-
Na Ki Tempu e Reino di Dios A Kuminsá Goberná?—Parti 1E Toren di Vigilansia—2014 | 1 di Òktober
-
-
UN KÒMBERSASHON INTERESANTE TOKANTE BEIBEL
Na Ki Tempu e Reino di Dios A Kuminsá Goberná?—Parti 1
Pa bo haña un idea kon Testigunan di Yehova ta kòmbersá ku hende, tuma nota di e siguiente diálogo. Imaginá ku un Testigu ku yama Robert ta bishitá un hòmber ku yama Frank.
SIGUI ‘BUSKA’ KOMPRONDEMENTU
Robert: Frank, mi ta haña masha great ku nos ta kòmbersá regularmente tokante Beibel.a Último biaha ku nos a papia, bo a hasi un pregunta tokante e Reino di Dios. Bo a puntra mi dikon Testigunan di Yehova ta kere ku e Reino a kuminsá goberná na aña 1914.
Frank: Sí, esei ta loke mi a lesa den un di boso publikashonnan, esta, ku e Reino di Dios a kuminsá goberná na 1914. Esei a hasi mi kurioso pasobra boso ta bisa ku tur boso kreensianan ta basá riba Beibel.
Robert: Sí, ta asina mes.
Frank: Wèl, mi a lesa Beibel kompleto. Pero mi’n por kòrda ku mi a yega di mira e aña ei skirbí niun kaminda. P’esei mi a bai buska “1914” den un Beibel riba Internet i, nèt manera mi a pensa, mi no a haña niun resultado.
Robert: Mi tin ku duna bo un kòmplimènt pa dos motibu, Frank. Na promé lugá, pasobra bo a lesa Beibel kompleto. Esei ta nifiká ku bo mester ta stima e Palabra di Dios.
Frank: Sí, no tin niun buki manera Beibel.
Robert: Mi ta eens ku bo. Na di dos lugá, mi kier elogiá bo pasobra bo a bai buska e kontesta pa bo pregunta den Beibel. Bo a hasi presis loke Beibel mes ta animá nos pa hasi: pa nos sigui ‘buska’ komprondementu.b E tipo di esfuerso ei ta bale la pena.
Frank: Danki, Robert. Bo sa, mi tin gana di sigui siña mas. De echo, mi a hasi mas investigashon i mi a haña algun informashon tokante 1914 den e buki ku nos ta lesando akí. E ta menshoná loke un rei a soña. Segun mi, tabata trata di un palu grandi ku a ser di kap i despues a krese bèk, òf algu asina.
Robert: Ang sí, esei ta e profesia skirbí na Daniel kapítulo 4. E ta papia di un soño ku Rei Nabukodonosor di Babilonia tabatin.
Frank: Sí, esei mes. Mi a lesa e profesia ei vários biaha kaba. Pero pa ta franko ku bo, ainda mi no por komprondé kiko e tin di haber ku e Reino di Dios òf ku e aña 1914.
Robert: Bo sa Frank, ni profeta Daniel mes no a komprondé kompletamente loke el a ser inspirá pa skirbi.
Frank: Bèrdat?
Robert: Sí. Aki na Daniel 12:8, e ta bisa: “Pa loke ta ami, mi a tende, ma no por a komprondé.”
Frank: Awèl, no ta mi so no ta komprondé anto. Ménos mal.
Robert: En realidat, Daniel no a komprondé pasobra, pa Dios, ainda no tabata tempu pa hende haña sa kiko e profesianan den e buki di Daniel ta nifiká. Pero, awor den nos tempu, nos sí por komprondé e profesianan akí mas mihó.
Frank: Dikon bo ta bisa esei?
Robert: Wèl, wak kiko e siguiente versíkulo, Daniel 12:9, ta bisa: “E palabranan akí ta keda skondí i seyá te na e tempu di e fin.” Pues, hende lo a bin komprondé e profesianan akí hopi mas despues, durante “e tempu di e fin.” I manera nos lo trata pronto den nos estudio di Beibel, tur kos ta indiká ku aworakí nos ta bibando den e tempu ei.c
Frank: Awor, bo por splika mi kiko e profesia di Daniel ta nifiká?
Robert: Mi ta bai hasi mi bèst.
E SOÑO DI NABUKODONOSOR
Robert: Pa kuminsá, laga mi resumí un ratu kiko Rei Nabukodonosor a soña. Despues nos por sigui papia tokante loke e ta nifiká.
Frank: Oké, ta bon.
Robert: Den su soño, Nabukodonosor a mira un palu grandi ku tabata yega te den shelu. Despues el a tende un mensahero di Dios duna òrdu pa kap e palu. Ma Dios a bisa pa laga su raisnan i un pida tronkon keda den tera. Despues di “shete periodo di tempu,” e palu lo a krese bèk.d Na promé instante, e profesia akí a apliká na Nabukodonosor mes. Maske e tabata un rei prominente, meskos ku e palu ku a yega te den shelu, el a ser kòrtá pa “shete periodo di tempu.” Bo ta kòrda kiko a pasa?
Frank: Hmm, nò, mi no ta kòrda.
Robert: No ta problema. Beibel ta mustra ku Nabukodonosor a bira loko, aparentemente pa shete aña. Durante e tempu ei, e no por a goberná komo rei. Pero na final di e shete periodonan di tempu, Nabukodonosor a rekobrá su sano huisio i a kuminsá goberná atrobe.e
Frank: Oké, mi ta komprondé loke bo a splika mi te asina leu. Oké, masha bunita, pero kiko tur esei tin di haber ku e Reino di Dios i e aña 1914?
Robert: Den poko palabra, e profesia akí ta kumpli den dos manera. El a kumpli promé biaha ora ku e gobernashon di Rei Nabukodonosor a keda interumpí. El a kumpli e di dos biaha ora e gobernashon di Dios a keda interumpí. Pues, ta e di dos kumplimentu tin di haber ku e Reino di Dios.
Frank: Kon bo por sa ku e profesia tin un di dos kumplimentu ku tin di haber ku e Reino di Dios?
Robert: Wèl, pa di promé, e profesia mes ta bisa esei. Segun Daniel 4:17, Dios a duna e profesia akí ‘pa e bibunan por sa ku ta e Haltísimo ta goberná e reino di hende, i ku ta duna esaki na esun ku e kier.’ Bo a ripará ku e teksto ta menshoná “e reino di hende”?
Frank: Sí, e ta bisa ku “e Haltísimo ta goberná e reino di hende.”
Robert: Hopi bon! Awor, ken bo ta kere ta “e Haltísimo?”
Frank: Segun mi, aki e ta papiando di Dios.
Robert: Korekto. Pues esaki ta laga nos komprondé ku no ta di Nabukodonosor so e profesia akí ta papia. E ta referí tambe na “e reino di hende,” esta, Dios su gobernashon riba hende. I esaki ta zona lógiko ora nos wak e konteksto di e profesia.
Frank: Kon bo ke men?
E TEMA SENTRAL DI E BUKI DI DANIEL
Robert: E buki di Daniel ta referí bes tras bes na e mesun tema. E ta mustra ku e Reino di Dios a kuminsá goberná ku Hesus komo Rei. Por ehèmpel, laga nos ban un par di kapítulo mas promé. Bo por lesa Daniel 2:44?
Frank: Oké. E ta bisa: “Den e dianan di e reinan ei e Dios di shelu lo lanta un reino ku nunka lo no wòrdu destruí, i e reino ei lo no pasa pa ningun otro pueblo; e lo garna i pone un fin na tur e reinonan aki, ma e mes lo dura pa semper.”
Robert: Danki. Bo’n ta kere ku e versíkulo akí ta referí na e Reino di Dios?
Frank: Hmm. Mi’n ta sigur.
Robert: Wèl, ripará ku e ta bisa ku e Reino akí “lo dura pa semper.” Esaki ta algu ku ta konta sigur pa e Reino di Dios pero nos por bisa meskos di gobièrnunan humano?
Frank: Mi ta kere ku nò.
Robert: At’akí un otro profesia den e buki di Daniel ku ta referí na e Reino di Dios. E ta pará na Daniel 7:13 i 14 i ta papia tokante un futuro gobernante. E ta bisa: “Na dje a wòrdu duná dominio, gloria i un reino, pa tur pueblo, nashon i hende di tur idioma por sirbié. Su dominio ta un dominio eterno ku lo no pasa nunka, i su reino ta un ku lo no wòrdu destruí.” Tin algu den e profesia akí ku ta zona bo konosí?
Frank: E ta menshoná un reino.
Robert: Asina mes, pero no kualke reino. Ripará ku e ta bisa ku e Reino akí lo goberná “tur pueblo, nashon i hende di tur idioma.” Ku otro palabra, e Reino akí lo goberná henter mundu.
Frank: Mi no a mira esei mes, pero bo tin rason. Ta asina e ta bisa bèrdat.
Robert: Wak tambe kiko mas e profesia ta bisa: “Su dominio ta un dominio eterno ku lo no pasa nunka, i su reino ta un ku lo no wòrdu destruí.” E profesia akí parse esun ku nos a kaba di lesa na Daniel 2:44, no ta bèrdat?
Frank: Sí, bèrdè.
Robert: Laga nos resumí un ratu asina loke nos a papia te asina leu. E profesia di Daniel kapítulo 4 a ser skirbí pa hende por sa ku “e Haltísimo ta goberná e reino di hende.” Esaki riba su mes kaba ta mustra bon kla ku e profesia akí tin un kumplimentu mas grandi ku djis e parti ku tin di haber ku Nabukodonosor. I den henter e buki di Daniel nos por haña profesia tokante e Reino di Dios ku a keda establesí bou di e gobernashon di su Yu, Hesus. Awor, bo’n ta kere ku ta rasonabel pa konkluí ku e profesia di Daniel kapítulo 4 tambe tin algu di haber ku e Reino di Dios?
Frank: Sí, e ta parse rasonabel. Pero ainda mi no ta mira ki konekshon e tin ku 1914.
‘LAGA SHETE TEMPU PASA’
Robert: Wèl, laga nos bai bèk na Rei Nabukodonosor. Kòrda ku e palu den e promé kumplimentu di e profesia a representá Rei Nabukodonosor. Su gobernashon a keda interumpí pa un tempu kòrtiku ora ku e palu a ser di kap i a keda bandoná pa shete tempu. Esaki ta e periodo di tempu ku Nabukodonosor a bira loko. E periodo ei di shete tempu a kaba ora ku Nabukodonosor a rekobrá su sano huisio i a bolbe kuminsá goberná. Den e di dos kumplimentu di e profesia, Dios su gobernashon lo a stòp pa un periodo di tempu, pero no pasobra Dios a frakasá.
Frank: Kon bo ke men?
Robert: Den tempunan bíbliko, e reinan israelita ku a goberná na Herúsalèm, na moda di papia, tabata sintá riba e “trono di SEÑOR.”f Nan tabata goberná e pueblo di Dios komo su representante. Pues, e gobernashon di e reinan ei tabata realmente un refleho di Dios su gobernashon. Pero, ku tempu mayoria di e reinan ei a bira desobediente na Dios i gran parti di e pueblo a sigui nan mal ehèmpel. Pa motibu di e desobedensia di e israelitanan, Dios a permití e babilonionan kapturá nan na aña 607 promé ku Kristu. For di e tempu ei padilanti, no tabatin niun otro rei mas ku a representá Yehova na Herúsalèm. Den e sentido ei, anto, Dios su gobernashon a keda interumpí. Bo a komprondé te asina leu?
Frank: Mi ta kere ku sí.
Robert: Pues aña 607 a marka e kuminsamentu di e shete tempu òf e periodo ku Dios su gobernashon a keda interumpí. Na final di e shete tempu Dios lo a nombra un gobernante nobo pa represent’é, pero e biaha akí un persona den shelu. Esei ta e momento ku e otro profesianan ku nos ta lesa di dje den e buki di Daniel a kumpli. Pues e pregunta importante ku ta lanta ta: Na ki tempu e shete tempu a yega na su fin? Si nos por kontestá e pregunta akí, nos lo por sa na ki tempu e Reino di Dios a kuminsá goberná.
Frank: Warda mi. Laga mi rei, e shete tempu a kaba na 1914?
Robert: Eksaktamente! Bo a kapta e punto.
Frank: Pero kon nos por sa esei?
Robert: Wèl, durante Hesus su sirbishi akí riba tera, el a bisa ku e shete tempu no a yega na su fin ainda.g Pues lo mester ta trata akí di un periodo basta largu. E shete tempu a kuminsá sientos di aña promé ku Hesus a bini na tera i a sigui pa hopi siglo despues ku el a bai shelu bèk. Kòrda tambe ku hende lo no por a komprondé nifikashon di e profesianan di Daniel sino te na “e tempu di e fin.”h Ta interesante pa sa ku na final di siglo 19 studiantenan sinsero di Beibel a sinti nan impulsá pa analisá e profesia akí i tambe otro profesianan a fondo. Nan a kuminsá komprondé ku e shete tempu lo a kaba na aña 1914. I akontesimentunan mundial impaktante for di aña 1914 a konfirmá ku en bèrdat e Reino di Dios a kuminsá goberná den shelu. Tabata e aña ku e mundu akí a drenta su último dianan, esta, e tempu di fin. Mi sa ku esaki kisas ta un poko pisá.
Frank: Sí, lo mi tin ku bai repasá esaki pa mi por komprond’é mihó.
Robert: No wòri pasobra a tuma ami tambe un poko tempu pa mi por a komprondé. Pero mi ta ègt spera ku nos kòmbersashon a yuda bo mira ku Testigunan di Yehova ta basa nan kreensianan tokante e Reino riba Beibel.
Frank: Sí, sigur. Un kos ku semper a impreshoná mi di boso ta ku boso kreensianan ta basá riba Beibel.
Robert: I mi por nota ku abo tambe tin e mesun deseo akí. Manera mi a bisa bo kaba, mi sa ku tur esaki ta duru pa bo komprondé den un tiru asin’akí. I probablemente lo bo tin mas pregunta ainda. Por ehèmpel, nos a mira bon kla ku e shete tempu tin di haber ku e Reino di Dios i ku esaki a kuminsá na aña 607 promé ku Kristu. Pero kon nos por sa ku e shete tempu a kaba na aña 1914?i
Frank: Sí, esei mes mi tabata puntra mi mes.
Robert: Beibel mes ta yuda nos saka afó kon largu e shete tempu a dura. Lo bo ke pa nos kòmbersá tokante esei e siguiente biaha ku mi bini?j
Frank: Oké, esei ta un bon idea.
Tin un tópiko di Beibel ku bo tin gana di sa mas di dje? Bo ta interesá pa sa mas di e kreensianan i kustumbernan religioso di Testigunan di Yehova? Si esei ta e kaso, no duda pa bisa un Testigu esei. Lo e keda kontentu pa konsiderá eseinan ku bo.
a Pa medio di un kurso di Beibel ku Testigunan di Yehova ta ofresé grátis na kas di hende, nan ta trata vários tópiko basá riba Beibel.
c Wak kapítulo 9 di e buki Kiko Beibel Ta Siña Realmente? publiká pa Testigunan di Yehova. Tambe disponibel riba www.jw.org/pap.
g Den e profesia tokante e último dianan, Hesus a bisa: “E nashonnan lo trapa Herúsalèm [ku ta representá Dios su gobernashon] te ora ku e tempu stipulá di e nashonnan kumpli.” (Lukas 21:24) Pues, den tempu di Hesus ainda e gobernashon di Dios tabata interumpí i e interupshon akí lo a sigui te den e último dianan.
i Wak página 215-218 di e buki Kiko Beibel Ta Siña Realmente? Tambe e ta disponibel na www.jw.org/pap.
j E siguiente artíkulo den e seri akí lo trata tekstonan bíbliko ku lo splika e durashon di e shete tempu.
-
-
Na Ki Tempu e Reino di Dios A Kuminsá Goberná?—Parti 2E Toren di Vigilansia—2014 | 1 di Novèmber
-
-
UN KÒMBERSASHON INTERESANTE TOKANTE BEIBEL
Na Ki Tempu e Reino di Dios A Kuminsá Goberná?—Parti 2
Pa bo haña un idea kon Testigunan di Yehova ta kòmbersá ku hende, tuma nota di e siguiente diálogo. Imaginá ku un Testigu ku yama Robert ta bolbe bishitá un hòmber ku yama Frank.
UN RESÚMEN DI E SOÑO DI NABUKODONOSOR
Robert: Frank, mi ta kontentu di mira bo atrobe. Kon a bai?
Frank: A bai bon, bo sa.
Robert: Kontentu di tende esei. Mi ta disfrutá mashá di nos kòmbersashonnan semanal tokante Beibel.a Lastu biaha ku nos a kòmbersá, nos a papia tokante dikon Testigunan di Yehova ta bisa ku e Reino di Dios a kuminsá goberná na aña 1914.b Nos a mira ku e profesia den Daniel kapítulo 4 ta duna nos un indikashon importante. Bo ta kòrda tokante kiko e kapítulo ei ta papia?
Frank: Sí. Nos a lesa ku Rei Nabukodonosor a soña tokante un palu grandi.
Robert: Sí, presis. Nabukodonosor a soña ku un palu grandi ku tabata yega te den shelu. Despues el a tende un angel di Dios duna òrdu pa basha e palu abou. Ma Dios a bisa pa laga e tronkon ku su raisnan keda den tera. Despues di “shete periodo di tempu,” e palu lo a krese bèk.c Tambe nos a papia tokante dikon e profesia tin dos kumplimentu. Bo ta kòrda kua tabata e promé biaha ku el a kumpli?
Frank: Ta algu ku a pasa ku Nabukodonosor mes, tòg? El a bira loko pa shete aña largu.
Robert: Korekto. Ora Nabukodonosor a bira loko, e no por a goberná pa un tempu. Pero e kumplimentu prinsipal di e profesia tabata ora ku Dios su gobernashon riba tera a keda interumpí pa shete periodo di tempu. Manera nos a mira, e periodo ei a kuminsá ora ku Herúsalèm a ser destruí na aña 607 promé ku Kristu. For di e tempu ei en adelante, no tabatin niun rei mas riba tera ku a representá Yehova Dios pa goberná su pueblo. Pero, na fin di e shete tempu, Dios lo a nombra un rei nobo pa goberná su pueblo, pero e biaha akí un persona den shelu. Ku otro palabra, fin di e shete tempu lo a marka komienso di e gobernashon di Dios su Reino selestial. Biaha pasá, nos a trata ki tempu e shete periodonan di tempu a kuminsá. Pues, si nos por determiná kuantu esei a dura, nos lo sa na ki aña e Reino di Dios a kuminsá goberná. Bo a komprondé loke nos a trata te ku awor?
Frank: Sí. E resúmen akí a yuda mi refreská mi memoria.
Robert: Hopi bon. Laga nos ban wak awor kon largu e shete periodonan di tempu a dura. Mi mes tambe mester a repasá e informashon akí promé ku mi a bini serka bo pa mi por kòrda tur e detayenan. Lo mi purba di splika bo lo mihó ku mi por.
Frank: Oké.
E SHETE PERIODONAN DI TEMPU TA TERMINÁ, I E ÚLTIMO DIANAN TA KUMINSÁ
Robert: Den e promé kumplimentu di e profesia akí, esun relashoná ku Nabukodonosor, e shete periodo di tempu tabata literalmente shete aña. Pero den e di dos kumplimentu, relashoná ku e Reino di Dios, e shete tempu mester ta mas largu ku shete aña literal.
Frank: Kon bo por sa esei?
Robert: Wèl pa kuminsá, kòrda ku e shete periodo di tempu a kuminsá ora ku Herúsalèm a ser destruí na aña 607 promé ku Kristu. Si nos kuminsá konta for di e aña ei, shete aña literal lo yega na aña 600. Pero nada signifikante no a pasa den e aña ei relashoná ku e gobernashon di Dios. Ademas, manera nos a trata mas promé, ora ku Hesus tabata aki riba tera siglonan despues, el a indiká ku e shete tempu no a kaba ainda.
Frank: Ahn sí. Awor mi ta kòrda.
Robert: Pues, en bes di ta shete aña literal, e shete periodo di tempu mester ta un periodo mas largu.
Frank: Kon largu anto?
Robert: E buki di Revelashon tin un profesia ku ta hopi ligá ku esun den e buki di Daniel, i e ta yuda nos determiná eksaktamente kon largu e shete periodo di tempu a dura. E profesia ei ta laga nos komprondé ku un periodo di tres tempu i mei ta igual ku 1.260 dia.d Pues, shete tempu, ku ta dos biaha tres tempu i mei, ta igual ku 2.520 dia. Bo a komprondé te asina leu?
Frank: Sí, pero ainda mi no ta mira kon esaki ta mustra ku e Reino di Dios a kuminsá goberná na 1914.
Robert: Wèl, awor mi ta bai mustra bo. Tin biaha den profesia di Beibel, un dia ta simbolisá un aña.e Si nos apliká e regla di un dia pa kada aña, e shete periodo di tempu lo suma un total di 2.520 aña. I si nos konta 2.520 aña for di aña 607 promé ku Kristu, ora ku e shete periodo di tempu a kuminsá, nos ta yega na aña 1914.f Asina nos ta yega na e aña ku e shete tempu a terminá i ku Hesus a kuminsá goberná komo Rei di e Reino di Dios. Anto ta remarkabel ku for di e aña ei padilanti, susesonan mundial ku Beibel a profetisá pa e último dianan a kuminsá tuma lugá.
Frank: Ki sorto di susesonan asina?
Robert: Wak kiko Hesus a profetisá na Mateo 24:7 ku lo sosodé ora e kuminsá goberná den shelu. El a bisa: “Nashon lo lanta kontra nashon i reino kontra reino, i lo tin skarsedat di kuminda i temblor den un lugá tras di otro.” Bo a nota ku Hesus a profetisá ku lo tin skarsedat di kuminda i temblor durante e periodo ei? Bo no ta haña ku nos mundu sigur a eksperensiá hopi di e tipo di problemanan ei durante e siglo ku a pasa?
Frank: Esei ta bèrdat.
Robert: Den e versíkulo akí Hesus a profetisá tambe ku lo tin guera durante su presensia komo Rei di e Reino di Dios. I e buki di Revelashon a profetisá ku e gueranan den e tempu di fin lo no tabata solamente konfliktonan lokal, sino tambe gueranan internashonal ku lo a afektá henter mundu.g Bo ta kòrda na ki aña Promé Guera Mundial a kuminsá?
Frank: Esei tabata na aña 1914. E mesun aña ku bo ta bisa ku Hesus a kuminsá goberná! Nunka mi no a konektá nan ku otro.
Robert: Ora ku nos pone tur esakinan huntu, esta, e profesia tokante e shete periodo di tempu i e otro profesianan den Beibel relashoná ku e tempu di fin, tur ta kuadra ku otro. Testigunan di Yehova ta konvensí ku Hesus a kuminsá goberná komo Rei di e Reino di Dios na 1914 i ku e último dianan a kuminsá e aña ei tambe.h
Frank: Te ainda mi ta purba di komprondé tur esaki.
Robert: Mi por imaginá mi. Mi tampoko no a komprond’é mesora ora nan a splika mi esaki. Pero mi ta spera ku por lo ménos nos kòmbersashon a yuda bo mira ku maske Beibel no ta menshoná aña 1914 spesífikamente, Testigunan di Yehova tin motibu pa kere ku Hesus a kuminsá goberná e aña ei i ku tur loke nos ta kere ta basá riba Beibel.
Frank: Sí. Esei ta loke semper a impreshoná mi di boso. Tur kos ku boso ta bisa, boso ta basa riba Beibel. Boso nunka no ta bisa “mi ta kere” òf “mi ta pensa.” Semper boso ta usa Beibel. Pero mi ta puntra mi mes dikon tur esaki mester ta asina kompliká. Dikon Dios no por a djis bisa nos den Beibel ku 1914 lo ta e aña ku Hesus lo a kuminsá goberná den shelu?
Robert: Frank, esei ta un bon pregunta. Tin hopi kos ku Beibel no ta bisa na un manera direkto. Pues, hende mester hasi esfuerso pa komprond’é. Pero dikon Dios a laga skirbi Beibel asina? Kisas nos por papia tokante esei e próksimo biaha ku mi bini.
Frank: Esei ta un bon idea. Mi ta warda bo.
Tin un tópiko di Beibel ku bo tin gana di sa mas di dje? Bo ta interesá pa sa mas di e kreensianan i kustumbernan religioso di Testigunan di Yehova? Si esei ta e kaso, no duda pa bisa un Testigu esei. Lo e keda kontentu pa konsiderá eseinan ku bo.
a Pa medio di un kurso di Beibel grátis ku Testigunan di Yehova ta ofresé, nan ta trata vários tópiko basá riba Beibel.
b Wak e artíkulo “Un Kòmbersashon Interesante Tokante Beibel—Na Ki Tempu e Reino di Dios A Kuminsá Goberná?—Parti 1” den e edishon di 1 di òktober 2014 di e revista akí.
c Wak Daniel 4:23-25.
d Wak Revelashon 12:6, 14; nota na pia di página.
e Wak Numbernan 14:34; Ezekiel 4:6.
f Wak e diagram “E Soño di Nabukodonosor.”
g Wak Revelashon 6:4.
h Wak kapítulo 9 di e buki Kiko Beibel Ta Siña Realmente? publiká pa Testigunan di Yehova. Bo por download e tambe for di www.jw.org/pap.
-