SĘDZIÓW, KSIĘGA
Ta księga biblijna obejmuje zasadniczo okres ok. 330 lat pomiędzy izraelskim podbojem Kanaanu a początkiem monarchii. Izraelici zostali już wcześniej ostrzeżeni, że jeśli wbrew poleceniom Bożym nie wypędzą mieszkańców tego kraju, to z czasem przejmą ich zdeprawowane praktyki religijne. Ściągną tym na siebie niełaskę Jehowy, który wyda ich na łup wrogom (Wj 23:32, 33; 34:11-17; Lb 33:55; Pwt 7:2-5). Sprawozdanie historyczne zawarte w Księdze Sędziów ukazuje, że owa przestroga istotnie się sprawdziła. Nie skupia się jednak na niewierności Izraela i obcym jarzmie, które było jej skutkiem, lecz na osiągnięciach sędziów i na cudownych aktach wyzwolenia dokonywanych za ich pośrednictwem przez Jehowę. W ten sposób wysuwa na pierwszy plan Jego zbawczą moc, wielkoduszną cierpliwość, miłosierdzie, niezasłużoną życzliwość oraz sprawiedliwość. A samych sędziów stawia za wzór wiary (Heb 11:32-34, 39, 40).
Układ księgi. Księga Sędziów jest kontynuacją poprzedniej księgi biblijnej, o czym świadczą jej wstępne słowa: „A po śmierci Jozuego”. Jednakże niektóre opisane w niej zdarzenia niewątpliwie rozegrały się wcześniej. Na przykład w Sędziów 2:6 powiedziano: „Gdy Jozue odprawił lud, synowie Izraela poszli, każdy do swego dziedzictwa, by wziąć tę ziemię w posiadanie”. Wydaje się więc, że Sędziów 1:1 do 3:6 to wprowadzenie, w którym pisarz przypomina, co się wydarzyło przed śmiercią Jozuego oraz po niej, i w ten sposób kreśli tło historyczne swego sprawozdania. Od rozdziału 3, wersetu 7, aż do końca rozdziału 16 opisuje wypadki na ogół w porządku chronologicznym, relacjonując działalność 12 sędziów (nie licząc Debory) — od Otniela po Samsona. Ostatnią część księgi można uznać za uzupełniający dodatek, który pasuje raczej do czasów dużo wcześniejszych niż okres działalności sędziowskiej Samsona. Danici mogli zdobyć Laisz jeszcze za życia Jozuego (por. Joz 19:47; Sdz 18:27-29). Zbiorowy gwałt popełniony przez mężczyzn z Gibei i wynikłe stąd wydarzenia, wskutek których plemię Beniamina zostało niemalże wytępione, przypuszczalnie miały miejsce niewiele lat po śmierci Jozuego (Sdz 19:1 do 21:25; Joz 24:31). W takim wypadku byłoby dość czasu na to, by Beniaminici rozrośli się z 600 mężczyzn (Sdz 20:47) do prawie 60 000 wojowników za panowania Dawida (1Kn 7:6-12).
Kiedy i przez kogo spisana. Czas spisania Księgi Sędziów można ustalić na podstawie zawartych w niej wskazówek. Sporządzono ją, gdy Izraelem rządził już król. W przeciwnym razie pisarz nie mówiłby o dawnych wydarzeniach: „W owych dniach nie było króla w Izraelu” (Sdz 17:6; 18:1; 19:1; 21:25). Z drugiej strony w Jerozolimie wciąż mieszkali Jebusyci (Sdz 1:21). Ponieważ w 1070 r. p.n.e. Dawid odebrał im „twierdzę Syjon” (leżącą w obrębie Jerozolimy) i przeniósł tam swą stolicę (2Sm 5:6-9), Księga Sędziów musiała zostać spisana wcześniej, najprawdopodobniej za rządów Saula. Logika podpowiada, iż uczynił to Samuel, który jako prorok Jehowy był w tamtych czasach głównym obrońcą prawdziwego wielbienia.
Autentyczność. Nie ulega wątpliwości, że Księga Sędziów słusznie została włączona do kanonu biblijnego. Odznacza się szczerością i uczciwością; nie ukrywa rażących grzechów Izraela. Od początku do końca przypisuje cześć i chwałę nie ludzkim sędziom, lecz prawdziwemu Wybawcy Izraela — Jehowie Bogu. Ukazuje, że to Jego duch dodawał sił sędziom (Sdz 3:9, 10; 6:34; 11:29; 13:24, 25; 14:6, 19; 15:14, 18; 16:20, 28-30) i że oni uznawali Jehowę za Sędziego (11:27) i Króla (8:23). Do opisanych w niej wydarzeń nawiązują inne natchnione księgi biblijne (1Sm 12:9-11; 2Sm 11:21; Ps 83:9-12; Iz 9:4; 10:26; Heb 11:32-34).
[Ramka na stronie 712]
GŁÓWNE MYŚLI KSIĘGI SĘDZIÓW
Żywa relacja o tym, jak Jehowa za pośrednictwem sędziów wielokrotnie wyzwalał Izraelitów, gdy porzucali bałwochwalcze praktyki i szczerze szukali Jego pomocy
Spisana prawdopodobnie przez Samuela, obejmuje ok. 330 lat między podbojem Kanaanu a początkami monarchii
Tło historyczne i zarys wydarzeń w czasach sędziów (1:1 do 3:6)
Po śmierci Jozuego plemiona izraelskie nie wypędzają z kraju pozostałych Kananejczyków
Co gorsza, wchodzą w związki małżeńskie z poganami i dają się usidlić religii fałszywej
Jehowa wydaje Izraelitów na pastwę wrogów, lecz od czasu do czasu powołuje sędziów, którzy ich wyzwalają
Jehowa wybawia Izraelitów z ucisku, gdy porzucają fałszywy kult i wołają do Niego o pomoc (3:7 do 16:31)
Otniel wyswobadza Izraela, który przez osiem lat służył Kuszan-Riszataimowi, królowi Mezopotamii
Ehud uśmierca króla Moabu Eglona, panującego nad Izraelem przez 18 lat, a następnie gromadzi armię i podbija Moabitów
Szamgar własnoręcznie zabija 600 Filistynów i w ten sposób wybawia Izraela
Barak za zachętą prorokini Debory pokonuje Jabina, kładąc kres 20-letniemu uciskowi Izraela; Jael, żona Chebera Kenity, uśmierca Syserę, dowódcę wojsk Jabina; Debora i Barak upamiętniają to zwycięstwo pieśnią
Gedeon otrzymuje zadanie wyzwolenia Izraela dręczonego od siedmiu lat przez Midianitów; Jehowa redukuje jego wojsko zaledwie do 300 ludzi, po czym daje mu zwycięstwo; Gedeon nie chce zostać królem
Przez 23 lata Izraela sądzi Tola, a przez 22 — Jair
Izraelici cierpią ucisk z rąk Ammonitów; Jehowa zapewnia im wyzwolenie za pośrednictwem Jeftego, który potem wypełnia swój ślub i oddaje córkę, jedynaczkę, na służbę dla Jehowy
Ibcan, Elon i Abdon sądzą Izraela łącznie ok. 25 lat
Jehowa obdarza nadnaturalną siłą Samsona i posługuje się nim, by uwolnić Izraelitów spod panowania filistyńskiego, trwającego już 40 lat; zaręczyny z Filistynką z Timny dają Samsonowi sposobność do rozprawienia się z wrogami; zdradzony przez Dalilę, w końcu ginie, ale przy tej okazji uśmierca więcej Filistynów niż w ciągu całego życia
Inne niechlubne wydarzenia w czasach sędziów (17:1 do 21:25)
Micheasz z plemienia Efraima ustawia w swym domu wizerunek i zatrudnia młodego Lewitę jako kapłana
Do domu Micheasza przychodzą Danici i kradną przedmioty bałwochwalczego kultu; zabierają też Lewitę, by usługiwał im w charakterze kapłana
Beniaminici z Gibei dopuszczają się zbiorowego, odrażającego gwałtu na nałożnicy pewnego Lewity; odmowa wydania i ukarania winnych skłania pozostałe plemiona do podjęcia ekspedycji karnej, która doprowadza do niemal całkowitego unicestwienia plemienia Beniamina