Różnice religijne wyzwaniem

PRZEZ całe średniowiecze obywatele określonego kraju należeli zazwyczaj do jednego wyznania. Jeszcze pod koniec XIX stulecia w Europie znano tylko kilka głównych religii: katolicyzm i protestantyzm na zachodzie, prawosławie i islam na wschodzie oraz judaizm. Obecnie zarówno w Europie, jak i na całym świecie niewątpliwie panuje większe zróżnicowanie pod tym względem. Pojawiły się nie znane wcześniej religie, przejęte przez niektórych rodowitych mieszkańców lub przyniesione przez imigrantów bądź uchodźców.

Dlatego w takich krajach, jak Australia, Francja, Niemcy, USA czy Wielka Brytania można dziś spotkać sporo muzułmanów, buddystów i hinduistów. Jednocześnie chrześcijańscy Świadkowie Jehowy energicznie działają w 239 krajach. W 14 państwach jest ponad 150 000 aktywnych Świadków (patrz zestawienie „Świadkowie Jehowy — religia o zasięgu ogólnoświatowym”).

Różnorodność miejscowych praktyk religijnych niekiedy stawia nauczyciela w trudnej sytuacji. Mogą się na przykład zrodzić istotne pytania dotyczące popularnych świąt: Czy od każdego ucznia należy wymagać, by je obchodził — bez względu na to, jaką religię wyznaje? Większość może nie mieć zastrzeżeń do takich uroczystości. Ale czyż nie powinno się także uszanować poglądu rodzin należących do mniejszości? Warto się też zastanowić nad jeszcze jednym aspektem omawianej sprawy: Jeżeli w jakimś kraju panuje rozdział kościoła od państwa i program nauczania nie obejmuje lekcji religii, to czy wprowadzenie do szkoły obowiązku obchodzenia świąt nie byłoby niekonsekwencją?

Urodziny

Nieporozumienia mogą wyniknąć nawet w związku z uroczystościami, które zdają się nie mieć nic wspólnego z religią. Dotyczy to na przykład urodzin, obchodzonych w niejednej szkole. Chociaż Świadkowie Jehowy szanują prawo innych do świętowania urodzin, sami nie chcą w nich uczestniczyć, o czym Państwo zapewne wiecie. Może jednak nie znacie powodów, dla których Świadkowie oraz ich dzieci zajmują takie stanowisko.

Popularna we Francji encyklopedia Le livre des religions (Księga religii) nazywa ten zwyczaj rytuałem i zalicza go do „obrzędów świeckich”. Ale chociaż obchodzenie urodzin uważa się dziś za nieszkodliwą świecką tradycję, w rzeczywistości wywodzi się ono z pogaństwa.

W dziele The Encyclopedia Americana (wydanie z roku 1991) powiedziano: „Starożytni Egipcjanie, Grecy, Rzymianie i Persowie świętowali urodziny bogów, królów i możnowładców”. Genezę tego zwyczaju podają Ralph i Adelin Lintonowie w książce The Lore of Birthdays (Tradycje urodzinowe), gdzie czytamy: „Mezopotamia i Egipt, będące kolebką cywilizacji, to zarazem pierwsze kraje, których mieszkańcy pamiętali o swych urodzinach i je obchodzili. W starożytności sporządzanie i przechowywanie rejestrów urodzeń odgrywało ważną rolę głównie dlatego, że data przyjścia na świat była niezbędna do stawiania horoskopu”. Tak ścisły związek tych uroczystości z astrologią budzi głęboki niepokój osób, które nie chcą mieć z nią nic wspólnego ze względu na to, co mówi o niej Biblia (Izajasza 47:13-15).

Nic więc dziwnego, że The World Book Encyclopedia podaje: „Pierwsi chrześcijanie nie czcili rocznicy Jego [Chrystusa] narodzin, gdyż uważali świętowanie czyichkolwiek urodzin za obyczaj pogański” (tom 3, strona 416).

Z tych właśnie przyczyn Świadkowie Jehowy nie chcą uczestniczyć w obchodzeniu urodzin. Rzecz jasna przyjście na świat dziecka jest radosnym i cudownym wydarzeniem. To zupełnie zrozumiałe, że wszyscy rodzice się cieszą, gdy ich dzieci z roku na rok rozwijają się i rosną. Świadkowie Jehowy odczuwają też wielką radość, kiedy mogą okazać miłość członkom rodziny i przyjaciołom przez wręczenie prezentów lub zorganizowanie wspólnej rozrywki. Jednakże ze względu na genezę zwyczajów urodzinowych wolą to czynić w innych dniach roku (Łukasza 15:22-25; Dzieje 20:35).

Boże Narodzenie

Boże Narodzenie jest obchodzone na całym świecie, nawet w wielu krajach niechrześcijańskich. Ponieważ jednak świętuje się je w większości religii chrześcijaństwa, niektórych może dziwić, że Świadkowie Jehowy w tym nie uczestniczą. Dlaczego zajmują takie stanowisko?

Wiele encyklopedii wyraźnie informuje, że na rocznicę urodzin Jezusa celowo obrano 25 grudnia, by zbiegała się ona z pogańskim świętem rzymskim. Zwróćmy uwagę na poniższe wypowiedzi, zaczerpnięte z różnych dzieł:

„Data narodzin Chrystusa jest nieznana. W Ewangeliach nie podano ani dnia, ani miesiąca” (New Catholic Encyclopedia, tom III, strona 656).

„Większość tradycji bożonarodzeniowych znanych dziś w Europie oraz praktykowanych w przeszłości nie ma czysto chrześcijańskiego pochodzenia, lecz wywodzi się z obrzędów pogańskich, które Kościół przejął lub zaczął tolerować. (...) Niemal wszystkie zwyczaje świąteczne związane z Bożym Narodzeniem tkwią korzeniami w rzymskich Saturnaliach” (Encyclopædia of Religion and Ethics pod redakcją Jamesa Hastingsa, Edinburgh 1910, tom III, strony 608 i 609).

„Od IV wieku wszystkie kościoły chrześcijańskie obchodzą 25 grudnia Boże Narodzenie. W owym czasie był to dzień pogańskiego święta związanego z przesileniem zimowym — uroczystości te nazywano ‚Narodzinami (po łacinie natale) Słońca’, ponieważ znowu zaczynało przybywać dnia, co sprawiało wrażenie, że słońce się odradza. Kościół w Rzymie przejął ten niezwykle popularny zwyczaj, (...) nadając mu nowe znaczenie” (francuska Encyclopædia Universalis, 1968, tom 19, strona 1375).

„Chrześcijanie, nie znając faktycznej daty narodzin Chrystusa, celowo obrali tę datę symboliczną, a mianowicie dzień przesilenia zimowego, by obchodzonemu w tym dniu w Rzymie pogańskiemu świętu narodzin boga Słońca przeciwstawić narodzenie Boga-Człowieka, Jezusa Chrystusa, nazywanego ‚Słońcem sprawiedliwości’ (Mal[achiasza] 3,20)” (Encyklopedia katolicka, KUL, Lublin 1976, tom II, szpalta 866).

Jak się zachowali niektórzy ludzie, gdy poznali genezę Bożego Narodzenia? W dziele The Encyclopædia Britannica czytamy: „Ze względu na jego [Bożego Narodzenia] pogańskie pochodzenie w roku 1644 uchwałą parlamentu angielscy purytanie zakazali organizowania w tym czasie wszelkich wesołych uroczystości i odprawiania nabożeństw oraz polecili zachowywać post. Karol II przywrócił co prawda owe uroczystości, ale Szkoci dalej obstawali przy poglądzie purytanów”. Pierwsi chrześcijanie nie obchodzili Bożego Narodzenia i nie obchodzą go dziś Świadkowie Jehowy, którzy nie uczestniczą też w żadnych zajęciach związanych z tym świętem.

Niemniej Biblia pochwala wręczanie upominków oraz zapraszanie krewnych i przyjaciół na radosne posiłki przy różnych innych sposobnościach. Zachęca rodziców, by wszczepiali dzieciom bezinteresowną szczodrość, wykraczającą poza dawanie prezentów tylko wtedy, gdy wymaga tego jakiś zwyczaj (Mateusza 6:2, 3). Dzieci Świadków Jehowy są uczone tolerancji oraz okazywania innym szacunku, co wiąże się z uznawaniem cudzego prawa do świętowania Bożego Narodzenia. Z drugiej strony jednak bardzo sobie cenią, jeśli uszanuje się ich odmowę uczestniczenia w tych obchodach.

Inne uroczystości

Świadkowie Jehowy podobnie zapatrują się na inne uroczystości przypadające w różnych krajach podczas roku szkolnego, jeśli mają one bezpośredni bądź pośredni związek z religią (na przykład święta czerwcowe w Brazylii, dzień Trzech Króli we Francji, karnawał w Niemczech, Setsubun w Japonii czy Halloween w USA). Gdyby mieli Państwo jakieś pytania dotyczące wymienionych lub jeszcze innych uroczystości, rodzice będący Świadkami lub ich dzieci z pewnością chętnie udzielą na nie odpowiedzi.