Temor—Comun Awor Pero No Pa Semper!
STUDIANTENAN dje Palabra di Dios no ta sorprendí cu temor ta asina comun. Manera Testigonan di Jehova a anunciá extensamente den nan ministerio, tin evidencia abundante cu nos ta bibando den un tempu marcá den historia humano. Bo sa cu e ta marcá pa un temor plamá na tur parti. Pero hopi tempu pasá Jesus a marca, of señalá na, nos tempu. E tabata respondiendo n’e preguntanan dje apostelnan tocante su presencia i e conclusion dje sistema di cosnan, of ‘e fin di mundu.’—Mateo 24:3.
Ata aki parti di loke Jesus a profetisá:
“Nacion lo lanta contra nacion, i reino contra reino; i lo tin temblornan grandi, i pest den un lugá tras di otro i scarcedad di cuminda; i lo tin esenanan spantoso i for di cielu señalnan grandi.”—Lucas 21:10, 11.
Bo a ripará su comentario tocante “esenanan spantoso”? Mas despues den e mésun contesta ei, Jesus a haci un otro observacion significativo tocante temor cu por afectá abo i bo stimánan directamente i decisivamente. Pero promé cu nos duna atencion na esei, laga nos repasá brevemente algun evidencia adicional cu nos ta bibando den e último dianan.—2 Timoteo 3:1.
Temor Hustificá di Guera
Conflictonan militar a laga hopi parti dje tera den un estado ruiná. Por ehempel, e revista Geo a yama e posnan di petroli cu a ser lagá na candela na fin di un conflicto recien na Medio Oriente “e mayor catástrofe ambiental cu a yega di ser causá pa man humano.” Gueranan a mata of a manca dies di miyones di hende. Surpasando e miyones di morto militar i civil den Guera Mundial I, 55 miyon hende a ser matá den Guera Mundial II. Corda cu como parti dje señal cu e fin di mundu ta cerca, Jesus a bisa cu “nacion lo lanta contra nacion, i reino contra reino.”
Tampoco nos por pasa por haltu di hende su intentonan pa cometé genocidio—destruccion di rasanan of pueblonan henter. Morto di miyones di armenio, cambodiano, hudiu, ruandes, ucranio i otronan a agregá na humanidad su culpa di sanger asombroso durante siglo 20. E matansa ta sigui den paisnan unda odio étnico ta ser animá dor di extremistanan religioso. Sí, gueranan ainda ta papa e tera cu sanger humano.
Gueranan moderno ta reclamá víctimanan asta despues cu e bataya terminá. Por ehempel, considerá e sembramentu pa loco di minanan di tera. Segun un informe dje organisacion di investigacion Vigilancia di Derechonan Humano, “rond di 100 miyon mina rond mundu ta menasá civilnan.” Minanan asina ta sigui ta peligroso pa homber, muher i muchanan inocente hopi despues cu e guera den cua nan a ser usá a terminá. Ta ser bisá cu tur luna miles di hende ta ser mancá of matá dor di minanan di tera den mas cu 60 pais. Pakico e menasa aki cu por causa morto i herida serio no ta ser kitá sistemáticamente? The New York Times a comentá: “Tin hopi mas mina cu ta ser plantá tur dia cu tin cu ta ser desactivá den operacionnan di eliminá mina, di manera cu e cantidad di víctima ta aumentando continuamente.”
E artículo ei di corant di 1993 a informá cu bendementu dje minanan aki a bira un negoshi cu ta “paga te cu US$ 200 miyon anualmente.” E ta enbolbé “alrededor di 100 compania i agencia di gobiernu den 48 pais” cu “ta exportando 340 diferente tipo” di mina. Diabólicamente, algun mina ta diseñá pa parce huguete afin di haci nan atractivo pa mucha! Imaginá bo, haciendo mucha inocente deliberadamente e blanco pa mancamentu i destruccion! Un editorial titulá “100 Miyon Mashin Infernal” a afirmá cu minanan a “mata of manca mas hende cu guera kímico, biológico i guera nuclear.”
Pero minanan di tera no ta e único mercancia mortífero cu ta ser bendé riba e mercadonan di mundu. Comerciantenan golos di armamentu ta haciendo un negoshi multi-multi miyonario rond mundu. The Defense Monitor, publicá dor dje Centro pa Informacion di Defensa, ta informá: “Atrabes dje último década [un nacion prominente] a exportá arma balorá na US$ 135 mil miyon.” E nacion poderoso aki tambe “a autorisá e benta di un balor asombroso di US$ 63 mil miyon na arma, construccion militar i entrenamentu pa 142 nacion.” Simianan ta ser sembrá asina pa futuro guera i sufrimentu humano. Segun The Defense Monitor, na “1990 so, gueranan a mantené 5 miyon hende entrená pa usa arma pa bringa den guera, a costa mas cu US$ 50 mil miyon i a mata un cuart miyon hende, mayoria di nan civil.” Siguramente bo por pensa di cantidad di gueranan cu ta andando for dje aña ei, ocasionando temor i morto na miyones mas!
Mas Ruinamentu dje Tera i Su Bida
Profesor Barry Commoner ta spierta: “Mi ta kere cu polucion continuo dje tera, si e no ser controlá, cu tempu lo destruí e capacidad dje planeta aki como un lugá pa sostené bida humano.” E ta pasa na bisa cu e problema no ta ignorancia sino golosidad deliberá. Bo ta kere cu nos Dios hustu i amoroso lo tolerá e situacion aki pa tempu indefiní, exponiendo nos na mas temor di polucion? E plumamentu dje tera ta sclama pa un reglamentu di cuenta cu e plumadornan i despues un rehabilitacion divino dje planeta. Esei ta parti di loke Jesus a trata cuné den su contesta n’e apostelnan relacioná cu ‘e fin di mundu.’
Promé cu nos considerá con Dios lo efectuá tal reglamentu di cuenta, laga nos examiná mas aleu e registro di hende. Asta un lista parcial di hende su profanacionnan ta tristu: yobida ácido i prácticanan golos di kapmentu di palu cu ta destruí selvanan completo; bashamentu afó di un manera descuidá di desperdicio nuclear, kímikonan tóxico i awa sushi di cloaca; debilitacion dje capa protectivo di ozono; i uso descuidá di herbicida i pesticida.
Interesnan comercial ta susha e tera den otro maneranan pa obtené ganashi. Tonelada di desperdicionan ta ser bashá diariamente den riu, océano, aire i tera. Científiconan ta susha cielu cu sobrá di ekiponan espacial lagá den órbita, sin piki loke nan ta laga atras na moda di papia. Tera ta birando rápidamente rondoná pa un depósito di sushi cu ta drei den espacio. Si no tabata pa e procesonan natural cu Dios a traha di manera cu e tera por renobá su mes, nos cas terenal lo no sostené bida, i hende probablemente lo a sofocá hopi tempu pasá caba den su mes basura.
Hende ta contaminá asta su mes. Tuma, por ehempel, tabaco i otro abusu di droga. Na Merca, tal abusu di substancianan adictivo a ser yamá “e nacion su problema di salú number un.” E ta costa e pais ei US$ 238 mil miyon pa aña, di cua US$ 34 mil miyon ta ser gastá riba “cuido di salú innecesario [esta, evitabel].” Kico bo ta kere tabaco ta costa na placa i bida caminda bo ta biba?
Estilo di bida permisivo i desviante, riba cua hopi hende ta insistí como un derecho, a producí un cosecha spantoso di malesanan mortífero transmití sexualmente, causando hopi hende un morto prematuro. A ser observá cu e columnanan di anuncio di morto di corantnan principal di stad awor ta mustra un cantidad aumentante di hende cu ta muriendo den nan 30’i picu i 40’i picu. Pakico? Hopi biaha pasobra finalmente nan a sucumbí n’e consecuencianan mortal di nan custumbernan. Tal aumento trágico di malesanan sexual i di otronan tambe ta cuadra cu Jesus su profecia, pasobra el a bisa cu lo tin “pest den un lugá tras di otro.”
Sin embargo, e pió polucion ta esun dje mente i spiritu of actitud humano. Si bo repasá tur e formanan di contaminacion cu nos a mencioná te awor, no ta cierto cu mayoria di nan ta e resultado di mente contaminá? Wak e desaster cu mentenan enfermo ta crea den e forma di asesinato, violacion, robo i otro formanan di violencia causá dor di un persona riba un otro. Hopi hende ta reconocé tambe, cu e miyones di abortonan efectuá anualmente ta un señal di contaminacion mental i spiritual.
Nos ta mira hopi di esei den e actitud di hóbennan. Falta di respet pa autoridad di mayor i di otronan ta contribuyendo na decadencia di famia i kibramentu cu ley i ordu. E falta aki di un temor saludabel pa autoridad ta directamente ligá cu hubentud su falta di spiritualidad. P’esei, esnan cu ta siña evolucion, ateismo i otro teorianan destructor di fe ta carga bastante culpa. Culpabel tambe, ta e hopi educadornan religioso kendenan, den nan esfuerso pa ser aceptá como moderno i “corecto,” a bira nan lomba p’e Palabra di Dios. Nan i otronan bou di influencia dje sabiduria di mundu ta siña filosofia humano contradictorio.
E resultadonan awe ta bisto. Hende ta motivá, no dor di amor pa Dios i pa próhimo, sino dor di golosidad i odio. E mal fruta ta inmoralidad, violencia i desesperacion plamá na tur parti. Lamentablemente, esaki ta causa temor den hende onesto, incluyendo temor cu hende lo destruí su mes i e planeta.
Lo E Bira Pió of Mihó?
Kico futuro cercano ta encerá pa loke ta temor? Temor lo sigui aumentá, of lo e ser vencé? Laga nos tuma nota atrobe di loke Jesus a bisa su apostelnan.
El a señalá na algu cu lo sosodé den futuro cercano—tribulacion grandi. Ata aki su palabranan: “Inmediatamente despues dje tribulacion dje dianan ei solo lo bira scur, i luna lo no duna su lus, i e streanan lo cai for di cielu, i e podernan di cielu lo ser sagudí. I e ora ei e señal dje Yu di hende lo aparecé den cielu, i e ora ei tur e tribunan dje tera lo bati nan mes den lamentacion, i nan lo mira e Yu di hende biniendo riba nubia di cielu cu poder i gran gloria.”—Mateo 24:29, 30.
Pues nos por spera cu e tribulacion grandi lo cuminsá pronto. Otro profecianan di Bijbel ta indicá cu su promé parti lo ta un represaya contra religion falsu rond mundu. Despues e sucesonan spantoso cu a caba di ser citá lo tuma lugá, incluyendo algun sorto di fenómeno celestial. Kico lo ta e efecto riba miyones di hende?
Wel, considerá un relato paralelo di Jesus su contesta, unda nos ta haña comentarionan profético mas amplio:
“Lo tin señalnan den solo i luna i streanan, i riba tera angustia di nacionnan, sin conocé e salida pa causa dje roncamentu di laman i su agitacion, miéntras cu hende ta desmayá di miedu i di anticipacion di loke ta bini riba e tera habitá; pasobra e podernan di cielu lo ser sagudí.”—Lucas 21:25, 26.
Esei tin nos dilanti. Pero no ta tur hende lo ta e ora ei den un temor asina grandi cu ta haci nan desmayá. Al contrario, Jesus a bisa: “Ora e cosnan aki cuminsá sosodé, lanta stret boso mes i hisa boso cabes, pasobra boso liberacion ta yegando cerca.”—Lucas 21:28.
El a dirigí e palabranan animador ei na su berdadero siguidornan. En bes di desmayá of paralisá cu temor, nan lo tin motibu pa hisa nan cabes sin miedu, maske nan sa cu e culminacion dje tribulacion grandi ta inminente. Pakico sin temor?
Pasobra Bijbel ta bisa claramente cu lo tin sobrebibiente di henter e “tribulacion grandi” aki. (Revelacion 7:14) E relato cu ta primintí esaki ta bisa cu si nos ta entre e sobrebibientenan, nos por disfrutá di bendicionnan sin igual for dje man di Dios. E ta concluí cu e siguransa cu Jesus “lo pastoreá nan, i lo guia nan na fonteinnan di awa di bida. I Dios lo seca tur lágrima for di nan wowo.”—Revelacion 7:16, 17.
Esnan—i nos por ta incluí den nan—cu ta disfrutá di tal bendicionnan lo no tin e temornan cu ta plaga hende awe. Sin embargo, esei no ta nificá cu nan lo no tin absolutamente ningun temor, pasobra Bijbel ta mustra cu tin un temor bon i saludabel. E siguiente artículo lo considerá kico esaki ta i con e mester afectá nos.
[Plachi na página 8]
Jehova su adoradornan gososamente ta spera e binidero mundu nobo
[Plachi Rekonosementu na página 7]
Polucion: Potret: Godo-Foto; raket: potret di ehército mericano; palunan na candela: Richard Bierregaard, Smithsonian Institution