Hao for Lanem Pikinini Long World wea Olobaot

WASWE, enitaem iu lukim pikinini krae long mami or dadi for peim samting wea hem laekem? Or waswe, iu lukim pikinini wea laek plei taem mami or dadi talem hem for “stap kwaet”? Long taem olsem mami or dadi laek duim gud samting for pikinini bilong olketa. Bat staka taem mami or dadi duim nomoa samting wea pikinini laekem. From pikinini gohed for krae, diswan mekem mami or dadi letem nao samting wea hem stopem firstaem.

Staka mami and dadi tingse olketa mas givim evri samting wea pikinini laekem. Long America, olketa askem 750 pikinini wea 12 go kasem 17 year disfala kwestin: Wanem nao iu duim taem mami and dadi stopem iu for duim wanfala samting? Samting olsem 450 long olketa talem hao olketa gohed nomoa for ask. And staka long olketa talem hao klosap evritaem samting wea olketa askem olketa kasem. Maet mami and dadi bilong olketa tingse olketa duim samting wea showimaot love, bat waswe, datwan hem tru?

Tingim disfala proverb long Bible: “Sapos man duim evri samting for wakman bilong hem taem hem young, gogo taem hem olo bae hem nating tinghae long eni samting.” (Proverbs 29:21) Hem tru, pikinini hem no wanfala wakman. Bat mami and dadi tu savve ting raonem disfala scripture for helpem tufala for lanem pikinini. Pikinini wea mami and dadi givim hem evri samting wea hem laekem, hem bae “nating tinghae” long eni samting taem hem big.

Bat Bible talem difren samting abaotem diswan. Hem sei: “Trainim wanfala boy fitim wei for hem followim.” (Proverbs 22:6) Mami and dadi wea garem gudfala savve duim samting wea disfala scripture talem and mekem olketa rul wea pikinini minim, wea no change olowe and wea fitim. Olketa showimaot trufala love and no letem pikinini duim samting hem laekem or givim naes samting long pikinini bikos hem krae, gohed for ask, or kros tumas. And tu, olketa duim wanem Jesus talem: “Sapos iu sei iu bae duim samting, iu mas duim datwan. Sapos iu sei iu bae no duim samting, then no duim datwan.” (Matthew 5:​37) Wanem nao mami and dadi savve duim for lanem pikinini? Ting raonem disfala nambawan tokpiksa.

“Olsem Olketa Arrow Long Hand”

Bible iusim wanfala tokpiksa for showimaot hao pikinini barava needim mami and dadi for leadim hem. Psalm 127:​4, 5 talem olsem: “Olketa son wea man garem taem hem young hem olsem olketa arrow long hand bilong strongfala man. Man wea fulimap basket arrow bilong hem bae hapi.” Hem storyim olketa pikinini olsem arrow, and mami and dadi olsem strongfala man for faet. Wanfala man wea sutsut arrow hem savve hem mas sut gud for sutim target. Long sem wei tu, olketa mami and dadi savve hao olketa mas lanem pikinini gud mekem hem no gogo olobaot. Olketa laekem pikinini bilong olketa growap olsem man wea garem gudfala tingting and hapi. Olketa laekem pikinini for chusim stret samting, for garem gudfala savve, for no garem staka problem, and kasem olketa gud samting. Bat tufala mas waka hard for kasem olketa samting hia wea tufala laekem pikinini for kasem.

Hao nao wanfala arrow savve kasem target bilong hem? Samwan mas redyim gud, keepim gud, and strong for sutim target. Long sem wei tu, mami and dadi mas redyim pikinini gud, keepim hem gud, and leadim hem for stap gud taem hem big. Distaem iumi bae storyim thrifala wei for lanem pikinini.

Barava Redyim Gud Arrow

Long taem bilong Bible, olketa barava redyim gud olketa arrow. Datfala stik wea olketa iusim for arrow olketa mas barava wakem stret. Front bilong hem mas sharp. Long bihaen long arrow hem garem olketa feather wea mekem hem for flae stret.

Mami and dadi laekem pikinini bilong olketa for olsem olketa arrow hia wea barava stret and flae stret. Sapos mami and dadi garem gudfala savve, tufala bae no ting nating long eni nogud wei bilong pikinini, bat tufala bae showimaot love and helpem pikinini bilong olketa for stretem datkaen wei. Tufala mas duim diswan staka taem long evri pikinini bikos, “krangge wei hem stap long heart bilong wanfala boy.” (Proverbs 22:15) Bible talem mami and dadi for stretem pikinini bilong olketa. (Ephesians 6:4) So for stretem pikinini hem barava important, bikos diswan bae stretem tingting and wei bilong hem.

Dastawe Proverbs 13:24 talem olsem: “Man wea no iusim stik hem heitim boy bilong hem, bat man wea lovem bae stretem hem.” Long disfala scripture, stik hia hem minim eni wei for stretem pikinini. Taem mami or dadi stretem pikinini long gudfala wei, diswan helpem pikinini taem hem big. Mami and dadi wea no stretem pikinini no showimaot love.

Mami and dadi wea lovem pikinini bae helpem hem for minim olketa rul. Wei for stretem pikinini hem no for mekem olketa rul and panisim olketa nomoa, bat hem for helpem olketa minim gud olketa rul. Bible talem disfala toktok: “Pikinini wea minim samting hem pikinini wea obeyim law.”​—Proverbs 28:7.

Man wea wakem arrow hem pasim strong olketa feather mekem datfala arrow flae stret taem hem sut. Long sem wei tu, olketa pikinini savve gohed for followim olketa teaching long Bible taem olketa big. (Ephesians 3:​14, 15) Wanem nao mami and dadi savve duim for “pasim strong” olketa teaching hia long pikinini?

Tingim disfala toktok wea God talem olketa mami and dadi long Israel long taem bilong Moses: “Olketa toktok hia wea mi talem iufala tuday mas stap long heart bilong iufala; and iufala mas evritaem strongim toktok hia long boy bilong iufala.” (Deuteronomy 6:​6, 7) Olketa mami and dadi mas duim tufala samting. Firstfala samting, olketa mas lanem and obeyim wanem Bible talem and barava laekem olketa law bilong God. (Psalm 119:97) Bihaen, olketa savve duim samting wea nara haf long scripture talem for “evritaem strongim” olketa law bilong God long olketa pikinini. Diswan minim olketa mas lanem gud olketa pikinini and talem moa olketa law evritaem, mekem olketa luksavve hao olketa law barava important.

Distaem tu hem barava fitim for lanem olketa pikinini olketa teaching long Bible and for stretem olketa long gudfala wei. Olketa wei hia barava important for redyim gud olketa spesol “arrow” for flae stret taem olketa gogo for big.

Keepim Gud Olketa Arrow

Distaem bae iumi storyim moa datfala tokpiksa long Psalm 127:​4, 5. Tingim hao man wea sutsut arrow hem “fulimap basket arrow” bilong hem. Bihaen hem redyim olketa arrow, hem mas keepim gud. Dastawe hem putim olketa arrow insaed wanfala basket mekem no eni samting savve spoelem or brekem. Bible talem wanfala naes profesi tu abaotem hao Messiah hem wanfala smooth arrow wea Dadi bilong hem “haedem long basket arrow bilong hem.” (Isaiah 49:2) Jehovah God, Dadi wea showimaot bigfala love, keepim gud Son bilong hem Jesus from eni nogud samting wea savve spoelem hem go kasem taem wea profesi talem Messiah bae dae. God keepim gud Son bilong hem taem hem no letem hem for dae olowe and hem mekem hem laef bak for stap olowe long heven.

Long sem wei tu, olketa mami and dadi keepim olketa pikinini gud from staka nogud samting long disfala rabis world. Samfala mami and dadi stopem pikinini for no duim samfala samting wea savve spoelem olketa. Olketa mami and dadi wea garem gudfala savve ting strong long disfala toktok from Bible: “Wei for fren witim nogud pipol savve spoelem gudfala wei bilong iumi.” (1 Corinthians 15:33) For keepim gud olketa pikinini for no fren witim pipol wea duim olketa samting wea no followim Bible, bae helpem olketa for no duim olketa samting wea no stret or wea maet killim olketa dae.

Pikinini maet no tinghae evritaem long wei wea mami and dadi keepim olketa gud. Samfala taem olketa pikinini bae no laekem datwan bikos for keepim olketa gud, staka taem mami and dadi mas stopem pikinini for duim samting. Wanfala woman wea raetem buk abaotem hao for lanem olketa pikinini, hem talem olsem: “Olketa pikinini barava laekem mami and dadi for lukaftarem olketa gud and markem olketa rul for olketa followim, nomata olketa no showimaot thankiu long mami and dadi for datwan. Iumi olketa mami and dadi wea tinghae for duim waka bilong iumi bae markem wanem nao pikinini savve duim and no savve duim.”

For olketa mami and dadi barava showimaot olketa lovem pikinini, olketa bae keepim pikinini gud from eni samting wea savve spoelem olketa, spoelem tingting bilong olketa, and spoelem wei wea olketa fren gud witim God. Gogo olketa bae luksavve why nao iufala mekem olketa rul, and tinghae long love wea iufala showimaot for keepim olketa gud.

Leadim Arrow

Long Psalm 127:​4, 5 hem storyim mami or dadi olsem “strongfala man.” Waswe, hem minim dadi nomoa savve lanem pikinini? Nomoa. Disfala tokpiksa hem fitim olketa dadi and mami, and tu, olketa famili wea mami or dadi nomoa stap. (Proverbs 1:8) Datfala toktok “strongfala man” showimaot man mas strong for sutim datfala arrow. Long taem bilong Bible, olketa savve putim copper raonem wanfala bow, and soldia mas ‘pullim bow strong,’ maet hem putim leg long bow mekem hem savve pullim. (Jeremiah 50:14, 29) Tru nao, man mas iusim full strong for pullim bak string long bow for olketa arrow sutim target!

Long sem wei tu, mami and dadi mas strong for lanem pikinini. Olsem olketa arrow no savve sutim target seleva, olketa pikinini tu no savve lanem olketa seleva. Sorre tumas, staka mami and dadi no strong for lanem olketa pikinini distaem. Olketa no duim waka bilong olketa. Olketa letem movie, skul, and olketa nara pikinini for lanem pikinini bilong olketa abaotem samting wea stret and no stret, and abaotem sex. Olketa letem nomoa eni samting wea pikinini laekem. Olketa letem pikinini for duim wanem hem laekem taem hem hard tumas for stopem and olketa laea for sei olketa duim olsem from olketa no laek mekem pikinini feel nogud. Bat wei wea olketa letem nomoa eni samting wea pikinini laekem, datwan nao bae barava spoelem pikinini.

Hem bigfala waka for lanem olketa pikinini. Mami and dadi bae kasem nambawan samting sapos olketa barava waka hard for followim samting wea Bible talem. Parents magasin talem diswan: “Olketa mami and dadi wea lovem pikinini and strong for mekem rul for olketa followim, olketa pikinini bilong olketa kleva, stap gud witim pipol, garem gudfala tingting abaotem olketa seleva, and olketa hapi winim olketa pikinini wea mami and dadi isisi long olketa, or raf tumas long olketa.”

Narafala nambawan samting tu stap. Iumi storyim finis first haf long Proverbs 22:6, wea talem olsem: “Trainim wanfala boy fitim wei for hem followim.” Nara haf long datfala verse garem disfala naesfala toktok: “Nomata taem hem kamap olo, hem bae gohed for followim datwan.” Waswe, datfala scripture minim evri pikinini bae followim samting wea mami and dadi lanem long olketa? Maet nomoa. Taem pikinini hem big, hemseleva bae disaedem wanem hem laek for duim. Bat disfala verse talem samting for helpem and strongim mami and dadi. Wanem nao datwan?

Sapos iufala lanem pikinini bilong iufala followim toktok long Bible, barava nambawan samting nao iufala duim for mekem pikinini bilong iufala hapi, enjoyim laef, and kamap gudfala man. (Proverbs 23:24) So redyim gud olketa spesol “arrow” hia, keepim olketa gud, and waka hard for leadim olketa. Iufala bae hapi tumas sapos iufala duim olsem.

[Piksa long page 22]

Waswe, mami and dadi lovem pikinini sapos tufala givim evri samting wea hem laekem?

[Piksa long page 23]

Mami or dadi wea showimaot love bae minim gud olketa rul long famili long pikinini

[Piksa long page 23]

Gudfala mami and dadi keepim pikinini gud from olketa nogud samting long disfala rabis world

[Piksa long page 25]

Hem bigfala waka for lanem olketa pikinini, bat evriwan bae kasem nambawan samting