Lukluk Long World
Sik Cholera Spoelem East Africa
“Cholera hem kamap big tumas long East Africa,” wanfala report from Associated Press long Nairobi, Kenya hem talem. Cholera, sik wea kasem intestine wea mekem man beleran nogud, savvy killim man dae sapos hem no kasem treatment. World Health Organization (WHO) hem say winim 61,000 pipol long East Africa kasem sik hia long 1997, and 2,687 pipol nao dae. Cholera savvy kamap long olketa kantri wea pipol no garem gudfala toilet and medical help. Disfala problem kamap moa big taem rain hem wasim siti bilong man go insaed wata for drink. Dr. Maria Neira, boss bilong wanfala grup bilong WHO wea deal withim cholera, hem say maet cholera bae stap yet long datfala area sapos olketa no garem undergraon pipe and klinfala wata.
Helpem Pipol Wea Dae Finis?
Long Hong Kong, way for showimaot rich living hem no finis taem man hem dae—for samfala diswan go ahed bihaen olketa tingsay olketa laef moa long nara ples. Datwan hem bikos way for worshipim laen dadi hem important long kastom bilong Chinese pipol. Dastawe, wanfala man wea garem stoa, Kwan Wing-ho hem say, “long spirit world olketa say hem barava important for showimaot richfala material samting.” For helpem olketa relative and fren wea laef yet for mekem living bilong man wea dae for kamap moabeta, Mr. Kwan sellim olketa samting wea hem workim from pepa, olsem mobile telephone, computer, microwave oven, and wanfala full Mercedes Benz kar tu. “Olketa burnim olketa samting hia insaed first sevenfala day bihaen man hem dae, long olketa anniversary, and sapos wanfala relative garem dream wea say datfala man wea dae hem need for baem samting,” report from Associated Press hem talem. “Hem gudfala bisnis,” Mr. Kwan hem say, “bikos datfala customer hard for kam back for complain.”
Radioactive Spesel Ston
Samfala spesel ston wea wanfala bisnisman long Bangkok baem hem klosap spoelem ovasea maket taem olketa faendemaot olketa ston hia hem radioactive. Sahabudeen Nizamudeen hem wanfala bisnisman wea savvy tumas for baem and sellim spesel ston. So taem wanfala bisnisman from Indonesia laek for sellim 50-fala cat’s-eye wea kost small tumas winim narafala taem, hem kwiktaem baem evriwan. “Color bilong each wan hem dark brown, and wanfala laet olsem rainbow hem shaen kam daon long midol wea luk olsem eye bilong puskat,” Asiaweek hem say. But, olketa faendemaot different samting nao mekem olketa ston hia shaen. Samwan putim olketa ston hia under long radiation for staelem color bilong hem mekem hem luk expensive. Narafala ston, wea olketa faendem long wanfala maket long Hong Kong wea sellim olketa ring and earing, showimaot hem garem radiation wea 25 taem winim sef namba wea olketa markem long Asia. “Long distaem, disfala problem stap long cat’s-eye chrysoberyl nomoa,” magasin hia talem.
Way for Read
Long Brazil, pipol readim samting olsem 2.3 buk evri year, Jornal da Tarde hem say. Bihaen olketa finis skul, klosap evri pipol long Brazil no readim buk moa. Secretary bilong Ministry of Culture, Ottaviano de Fiore hem say “really problem hem way wea 60 percent long olketa buk wea olketa readim long Brazil pikinini mas readim long skul.” Niuspepa hem say “nara 40 percent hem olketa buk bilong religion and for samfala grup nomoa, buk abaotem sex, or buk for helpem man seleva.” De Fiore say olsem abaotem way bilong pipol for read: “Olketa pikinini hipap tugeta long famili, long skul, and front long TV. Sapos no eniwan long famili savvy laek for read, diswan bae nating encouragim pikinini for read.” Hem say tu: “TV nao worse samting wea hard for encouragim man for read.”
“Startim Own Religion”
Planti pipol long Latin America “startim own religion,” man wea studyim living, Fortunato Mallimaci hem say. Pipol lusim olketa church and belief, but feel free for duim yoga course, readim buk abaotem kastom belief bilong Asia, attendim meeting wea olketa preacher duim healing, or joinim ceremony bilong Afro-Brazilian pipol. “Diswan no meanim pipol lusim interest long religion. Olketa believe, but olketa startim own religion,” Mallimaci hem say. Taem hem tok front long meeting bilong olketa Lay Centre long South (bilong Latin America), disfala savvyman hem say “Catholic church face-im ‘bigfala way for divaed and raoa,’” ENI Bulletin hem talem.