‘Percurando pa Bo Famia’—Enfrentando e Desafio den Paisnan den Desaroyo
“SIGURAMENTE si un hende no ta percurá pa esnan cu ta di dje mes, i specialmente pa esnan cu ta miembro di su famia, el a nenga e fe i ta pió cu un persona sin fe.” Asina apostel Pablo a bisa. (1 Timoteo 5:8) Miéntras cu criamentu di un famia a bira mas i mas difícil den paisnan próspero, hacimentu di esei den paisnan den desaroyo ta presentá un desafio asta mas formidabel.
Na Africa, por ehempel, dificultad económico hopi biaha ta e regla, no e excepcion. Trabou ta scars, i ora nan ta disponibel, esposo i esposa tur dos lo tin cu traha pa por percurá pa no mas cu cuminda, paña i dak. Cabesnan di famia kisas tin cu biaha distancianan largu pa haña trabou, lagando nan casánan i yunan atras pa lunanan—of añanan. Bibienda adecuá tambe por ta difícil pa haña. Hopi famia africano ta grandi; p’esei cuartonan di biba tin tendencia di ta pertá, faltando e facilidadnan básico. Condicionnan insaludabel hopi biaha ta prevalecé.
Ademas, custumbernan local, tradicionnan di hopi tempu, i puntonan di bista popular kisas ta bai contra e spiritu dje Palabra di Dios, e Bijbel. Considerá algun actitud prevalente tocante matrimonio i yunan. Algun cabes di famia ta kere cu nan ta responsabel únicamente pa paga e huur di cas i e ‘schoolgeld’ obligatorio. Nan esposanan—i tin biaha asta yunan mas grandi—ta ser lagá cu e trabou di percurá pa cosnan básico manera cuminda i paña.
Ademas, algun esposo tin e punto di bista cu “mi placa ta mi placa, pero e placa di mi esposa ta mi placa tambe.” Esaki hopi biaha ta lanta resentimentu den esposanan cu ta producí entrada. Un muher di Tanzania a keha: “E placa ta ser gastá na bebementu, no cu nos of cu e yunan. Nos ta compartí e trabou, of ta haci e gran parti di dje, pero e ta tuma tur e placa bisando nos cu ta di dje e ta—cu ta e a gan’é.”
Sin embargo, cristiannan ta pone e Palabra di Dios riba cultura local of opinion popular. Bijbel ta duna guia útil riba e asuntu di percurá pa bo famia. Por ehempel, e ta bisa cu “yunan no mester spar pa nan mayornan, sino mayornan pa nan yunan.” (2 Corintionan 12:14) P’esei, hombernan temeroso di Dios cu ta capas pa traha no ta laga debí na flohera pa nan esposa of yunan mas grandi percurá cuminda i paña p’e famia; e responsabilidad ei ta cai sin mas riba e scoudernan dje cabes di famia.—1 Corintionan 11:3.
Ta cierto cu e entrada dje esposo kisas no ta suficiente pa percurá pa tur e necesidadnan di su famia. Pero si su esposa ta gana placa pafó di cas, un homber cristian lo no resentí esei. Mas bien, lo e trat’é como un “socio” respetá. (Malakías 2:14) Pues, lo e no tuma di un manera sin heful e esposa su placa cu el a soda p’e i dispidié cu poco consideracion pa e esposa su sintimentunan. Al contrario, e i su esposa lo ‘consultá huntu’ i determiná con nan por usa nan fondonan mihó p’e beneficio di henter e famia. (Proverbionan 13:10) Caminda ta posibel, un esposo asta ta permití su esposa un midí di libertad den maneho di placa, manera e “esposa capas” den tempu bíblico a disfrutá di dje. (Proverbionan 31:10, 11, 16) Siguiendo e conseho di Bijbel den asuntunan asina ta promové felicidad di famia i contentamentu.
Enfrentando e Desafionan di Desempleo
Tuma e problema di desempleo. Ora trabou ta scars i pago ta abou, hopi cabes di famia africano a busca trabou hopi leu for di cas—den mina, den fábrica, riba hacienda i riba plantacionnan. Si un homber cristian ta den e situacion aki, tin hopi chens cu lo e haña su mes isolá for di co-adoradornan i exponé na masha mal asociacion. (Proverbionan 18:1; 1 Corintionan 15:33) Aunke su famia por trata na manehá e situacion den e mihó manera posibel, nan probablemente lo sufri pa motibu cu nan no tin un tata na cas pa hiba delantera den asuntunan spiritual of pa duna sosten emocional. Irónicamente, e ausencia largu por resultá tambe den net loke lo e mester a prevení—dificultad financiero.
Un mama ta bisa: “Mi esposo a bai pa coba en busca di oro. El a planea pa t’ei bek despues di un luna of pa mas tardá dos. Esei a resultá di ta un aña! El a lagá mi cu seis yu pa cria. Tambe mi mester a paga huur di cas. Siendo cu mi salú no tabata bon, mi tabatin cu paga recibu di hospital. Nos tabatin mester di paña, i nos tabatin cu come tur dia. Mi no tabatin trabou. Bida tabata duru. E parti mas difícil tabata pa percurá p’e yunan spiritualmente—studio di famia, reunionnan i e trabou di predicá. Cu e sosten di Jehova, di un of otro manera nos a sobrebibí.”
Asta algun mama a sinti nan obligá pa laga nan famianan atras pa lunanan largu pa por traha. Algun ta gana nan pan como comerciantenan biahero i masha poco biaha ta ser mirá na cas. Yunan mas grandi ta haña nan forsá asina pa asumí un papel di mayor i percurá pa cuminda, tareanan di cas i asta disiplina p’e rumannan mas yong. Participacion den actividadnan spiritual ta sufri. Sí, e presion riba e famia por ta enorme!
Naturalmente, ora condicionnan económico ta severo, kisas un mayor no tin otro manera pa percurá pa su famia cu di busca empleo leu for di cas. Den tempunan bíblico e yu hombernan di Jacob evidentemente tabatin cu laga nan famianan atras pa por a obtené alimento na Egipto. (Génesis 42:1-5) Pues ora situacionnan similar ta surgi awe, cabesnan di famia mester evaluá ki beneficionan material un trabou leu for di cas por trece na comparacion cu e daño spiritual i emocional di un separacion largu. Hopi famia ta preferá di wanta dificultad económico cu separá pa un periodo largu di tempu. Nan ta tene na mente e palabranan di Pablo cu nos por haña na 1 Timoteo 6:8: “Teniendo cuminda, paña i dak, nos lo keda contentu cu esakinan.”—Compará cu Proverbionan 15:17.
Hopi biaha tin alternativanan pa biaha bai. Dor di demostrá iniciativa i ingeniosidad, algun tabata capas pa crea empleo dor di duna servicionan útil.a (Compará cu Proverbionan 31:24.) Of e por ta un asuntu di aceptá trabounan humilde cu ta ser mirá pa otronan como baho. (Efesionan 4:28) Apostel Pablo mes ‘a traha duru i cu afan anochi i di dia’ pa asina evitá di ser un carga financiero pa otronan. (2 Tesalonicensenan 3:8) Hombernan cristian awe por sigui e ehempel ei.
E Problema di Educacion Escolar
Un otro problema ta enbolbé educacion escolar. Den algun área remoto, ta comun pa mayornan manda nan yunan bai biba cerca famia pa periodonan largu di tempu pa duna e yunan un educacion adecuá. Separá for di nan mayornan, e muchanan ei hopi biaha tin dificultad pa asistí na reunion of pa participá den e ministerio di veld. Privá dje disiplina necesario, nan fácilmente ta bira víctima di mal asociacion. Como resultado, un cantidad di nan a bandoná e caminda di bida cristian.
No tin duda cu educacion seglar tin su bentahanan. Pero Bijbel ta duna un balor mas haltu na educacion spiritual, i Dios a duna mayornan e responsabilidad pa percurá tal instruccion. (Deuteronomio 11:18, 19; Proverbionan 3:13, 14) Sin embargo, dor di manda un yu cerca famia pa periodonan largu di tempu, probablemente lo mina un mayor su esfuersonan pa lant’é “den e disiplina i reglamentu mental di Jehova.”—Efesionan 6:4.b
Ora oportunidadnan local pa educacion ta parce inadecuá, mayornan kisas no tin opcion sino di haci loke nan mes por pa siña nan yunan e abilidadnan básico. Nos “Magnífico Instructor,” Jehova, tambe ta percurá yudansa. (Isaías 30:20) Congregacionnan local di Testigonan di Jehova ta ofrecé un cantidad di provisionnan educacional. Hopi congregacion ta duna les di alfabetisacion. E Scol di Ministerio Teocrático tambe ta un percuracion probechoso cu por haci un mucha su abilidad di lesa i papia cu claridad mas skerpi.
Un Punto di Bista Balansá di Hañamentu di Yu
Percurá pa yunan por ta particularmente difícil ora nan ta hopi. Mayornan africano hopi biaha lo bisa cu nan ta stima yu; p’esei, nan ta haña mas tantu posibel! Aunke yu por ser mirá como un recurso económico, hopi mayor ta incapas pa cria nan di un manera adecuá ora nan ta hopi na cantidad.
Naturalmente, Bijbel ta bisa cu “yunan ta un herencia for di Jehova.” (Salmo 127:3) Sin embargo, ripará cu e palabranan ei a ser skirbí durante un periodo di condicionnan faborabel den Israel. Mas despues, hamber severo i guera a haci hañamentu di yu difícil. (Lamentacionnan 2:11, 20; 4:10) En bista dje situacion difícil cu ta prevalecé den hopi pais den desaroyo, cristiannan responsabel mester evaluá seriamente cuantu yu nan realísticamente por duna cuminda, paña, dak i entrená. Despues di a calculá e gastu, hopi pareha ta dicidí cu lo ta mihó pa bai contra tradicion i limitá e cantidad di yu cu nan ta haña.c—Compará cu Lucas 14:28.
Claramente, esakinan ta “tempu crítico, duru pa trata cuné.” (2 Timoteo 3:1-5) Segun cu e sistema di cosnan ta basha abou den direccion di su fin inevitabel, sin duda presion riba famianan den paisnan den desaroyo lo aumentá. Sin embargo, dor di pega estrechamente n’e principionan dje Palabra di Dios, cabesnan di famia por logra percurá pa tantu e necesidadnan físico como spiritual di nan famia, pasobra Jehova ta haci e promesa aki na esnan cu ta sirbié lealmente: “Lo mi no bandoná bo di ningun manera ni desampará bo di ningun manera.” (Hebreonan 13:5) Sí, asta den paisnan pober, cristiannan por enfrentá cu éxito e desafio di percurá pa nan famia!
[Nota]
a Mira e artículo “Creando Empleo den Paisnan den Desaroyo” den e edicion di nos revista asociá ¡Despertad! di 22 di october, 1994.
b Pa mas detaye, mira “Pregunta di Lector” den La Atalaya di 15 di januari, 1983 [na ingles, 15 di augustus, 1982].
c E seri “Planeamentu di Famia—Un Cuestion Mundial,” cu a aparecé den e ¡Despertad! di 22 di februari, 1993, a duna informacion útil.