Givim Pikinini Wanem Hem Needim
TRU tumas, olketa young pikinini needim staka kea, and pruv showimaot staka no kasem disfala need bilong olketa. Fasin bilong young pipol distaem hem showimaot klia datwan. The Globe and Mail niuspepa bilong Toronto long Canada hem talem disfala toktok bilong wanfala woman wea duim research: “No enitaem hem olsem distaem long wei wea olketa young wan bilong iumi no klos long famili bilong olketa, and short long savve and wisdom wea bae helpem olketa.”
Wanem nao rong? Waswe, maet part long datfala problem hem from wei wea pipol fail for luksavve dat hem important tumas for givim kea long olketa baby? Wanfala woman doctor wea studyim fasin bilong olketa man hem sei: “Iumi evriwan need for lane for kamap parents.” Disfala woman hem helpem olketa woman wea garem smol selen nomoa for savve hao for lukaftarem baby bilong olketa wea just born. Hem sei moa: “And iumi need for luksavve dat iumi bae kasem bigfala reward for taem wea iumi spendem witim olketa pikinini bilong iumi distaem.”
Olketa baby tu needim instruction evritaem. No for tu-thri minute nomoa long samfala taem bat evritaem—tru nao, long full day. Taem wea parents spendem witim pikinini start from taem wea hem baby hem important tumas for helpem hem grow long gudfala wei.
Need for Prepare
For fulfillim bigfala responsibility bilong tufala, parents need for prepare for taem wea baby bae born. Tufala savve kasem gud samting from wanfala principle wea Jesus Christ hem talem saed long wei wea hem important for plan firstaem. Hem sei: “Hu nao long iufala wea want for buildim wanfala taoa no sidaon firstaem and kaontem kost?” (Luke 14:28) Wei for bringimap pikinini—wea staka kolem 20-year project—hem moa hard winim wei for buildim wanfala taoa. So for win for bringimap wanfala pikinini, man needim wanfala program or plan for datfala waka.
First samting, hem important tumas for preparem mind and spiritual saed for mek redy for olketa responsibility bilong parents. Wanfala research wea olketa duim long 2,000 woman wea babule long Germany hem showimaot dat olketa pikinini bilong olketa mami wea luk forward for garem famili olketa moa healthy—saed long feeling and body—winim olketa pikinini wea mami no laek for garem baby. Long narasaed, wanfala man wea duim research sei woman wea insaed long marit wea tufala barava no stap gud hem garem 237 percent moa danger for garem baby wea nogud saed long feeling or body, winim woman wea garem hapi marit.
So, hem klia tumas hao dadi savve affectim wei wea pikinini growap gud. Doctor Thomas Verny sei: “No staka samting mekem pikinini barava stap long danger, saed long feeling and body, winim dadi wea spoelem or no keepim gud waef bilong hem wea babule.” Tru tumas, olketa sei best present wea dadi savve givim long pikinini nao hem for lovem mami bilong datfala pikinini.
Olketa hormone bilong wari and hevi, wea go insaed long blood bilong mami, savve affectim datfala baby insaed bele. Bat, olketa faendaot hao nogud feeling or lelebet hevi wea kamap samfala taem hem no spoelem babule woman, bat wei for garem bigfala wari for longtaem nao hem danger. Samting wea moa important nao hem feeling wea mami garem for baby bilong hem wea no born yet.a
Waswe sapos iu babule and hasband no sapotim iu, or waswe sapos iuseleva no laek for garem pikinini? Hem normal for samfala samting for kosim wanfala woman for feel sorre from hem babule. Nomata olsem, iu mas evritaem remember dat hem no rong bilong pikinini bilong iu. So, hao nao iu savve garem peace nomata iu garem hard taem?
Wise instruction wea stap insaed Word bilong God, Bible, hem helpem staka million pipol finis. Hem sei: “Long evri samting thru long prea and wei for barava askem witim wei for sei thankiu, talem evri samting long God; and peace bilong God wea winim evri tingting bilong man bae protectim heart and tingting bilong iufala thru long Christ Jesus.” Iu bae sapraes hao wei for live followim toktok hia savve helpem iu for followim disfala kaonsel: “No wari long eni samting.” (Philippians 4:6, 7) Iu bae kasem sapot and kea from Creator, wea savve lukaftarem iu.—1 Peter 5:7.
Hem Samting wea Kasem Staka
Long first tu-thri week bihaen olketa bornem pikinini, samfala young mami bae sorre and feel taed. Nomata feeling bilong olketa woman wea hapi for garem pikinini savve change tu. Staka woman kasem kaen feeling olsem. Reason why diswan happen hem bikos bihaen olketa bornem pikinini, olketa hormone savve change tumas insaed long woman. Hem normal samting tu for mami wea just bornem pikinini for feel hevi tumas long wei for olsem mami—susum, lukaftarem baby, and changem nappy. Diswan kamap long taem wea baby laekem, no followim mami.
Wanfala mami hem feel olsem baby bilong hem krae for mekem hem feel kros nomoa. Dastawe, wanfala savveman long Japan saed long wei for bringimap pikinini hem sei: “No eniwan hem no kasem hevi wea kamaot from wei for bringimap pikinini.” Disfala savveman hem sei, “barava important samting nao hem for mami for no stap seleva.”
Nomata sapos mami hem feel sorre samfala taem, hem savve protectim pikinini bilong hem from wei wea hem feel nogud. Time magasin hem sei: “Olketa mami wea feel sorre wea savve winim feeling bilong olketa and givim baby bilong olketa staka kea and plei witim olketa, garem olketa pikinini wea moa hapi.”b
Hao Dadi Savve Help
Staka taem dadi bilong baby nao hem best wan for givim help and sapot. Taem baby krae long midol naet, dadi savve givim samting wea baby needim mekem waef bilong hem sleep. Bible hem sei: “Olketa hasband mas evritaem tingim feeling bilong waef taem tufala stap tugeta.”—1 Peter 3:7, The Jerusalem Bible.
Jesus Christ showimaot perfect example for olketa hasband followim. Hem givim laef bilong hem tu for olketa follower bilong hem. (Ephesians 5:28-30; 1 Peter 2:21-24) So, olketa hasband wea willing for mekem sakrifaes for lukaftarem pikinini, olketa followim Christ. Tru tumas, wei for bringimap pikinini hem waka wea tufala evriwan need for wan mind for duim.
Tufala Evriwan Need for Duim Witim Wan Mind
Yoichiro, dadi bilong wanfala girl wea tu year hem sei: “Mi and waef storyim evri samting saed long wei for bringimap pikinini. Long each taem wea eni samting happen, mitufala storyim wanem nao mifala shud duim.” Yoichiro luksavve dat waef bilong hem needim rest, and staka taem hem savve tekem dota bilong hem sapos hem mas go for baem or duim eni samting.
Long bifor kam, taem olketa famili garem staka pikinini and olketa klos long each other, olketa big pikinini and relative savve share for lukaftarem baby. Dastawe wanfala woman long Child-Rearing Support Center long Kawasaki, Japan, hem sei: “Staka taem, mami hapi for story witim nara pipol abaotem datwan. From olketa kasem help, staka mami savve deal witim hard samting.”
Parents magasin sei parents “needim wanfala sekson wea sapotim and wea savve story witim olketa saed long wari bilong olketa.” Wea nao olketa savve faendem kaen sekson olsem? Taem mami and dadi wea just garem baby willing for lisin long parents bilong olketa seleva or olketa in-law, tufala savve kasem barava gud samting. Nomata olsem, olketa grani mas luksavve hao parents bilong pikinini nao bae disaedem samting seleva.c
Nara sekson wea dadi and mami savve depend long olketa nao olketa wea garem sem biliv. Long kongregeson bilong Olketa Jehovah’s Witness, iu savve faendem pipol wea garem savve from olketa bringimap pikinini for staka year and olketa willing for lisin long olketa problem bilong iu. Olketa savve givim iu samfala gudfala idea. Staka taem, iu savve askem help bilong olketa “olo woman”—wea Bible kolem long olketa wea garem bigfala savve long Christian living—wea willing for helpem olketa young woman.—Titus 2:3-5.
Bat, parents need for chus gud taem olketa lisin long tingting bilong nara pipol. Yoichiro hem sei: “Seknomoa, pipol raonem mifala olketa expert nao saed long wei for bringimap pikinini.” Waef bilong hem, Takako sei: “Long firstaem mi feel wari long olketa idea wea pipol talem, bikos mi ting olketa tok againstim mi and sei mi no gudfala mami.” Nomata olsem, staka hasband and waef kasem balance tingting for givim wanem olketa pikinini bilong olketa needim, taem olketa lane from nara pipol.
Best Help Hem Stap
Nomata sapos no eniwan stap for helpem iu, samwan stap wea iu fit for trustim wea bae givim iu strong. Hem nao Jehovah God, datwan wea creatim iumi, datwan wea eye bilong hem savve lukim evriwan wea born long earth ‘taem olketa smol yet long bele.’ (Psalm 139:16) Jehovah sei olsem wantaem long pipol bilong hem bifor: “Waswe, wanfala waef savve forgetim baby bilong hem mekem hem no kea for son bilong bele bilong hem? Nomata olketa woman hia savve forget bat miseleva bae no forgetim iu.”—Isaiah 49:15; Psalm 27:10.
Tru tumas, Jehovah no savve forgetim parents. Long Bible, hem givim olketa nambawan instruction for bringimap pikinini. Olsem example, samting olsem 3,500 year go finis, profet bilong God Moses hem raet olsem: “Iu mas lovem God bilong iu Jehovah witim full heart bilong iu and full soul bilong iu and full strong bilong iu.” Then Moses sei moa: “Olketa toktok hia [insaed diswan komand for lovem and servem Jehovah] wea mi komandim iu tuday mas stap long heart bilong iu; and iu mas putim olketa deep insaed long son bilong iu and storyim olketa taem iu sidaon long haos bilong iu and taem iu wakabaot long road and taem iu leidaon and taem iu getap.”—Deuteronomy 6:5-7.
Long tingting bilong iu, wanem nao main point bilong disfala instruction wea stap insaed Word bilong God? Hem minim wei for givim instruction long pikinini hem shud samting wea iu duim evritaem long each day, iaman? For tok stret, hem no inaf for markem samfala taem nomoa for stap witim olketa pikinini bilong iu. From wei for story tugeta hem seknomoa savve kamap, iu need for stap redy for olketa pikinini bilong iu evritaem. For duim olsem bae mekem iu fit for fulfillim disfala komand bilong Bible: “Trainim wanfala boy fitim wei for hem followim.”—Proverbs 22:6.
Insaed long stretfala wei for trainim olketa smol wan hem for read big long olketa. Bible talem iumi hao disaepol Timothy wea stap long first century ‘savve long olketa holy raeting from taem hem baby yet.’ So, luk olsem mami bilong hem, Eunice, and granmami bilong hem Lois read big long hem taem hem baby yet. (2 Timothy 1:5; 3:14, 15) Hem gud for start for duim diswan taem iu start for story witim baby bilong iu. Bat wanem nao iu savve readim, and wanem nao best wei for teachim wanfala baby?
Letem pikinini bilong iu herem iu readim Bible. Luk olsem hem nao samting wea olketa readim long Timothy. Samfala buk wea garem naes kala piksa tu stap wea savve helpem olketa pikinini for savve long Bible. Olketa hia helpem pikinini for lukim samting wea Bible teachim. Samfala buk hia nao Bible Story Buk Bilong Mi and Nambawan Man wea Winim Evri Otherfela Man. Thru long olketa buk olsem, staka million pikinini lanem olketa Bible teaching insaed mind and heart bilong olketa.
Olsem Bible hem talem, “olketa son [and dota] nao present wea kam from Jehovah; frut bilong bele hem wanfala reward.” (Psalm 127:3) Creator hem givim iu ‘wanfala present,’ wanfala naesfala baby, wea savve mekem iu feel praod and kasem hapi. Tru tumas, wei for bringimap pikinini, especially pikinini wea bae praisem Creator bilong olketa, hem wanfala waka wea givim bigfala hapi!
[Olketa Footnote]
a No stress hormone nomoa bat nicotine, alcohol, and olketa nara drug tu savve spoelem baby. Hem moabeta for olketa mami wea babule for stap klia long olketa nogud samting hia. And tu, hem important for go lukim wanfala doctor saed long eni medicine wea mami bae tekem and hao datwan bae affectim baby.
b Sapos wanfala mami hem feel sorre tumas and lus hope and tu hem garem feeling for no klos long baby and nara pipol, maet hem garem sik postpartum depression. Sapos olsem hem shud lukim doctor. Plis lukim Awake!, July 22, 2002, page 19-23 and June 8, 2003, page 21-3.
c Plis readim article “Grandparents—Their Joys and Challenges,” insaed March 22, 1999, Awake! magasin.
[Piksa long page 8]
Feeling wea mami garem for baby bilong hem wea no born yet hem important tumas
[Piksa long page 9]
Nomata feeling bilong young mami savve change staka taem bihaen hem bornem baby, hem savve duim staka samting for mekem baby bilong hem feel olsem samwan lovem hem and hem feel sef
[Piksa long page 10]
Olketa dadi garem responsibility for share for lukaftarem baby
[Piksa long page 10]
Wei for read long pikinini shud start taem hem baby