LONGO DIA 24
LUNGIMBO 98 « Toute Écriture est inspirée de Dieu »
Malongo Tuajiya Guzula mu Mbimbi jia Gisugishilo Jiazuelele Yakoba Gutuama egi Afue—Gitshinyi gia 1
“Dibungisenu fundo dimoshi hagula ngumiwambele ndaga mbajimibuila mu masugu adi muza.”—GIS. 49:1.
MU GUHIHIA
Tuza mumona malongo tuajiya guzula mu mbimbi jia gisugishilo Yakoba wawambelele Ribene, Simeone, Levi nu Yuda.
1-2. Itshi Yakoba watshitshile masugu azonda gutuama egi afue? Mukunda natshi? (Tala nji gifuanesa holu dia gizula.)
TANGUA Yakoba wabuile muthu wa gukola, wayile nu enya fami yenji agasue gu Ejipitu. Walanduile gukombelela Yehowa guene nu gujinginyina guagasue ivo 17. (Gis. 47:28) Mu tangua diene, Yakoba wakhalele nu gusuanguluga guavula ha gudimona luko nu mun’enji Yozefe akhalele muzumba muavula nu luholo asendesele gujinga luko hamoshi nu enya fami yenji agasue. Uvi Yakoba wajiyile egi, guasala masugu azonda afue genji. Hene, watamegele an’enji agasue a mala handaga wakhalele nu ndaga ya ndando ya guawambela.—Gis. 49:28.
2 Mu tangua dikulu, gutuama egi fumu wa fami afue, wakhalele mubungisa enya fami yenji ha guahana malongo a gisugishilo. (Yesh. 38:1) Mu tangua diene, wakhalele mutomba muthu mbawusala mutuameza enya fami yenji gungima dia gufua guenji.
Masugu azonda gutuama egi Yakoba afue, wawambelele an’enji a mala 12 ndaga jiakhalele naye guabuila gutuama (Tala paragrafe 1-2)
3. Longo ditshi tuazula mu mukanda wa Gisendeselo 49:1, 2?
3 Tanga Gisendeselo 49:1, 2. Uvi gudibungisa guene guakhalele guagudisha nu gudibungisa gunu fami jiko jiakhalele mutshita. Yakoba wakhalele profete. Tangua diabungishile muene an’enji, Yehowa wamukuatesele nu nyuma yenji ha guawambela ndaga mbajiabuila nu ajigulu awo mu masugu adi muza. Ndaga Yakoba wawambelele an’enji jiakhalele profesi.
4. Ndaga jitshi Yakoba wadiangele guzuela? Longo ditshi tuajiya guzula mu ndaga jiene? (Tala nji galuanda “Fami ya Yakoba.”)
4 Mu longo edi, tuza mumona ndaga Yakoba wawambelele an’enji a mala nguana: Ribene, Simeone, Levi nu Yuda. Uvi mu longo dialandula, mbatuzuelela ndaga Yakoba wawambelele an’enji ako a mala 8. Gifua luholo mbatuyimona, Yakoba wakhalele guawambela ndaga mbajiabuila nu ajigulu awo anyi akhalele naye gubua gifutshi giakoma gia Isalele. Tangua mbatumona ndaga jiabuidile gifutshi gia Isalele, mbatukotelesa diago egi ndaga jiazuelele Yakoba jiakhalele jia giamatshidia. Mbatuheta nji malongo ajiya gutukuatesa ha gusuanguluisa Yehowa Tata wetu wa mu dilu tangua mbatulonguga ndaga jiazuelele muene.
RIBENE
5. Ndaga jitshi Ribene wakhalele gudifelela egi mbawuheta gudi sh’enji?
5 Yakoba wadiangele thomo guwambela Ribene, wazuelele egi: “Aye udi mun’ami wa somi.” (Gis. 49:3) Ribene watangijile egi mbawuheta khapho diavula gubalega aphangi’enji ako handaga wakhalele mona wa somi. Yajiya gukhala egi watangijile egi muene mbawubua mutuameji wa fami yawo gungima dia gufua gua sh’enji; yajiya nji gukhala egi watangijile egi muenya fami yenji mbawulandula guhinyina fami yagasue.
6. Mukunda natshi Ribene gahetelego khapho dinyi mona wa somi wakhalele naye guheta? (Gisendeslo 49:3, 4)
6 Uvi Ribene gahetelego khapho dinyi mona wa somi wakhalele naye guheta. (1 Gudi. 5:1) Mukunda natshi? Handaga mu ivo yavula gutuama, Ribene wabungishile muila nu Bila mukaji’a sh’enji. Wakhalele muenya mudimo wa Rashele mukaji’a Yakoba munu wafuile. (Gis. 35:19, 22) Ribene wakhalele mun’a Lea; Lea wakhalele mukaji’a Yakoba muko. Yajiya gukhala egi Ribene wakudishile nzala yakola ya gubungisa muila. Nga ndo yajiya gukhala egi, wabungishile n’enji muila ha gumusegulula hagula Yakoba amutune, ngenyi mbawusendesa guzumba gin’enji muavula. Ndaga jiagasue jiakalegele Ribene jiasuanguluishilego Yehowa nu Yakoba nga hazonda.—Tanga Gisendeselo 49:3, 4.
7. Ndaga jitshi jiabuidile Ribene nu enya fami yenji? (Tala nji galuanda “Mbimbi jia Gisugishilo Jiazuelele Yakoba Gutuama egi Afue.”)
7 Yakoba wawambelele Ribene egi: “Aye mbawushigo mubalega aphangi’aye gukoma.” Mbimbi jiene jiatagenesewe. Biblia yana monesa egi, gushigo nga muenya fami ya Ribene mumoshi wabuile fumu, nganga-nzambi nga profete. Uvi Yakoba wahanele Ribene khapho dia ima yenji nu enya fami yenji abuile giphuta giakoma gu Isalele. (Yosh. 12:6) Ribene wamonesele nji makalegelo abonga mu ndaga jiko, gushigo nu mafundo ako Biblia adi mumonesa egi wakalegele luko uthambi.—Gis. 37:20-22; 42:37.
8. Malongo atshi tuajiya guzula mu gifezegeselo gia Ribene?
8 Longo ditshi tuajiya guzula? Tudi naye gukalagala ngolo ha gumonesa khadilo dia gudikanda nu gutuna gukalagala uthambi. Gula tualolewa ha gukalagala gubola, tudi naye gutangiza luholo ndaga yene yajiya gusagesa Yehowa, enya fami yetu nu athu ako. Tushigo naye nji gujimbila egi “ima idi mukuna muthu, yene mbayikatula muene.” (Gal. 6:7) Ndaga yabuidile Ribene idi gutuwunguluisa egi, Yehowa wana vuila athu khenda. Tuajiya gutagana nu malamba mukunda nu gubola tuakalegele, uvi gula tuabalumuna mutshima nu tudi mutshita yagasue ha gutshita ndaga jiabonga, Yehowa mbawututotesela nu mbawutushimbiga.
SIMEONE NU LEVI
9. Ndaga itshi Simeone nu Levi akalegele yasagesele Yakoba? (Gisendeselo 49:5-7)
9 Tanga Gisendeselo 49:5-7. Gungima dia guwambela Ribene, Yakoba wawambelele nji Simeone nu Levi. Ivo yavula gutuama, Shekeme muenya gu Kanana wabungishile muila gu ngolo nu Dina mun’a Yakoba wa mukhetu. Hene, ana a Yakoba agasue a mala avuile khabu jiakola mukunda nu ndaga yabuidile phangi’awo wa mukhetu, uvi Simeone nu Levi akandelego khabu jiawo. Ahuigile Shekeme nu enya mu dimbo diawo agasue, awambelele egi mbaakhala nawo mu guhuima gula ambiwa gu mukanda. Athu ene atshiginyile ndaga yene. Uvi tangua mala ene akhalele muvua gubala mukunda nu phuta jia mukanda, Simeone nu Levi “azudile phogo jiawo, anginyile mu gisuegi mu dimbo, ashiyile mala agasue.”—Gis. 34:25-29.
10. Luholo lutshi mbimbi Yakoba wawambelele Simeone nu Levi jiataganesewe? (Tala nji galuanda “Mbimbi jia Gisugishilo Jiazuelele Yakoba Gutuama egi Afue.”)
10 Yakoba wavuile khabu jiabala mukunda nu ndaga jiakalegele an’enji awa mbadi. Waalayele egi khapho diawo mbadimuangewa mukatshi dia mavu a enya Isalele. Mbimbi jiene jiatagenesewe gungima dia ivo 200 tangua enya Isalele anginyile mu Mavu a Gutendelela. Enya fami ya Simeone ahetele khapho diawo mukatshi dia mavu a enya Yuda. (Yosh. 19:1) Enya fami ya Levi ahetele membo 48 mu mavu a enya Isalele nu matemu awo.—Yosh. 21:41.
11. Ndaga jitshi jiabonga enya giphuta gia Simeone nu Levi akalegele?
11 Enya fami jia Simeone nu Levi akalegelego gubola gunu akhakh’awo akalegele. Enya fami ya Levi akhalele mukombelela Yehowa nu gujinginyina guagasue. Tangua Moize wayile gu Mulundu wa Sinayi ha guzula Mikhuala gudi Yehowa, enya Isalele avula asalele mukombelela gisongo gia mun’a ngombe, uvi enya Levi akhalele gukhanda ya Moize nu amukuatesele ha gushiya athu agasue akombelele gisongo giene. (Guz. 32:26-29) Hene, Yehowa watombele mala a mu giphuta gia Levi ha gukhala nganga-nzambi gu Isalele. (Guz. 40:12-15; Lutang. 3:11, 12) Gungima, enya giphuta gia Simeone akuatesele enya giphuta gia Yuda ha guluisa enya Kanana ha guatambula khapho diawo dia mavu diakhalele mu Mavu a Gutendelela.—Manz. 1:3, 17.
12. Malongo atshi tuajiya guzula mu gifezegeselo gia Simeone nu Levi?
12 Longo ditshi tuajiya guzula? Tubembigo egi khabu jitutume ha guzula badesizio nga gukalagala ndaga. Wajiya guvua khabu gula muthu wagukalegela ndaga yabola nga ndo wayikalegela muthu wana zumba. (Ngi. 4:4) Uvi tudi naye gujiya egi, Yehowa mbagashigo musuanguluga gula tudi muzuela nga gukalagala ndaga ha guvutula gubola. (Yak. 1:20) Gula muthu watukalegela ndaga yabola udi mukombeledi wa Yehowa nga ndo, tudi naye gukalagala ndaga mu gudivua nu malongo a Biblia. Gutshita ngenyi mbagutukuatesa ha gutuna gukalagala ndaga jiajiya gusagesa athu ako. (Roma 12:17, 19; 1 Phet. 3:9) Ikhale mvuaji jiaye jidi mukalagala ndaga jishigo musuanguluisa Yehowa, ushigo naye gulandula gifezegeselo giawo giabola. Utangizago egi mbawushigo musuanguluisa Yehowa. Yehowa mbawugukuatesa ha gukalagala ndaga jiabonga nu mbawugushimbiga.
YUDA
13. Mukunda natshi tuajiya guzuela egi Yuda wavuile gikenene havuile muene ndaga Yakoba wakhalele muwambela aphangi’enji a mala?
13 Gungima dia guwambela Simeone nu Levi, Yakoba wawambelele nji Yuda. Yajiya gukhala egi Yuda wavuile gikenene tangua diavuile muene ndaga Yakoba wakhalele muwambela aphangi’enji a mala. Muene nji wakalegele ndaga jiavula jiabola. Tangua Simeone nu Levi ashiyile Shekeme nu enya mu dimbo diawo, Yuda wayile nu aphangi’enji anyi asalele ha guzangula ima ya athu anyi afuile. (Gis. 34:27) Wadibungishile nji nu aphangi’enji a mala ha gudiga Yozefe mu uhiga nu guhuiga sh’awo mu ndaga yene. (Gis. 37:31-33) Gungima, wabungishile muila nu giwaji gienji Tamale handaga wakhalele mutangiza egi udi mukhetu wa thambi.—Gis. 38:15-18.
14. Ndaga jitshi jiabonga Yuda wakalegele? (Gisendeselo 49:8, 9)
14 Nyuma ya Nzambi yakuatesele Yakoba ha guwambela Yuda gubonga guakhalele naye guheta muene nu enya fami yenji. (Tanga Gisendeselo 49:8, 9.) Tangua Yakoba wabuile muthu wa gukola, Yuda wakhalele gudisagesa muavula mukunda nu muene. Wavuidile nji galenge genji Benjame khenda.—Gis. 44:18, 30-34.
15. Gubonga gutshi Yuda wahetele?
15 Yakoba wadiangele guzuela egi Yuda mbawuhinyina aphangi’enji. Uvi profesi yene yatagenesewe gungima dia ivo yavula. Tangua enya Isalele azogele mu uhiga gu Ejipitu nu abalegele mu mavu a luselenga ha guya mu Mavu a Gutendelela, giphuta gia Yuda giakhalele athu a thomo ha gungina mu mavu ene. (Lutang. 10:14) Gungima dia ivo, Yehowa watombele thomo giphuta gia Yuda ha guya muluisa enya Kanana ha guakaya mu Mavu a Gutendelela. (Manz. 1:1, 2) Davidi wakhalele muthu wa thomo wa mu giphuta gia Yuda wabuile fumu mukatshi dia mafumu ako avula. Uvi gudi nu profesi jiko jiavula jiatadila Yuda.
16. Luholo lutshi profesi idi mu Gisendeselo 49:10 yatagenesewe? (Tala nji galuanda “Mbimbi jia Gisugishilo Jiazuelele Yakoba Gutuama egi Afue.”)
16 Yakoba wadiangele guzuela egi mujigulu wa Yuda mbawuhinyina athu mayilago. (Tanga Gisendeselo 49:10 nu mbimbi goshi’a diyiji.) Mutuameji muene udi Yesu Klisto munu Yakoba watamegele egi Shilo. Muanjelo wazuelele mukunda nu Yesu egi: “Yehowa Nzambi mbawumuhana nguasa ya ufumu ya sh’enji Davidi.” (Luka 1:32, 33) Yesu wana tamegewa nji egi “khoshi ya mu giphuta gia Yuda.”—Gumo. 5:5.
17. Luholo lutshi tuajiya gulandula gifezegeselo gia Yehowa mu luholo tudi naye gutadila athu ako?
17 Longo ditshi tuajiya guzula? Yehowa washimbigile Yuda ikhale wakalegele diago ndaga jiko jiabola. Yajiya gukhala egi aphangi’a Yuda adihudile egi, makalegelo atshi abonga Yehowa wamonele gudi muene? Tushigo mujiya ndaga akhalele muzuela, uvi tudi mujiya egi Yehowa wamonele makalegelo enji abonga nu wamushimbigile mukunda nu makalegelo ene. Luholo lutshi tuajiya gulandula gifezegeselo gia Yehowa? Gula phangi wa yala nga wa mukhetu waheta ginemo gimoshi ngenyi, yajiya gukhala lamba gudi esue ha gukotelesa gishina amuhanela ginemo giene gula tudi mujiya makalegelo enji ako abola. Uvi mbayikhala ndaga yabonga gula tushigo mujimbila egi Yehowa wana suanguluga nu makalegelo enji abonga. Yehowa wana tala makalegelo abonga a akombeledi enji. Esue nji tudi naye gutshita ngolo ha gulandula gifezegeselo gienji.
18. Mukunda natshi tudi naye gukhala nu khadilo dia guhuiminyina?
18 Gifezegeselo gia Yuda gidi nji gutulongesa egi tudi naye gukhala nu khadilo dia guhuiminyina. Tudi mujiya muabonga egi Yehowa wana tagenesa ndaga jiana laya muene, uvi ganago guyikalagala mu tangua nu luholo tudi mutangiza. Ajigulu a Yuda asendeselego gutuameza akombeledi a Nzambi mbala imoshi. Uvi akhalele diago mukuatesa athu anyi Yehowa watombele gifua Moize, enya Levi, Yoshua, enya giphuta gia Efrayime nu Fumu Saula muenya giphuta gia Benjame. Esue nji tudi naye gukuatesa athu anyi Yehowa wana tomba ha gututuameza mangino.—Heb. 6:12.
19. Mbimbi jia gisugishilo jiazuelele Yakoba gutuama egi afue jidi gutulongesa itshi mukunda nu Yehowa?
19 Malongo atshi tuazula mu mbimbi jia gisugishilo Yakoba wawambelele an’enji a mala nguana gutuama egi afue? Idi yadiago egi “athu anago gumona ndaga gifua luholo luana mona Nzambi.” (1 Sam. 16:7) Yehowa wana khala nu khadilo dia guhuiminyina nu wana totesela athu gubola. Ikhale Yehowa gana suanguluga ndo nu ndaga jiabola tuana tshita, uvi ganago gututoga ha gutshita ndaga gifua athu atagana. Wana shimbiga nji athu anyi akalegele gubola guakoma gula abalumuna mutshima nu atuna guvutugila luko gubola guene. Mu longo dialandula, mbatumona ndaga jiko Yakoba wawambelele an’enji ako a mala 8.
LUNGIMBO 124 Khala Yagujinginyina