KOLOSAN, LIST DO

Natchniony list apostoła Pawła do chrześcijan w Kolosach. We współczesnych polskich przekładach Biblii jest to 12 księga Chrześcijańskich Pism Greckich. Paweł sam przedstawia siebie jako pisarz tego listu zaraz w pierwszych słowach: „Paweł, z woli Bożej apostoł Chrystusa Jezusa, i Tymoteusz, nasz brat, do świętych oraz wiernych braci w jedności z Chrystusem, którzy są w Kolosach” (Kol 1:1, 2). Dodatkowo poświadczają ten fakt końcowe pozdrowienia, napisane jego własną ręką (Kol 4:18).

Spore podobieństwo łączy ten list z innym, napisanym przez Pawła do Efezjan. Mogła na to wpłynąć okoliczność, że oba powstały mniej więcej w tym samym czasie i że w obu miastach przypuszczalnie panowały zbliżone warunki; jeśli się więc przyjmuje, iż Paweł napisał List do Efezjan, to ze względu na to podobieństwo trzeba go też uznać za pisarza Listu do Kolosan. (Por. np. Kol 1:24-29 z Ef 3:1-7; Kol 2:13, 14 z Ef 2:1-5, 13-16; Kol 2:19 z Ef 4:16; Kol 3:8-10, 12, 13 z Ef 4:20-25, 31, 32; Kol 3:18-25; 4:1 z Ef 5:21-23; 6:1-9). Co więcej, List do Kolosan występuje razem z innymi pismami Pawła w papirusie Chester Beatty 2 (P⁴⁶, ok. 200 r. n.e.), a zatem nie ulega wątpliwości, że pierwsi chrześcijanie uważali go za natchniony list Pawła.

Jak się wydaje, do napisania go skłoniły Pawła dwie sprawy. Po pierwsze, dowiedział się od Epafrasa o duchowym stanie zboru. Niektóre wiadomości budziły niepokój, ale inne były całkiem pomyślne, gdyż Paweł napisał w nawiązaniu do otrzymanej relacji, że Epafras „wyjawił waszą miłość pod względem duchowym” (Kol 1:7, 8). Chociaż w zborze istniały problemy, sytuacja nie była krytyczna, a wiele rzeczy zasługiwało na pochwałę. Po drugie, Onezym, niewolnik Filemona, wracał do swego pana w Kolosach. Paweł skorzystał z okazji i przez Onezyma oraz towarzyszącego mu Tychika przesłał list do tamtejszego zboru (Kol 4:7-9).

Miejsce i czas powstania. Nie ma bezpośredniej informacji o tym, gdzie Paweł przebywał podczas pisania tego listu. Niektórzy sądzą, że w Efezie. Niemniej z listu wynika, iż apostoł był wówczas pozbawiony wolności (Kol 1:24; 4:10, 18), a nigdzie w Biblii nie ma wzmianki, jakoby w Efezie przebywał w więzieniu. Wypowiedzi Pawła z Kolosan 4:2-4, 11 zdają się najbardziej odpowiadać sytuacji, w jakiej się znalazł podczas pierwszego uwięzienia w Rzymie (ok. 59-61 n.e.). Co prawda, przebywał też w areszcie w Cezarei (Dz 23:33-35), gdzie na rozkaz Feliksa złagodzono mu warunki pobytu (Dz 24:23). Najwyraźniej jednak nie cieszył się wówczas tak dużą swobodą, jak w trakcie pierwszego przetrzymywania w Rzymie, gdy przez dwa lata mieszkał w wynajętym domu i mógł głosić o Królestwie Bożym tym, którzy go odwiedzali (Dz 28:16, 23, 30, 31).

Za Rzymem przemawia również okoliczność, że w miejscu sporządzenia tego listu przebywał Onezym, który miał razem z Tychikiem dostarczyć go do Kolosów. Gęsto zaludniona stolica była z natury dobrym miejscem schronienia dla zbiegłego niewolnika. Paweł zapewne pisał do Kolosan pod koniec swego pierwszego uwięzienia w Rzymie, czyli ok. 60—61 r. n.e., a więc w tym samym czasie, co do Filemona. Tychik i Onezym zabrali oba te listy (Flm 10-12). Ponieważ w Liście do Filemona Paweł wyraża nadzieję, że zostanie uwolniony (w. 22), można stąd wyciągnąć wniosek, iż podobnie List do Kolosan został napisany pod koniec jego pierwszego uwięzienia w Rzymie.

Odparcie fałszywych poglądów. Fałszywi nauczyciele szerzyli w Kolosach pewną zwodniczą filozofię. Kładli nacisk na przestrzeganie Prawa Mojżeszowego. Poza tym zalecali ascetyczny tryb życia. Apostoł ostrzegł tamtejszych chrześcijan, by nikomu nie pozwolili uprowadzić się „jako (...) łup przez filozofię i puste zwodzenie według tradycji ludzkiej, według rzeczy elementarnych świata, a nie według Chrystusa” (Kol 2:8). Nawoływał ich też, by nie dawali się osądzać co do jedzenia i picia „bądź w odniesieniu do jakiegoś święta lub przestrzegania nowiu albo sabatu; bo te rzeczy są cieniem tego, co ma nadejść, ale rzeczywistość należy do Chrystusa” (Kol 2:16, 17). Ponadto zdemaskował pozorowaną pokorę i zganił ascezę, pisząc: „Rzeczy te mają wprawdzie pozór mądrości w samowolnie ustanowionej formie oddawania czci i w udawanej pokorze, surowym traktowaniu ciała, ale nie mają żadnej wartości w walce z dogadzaniem ciału” (Kol 2:20-23).

Paweł uwydatnił wywyższoną pozycję, którą Chrystusowi dał Bóg (Kol 1:13-20). Prawda ta miała odeprzeć wpływ pogańskiej filozofii, tradycji żydowskiej oraz jeszcze innej praktyki, nazwanej „formą oddawania czci aniołom [albo: „kultem aniołów”, BWP]” (Kol 2:18). Pismo Święte nie precyzuje, czy ludzie biorący w tym udział próbowali oddawać cześć Bogu tak, jak ich zdaniem czynili to aniołowie, sądząc, że naśladują ich pełną uwielbienia postawę, czy też po prostu wielbili te duchowe stworzenia.

[Ramka na stronie 1116]

GŁÓWNE MYŚLI LISTU DO KOLOSAN

List ten uwypukla myśl, że respektowanie pozycji, którą Bóg nadał Chrystusowi, pomaga przeciwstawiać się błędnym poglądom i zwyczajom

Napisany przez Pawła pod koniec jego pierwszego uwięzienia w Rzymie

Respektowanie pozycji Chrystusa (1:1 do 2:12)

Pochwała braci za wiarę związaną z Chrystusem i za miłość do wszystkich świętych, z którymi mają wspólną nadzieję niebiańską

Wyjątkowa pozycja Chrystusa: Jest on obrazem Boga, pierworodnym wszelkiego stworzenia, za jego pośrednictwem zostało stworzone wszystko inne; jest głową zboru, pierworodnym z umarłych

Poprzez Chrystusa następuje pojednanie z Bogiem

W Chrystusie kryją się wszelkie skarby prawdziwej mądrości i wiedzy

Dalej chodźcie w jedności z nim; nie pozwólcie, by ktoś uprowadził was jako swój łup przez ludzką filozofię

Bóg za pośrednictwem Chrystusa usunął z drogi Prawo Mojżeszowe (2:13-23)

Mówiąc obrazowo, Bóg przybił przymierze Prawa do pala męki, na którym umarł Chrystus

Wymagania Prawa były tylko cieniem, rzeczywistość należy do Chrystusa

Niech was nie pozbawia nagrody żaden człowiek, który zamiast trzymać się mocno Chrystusa jako głowy, nakłania do przestrzegania przykazań i nauk ludzkich

Przyodziejcie nową osobowość, podporządkowując się władzy Chrystusa (3:1-17)

Skupiajcie umysły na tym, co w górze, a nie na tym, co na ziemi

Zadajcie śmierć nieczystym pragnieniom ciała; odrzućcie złe postawy i niestosowną mowę

Przyodziejcie się we współczucie, życzliwość, uniżenie umysłu, łagodność, wielkoduszną cierpliwość, miłość

Niech pokój Chrystusowy włada w waszych sercach

Czyńcie wszystko w imię Pana Jezusa, dziękując przez niego Bogu

Na stosunki z drugimi powinien wpływać szacunek dla Boga i Chrystusa (3:18 do 4:18)

Żony, mężowie, dzieci, niewolnicy, panowie — wszyscy mają się wywiązywać ze swych powinności nie dla przypodobania się ludziom, lecz z bojaźni przed Jehową, uznając, że naszym Panem w niebie jest Chrystus

Nie ustawajcie w modlitwie; postępujcie mądrze

Osobiste pozdrowienia dla współsług w Panu