Faendem Sef Living Long World wea Fulap Witim Danger
FOR wakabaot long wanfala area wea olketa bomb haed long graon savve killim man dae. Bat waswe sapos iu garem wanfala map wea showimaot wea nao olketa bomb long graon stap? And tu, iu kasem finis training for luksavve long olketa difren kaen bomb. Hem klia tumas, kaen savve olsem bae barava daonem danger for iu garekil or dae.
Iumi savve markem Bible witim datfala map and datfala training for luksavve long olketa bomb. No eni nara samting winim wisdom bilong Bible saed long wei for stap klia from olketa danger and for deal witim olketa problem wea kamap long laef.
Lukim disfala promis wea encouragem iumi long Proverbs 2:10, 11: “Taem wisdom go insaed long heart bilong iu and soul bilong iu barava laekem savve, wei for tingting gud bae gardim iu, fasin for luksavve bae protectim iu.” Wisdom and fasin for luksavve wea scripture hia storyim hem no kam from man bat from God. “And for man wea lisin long [wisdom bilong God], hem bae stap sef and no wari long fraet bilong bigfala trabol.” (Proverbs 1:33) Lukim samfala wei wea Bible savve mekem iumi moa sef and helpem iumi for stap klia long planti problem.
Stap Klia Long Accident wea Savve Killim Man Dae
No longtaem go nomoa World Health Organization (WHO) talemaot hao namba bilong olketa wea dae evri year long world from accident long trak hem samting olsem 1,171,000. Klosap 40 million narawan garekil, and winim 8 million safa for longtaem.
Nomata hem hard for iumi sef evribit taem iumi draevem trak, iumi wanwan barava moa sef taem iumi obeyim olketa rul bilong road. Taem hem storyim olketa wea garem paoa long gavman, wea mekem and strongim olketa rul bilong road, Bible hem sei: “Letem evri soul stap anda long olketa hae paoa.” (Romans 13:1) Olketa wea draevem trak and followim disfala kaonsel daonem danger for kasem accident, wea planti taem kosim bigfala kill or killim man dae.
Nara samting wea muvim iumi for draev sef hem respect for laef. Bible talem abaotem Jehovah God: “Iu nao man wea givim laef.” (Psalm 36:9) So laef hem wanfala present from God. Dastawe, iumi no fit for tekem datfala present from eniwan or showimaot iumi no respectim laef, insaed diswan tu, laef bilong iumiseleva.—Genesis 9:5, 6.
Olsem iumi expectim, insaed wei for respectim laef bilong man hem wei for duim samting wea fitim for mek sure trak and haos bilong iumi sef. Long Israel bifor, long evri part long living wei for sef hem barava important. Olsem example, taem olketa buildim wanfala haos, Law bilong God talem hao ruf—wanfala ples wea famili duim staka samting—mas garem smolfala wall. “Iu mas mekem smolfala wall for ruf bilong iu, mekem haos bilong iu no guilty long blood sapos wanfala man foldaon from hem.” (Deuteronomy 22:8) Sapos samwan hem foldaon bikos man no followim disfala law for keepim hem sef, God sei man wea ownim haos nao garem blame. Hem tru, for followim principle bilong disfala law wea garem love bae daonem olketa accident long ples for waka or hapitaem.
Againstim Wei for Depend Long Olketa Samting wea Killim Man Dae
Followim samting wea WHO talem, distaem winim wan billion pipol long world smoke, and tobacco kosim dae bilong samting olsem foa million evri year. Olketa expectim disfala namba for grow kasem samting olsem 10 million insaed long next 20 or 30 year. Planti million nara man wea smoke, and tu olketa wea iusim drug for “hapitaem,” bae spoelem health and living bilong olketa from olketa depend long olketa samting olsem.
Nomata Word bilong God no barava storyim wei for iusim tobacco and nogud drug, olketa principle bilong hem savve protectim iumi from fasin olsem. Olsem example, 2 Corinthians 7:1 hem givim advaes: “Letem iumi klinim iumiseleva from evri samting wea spoelem body and spirit.” No eni daot stap hao tobacco and olketa drug mekem dirty, or spoelem, body witim planti nogud chemical. Nara samting moa, God wantem body bilong iumi kamap “holy,” wea minim klin. (Romans 12:1) Waswe, iu no agree hao wei for followim olketa principle hia bae daonem bigfala danger long laef bilong wanfala man?
Winim Danger Fasin
Planti pipol no balance long wei for kaikai and drink. Samfala samting wea savve kamaot from wei for ova tumas long kaikai hem sik long sugar, cancer, and sik long heart. Wei for iusim alcohol long nogud wei savve lead go long olketa nara problem olsem fasin for depend long alcohol, sik long liver, famili brekdaon, and accident long trak. Long narasaed, wei for ova tumas for trae for thin savve spoelem man and maet lead go long samfala problem olsem anorexia nervosa wea maet killim man dae.
Nomata Bible no wanfala medical buk, hem givim stretfala advaes long wei for balance saed long kaikai and drink. “Iu, O son bilong mi, lisin and kamap wise, and leadim heart bilong iu go long datfala wei. No stap midolwan long olketa wea savve drinkim tumas wine, midolwan long olketa wea ova tumas for kaikaim meat. Bikos man for drunk and man wea ova tumas long kaikai bae kamap poor.” (Proverbs 23:19-21) Bat, Bible sei wei for kaikai and drink shud mekem man hapi. “Evri man mas kaikai and drink and lukim gud samting from evri hard waka bilong hem. Hem nao present from God.”—Ecclesiastes 3:13.
Bible encouragem balance tingting tu long wei for exercise, hem talem stret hao “wei for trainim body hem helpem iu lelebet.” Bat hem sei moa: “Wei for lovem God hem helpem iu long evri samting, from hem garem promis bilong laef distaem and datwan wea bae kam.” (1 Timothy 4:8) Maet iu askem, ‘Hao nao wei for lovem God hem helpem mi nomata distaem?’ Long planti wei. Witim wei for joinim wanfala spiritual part long laef bilong man, wei for lovem God trainim man for garem olketa gudfala fasin olsem love, hapi, peace, fasin for kontrolem seleva—evri samting wea helpem man for tingim gud saed and kasem gud health.—Galatians 5:22, 23.
Barava Sorre Samting wea Kamaot From Dirty Fasin
Distaem, staka million pipol garem olabaot fasin. Wei wea AIDS hem evriwea kamaot from diswan. Information from WHO sei, winim 16 million dae finis from taem AIDS hem kamap big, and distaem, samting olsem 34 million garem HIV, datfala sik wea kosim AIDS. Planti wea safa from AIDS kasem disfala sik thru long dirty fasin, dirty nila bilong man wea depend long drug, or blood transfusion wea dirty.
Nara samting wea kamaot from dirty fasin hem herpes, gonorrhea, hepatitis B and C, and syphilis. Nomata olketa medical toktok hia hem no stap long taem bilong Bible, pipol long datfala taem savve long part bilong body wea kaen sik olsem savve affectim. Olsem example, Proverbs 7:23 storyim samting wea kamaot from fornication wea mekem man fraet tumas olsem “wanfala arrow katem open liver bilong hem.” Hem wei bilong syphilis and hepatitis for attakim liver. Yes, hem barava fitim and showimaot love taem Bible kaonselem olketa Christian for ‘stap klia from blood and from fornication’!—Acts 15:28, 29.
Datfala Trap Bilong Wei for Lovem Selen
For trae for kamap rich kwiktaem, planti pipol putim selen bilong olketa long danger. Sorre tumas, for duim samting olsem planti taem lead go long wei wea selen lus evribit. Bat, Bible sei long man wea servem God: “Letem hem duim hard waka, iusim hand bilong hem for duim gudfala waka, mekem hem maet garem samting for givim long samwan wea garem need.” (Ephesians 4:28) Tru, man wea waka hard maet no kamap rich. Bat, hem garem peace long mind, respectim hemseleva, and maet selen tu wea hem savve givim olsem donation for gudfala samting.
Bible givim warning: “Olketa wea wantem tumas for kamap rich kasem test and trap and planti krangge and nogud tingting, wea gogo spoelem and finisim olketa evribit. From fasin for lovem selen hem start bilong planti nogud samting, and from samfala trae for kasem datfala love olketa . . . givim planti pain long olketa seleva.” (1 Timothy 6:9, 10) Hem tru tumas hao planti “wea wantem tumas for kamap rich” kamap rich. Bat wanem nao lus? Waswe, hem no tru hao olketa safa saed long health, famili, spiritual wei, and sleep tu?—Ecclesiastes 5:12.
Wanfala wise man luksavve hao “laef bilong hem no kam from olketa samting wea hem garem.” (Luke 12:15) Long klosap evri community iumi needim selen and samfala material samting. Tru nao, Bible talem hao “selen hem for protectim iumi,” bat hem go ahed for sei hao “savve hem moabeta from wisdom savve sevem laef bilong olketa wea ownim hem.” (Ecclesiastes 7:12) No olsem selen, stretfala savve and wisdom savve helpem iumi long evri samting, main wan nao samting wea affectim living bilong iumi.—Proverbs 4:5-9.
Taem Wisdom Nomoa Bae Protectim Iumi
Tru wisdom bae klosap “sevem laef bilong olketa wea ownim hem” long wei wea nating happen bifor—protectim olketa thru long datfala “bigfala trabol” wea klosap, taem God finisim olketa wicked wan. (Matthew 24:21) Long datfala taem, Bible talem, pipol bae torowe selen bilong olketa long road olsem “samting wea olketa barava heitim.” Why nao olsem? Bikos olketa lanem from hardfala experience hao gold and silver bae no baem laef long “day bilong kros bilong Jehovah.” (Ezekiel 7:19) Long narasaed, “wanfala big crowd,” wea long wisefala wei ‘hipimap olketa richfala samting bilong olketa long heven’ long wei wea olketa putim spiritual samting firstaem long laef bilong olketa, bae kasem gud samting from wisefala fasin bilong olketa and bae kasem laef olowe long wanfala paradaes earth.—Revelation 7:9, 14; 21:3, 4; Matthew 6:19, 20.
Hao nao iumi savve kasem disfala sef future? Jesus ansa olsem: “Diswan nao minim laef olowe, for olketa kasem savve long iu, only trufala God, and abaotem datwan wea iu sendem kam, Jesus Christ.” (John 17:3) Staka million pipol faendem disfala savve long Word bilong God. Olketa garem nambawan hope for future and olketa kasem peace and sef living long samfala wei distaem tu. Hem barava olsem man for raetem psalm talem: “Long peace bae mi leidaon and sleep, from iuseleva nomoa, O Jehovah, mekem mi stap long sef ples.”—Psalm 4:8.
Waswe, iu savve tingim eni nara samting wea garem information wea savve help for daonem danger long health and laef olsem Bible duim? No eni nara buk garem paoa olsem Bible, and no eni nara buk savve helpem iu for faendem tru sef living long world distaem wea fulap witim danger. Iu interest for luk insaed Bible moa?
[Box/Piksa long page 6]
Health and Sef Living wea Moabeta—From Help Bilong Bible
From hem no laek feisim olketa hard samting long laef, wanfala young woman wea nem bilong hem Janea evritaem iusim marijuana, tobacco, cocaine, amphetamines, LSD, and samfala nara drug. Hem drinkim staka alcohol tu. Jane sei hasband bilong hem olsem hem. Luk olsem tufala no garem future. Then Jane meetim Olketa Jehovah’s Witness. Hem start for attendim olketa Christian meeting and readim Wastaoa and Wekap! magasin, and sharem witim hasband. Tufala evriwan start for studyim Bible witim olketa Witness. Taem tufala mekem grow wei for tinghae long olketa hae mark bilong Jehovah, tufala finis for iusim evri samting hia long nogud wei. Wanem nao kamaot from diswan? Samfala year bihaen, Jane raet: “Niufala laef bilong mitufala mekem mifala barava hapi. Mi barava thankiu long Jehovah for paoa for klinim man wea Word bilong hem garem and for free and healthy laef wea mitufala garem distaem.”
Wei wea honest wakman hem gud tumas, showaot klia long samting wea kasem Kurt, wea waka bilong hem for lukaftarem olketa computer. Company needim samfala niu tul, and boss bilong Kurt trustim hem witim responsibility for peim long kost wea fitim. Kurt faendem ples wea fitim for peim, and mekem agreement long kost. Bat, man long company hia mekem mistek long pepa wea talem kost, and hem short long klosap $206,000 (S.I.). Taem hem lukim datfala mistek, Kurt ringim datfala company, and manager sei nomata hem waka for 25 year, hem nating lukim honest fasin olsem. Kurt explainim hao Bible nao sheipim conscience bilong hem. From diswan datfala manager askem 300 copy bilong wanfala issue bilong Wekap! wea deal witim honest fasin long bisnis for hem givim long olketa wea hem waka witim. For saed bilong Kurt, honest fasin bilong hem lead go long position wea moa hae long waka bilong hem.
[Footnote]
a Olketa changem nem.
[Piksa long page 7]
“Mi, Jehovah, mi nao God bilong iufala, Datwan wea teachim iufala for helpem iufala seleva.”—ISAIAH 48:17