Co miały znaczyć słowa mędrca?
Warto mieć przyjaciół
Życie samotnika, który tylko pracuje ciężko, by się wzbogacić, z pewnością jest pozbawione głębszej treści. Mądry król Salomon napisał: „Oto jest ktoś sam jeden, a nie ma drugiego [to znaczy jest właśnie samotnikiem nie mającym przyjaciela ani towarzysza], i syna nawet ni brata nie ma żadnego — a nie ma końca wszelkiej jego pracy, i oko jego nie syci się bogactwem: ‛Dla kogóż to się trudzę i duszy swej odmawiam rozkoszy?’ To również jest marność i przykre zajęcie” (Kohel. 4:8). Jakże puste jest życie skąpca, który nie ma przyjaciela, syna ani brata, i który nawet nie czerpie pożytku ze swego mozołu! Ogranicza się jedynie do gromadzenia bogactwa, nie wydając pieniędzy na rzeczy mogące uprzyjemnić i ułatwić mu życie. Wszak z chwilą śmierci musi zostawić wszystko. Co za absurd!
W znacznie lepszej sytuacji jest ten, kto pracuje z wiernym przyjacielem. Mędrzec ciągnie dalej: „Lepiej jest dwom niż jednemu, mają bowiem dobrą zapłatę za swój trud” (Kazn. [Kohel.] 4:9, NP). Ze wspólnej pracy odnoszą pożytek, to znaczy otrzymują „dobrą zapłatę” w formie pomocy, pokrzepienia i zabezpieczenia. Król Salomon oświadcza: „Gdy upadną, jeden podniesie drugiego [bo jest mało prawdopodobne, aby obaj upadli jednocześnie]. Lecz samotnemu biada, gdy upadnie, a nie ma drugiego, który by go podniósł. Również gdy dwóch śpi razem [na przykład gdy w podróży muszą spędzić noc na chłodzie], nawzajem się grzeją; jeden natomiast jakże się zagrzeje? A jeśli napadnie ich jeden [gdzieś na niebezpiecznej drodze], to dwóch przeciwko niemu stanie; a powróz potrójny [na pewno mocniejszy niż pojedynczy lub podwójny] niełatwo się zerwie”. — Kohel. 4:10-12.
Czy w życiu swoim uwzględniasz głęboki sens tych słów? Naprawdę warto mieć przyjaciół, na których można polegać.
Nawet najwyższe stanowisko jest marnością
Popularność wśród ludzi zwykle szybko przemija. Wielkie sławy bywają rychło zapomniane, gdy ktoś inny pozyska serca ogółu. Nawet zajmujący wysokie stanowiska nie stanowią pod tym względem wyjątku.
Mądry król Salomon realistycznie opisał to, co może spotkać władców: „Więcej wart jest młodzieniec ubogi i mądry aniżeli król stary a głupi, który nie potrafi już słuchać porad. Bo ten oto [niewątpliwie młodzieniec] wychodzi z więzienia, by panować, chociaż za panowania tamtego urodził się biedakiem”. — Kohel. 4:13, 14, Poz.
Ktoś taki może mniemać, że z racji zajmowania najwyższego stanowiska, w konkretnym wypadku — zasiadania na tronie królewskim, a także wieku i doświadczenia, zasługuje na szacunek i poparcie ogółu. Pomimo jednak swej pozycji i przeżytych lat król nie zyska sobie prawdziwego szacunku, jeśli postępuje niemądrze, odrzucając zdrowe rady otoczenia. Urząd i wiek same w sobie nie gwarantują poszanowania. Dlatego niebogaty, ale roztropny młodzieniec ma przewagę nad królem, który niegdyś mądrze panował, lecz na starość popadł w rutyniarstwo i w ogóle nie zważa na żadne przestrogi. Wskutek złych rządów stary król może pogrążyć swe królestwo w beznadziejnym zadłużeniu, zrazić do siebie poddanych, a nawet może zostać zdetronizowanym i umrzeć w niesławie. Natomiast młody człowiek, który sobie mądrze poczyna, zdobywa takie poważanie, jakiego nigdy nie będzie miał król stary, ale głupi.
Jak zauważył Salomon, taki rozumny młodzian może wprost z więzienia zostać wyniesiony do władzy królewskiej. Odmiana tego typu spotkała przecież Józefa. Na faraonie egipskim wywarł takie wrażenie, że ten powiedział: „Nie ma nikogo, kto by ci dorównał rozsądkiem i mądrością! Ty zatem będziesz nad moim dworem i twoim rozkazom będzie posłuszny cały mój naród. Jedynie godnością królewską będę cię przewyższał” (Rodz. 41:39, 40). Tym sposobem Józef został drugim po faraonie władcą Egiptu.
Następnie mędrzec, kierując uwagę czytelnika na kapryśny stosunek ludu do zmiany władzy, stwierdza: „Widziałem, jak wszyscy żyjący, co chodzą pod słońcem, stanęli przy młodzieńcu, drugim po królu, który miał zająć jego miejsce. Nieprzeliczony był cały lud, na którego czele on stanął. Ale późniejsi też nie będą z niego zadowoleni. Bo także i to jest marność i pogoń za wiatrem”. — Kohel. 4:15, 16.
Co chciał powiedzieć Salomon, pisząc o „młodzieńcu, drugim po królu”? Mógł mieć na myśli następcę tronu. „Wszyscy żyjący” są rozentuzjazmowani okolicznością, że będą mieli nowego władcę. ‛Nieprzeliczony jest lud’, na którego czele staje jako król. Znaczy to, że wszyscy są gotowi iść za nim i popierać jego władzę. Ale i jego popularność nie trwa bez końca. Po krótkim czasie ten, kogo ludzie wielce oklaskiwali, przestaje odpowiadać ich wyobrażeniom. Po ochłonięciu ze złudzeń przestają się nim radować.
Podobnie w czasach nowożytnych jedni politycy zajmują miejsce drugich. Początkowo naród potrafi się zachwycać jakimś przywódcą, premierem albo prezydentem, ale nie na długo, gdyż szybko się rozczarowuje nim i jego polityką. Wkrótce zaczyna rozglądać się za inną osobistością, która by ujęła w swe ręce ster rządów.
Doprawdy, nawet najwyższe stanowisko okazuje się w końcu czymś niewiele wartym, „marnością”. Z powyższego wyraźnie wynika, że najwięcej zadowolenia w życiu nie daje świeckie stanowisko, tylko bliska więź z wiecznotrwałym Bogiem, Jehową.