Jak „złote jabłka”
1 Jak „złote jabłka na sprzętach ze srebra — są słowa mówione w czasie właściwym”. Tak powiedział mądry król Salomon i niewiele ludzi zaprzeczy trafności tego spostrzeżenia. Starannie dobrane słowo, wypowiedziane w odpowiedniej chwili, jest dziełem sztuki w takim samym stopniu, w jakim jest nim piękny ornament ze srebra czy złota. Mało ludzi zdaje sobie sprawę z tego, jak wiele zależy od skutecznego wysłowienia się i jak ważny jest staranny dobór słów, gdy się chce wywrzeć korzystny wpływ na drugich. — Prz. 25:11.
2 Słowami posługujemy się oczywiście do przekazywania drugim informacji oraz naszych myśli, i dlatego każdy, kto ma coś do przekazania drugim, powinien być zainteresowany ciągłym ulepszaniem swojej zdolności wysławiania się. Czy ludzie będą go słuchać, czy też nie, to w dużej mierze zależy od tego, jak sformułuje swoje wypowiedzi. W związku z tym trzeba wziąć pod uwagę kilka ważnych czynników, mianowicie: cel, w jakim się wypowiadamy, do jakich przemawiamy słuchaczy, oraz sposób lub styl wyrażania się.
3 Jakie znaczenie ma cel, który chcemy osiągnąć, gdy przemawiamy do pojedynczej osoby czy też do grupy ludzi? Duże. Jeżeli komuś zależy na ubawieniu słuchaczy, to zapewne użyje zupełnie innych środków wyrazu, aniżeli mówca, który chce przedstawić jakieś fakty naukowe nie znającym się na tym słuchaczom. A gdyby ktoś chciał przekazać swoim słuchaczom jakieś ważne prawdy biblijne, to z pewnością nie życzyłby sobie, żeby oni w tym czasie zaśmiewali się do łez.
4 Duże znaczenie ma też fakt, do kogo adresujemy nasze słowa. Dotyczy to także zwracania się na piśmie. List do starej, schorowanej cioci na temat jej zdrowia będzie się znacznie różnił tonem, stylem i kompozycją od oferty składanej listownie ewentualnemu pracodawcy, a mówiącej o czyichś kwalifikacjach zawodowych. Tu liczą się fakty, podczas gdy w pierwszym wypadku — serdeczność i uczucie.
5 Nic więc dziwnego, że inaczej przemawia się do mężczyzn, inaczej do kobiet, a jeszcze inaczej do dzieci. Jeszcze inne czynniki wchodzą w grę, gdy się na przykład przemawia do większego grona słuchaczy. Rzecz jasna, trudno jest trafić od razu do przekonania wszystkim słuchaczom, gdyż ludzie mają pod tym względem różne gusta i upodobania. Jednakże nawet najtrudniejszy temat można przedstawić w taki sposób, aby utkwił w pamięci jak największej liczby słuchaczy.
6 Ważny jest także sposób przedstawienia zagadnienia. Możesz mieć ochotę jak najbardziej upiększyć to, co chcesz powiedzieć; nic jednak nie może dorównać prostemu, bezpośredniemu przedstawieniu tematu. Nadmiar słów wypowiedzianych zbyt zawile może raczej wprawić słuchaczy w zażenowanie i wywołać u nich pragnienie, żeby ten wykład jak najszybciej się skończył. Popatrzmy na Janowy opis życia Jezusa. Jakiż to wzór prostoty. Jan był wprawdzie człowiekiem niewykształconym, mimo to jego Ewangelia jest najbardziej wzruszająca ze wszystkich czterech sprawozdań ewangelicznych.
7 Prostota i zwięzłość nie oznaczają jednak, że nie należy urozmaicać swego przemawiania. W naszym języku nie brakuje ciekawych słów ani interesujących sposobów wyrażenia myśli. Wiele przykładów możemy znaleźć w samej Biblii: poezja Psalmów, dramatyczny styl Habakuka, żywa wyobraźnia Nahuma, zwięzły styl Księgi Przysłów, praktyczny, rzeczowy język Jonasza i konwersacyjny styl przypowieści Jezusa.
8 Ostatecznie jednak wszystko zależy od tego, jakich się ma słuchaczy. Za ostatnią ilustrację niech nam posłuży sławny król, który umiał docenić ważność słów wypowiedzianych we właściwym czasie. Napisał on jeden z najpiękniejszych poematów miłosnych wszystkich czasów, w których opisał swoje zabiegi o względy Sulamitki. Opiewając jej piękność, przyrównywał ją do poranku, księżyca a nawet słońca. Co jednak zyskał? Nic! Dziewczyna kochała pasterza i pozostała mu wierna. Król tracił czas na próżno i na darmo się wysilał. A więc liczy się nie tylko właściwe słowo, ale musi ono też trafić na właściwego człowieka.