técnicamente a violá e Ley di Moises dor di ta entre e multitud, su fe a merecé di ser recompensá.—Levítico 15:25-27; compará cu Romanonan 9:30-33.
Husticia Ta pa Tur Hende
15, 16. (a) Kico Jesus su ilustracion dje bon samaritano ta siña nos tocante husticia? (b) Pakico nos tin cu evitá di ser “demasiado hustu”?
15 Ademas di enfatisá e aspecto di compasion di husticia divino, tambe Jesus a siña su disipelnan cu husticia divino mester incluí tur hende. Tabata Jehova su boluntad p’e ‘producí husticia p’e nacionnan.’ (Isaías 42:1) Esaki tabata e punto di un di Jesus su ilustracionnan mas famoso, esun dje bon samaritano. E ilustracion tabata un contesta riba un pregunta di un homber versá den e Ley cu kier a “proba cu e tabata hustu.” “Ken realmente ta mi próhimo?” el a puntra, sin duda deseando pa limitá su responsabilidad como próhimo n’e pueblo hudiu. E samaritano den e ilustracion di Jesus a desplegá husticia divino, pasobra e tabata dispuesto pa dedicá su tempu i placa pa yuda un stranhero di un otro nacion. Jesus a concluí su ilustracion dor di consehá e homber cu a hacié e pregunta: “Bai i haci mescos abo.” (Lucas 10:25-37) Si nos di igual manera haci bon na tur hende sin importá nan antecedente racial of étnico, nos lo ta imitando e husticia di Dios.—Echonan 10:34, 35.
16 E ehempel dje escriba i fariseonan, di otro banda, ta recordá nos cu si nos ehercé husticia divino, nos no mester ta “demasiado hustu.” (Eclesiástes 7:16) Si nos ta trata na impresioná otro hende cu exhibicionnan grandioso di husticia of ta duna demasiado importancia na reglanan cu hende a traha, nos lo no haña e aprobacion di Dios.—Mateo 6:1.
17. Pakico ta asina importante pa nos desplegá husticia divino?
17 Un motibu pakico Jesus a clarificá n’e nacionnan e caracter dje husticia di Dios tabata pa tur su disipelnan por a siña desplegá e cualidad aki. Pakico esaki ta asina importante? E Scritura ta exhortá nos pa “bira imitadónan di Dios,” i tur Dios su camindanan ta husticia. (Efesionan 5:1) Di igual manera, Mikéas 6:8 ta splica cu un di Jehova su rekisitonan ta pa nos “ehercé husticia” segun cu nos ta cana cu nos Dios. Ademas, Sofonías 2:2, 3 ta recordá nos cu si nos ta deseá di ser scondí durante e dia di rabia di Jehova, nos tin cu “busca husticia” promé cu e dia ei yega.
18. Ki preguntanan lo ser contestá den e siguiente artículo?
18 P’esei, e último dianan crítico aki ta un “tempu specialmente aceptabel” pa ehercé husticia. (2 Corintionan 6:2) Nos por ta sigur cu, si mescos cu Job, nos haci ‘rectitud nos bistí’ i ‘husticia nos bistí sin manga,’ Jehova lo bendicioná nos. (Job 29:14) Con fe den Jehova su husticia lo yuda nos mira futuro cu confiansa? Ademas, miéntras cu nos ta spera e “tera nobo” hustu, con husticia divino ta protehá nos spiritualmente? (2 Pedro 3:13) E siguiente artículo lo contestá e preguntanan aki.
[Nota]
a Den e Scritura Hebreo tin tres palabra principal enbolbí. Un di esakinan (mish·pát) hopi biaha ta ser traducí como “husticia.” E otro dosnan (tsé·dheq i e palabra relacioná cuné tsedha·qáh) den mayoria caso ta ser traducí como “rectitud.” E palabra griego traducí como “rectitud” (di·kai·o·sý·ne) ta ser definí como e “cualidad di ser recto of hustu.”
b E ehempel di Jesus tabata bon scogí pasobra e ley oral dje hudiunan specíficamente a permití nan duna asistencia na un animal afligí riba sabat. Na vários otro ocasion, tabatin confrontacionnan riba e mésun cuestion aki, esta, si tabata legal pa cura riba sabat.—Lucas 13:10-17; 14:1-6; Juan 9:13-16.
Bo Por Splica?
◻ Kico husticia divino ta nificá?
◻ Con Jesus a siña husticia n’e nacionnan?
◻ Pakico e husticia dje fariseonan tabata trocí?
◻ Pakico nos tin cu ehercé husticia?
[Plachi na página 8]
Jesus a clarificá e alcanse di husticia divino