BIBLIOTEKA ONLINE Watchtower
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Papiamentu (Kòrsou)
  • BEIBEL
  • PUBLIKASHON
  • REUNION
  • w98 15/6 pág. 26-29
  • Berdadero Husticia—Na Ki Tempu i Con?

No tin vidio disponibel pa esaki.

Despensa, tin un problema pa habri e vidio.

  • Berdadero Husticia—Na Ki Tempu i Con?
  • E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova Dios—1998
  • Suptema
  • Informashon Similar
  • Husticia cu Ta Faya
  • Sistemanan Hudicial Humano —Cu Debilidad Humano
  • “Ami, Jehova, Ta Stima Husticia”
  • “Tur Su Kamindanan Ta Hustu”
    Hala Serka Yehova
  • Imita Jehova—Eherce Husticia i Rectitud
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova Dios—1998
  • Jehova—E Fuente di Berdadero Husticia i Rectitud
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova Dios—1998
  • Jehova—Un Stimador di Rectitud i Husticia
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova Dios—1996
Mas Artíkulo
E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova Dios—1998
w98 15/6 pág. 26-29

Berdadero Husticia—Na Ki Tempu i Con?

HENDE inocente no mester tin ningun motibu pa teme berdadero husticia. Sí, casi tur caminda ciudadanonan, si nan pais tin un sistema legal cu ta trata di garantisá husticia, tin motibu pa ta gradicidu. Un sistema asina ta enbolbé un structura di ley, un cuerpo policial pa soru cu hende ta cumpli cu ley, i cortenan pa aplicá husticia. Cristiannan berdadero ta mustra respet p’e sistema legal den cua nan ta biba dor di mantené nan na e amonestacion bíblico pa “sea sumiso na autoridadnan superior.”—Romanonan 13:1-7.

Sin embargo, den vários pais sistemanan legal a cometé erornan bergonsoso cu a causa hopi daño.a En bes di castigá esnan culpabel i protehá esnan inocente, nan a yega di castigá hendenan inocente pa crímennan cu nan no a cometé. Otro individuonan a pasa añanan den prizon, i despues a laga nan liber promé cu nan completá nan condena, pero acompañá cu dudanan serio si nan tabata culpabel i si nan condena tabata hustificá. P’esei hopi hende ta puntra: Un dia lo tin berdadero husticia pa tur hende? Si ta asina, na ki tempu i con? Ken nos por confia pa protehá esnan inocente? Ki speransa tin pa víctimanan di inhusticia?

Husticia cu Ta Faya

Den añanan ’80, Alemania tabata testigo di “un dje casonan hudicial di mas sensacional dje periodo despues di guera.” Durante e caso aki, nan a sentenciá un mama na bida largu den prizon pa motibu di a mata su dos yu muhernan. Sin embargo, añanan despues nan a reevaluá e pruebanan contra dje i el a keda liber pendiente di un proceso nobo. Na 1995, Die Zeit a informá cu e huicio original “lo por resultá di ta un eror hudicial.” Te na momento cu e artículo aki a ser skirbí, e señora aki a pasa nuebe aña den prizon miéntras tin yen di duda cu si e ta inocente of culpabel.

Un anochi den november 1974, e centro dje stad di Birmingham, Inglatera, a sagudí ora dos bom a explotá, matando 21 persona. E tabata un suceso cu “ningun hende na Birmingham lo lubidá hamas,” segun Chris Mullen, un miembro di parlamento. Despues “nan a condená seis homber inocente pa e matansa di mas grandi den historia di Gran Bretania.” Mas despues nan condena a ser anulá—pero no promé cu nan a pasa 16 aña tras di trali!

Abogado Ken Crispin a raportá un caso cu, “den e analnan di historia legal di Australia, a capta atencion público den un manera único.” Un famia tabata kampeer cerca di Ayers Rock, ora nan yu a disparcé sin cu nunca mas nan a hañ’é. Nan a culpa e mama di asesinato, a conden’é i sentenci’é na un castigu di prizon di bida largu. Na 1987, despues cu e tabata cerá pa mas cu tres aña, un investigacion oficial a mustra cu e evidencianan contra e mama no por a hustificá un condena. El a haña su libertad i nan a exoner’é di tur consecuencia dje condena.

Na 1986 nan a mata un mucha muher di 18 aña cu tabata biba den sur di Merca. Nan a culpa un homber di edad medio, a conden’é i sentenci’é na morto. El a pasa seis aña den prizon pa hendenan cu mester ser ehecutá, promé cu a ser establecí cu e no tabatin nada di haber cu e crímen.

Tur esakinan ta ehempelnan excepcional di fayonan hudicial? David Rudovsky dje University of Pennsylvania Law School ta comentá: “Mi ta den e sistema hudicial pa rond di 25 aña i mi a mira hopi caso. Ami lo bisa cu esnan condená cu de facto ta inocente ta . . . mi ta calculá, entre cincu i 10%.” Crispin ta haci e pregunta alarmante: “Tin mas hende inocente sintá tur deprimí den prizon?” Con por ta cu fayonan trágico asina ta tuma lugá?

Sistemanan Hudicial Humano —Cu Debilidad Humano

Na 1991, e Corte di Apelacion di Gran Bretania a enfatisá: “Nos no por spera perfeccion for di ningun sistema humano.” Un sistema hudicial por ta solamente mes hustu i digno di confiansa cu e hendenan cu ta diseñ’é i aplik’é. Hende ta incliná na cometé eror, mustra falta di onrades i prehuicio. P’esei no mester ta un sorpresa cu e sistema hudicial humano ta manifestá exactamente e mésun defectonan aki. Considerá lo siguiente.

Segun hues Rolf Bender di Alemania, den 95 porciento di tur caso criminal, declaracionnan di testigonan ta evidencianan decisivo. Pero e testigonan den corte, semper ta confiabel? Hues Bender ta pensa cu no. E ta calculá cu mitar dje testigonan cu ta aparecé den corte ta saca mentira. Bernd Schünemann, profesor di ley criminal na Universidad di Munich, Alemania a haci un remarke similar. Den entrevista cu Die Zeit, Schünemann a confirmá cu declaracionnan di testigonan ta e fuente principal di evidencia—aunke nan no ta confiabel. “Ami lo bisa cu e motibu típico pa erornan den husticia ta cu e hues ta dependé riba declaracionnan di testigonan, cuanan ta inconfiabel.”

Testigonan por faya; polis tambe. Polis ta haña nan bou di un presion pa arestá hende, particularmente despues cu un crímen a causa rabia den pueblo. Bou di circunstancianan asina algun polis a sucumbí na e tentacion pa fabricá evidencia of pa forsa un sospechoso pa confesá. Ora cu e seis hombernan cu nan a condená na Birmingham pa e bomnan a haña nan libertad, e korant británico The Independent tabatin e titular: “Ta Culpa Polis Corupto pa Condena dje Seisnan.” Segun The Times: “Polis a gaña, conspirá i engañá.”

Den algun caso prehuicio por pone polis i pueblo sospechá di individuonan di un cierto rasa, religion of nacionalidad. Manera U.S.News & World Report ta comentá, e ora ei e proceso pa solucioná un caso por para bira “un cuestion di racismo mas bien cu di lógica.”

Una bes cu un caso presentá dilanti corte, e veredicto por ser afectá no solamente dor di loke testigonan ta bisa, sino tambe dor di evidencianan científico. Riba e tereno forense, esta, di ciencia hurídico cu ta bira mas i mas complicá, hues i hurado por haña nan ta declará un persona inocente of culpabel, basá riba característicanan di arma di candela, fingerprint, manera di skirbi letter, tipo di sanger, color di cabei, hilu di paña of muestra di DNA. Un abogado a comentá cu cortenan ta haña nan cu “batayonnan di científico cu ta describí proceduranan cu ta asina complicá cu nan ta hací bo loco.”

Ademas, e revista Nature ta remarcá cu no ta tur científico ta di acuerdo cu e interpretacion di evidencia hurídico. “Sa tin berdadero desacuerdo entre científiconan forense.” Lamentablemente, “eror den evidencianan forense ya caba tabata responsabel pa hopi eror den veredicto.”

Sin importá unda nos ta biba, tur sistema hudicial cu ta funcioná actualmente ta reflehá imperfeccion humano. P’esei, ken nos por confia pa protehá esnan inocente? Nos por spera di tin berdadero husticia un dia? I ki speransa tin pa víctimanan di eror hudicial?

“Ami, Jehova, Ta Stima Husticia”

Si abo of un miembro di bo famia ta víctima di un eror hudicial, sabi cu Jehova Dios i su Yu, Jesus, ta comprendé loke bo ta pasa aden. Hende a cometé e inhusticia di mas horibel di tur tempu ora nan a ehecutá Cristo riba un staca di tormento. Apostel Pedro ta bisa nos cu Jesus “no a cometé picá.” Tog, testigonan falsu a acus’é, el a ser hañá culpabel, i nan a ehecut’é.—1 Pedro 2:22; Mateo 26:3, 4, 59-62.

Imaginá bo con Jehova mester a sinti mirando su Yu haña un trato asina! Husticia ta un di Jehova su cualidadnan cardinal. Bijbel ta bisa nos: “Tur su camindanan ta husticia.”—Deuteronomio 32:4; Salmo 33:5.

Jehova a duna Israel un sistema hudicial sobresaliente. Den caso di asesinato cu no a ser solucioná, nan a haci sacrificio pa expiacion dje morto. No tabatin presion pa solucioná tur caso i asina core e rísico di condená un persona inocente. No por a condená ningun hende simplemente riba evidencia indirecto of científico; por lo ménos dos testigo ocular tabata necesario. (Deuteronomio 17:6; 21:1-9) E ehempelnan aki ta mustra cu Jehova tin normanan haltu i cu e ta interesá pa husticia ser aplicá corectamente. Sí, e ta bisa: “Ami, Jehova, ta stima husticia.”—Isaías 61:8.

Naturalmente, Israel su sistema hudicial tabata den man di hende kende nan imperfeccionnan tabata similar na esnan di nos. Tabatin caso unda nan a aplicá e ley robes. Rey Sálomon a skirbi: “Si bo mira cu nan ta oprimí esun di poco recurso i cu violencia nan ta kita huicio i husticia den un distrito hurisdiccional, no keda straño p’e asuntu.”—Eclesiástes 5:8.

Jehova por a corigí e inhusticia cu nan a cometé contra su Yu. E siguransa aki a fortalecé Jesus, kende “p’e goso cu tabata poní su dilanti . . . a wanta un staca di tormento.” Asina tambe, e prospecto gososo di biba den un paradijs bou dje gobernacion dje Mesías, unda berdadero husticia lo prevalecé, por fortalecé nos pa wanta ora nos tende tocante inhusticia of asta experenciá inhusticia den e sistema bieu aki. No tin ningun daño of herida cu Jehova no por remediá na su debido tempu. Asta esnan cu a perde nan bida debí na eror hudicial lo por haña un resureccion.—Hebreonan 12:2; Echonan 24:15.

Si nos ta víctima di inhusticia, nos por ta gradicidu cu hopi sistema hudicial tin canalnan legal cu kisas por yuda nos corigí e situacion. Cristiannan por haci uso dje canalnan ei. Sin embargo, tene na mente e echo aki: Sistemanan hudicial imperfecto ta un refleho dje sociedad humano cu tin mester di un restructuracion completo. Esei ta bai tuma lugá un djis—na man di Dios.

Pronto Jehova lo abolí e sistema di cosnan inhustu aki i reemplas’é cu un sistema nobo den cua “husticia lo tin cu biba.” Nos por tin confiansa absoluto cu nos Creador lo aplicá husticia mediante su Rey Mesiánico, Jesucristo. Berdadero husticia pa tur hende ta djis tras di porta! Ki gradicidu nos por ta p’e prospecto aki.—2 Pedro 3:13.

[Nota]

a Den e casonan mencioná aki, E Toren di Vigilancia no ta indicá cu cualkier individuo ta culpabel of inocente. Tampoco e revista ta apoyá e sistema legal di un pais como mihó cu esun di un otro pais. Ademas, e revista aki no ta boga pa ningun forma di castigu riba e otro. E artículo aki simplemente ta declará e echonan manera nan tabata conocí, n’e tempu cu el a ser skirbí.

[Komentario na página 27]

Sistemanan hudicial imperfecto —huntu cu gobernacion corupto, religion degradá, i comercio sin principio—ta parti di un sociedad cu tin mester di un restructuracion completo

[Kuadro na página 28]

Consuelo for dje Scritura Santu

Na november 1952, Derek Bentley i Christopher Craig a horta den un depósito na Croyden, cerca di Londen, Inglatera. Bentley tabatin 19 aña di edad i Craig tabatin 16 aña. Hende a yama polis, i Craig a tira un dje polisnan mata. Craig a sinta nuebe aña di castigu miéntras cu na januari 1953, nan a horca Bentley pa motibu dje asesinato.

Bentley su ruman muher, Iris, pa 40 aña a hiba un campaña pa limpia Bentley su nomber di un asesinato cu e no a cometé. Na 1993, Cas Real a publicá un disculpa oficial relacioná cu e sentencia, den cua nan ta admití cu Derek Bentley nunca mester a ser horcá. Tocante e caso aki, Iris Bentley a skirbi den e buki Let Him Have Justice (Lagu’é Haña Husticia):

“Rond di un aña promé cu e tiramentu, Derek a topa un señora Testigo di Jehova riba caya . . . Ruman Lane tabata biba na Fairview Road, no masha leu for di nos i el a invitá Derek bin scucha relatonan di Bijbel na su cas. . . . Tabata bon cu Ruman Lane tabatin e relatonan cu el a fia Derek riba disco [ya cu Derek no por a lesa bon]. . . . E tabata bini cas i contá mi loke Ruman Lane a bis’é. Por ehempel, cu nos tur lo bini bek despues cu nos muri.”

Promé cu nan a ehecutá Bentley, Iris Bentley a bishitá su ruman den e prizon pa hendenan cu ta ser ehecutá. Con Derek tabata sinti su mes? “E cosnan cu Ruman Lane a bis’é a yud’é pasa e último dianan ei.”—Letternan cursivo ta di nos.

Si bo ta pasando den un tempu difícil debí na un eror hudicial, lo ta bon pa bo lesa i meditá riba berdadnan bíblico. Esaki por duná bo un gran consuelo, pasobra Jehova ta “e Tata di tierno misericordia i e Dios di tur consuelo, cu ta consolá nos den tur nos tribulacion.”—2 Corintionan 1:3, 4.

[Plachi na página 29]

Hende a cometé un inhusticia horibel ora nan a ehecutá Cristo

    Publikashonnan na Papiamentu (Curaçao) (1986-2025)
    Log Out
    Log In
    • Papiamentu (Kòrsou)
    • Kompartí
    • Preferensia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondishonnan di Uso
    • Maneho di Privasidat
    • Konfigurashon di Privasidat
    • JW.ORG
    • Log In
    Kompartí