Followim Conscience Bilong Iu
“Long tingting bilong pipol wea klin, evri samting hem klin. Bat long pipol wea samting spoelem tingting bilong olketa and wea no garem faith, no eni samting hem klin.”—TITUS 1:15.
1. Wanem nao Paul duim for helpem olketa kongregeson long Crete?
BIHAEN long thrifala missionary gogo bilong aposol Paul, olketa arrestim hem and, gogo, olketa sendem hem go long Rome, wea hem prisoner long there for tufala year. Wanem nao hem duim taem olketa letem hem go free? Iumi no savve long wanem taem, bat bihaen hem aot, hem and Titus go long island long Crete. Paul raet olsem long Titus bihaen: “Mi lusim iu long Crete mekem iu savve stretem olketa samting wea no stret and for iu appointim olketa elder.” (Titus 1:5) Disfala assignment bilong Titus minim hem mas deal witim pipol wea conscience bilong olketa no waka gud.
2. Wanem nao problem wea Titus mas deal witim long Crete?
2 Paul talem Titus abaotem olketa mark wea olketa elder long kongregeson mas kasem, and then hem talem hao “plande man wea no willing for obey olketa stap, wea story abaotem olketa iusles samting, and wea giamanim pipol.” Olketa hia “spoelem faith bilong olketa famili long wei for teachim olketa samting wea olketa shud no teachim.” Titus mas “gohed for givim strongfala kaonsel long olketa.” (Titus 1:10-14; 1 Timothy 4:7) Word wea Paul iusim taem hem sei “samting hem spoelem” conscience bilong olketa, hem mekem iumi tingim wei wea lelebet kala for dyem kaleko hem kapsaet long wanfala white kaleko and spoelem datwan. (Titus 1:15) Maet samfala long olketa hia hem olketa Jew, bikos olketa “sapotim wei for circumcise.” Olketa man olsem wea sei evriwan mas circumcise no stap distaem for spoelem faith bilong olketa insaed long olketa kongregeson. Nomata olsem, iumi savve lanem staka samting abaotem conscience from disfala kaonsel wea Paul talem long Titus.
Olketa wea Garem Conscience wea Samting Hem Spoelem
3. Wanem nao Paul talem long Titus abaotem conscience?
3 Tingim samting wea Paul talem taem hem story abaotem conscience. Hem sei: “Long tingting bilong pipol wea klin, evri samting hem klin. Bat long pipol wea samting spoelem tingting bilong olketa and wea no garem faith, no eni samting hem klin, and samting hem spoelem tingting and conscience bilong olketa. Olketa talemaot long pablik olketa savve long God, bat samting wea olketa duim showimaot olketa rejectim hem.” Hem klia hao samfala long datfala taem need for changem samfala samting mekem “faith bilong olketa kamap strong.” (Titus 1:13, 15, 16) Problem bilong olketa nao hem wei wea olketa no fit for luksavve long samting wea klin and samting wea no klin, and diswan hem bikos long conscience bilong olketa.
4, 5. Wanem rong tingting nao samfala insaed long olketa kongregeson garem, and diswan affectim olketa long wanem wei?
4 Winim tenfala year bifor diswan, governing body long first century talem hao man no need for circumcise for kamap wanfala tru worshiper, and olketa raet go long olketa kongregeson for talem diswan long evriwan. (Acts 15:1, 2, 19-29) Nomata olsem, samfala long Crete ‘sapotim yet wei for circumcise.’ Olketa showimaot olketa no agree witim samting wea governing body talem taem olketa “teach abaotem olketa samting wea olketa shud no teachim.” (Titus 1:10, 11) From tingting bilong olketa no stret, maet olketa teachim hao evriwan mas obeyim wanem Law hem talem abaotem kaikai and wei for stap klin. Maet wei wea olketa explainim Law hem no stret and olketa extram go moa samting wea Law hem really talem, olsem olketa Jew duim taem Jesus stap long earth. Maet olketa mekhae tu long olketa laea story bilong olketa Jew and olketa komandment bilong olketa man.—Mark 7:2, 3, 5, 15; 1 Timothy 4:3.
5 Kaen tingting olsem hem spoelem conscience bilong olketa, wea hem nao wei wea olketa ting long samting, and hao olketa disaedem sapos samting hem stret or no stret. Paul hem sei olsem: “Long pipol wea samting spoelem tingting bilong olketa and wea no garem faith, no eni samting hem klin.” Datfala conscience hem barava here difren nao and hem no fit for helpem olketa for duim or disaedem samting wea stret. Nara samting tu, olketa judgem olketa nara Christian long samting wea man seleva fit for disaedem, and wea samting hem disaedem maet difren from wanem narawan disaedem. Saed long olketa samting hia, olketa long Crete ting long samting wea klin olsem samting wea no klin. (Romans 14:17; Colossians 2:16) Nomata olketa talem olketa savve long God, bat samting wea olketa duim showimaot datwan no tru.—Titus 1:16.
“Long Tingting Bilong Pipol wea Klin, Evri Samting Hem Klin”
6. Paul story abaotem tufala wanem kaen pipol?
6 Wanem gud samting nao iumi savve kasem from toktok bilong Paul for Titus? Lukim wei wea hem story abaotem tufala difren kaen pipol. Hem sei olsem: “Long tingting bilong pipol wea klin, evri samting hem klin. Bat long pipol wea samting spoelem tingting bilong olketa and wea no garem faith, no eni samting hem klin, and samting hem spoelem tingting and conscience bilong olketa.” (Titus 1:15) Samting wea Paul talem no minim olketa Christian wea garem fasin wea klin ting long evri samting nomoa olsem hem klin and fitim for olketa duim. Iumi savve sure long diswan bikos long narafala leta wea Paul raetem, hem talemaot klia hao man wea duim fornication, worshipim idol, duim spiritism, and kaen samting olsem “bae no kasem kingdom bilong God.” (Galatians 5:19-21) So masbi Paul talem wanfala tru samting abaotem tufala difren kaen pipol hia, olketa wea garem fasin wea klin and fren gud witim God and olketa wea no olsem.
7. Long Hebrews 13:4 hem tambuim wanem samting, bat wanem kwestin nao maet kamap?
7 Bat olketa Christian mas stap klia long plande nara samting wea Bible no barava storyim bat wea iumi fit for luksavve olketa no stret. Olsem example, tingim disfala strong toktok: “Evriwan shud barava respectim and tinghae long marit, and marit mas stap klin, bikos God bae judgem olketa wea duim fornication and adultery.” (Hebrews 13:4) Nomata olketa wea no Christian and wea no savve long wanem Bible hem talem tu bat bae lukim hao disfala verse tambuim adultery. Disfala verse and olketa narafala Bible scripture showimaot klia hao God hem tambuim man or woman wea marit for duim sex witim man or woman wea no marit partner bilong hem. Bat waswe sapos tufala wea no marit iusim mouth long private part bilong narawan? Plande teenager sei diswan hem olraet nomoa bikos hem no wei for duim sex. Waswe, Christian savve ting long wei for iusim mouth long private part olsem hem klin?
8. Hao nao olketa Christian garem difren tingting from plande pipol long world abaotem wei for iusim mouth long private part?
8 Hebrews 13:4 and 1 Corinthians 6:9 showimaot hao God no acceptim adultery and fornication (Greek, por·neiʹa). Wanem nao fornication, wea hem nao dirty fasin, hem minim? Hem wei for tasim private part maet long natural wei or long dirty wei and man duim datwan bikos hem laek for duim dirty samting. Insaed diswan hem evri wei for duim sex and dirty samting wea pipol wea no marit long wei wea fitim Bible savve duim long narawan. Wei for iusim mouth long private part hem insaed diswan tu, nomata plande teenager raonem world tingse diswan hem olraet nomoa, maet from datwan hem tingting bilong olketa seleva or maet bikos nara pipol nao talem diswan. Olketa tru Christian no followim wei and tingting bilong pipol “wea story abaotem olketa iusles samting and wea giamanim pipol.” (Titus 1:10) Olketa followim barava hae standard insaed Bible. Winim wei for trae for sei hem olraet nomoa for iusim mouth long private part, olketa luksavve from Bible hao datwan hem fornication (dirty fasin), por·neiʹa, and olketa trainim conscience bilong olketa for no acceptim diswan.a—Acts 21:25; 1 Corinthians 6:18; Ephesians 5:3.
Olketa Difren Voice, Olketa Difren Disison
9. Sapos “evri samting hem klin” wanem nao conscience savve duim for helpem iumi?
9 Bat wanem nao Paul hem minim taem hem talem hao “long tingting bilong pipol wea klin, evri samting hem klin”? Paul hem story abaotem olketa Christian wea mekem tingting bilong olketa abaotem olketa fasin wea stret for hem semsem witim olketa standard bilong God insaed long Bible. Olketa Christian hia luksavve hao Bible no barava storyim plande samting wea man savve disaedem, so wanem wanfala Christian disaedem savve difren from wanem narawan disaedem abaotem wanfala sem samting. Olketa no judgem narawan bat olketa ting long olketa samting wea God no againstim olsem olketa samting wea “klin.” Olketa no tingse evriwan shud garem sem tingting olsem olketa abaotem samting wea Bible no givim eni direction long hem. Bae iumi storyim samfala example.
10. Long wanem wei nao wanfala funeral service (or wanfala wedding) savve mekem hard samting kamap for wanfala Christian?
10 Long plande famili maet hasband or waef no worshipim Jehovah. (1 Peter 3:1; 4:3) Diswan savve mekem hardfala samting kamap, olsem taem wanfala relative hem dae or marit. Tingim wanfala Christian waef wea hasband bilong hem no worshipim Jehovah. Wanfala relative bilong hasband hem dae, and funeral service bae kamap insaed wanfala church. (Or maet wedding bilong wanfala relative kamap insaed long wanfala church.) Hasband hia laekem waef bilong hem for go witim hem. Wanem nao conscience bilong waef talem abaotem diswan? Wanem nao bae hem duim? Tingim tufala example wea showimaot hao pipol savve garem difren tingting abaotem sem samting.
11. Storyim tingting wea wanfala Christian waef savve garem taem hasband laekem for tufala go long church for wanfala funeral, wea datwan mekem hem for disaedem wanem samting?
11 Lois hem tingting raonem disfala important komand insaed Bible: ‘Go aot from Bigfala Babylon,’ wea hem nao evri false religion long world. (Revelation 18:2, 4) Bifor Lois kamap wanfala Witness, hem member bilong datfala church wea funeral service bae kamap insaed, and hem savve long olketa taem olsem evriwan mas join insaed long prea, singsing, and olketa nara samting moa wea olketa savve duim. Hem disaed strong for no join insaed long eni samting hia and hem barava no laek for go tu from hem bae kasem hevi for no faithful long Jehovah. Lois respectim hasband bilong hem wea Bible sei hem hed bilong hem, bat long semtaem hem no laek for againstim olketa principle bilong hem wea followim Bible. (Acts 5:29) So Lois explainim gud long hasband bilong hem hao bae hem no go. Maet hem savve talem hao sapos hem go and no join insaed olketa samting wea olketa duim, maet datwan mekem hasband bilong hem feel shame, dastawe maet hem moabeta for hasband bilong hem sapos Lois hem no go. Samting wea hem disaedem no againstim conscience bilong hem.
12. Wanem nao samwan savve tingim and duim taem hem kasem invitation for attendim funeral service long wanfala church?
12 Ruth tu mas disaedem semkaen hard samting. Hem respectim hasband bilong hem, hem disaed strong for loyal long God, and hem followim conscience bilong hem wea kasem training from Bible. Bihaen Ruth ting raonem olketa point wea Lois tu tingting abaotem, hem prea and readim information wea stap long “Kwestin From Reader” insaed long Wastaoa bilong May 15, 2002. Hem tingim hao Shadrach, Meshach, and Abednego obeyim komand for go long ples wea pipol bae worshipim idol, bat olketa savve stap faithful taem olketa no share insaed long wei for worshipim datfala idol. (Daniel 3:15-18) Hem disaed for go witim hasband bilong hem bat hem bae no join insaed eni samting bilong datfala religion, and diswan hem samting wea followim conscience bilong hem. Hem explainim gud long hasband bilong hem samting wea conscience bilong hem letem hem for duim and wanem hem no savve duim. Ruth hem hope hasband bilong hem bae luksavve hao tru worship hem difren from giaman worship.—Acts 24:16.
13. Why nao hem no rong sapos disison bilong wanfala Christian hem difren from nara Christian abaotem sem samting?
13 From disison bilong wanfala Christian maet difren from nara Christian abaotem sem samting, waswe, diswan minim samting wea man duim hem no important or maet conscience bilong wanfala long tufala Christian hia hem wik? Nomoa. From Lois hem join insaed evri samting saed long disfala religion bifor, hem luksavve sapos hem stap long there, datwan savve kamap danger samting for hem. And tu, maet wanem hem happen bifor long olketa taem wea hem story witim hasband abaotem olketa kaen samting olsem, hem affectim conscience bilong hem. Dastawe hem barava sure hao disfala disison hem best wan for hem.
14. Wanem nao olketa Christian shud tingim saed long olketa samting wea man wanwan savve disaedem?
14 Bat waswe, samting wea Ruth disaedem bae no wise? No eniwan fit for judgem hem. No eniwan shud judgem or tok daonem Ruth from hem chus for go bat no join insaed long eni worship. Tingim kaonsel bilong Paul abaotem samting wea man wanwan savve disaedem saed long wei for kaikaim or no kaikaim samfala kaikai. Hem sei: “Man wea kaikai mas no lukdaonem man wea no kaikai, and man wea no kaikai mas no judgem man wea kaikai . . . Sapos man hem standap or foldaon datwan depend long masta bilong hem. Tru nao, hem mas standap, from Jehovah savve mekem hem standap.” (Romans 14:3, 4) Tru nao, no eni tru Christian bae talem man for duim samting wea againstim conscience wea hem trainim, bikos datwan bae olsem wei for hem no lisin long wanfala message wea savve sevem laef bilong hem.
15. Why nao iumi shud barava tingim conscience and feeling bilong nara pipol?
15 Tingim tu hao tufala Christian sista hia shud tingim samfala samting moa, wea wanfala nao hem wei wea samting olketa disaedem bae affectim olketa narawan. Paul hem givim disfala kaonsel long iumi: “Mekem diswan nao disison bilong iufala, for no putim front long wanfala brata wanfala samting wea mekem hem foldaon or for mekem hem stambol.” (Romans 14:13) Maet Lois savve hao olketa kaen samting olsem hem mekem samfala insaed kongregeson or famili bilong hem for feel nogud tumas bifor, and samting wea hem duim savve barava affectim olketa pikinini bilong hem. Long narasaed, maet Ruth tingim hao no enitaem bifor kaen samting olsem mekem eniwan insaed kongregeson or long community for feel nogud or garem nogud tingting. Tufala hia, and iumi evriwan tu, shud luksavve hao conscience wea kasem stretfala training hem tingim wei wea samting iumi duim bae affectim olketa narawan. Jesus hem sei: “Bae hem moabeta for man wea mekem wanfala long olketa smol wan hia wea putim faith long mi for stambol, sapos olketa taemapem wanfala millstone raonem nek bilong hem, olsem diskaen wea donkey savve tanem raon, and torowem hem go insaed long deep sea.” (Matthew 18:6) Sapos samwan no laek for tingim wei wea nara pipol savve stambol, gogo maet conscience bilong hem no stret, olsem samfala Christian long Crete.
16. Wanem nao wanfala Christian bae gohed for duim bihaen hem baptaes?
16 Wei wea Christian fren witim God shud gohed for kamap moa strong, and wei wea hem herem and followim conscience bilong hem shud kamap moabeta tu. Tingim Mark, wea baptaes no longtaem go nomoa. Conscience bilong hem talem hem for rejectim olketa samting wea hem duim bifor wea Bible againstim, maet saed long olketa idol or blood. (Acts 21:25) Tru nao, hem barava strong for stap klia long eni samting wea maet lelebet here or luk olsem samting wea God tambuim. Long narasaed, hem no minim why samfala rejectim samfala samting wea hem acceptim, olsem samfala video and television program.
17. Storyim hao conscience bilong Christian and samting wea hem disaedem bae change taem wei wea hem fren gud witim God kamap moa strong bihaen samfala year.
17 Bihaen samfala year go pas, savve bilong Mark kamap moa big and hem fren gud go moa witim God. (Colossians 1:9, 10) Hao nao diswan helpem hem? Datfala voice insaed long hem kasem gudfala training. Gogo, hem kamap wei bilong Mark nao for lisin long conscience bilong hem and barava tingting gud raonem olketa Bible principle. Hem luksavve hao samfala samting wea lelebet here or luk olsem samting wea God tambuim wea hem rejectim bifor, hem no really againstim tingting bilong God. Nara samting tu, from Mark hem minim gud and followim olketa Bible principle and hem willing for lisin long conscience bilong hem wea kasem training, datwan muvim hem for no lukluk long olketa television program wea bifor hem tingse olketa olraet nomoa for lukim. Tru tumas, conscience bilong hem kamap moabeta.—Psalm 37:31.
18. Wanem samting nao mekem iumi hapi?
18 Insaed staka kongregeson, samfala Christian baptaes for staka year finis. Samfala niu nomoa. Long samfala samting, maet conscience bilong olketa hem kwaet nomoa and hem olsem hem no talem eni samting. Bat long olketa narafala samting conscience bilong olketa singaot big. Olketa niu wan olsem needim taem and help for savve gud long samting wea Jehovah talem and for followim conscience bilong olketa wea kasem training. (Ephesians 4:14, 15) Gud samting nao, maet long olketa kongregeson bilong olketa, plande stap wea garem bigfala savve, wea followim olketa Bible principle for staka year finis, and olketa garem conscience wea barava followim tingting bilong God. Iumi hapi tumas for stap witim “pipol wea klin” olsem, wea ting long olketa samting wea Lord bilong iumi acceptim olsem samting wea klin long spiritual wei and saed long fasin! (Ephesians 5:10) Hem gud tumas for iumi evriwan garem goal for kamap mature and garem tingting olsem, and tu, for gohed garem conscience wea followim stretfala savve abaotem truth and wei for lovem God.—Titus 1:1.
[Footnote]
a The Watchtower bilong March 15, 1983, page 30-1, garem moa information saed long olketa wea marit.
Hao Nao Bae Iu Ansa?
• Why nao samfala Christian long Crete garem conscience wea samting hem spoelem?
• Why nao Christian wea trainim gud conscience bilong hem maet savve disaedem difren samting from nara Christian wea trainim gud conscience bilong hem tu?
• Gogo, wanem nao shud happen long conscience bilong iumi?
[Map long page 9]
(For fully formatted text, see publication)
Sicily
GREECE
Crete
ASIA MINOR
Cyprus
MEDITERRANEAN SEA
[Piksa long page 11]
Disison bilong wanfala Christian maet difren from nara Christian abaotem sem samting