Czy krzyż rzeczywiście jest symbolem chrześcijańskim?

PRZYGOTOWUJĄC SIĘ do walnej bitwy, pewien cesarz rzymski uznał, że musi zjednać sobie przychylność bóstw. Podobno ujrzał wtedy na niebie świetlisty kształt krzyża oraz napis: „Pod tym znakiem zwyciężysz”. Przyjąwszy ten znak za sztandar dla swej armii, odniósł szereg decydujących zwycięstw, aż ostatecznie w roku 324 n.e. został jedynym władcą nad całym imperium rzymskim.

Bohaterem tego słynnego opowiadania jest Konstantyn Wielki. Od tej pory Kościół rzymski uchodził w cesarstwie za religię panującą i szybko zyskał znaczenie jak również popularność oraz wzrósł w siłę. Jednocześnie krzyż stał się oficjalnym symbolem Kościoła. Stopniowo zaczęto przyozdabiać nim budowle religijne, ustawiano go na pagórkach i górach, na rozstajach dróg i placach publicznych. Ponadto miliony ludzi zawieszały go w mieszkaniach i nosiły na szyi.

RÓŻNORODNOŚĆ I POCHODZENIE

Jeśli chodzi o ścisłość, jest wiele różnych rodzajów krzyży; kilka z nich pokazano obok. Dzisiaj w kościołach najczęściej można spotkać krzyż łaciński, ponieważ uznano, że Jezus Chrystus zmarł śmiercią męczeńską na narzędziu egzekucyjnym, które tak wyglądało. Co prawda podczas odprawiania wielu obrządków i ceremonii religijnych używa się literalnego krzyża, ale przy innych okazjach po prostu kreśli się znak krzyża ruchem palca lub ręki.

Krzyż jednak służył za symbol religijny na długo przed Chrystusem i dlatego nie jest pochodzenia chrześcijańskiego. Na przykład używano go w starożytnych Indiach. W pewnej grocie na Elefancie krzyż widnieje nad głową postaci mordującej niemowlęta. Na innym starodawnym malowidle indyjskim przedstawiono boga Krisznę z sześcioma rękami, z których trzy dzierżą krzyż.

W czasie podboju Ameryki Środkowej i Południowej hiszpańscy konkwistadorzy ku swemu zdziwieniu napotkali w wielu miejscach krzyże jako symbole religijne. Sabine Baring-Gould pisze w swojej książce Curious Myths of the Middle Ages (Osobliwe mity średniowiecza): „W stanie Oaxaca [w Meksyku] Hiszpanie natknęli się na krzyże drewniane, wzniesione jako święte symbole (...). Również w Ameryce Południowej uważano ten znak za symboliczny i święty. W Paragwaju otaczano go wielkim szacunkiem. W Peru Inkowie czcili krzyż wykonany z jednej bryły jaspisu. (...) Muiskowie z Cumany wierzyli, że krzyż (...) ma moc odpędzania złych duchów; dlatego kładziono pod nim nowo narodzone dzieci”.

Również w innych częściach świata czczono krzyż już w czasach starożytnych i przypisywano mu moc mistyczną. W pewnej encyklopedii (Cyclopaedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature) czytamy: „Krzyż był świętym symbolem dla wielu ludów starożytnych, które w związku z tym można nazwać (...) czcicielami krzyża. (...) Wydaje się, że krzyż miał najróżniejsze znaczenie. Czasami przedstawiał fallusa [w kulcie płci], innym razem planetę Wenus”.

A jak to było w zborze pierwszych chrześcijan? Czy oni również używali symbolu krzyża?

CZY CHRZEŚCIJANIE ŻYJĄCY W I STULECIU POSŁUGIWALI SIĘ KRZYŻEM?

Jak czytamy w książce Records of Christianity (Kroniki chrystianizmu), pierwsi chrześcijanie nie używali symbolu krzyża: „Krzyżami nie ozdabiano bezpośrednio nawet kościołów. (...) Najstarszym symbolem Chrystusa była ryba (II wiek); na najdawniejszych grobach jamowych przedstawiano go jako Dobrego Pasterza (III wiek)”. Również J. Hall pisze w Dictionary of Subjects and Symbols in Art (Słownik tematów i symboli w sztuce): „Dopiero po uznaniu chrystianizmu przez Konstantyna Wielkiego, a zwłaszcza w V stuleciu, zaczęto umieszczać krzyż na sarkofagach [kamiennych grobowcach w kształcie trumny], lampach, szkatułach i innych przedmiotach” (kursywa nasza). E.A. Wallis Budge mówi w książce Amulets and Talismans (Amulety i talizmany): „Krzyż stał się dominującym symbolem chrześcijaństwa dopiero w IV wieku”. Doprawdy nie ma żadnych dowodów, że chrześcijanie żyjący w I stuleciu posługiwali się krzyżem.

Ciekawe, że krzyż, który Konstantyn rzekomo widział na niebie i który następnie umieścił na swoim sztandarze wojskowym, nie był krzyżem łacińskim, tylko znakiem [patrz publikacja]. Jedni wiązali go z kultem słońca (Konstantyn był czcicielem słońca), a inni z monogramem X-P (Chi-Rho) złożonym z pierwszych dwóch greckich liter wyrazu „Chrystus”. Od tej pory często posługiwano się krzyżem, aby nadać pozory sprawiedliwości niechrześcijańskim wyprawom wojennym, jak na przykład krucjatom, podczas których „krzyżowcy” dopuszczali się najdzikszych okrucieństw.

CO MÓWI BIBLIA?

Być może zaprotestujesz: „Ależ w mojej Biblii powiedziano, że Jezus zmarł na krzyżu”. Rzeczywiście, w wielu przekładach Pisma Świętego są słowa „krzyż” i „ukrzyżować”. Ale jakiego wyrazu użyli pisarze Biblii w tekście oryginalnym? Do określenia narzędzia egzekucyjnego, na którym poniósł śmierć Chrystus, użyto dwóch greckich słów: stauròs i xýlon. Według pewnej autorytatywnej konkordancji (Strong’s Exhaustive Concordance of the Bible) słowo stauròs znaczy dosłownie „pal lub słup”, a słowo xýlon — „belka”, „drzewo” lub „drewno”. W The New Bible Dictionary czytamy: „Greckie słowo tłumaczone na ‛krzyż’ (stauròs, czasownik stauròo) oznaczało przede wszystkim pionowy słup lub belkę, a dopiero potem pal będący środkiem do wymierzania kary i dokonywania egzekucji”.

Łacińskim słowem określającym narzędzie, na którym zmarł Chrystus, jest crux: według Liwiusza, sławnego rzymskiego historyka z I wieku n.e., oznacza zwykły słup. Jak wyjaśniono w pewnej znanej encyklopedii (Cyclopaedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature) crux simplex był „zwykłym palem (...) bez belki poprzecznej” (Zob. ilustrację).

Potwierdzono to w dodatku nr 162 do The Companion Bible, gdzie czytamy, że słowo stauròs „oznacza pionowy pal lub słup, do którego przybijano przestępców w celu wykonania wyroku śmierci. (...) Nigdy nie nazywano tak dwóch kawałów drewna skrzyżowanych pod jakimkolwiek kątem, tylko zawsze jeden”. (Kursywa autora dodatku). Na koniec powiedziano: „Nie ulega więc wątpliwości, że Panu zadano śmierć na pionowym palu, a nie na dwóch kawałkach drewna złączonych pod takim czy innym kątem”.

Jeśli wziąć pod uwagę, że krzyż jest prastarego, pogańskiego pochodzenia, że Chrystus nie został przybity do tradycyjnego krzyża i że pierwsi chrześcijanie nie używali go jako symbolu, nasuwa się nieodparty wniosek: krzyż nie jest symbolem prawdziwie chrześcijańskim.

JAK POSTĄPISZ?

Zerwanie z głęboko zakorzenioną tradycją religijną, której korzenie sięgają zamierzchłej przeszłości pogańskiej, wymaga odwagi. Pismo Święte w Przekładzie Nowego Świata daje pod tym względem dobry przykład, bo rzeczownik stauròs przetłumaczono w nim na „pal męki”, a czasownik stauròo na „przybić do pala”, a nie na „krzyż” ani „ukrzyżować”. Oczyszcza to drogocenną ofiarę naszego Pana i Zbawcy od wszystkiego, co trąci pogaństwem.

Jak wpłynie na ciebie znajomość powyższych faktów? Czy nadal będziesz czcił krzyż, przystrajał nim mieszkanie, nosił go na szyi lub kreślił jego znak? Apostoł Paweł usilnie zachęcał chrześcijan, by ‛uciekali od bałwochwalstwa’ (1 Kor. 10:14). Apostoł Jan dodał: „Strzeżcie się bałwanów” (1 Jana 5:21). Kto więc chce oddawać cześć Bogu, powinien mieć się na baczności, aby nie darzyć czcią ani zabobonnym zaufaniem bożków będących „srebrem i złotem, dziełem rąk ziemskiego człowieka” (Ps. 115:4, 8, 11).

Przykładnie postąpili ci mieszkańcy starożytnego Efezu, którzy wzięli sobie do serca to, co im głosił apostoł Paweł; zrozumieli, że przedmioty, których dotąd używali, nie mają nic wspólnego z prawdziwym chrystianizmem, poznosili je więc ‛i spalili na oczach wszystkich’ (Dzieje 19:18, 19). Po co w ogóle cenić i czcić narzędzie, które podobno posłużyło do zamordowania Pana Jezusa Chrystusa?

[Ilustracje na stronie 11]

[Patrz publikacja]

Krzyż papieski

Krzyż łaciński

Crux simplex, czyli pal

Krzyż grecki

Krzyż świętego Andrzeja

Krzyż celtycki

Anch, czyli krzyż egipski

Krzyż maltański

Tau

[Ilustracja na stronie 12]

Crux simplex na ilustracji w książce De Cruce Libri Tres napisanej przez rzymskokatolickiego uczonego Justusa Lipsiusa