ŁUKASZA
Komentarze — rozdział 20
naczelni kapłani: Zob. komentarz do Mt 2:4.
uczeni w piśmie: Zob. komentarz do Mt 2:4.
starsi ludu: Zob. komentarz do Mt 16:21.
przypowieść: Lub „przykład” (zob. komentarz do Mt 13:3).
wydzierżawił: Zob. komentarz do Mt 21:33.
na dość długi czas: W przypowieści o niegodziwych hodowcach tylko Łukasz dodaje to sformułowanie (por. sprawozdania równoległe: Mt 21:33 i Mk 12:1).
wieńczącym kamieniem narożnym: Zob. komentarz do Mt 21:42.
Cezarowi: Zob. komentarz do Mt 22:17.
denara: Tą srebrną monetą rzymską, na której widniało imię Cezara, opłacano podatek nałożony na Żydów przez Rzymian (Mt 22:17, 19; Łk 20:22). W czasach Jezusa denar był zwyczajowym wynagrodzeniem robotnika rolnego za 12-godzinny dzień pracy, a w Chrześcijańskich Pismach Greckich wartości pieniężne i ceny często podawano właśnie w denarach (Mt 20:2; Mk 6:37; 14:5; Obj 6:6). W Izraelu w użyciu były różne monety miedziane i srebrne, m.in. bite w Tyrze srebrne monety, którymi płacono podatek świątynny. Jednak podatek dla Rzymu najwyraźniej płacono w srebrnych denarach z wizerunkiem Cezara (zob. Słowniczek pojęć i Dodatek B14).
podobizna i (...) imię: Zob. komentarz do Mt 22:20.
to, co Cezara, (...) Cezarowi: Odpowiedź Jezusa zanotowana tutaj oraz w równoległych sprawozdaniach z Mt 22:21 i Mk 12:17 jest jedyną jego wzmianką o cesarzu rzymskim. „To, co Cezara”, oznacza opłaty należne za usługi świadczone przez władze świeckie, a także okazywany im szacunek i względne podporządkowanie (Rz 13:1-7).
spłacajcie: Zob. komentarz do Mt 22:21.
to, co Boże — Bogu: Zob. komentarz do Mt 22:21.
saduceusze: Jest to jedyna wzmianka o saduceuszach w Ewangelii według Łukasza (zob. Słowniczek pojęć). Nazwa „saduceusze” (gr. saddoukaíos) prawdopodobnie ma związek z Cadokiem (w Septuagincie często w pisowni Saddoúk), który był arcykapłanem w czasach Salomona i którego potomkowie przez stulecia byli kapłanami (1Kl [3Kl, LXX] 2:35).
zmartwychwstania: Użyty tu grecki wyraz anástasis dosłownie znaczy „podniesienie; powstanie”. Pojawia się on w Chrześcijańskich Pismach Greckich ok. 40 razy w kontekście zmartwychwstania (Mt 22:23, 31; Łk 20:33; Dz 4:2; 24:15; 1Ko 15:12, 13). W Septuagincie w Iz 26:19 użyto czasownikowej formy słowa anástasis, żeby oddać hebrajski czasownik „żyć” w zdaniu: „Twoi umarli ożyją” (zob. Słowniczek pojęć).
się z nią ożenili: Zob. komentarz do Mk 12:21.
Dzieci: Lub „ludzie”. Dosł. „synowie”. Występujące w tym wersecie greckie słowo zostało użyte w szerszym znaczeniu — nie chodzi o literalnych „synów”, ale o mężczyzn i kobiety. Na to, że chodzi również o kobiety, jasno wskazuje greckie słowo oddane jako wychodzą za mąż. W tym kontekście sformułowanie „dzieci tego świata” jest związkiem frazeologicznym najwyraźniej odnoszącym się do ludzi, których nastawienie i styl życia odzwierciedla cechy tego świata.
tego świata: Lub „tego systemu rzeczy; tej epoki”. Użyty tu grecki wyraz aiòn, którego podstawowe znaczenie to „wiek”, może się odnosić do stanu rzeczy lub cech wyróżniających pewien okres, wiek czy epokę. W tym miejscu odnosi się do obecnego systemu rzeczy (zob. komentarze do Mt 12:32; Mk 10:30 i Słowniczek pojęć, „System rzeczy”).
nadchodzącym nowym świecie: Lub „nadchodzącym systemie rzeczy; nadchodzącej epoce”. Użyty tu grecki wyraz aiòn, którego podstawowe znaczenie to „wiek”, może się odnosić do stanu rzeczy lub cech wyróżniających pewien okres, wiek czy epokę. W tym miejscu odnosi się do nadchodzącego systemu rzeczy pod panowaniem Bożym, w którym nastąpi zmartwychwstanie (zob. komentarze do Mt 12:32; Mk 10:30 i Słowniczek pojęć, „System rzeczy”).
dziećmi: Dosł. „synami”. W tekście greckim słowo, które znaczy „syn”, występuje w tym wersecie dwa razy. W niektórych kontekstach jest ono używane w szerszym znaczeniu i nie odnosi się tylko do literalnych synów (zob. komentarz do Łk 20:34).
wyjawił nawet Mojżesz: Zob. komentarz do Mk 12:26.
nazywając Jehowę ‚Bogiem Abrahama’: Lub „gdy mówi: ‚Jehowa, Bóg Abrahama’”. Jak wyjaśnia Jezus, Mojżesz wspomniał, że Jehowa nadal jest Bogiem patriarchów, którzy od dawna nie żyli. Cytat w tym wersecie pochodzi z Wj 3:6. Z wcześniejszych wersetów (Wj 3:4, 5) wynika, że słowa te wypowiedział Jehowa, który w Wj 3:6 mówi do Mojżesza: „Jestem Bogiem twojego ojca, Bogiem Abrahama, Bogiem Izaaka i Bogiem Jakuba”. W tamtym czasie Abraham nie żył od 329 lat, Izaak od 224, a Jakub od 197. Mimo to Jehowa nie powiedział: ‛Byłem ich Bogiem’, ale ‛Jestem ich Bogiem’. Treść tych wersetów z Pism Hebrajskich była jedną z przyczyn, dla których w Przekładzie Nowego Świata w Łk 20:37 użyto imienia Jehowa (zob. Dodatek C1 oraz Dodatek C3: wprowadzenie i Łk 20:37).
bo dla Niego oni wszyscy żyją: Lub „bo z Jego punktu widzenia oni wszyscy żyją”. Z Biblii wynika, że ludzie oddaleni od Boga, nawet jeśli żyją, są z Jego punktu widzenia martwi (Ef 2:1; 1Tm 5:6). Natomiast lojalni słudzy Jehowy, którzy umarli, w Jego oczach nadal żyją, bo spełnienie obietnicy dotyczącej ich wskrzeszenia jest pewne (Rz 4:16, 17).
Jehowa: Zacytowano tu słowa z Ps 110:1, gdzie w tekście hebrajskim pojawia się imię Boże wyrażone czterema spółgłoskami (w transliteracji na jęz. pol. JHWH). Jak wyjaśniono w Dodatku A5, w większości przekładów Biblii w „Nowym Testamencie” nie występuje imię Boże, tylko słowo „Pan”, i to nawet w cytatach z Pism Hebrajskich. Jak jednak powiedziano w Dodatku C, w niektórych przekładach w tekście głównym Chrześcijańskich Pism Greckich użyto określeń, takich jak Jehowa, Jahwe, יהוה (tetragram JHWH) czy „PAN” lub „ADONAJ” pisanych dużymi literami (dla wskazania, że jest to substytut imienia Bożego). Część XVII-wiecznych wydań Biblii króla Jakuba zawiera określenie „LORD” („PAN”) pisane dużymi literami w tym wersecie oraz w trzech innych miejscach Chrześcijańskich Pism Greckich, gdzie zacytowano Ps 110:1 (Mt 22:44; Mk 12:36; Dz 2:34). Takie samo rozwiązanie zastosowano w późniejszych wydaniach. Skoro w Pismach Hebrajskich tego przekładu określenia „PAN” użyto, by wskazać, że w danym miejscu tekst oryginalny zawierał imię Boże, to użycie go w Chrześcijańskich Pismach Greckich wskazywałoby, że zdaniem tłumaczy dany fragment odnosi się do Jehowy. Warto też zauważyć, że w Nowej Biblii króla Jakuba (I wyd. w 1979 r.) określenia „PAN” użyto jeszcze więcej razy — wszędzie tam, gdzie w cytatach z Pism Hebrajskich zastępuje ono imię Boże.
rynkach: Zob. komentarz do Mt 23:7.
pierwsze siedzenia: Zob. komentarz do Mt 23:6.