Skąd pochodzą?

RELIGIE świata bardzo się między sobą różnią, ale jak już wspomniano, zarazem też wykazują pewne podobieństwa. Na przykład religie wuduistyczne Ameryki Południowej, religie plemienne Afryki, wielkie religie Wschodu, religie tubylców australijskich, słowem niemal wszystkie głoszą, że człowiek ma w sobie coś duchowego, co żyje dalej po śmierci ciała. W większości religii znajdujemy również wierzenia w istnienie niewidzialnych duchów, które mogą działać na pożytek lub na szkodę człowieka.

A czy nie zauważyłeś, jak rozpowszechnione jest używanie wizerunków religijnych? Ponadto wiele religii zajmuje się wróżbiarstwem bądź astrologią. W ciągu wieków zdumiewająco wiele religii czciło triady bogów, podobne do Trójcy chrześcijaństwa.

Czy twoim zdaniem wszystkie te religie mogły wytworzyć tak podobne wierzenia niezależnie od siebie? A może jest rzeczą bardziej prawdopodobną, że zaczerpnęły swoje nauki z jakiegoś wspólnego źródła? Zapewne jest to wyjaśnienie rozsądniejsze. Ale czym było owo wspólne źródło?

Chcąc to ustalić, trzeba omówić kwestię pochodzenia wszystkich religii. Historycy nie znaleźli wyraźnej odpowiedzi na tę kwestię. W podręczniku The World Book Encyclopedia czytamy: „Niektórzy uczeni opracowali teorie o powstaniu religii w czasach przedhistorycznych. Żadna z nich nie została uznana przez wszystkich badaczy”. Niemniej jednak istnieje wiarogodne źródło, które mówi o pochodzeniu wszystkich religii. Jest nim Biblia.

ICH POCZĄTEK

Wiadomo, że swego czasu Biblia cieszyła się powszechnym szacunkiem. Niestety, obecnie coraz mniej ludzi ją czyta. Trudno jednak zadowalająco omówić temat religii nie nawiązując do Biblii, która pod względem religijnym wywarła większy wpływ na ludzkość niż którakolwiek inna księga.

Poza tym biblijne wyjaśnienie początków religii ma swoją wagę choćby dlatego, że zostało spisane przez ludzi żyjących znacznie bliżej tych wydarzeń niż my. Zastanówmy się więc nad tym, co mówi Biblia, i porównajmy nasze spostrzeżenia z niektórymi teoriami dzisiejszych uczonych.

Z Biblii wynika, że pierwotnie człowiek wierzył tylko w jednego Boga. Sam się tego nie domyślił. Sprawozdanie biblijne donosi, że Bóg zaraz na początku objawił się człowiekowi jako wielki Życiodawca. Zaproponował pomoc i kierownictwo, żeby życie układało się ludziom pomyślnie (Rodz. 1:26—2:25). A zatem początkowo istniała tylko jedna religia. Jak doszło więc do dzisiejszego zamieszania religijnego?

Biblia mówi, że nastąpiło to na skutek buntu przeciw owemu wielkiemu Życiodawcy. W liczącym ponad 3000 lat dokumencie wymieniono człowieka imieniem Nimrod (inaczej: Nemrod) jako inicjatora tego buntu. Nimrod zbudował miasta na terenie znanym w dawnych czasach pod nazwą Mezopotamii. Dziś obszary te należą do Iraku. Do miast zbudowanych przez Nimroda należały: Babel, Erek, Akkad i Kalne (Rodz. 10:10-12).

W pewnym artykule zamieszczonym w czasopiśmie Scientific American dr Robert M. Adams nazwał budowę miast „drugą wielką rewolucją w dziejach kultury ludzkiej”. Ponieważ miasta wzniesione przez Nimroda należą do najwcześniejszych, o których wspomniano w Biblii, więc możemy sobie wyobrazić, jak wielki wpływ musiał wywierać ten człowiek.

Biblia podaje, że w mieście Babel (lub: Babilon), które z czasem stało się największym z tych starożytnych miast, podjęto próbę przeciwstawienia się objawionej woli Boga, który nakazał, żeby ród ludzki rozprzestrzenił się po całej ziemi i ją zaludnił. Ludzie rzekli: „Zbudujmy sobie miasto, a także wieżę ze szczytem sięgającym niebios, i uczyńmy sobie sławne imię, abyśmy się nie rozproszyli po całym obliczu ziemi” (Rodz. 11:4).a Interwencja Boża udaremniła ich zamiary i zmusiła ich do stopniowego rozproszenia się po całym globie. Rozchodząc się, zabrali ze sobą swe buntownicze poglądy religijne.

Jak w porównaniu z tym przedstawiają się współczesne teorie niektórych uczonych?

Po pierwsze: W szeroko znanym dziele Encyclopedia Americana czytamy: „Niemal wszyscy uczeni są zgodni co do tego, że najwcześniejsza ze znanych nam cywilizacji powstała wśród Sumerów w Mezopotamii”. Tak samo twierdzi dr Gideon Sjoborg w artykule zamieszczonym w czasopiśmie Scientific American: „O ile nam wiadomo, pierwsze miasta na świecie pojawiły się (...) na obszarze Żyznego Półksiężyca, do którego wschodniej części należy Mezopotamia”. A zatem uczeni uważają, że ludzkość zaczęła budować wielkie miasta na tym samym terenie, o którym wspomina Biblia.

Po drugie: Nazwy i położenia większości miast, o których Biblia podaje, że zbudował je Nimrod, są dobrze znane archeologom.

Po trzecie: Wiadomo, że mieszkańcy Mezopotamii wznosili wielkie wieże dla celów religijnych. Nazywali je zikkuratami. Oczywiście wieża, o której mowa w 11 rozdziale Księgi Rodzaju, nie została ukończona. Archeolodzy odkryli jednak wiele ukończonych wież, które prawdopodobnie były do niej podobne.

Po czwarte: Imię Nimrod występuje tylko w Biblii, ale niektóre encyklopedie kojarzą je z imieniem Marduka, głównego bóstwa babilońskiego. Rdzeniem, czyli najważniejszą częścią obu tych wyrazów są prawdopodobnie występujące w każdym z nich litery „MRD”. Jeżeli to skojarzenie jest trafne, Nimrod po prostu był później — tak jak rzymscy cezarowie i egipscy faraonowie — czczony jako bóg.

Oczywiście archeolodzy mają tylko ograniczone możliwości odkrycia czegoś z tak odległej przeszłości. Wiele ruin, które odkopują, jest w złym stanie i trudno prawidłowo objaśnić ich znaczenie. Niewątpliwie mnóstwo ważnych dowodów przepadło na zawsze. Dlatego studiujący Biblię nie polega na archeologii, żeby dowieść prawdziwości sprawozdania biblijnego.b Warto jednak zaznaczyć, że ogólnie biorąc nauka ta potwierdza wydarzenia opisane w tym sprawozdaniu.

Ponadto jest rzeczą godną uwagi, że historia starożytna pomaga nam zrozumieć pewne cechy charakterystyczne dzisiejszych religii. Dlaczego? Ponieważ mieszkańcy Mezopotamii, gdzie wybuchł ów pierwotny bunt, byli potem bardzo religijni. Wierzyli, że w człowieku jest coś niematerialnego, co żyje dalej po jego śmierci. Poza tym głęboko wierzyli w demony i oddawali cześć wizerunkom. Praktykowali wróżbiarstwo i astrologię, jak też uznawali triady bóstw. Wierzenia te są również dzisiaj bardzo rozpowszechnione.

Czy to znaczy, że religia starożytnej Mezopotamii rozprzestrzeniła się po całym świecie i wywarła wpływ na inne religie? Wielu uczonych doszło do takiego wniosku. Profesor Morris Jastrow pisze w książce Handbooks of the History of Religions (Podręcznik dziejów religii) o „ogromnym wpływie, jaki na całym świecie starożytnym wywarły niezwykłe przejawy babilońskiej myśli religijnej”.

Pułkownik J. Garnier podaje w książce The Worship of the Dead (Kult zmarłych): „Nie tylko Egipcjanie, Chaldejczycy, Fenicjanie, Grecy i Rzymianie, lecz także hindusi, buddyści, (...) Goci, Anglosasi, druidzi, Meksykanie i Peruwianie (...) musieli wywieść swoje poglądy religijne z jakiegoś wspólnego źródła. Wszędzie natrafiamy na zadziwiające podobieństwa między obrzędami, ceremoniami, zwyczajami, tradycjami, imionami bóstw i bogiń oraz ich wzajemnymi powiązaniami”. Najwidoczniej pierwotni Babilończycy, zmuszeni do rozejścia się po całej ziemi, zabrali swoje pojęcia religijne do nowych siedzib.

Czy jednak te wiadomości mogą nam dzisiaj pomóc w znalezieniu prawdziwej religii?

[Przypisy]

[Napis na stronie 3]

Triady bogów; posługiwanie się wizerunkami; astrologia; istnienie niewidzialnych duchów; duchowa cząstka człowieka, żyjąca dalej po śmierci ciała — takie wierzenia są wspólne religiom w większości krajów

[Ilustracje na stronie 2]

BABILON STAROŻYTNY

Piramida Majów

Trójca w hinduizmie

Trójca w chrześcijaństwie

Kult maryjny

Oddawanie czci przodkom