Czy to dobrze, czy źle kierować się przesądami?
CZY znasz kogoś, kto się boi przejść pod opartą drabiną lub odpukuje w niemalowane drewno, żeby się ustrzec przed niepowodzeniem? Dlaczego w niektórych hotelach nie ma trzynastego piętra ani trzynastego pokoju? Dlaczego angielski admirał Nelson kazał przybić podkowę do masztu okrętu „Victory”? Dlaczego niektórzy noszą amulety lub inne maskotki? Ponieważ wszyscy tacy ludzie są lub byli przesądni.
Czy postęp naukowy i cywilizacyjny wykorzenił przesądy?
Przesąd jest objawem naiwnej wiary w słuszność pewnych poglądów. Gdy siedemdziesiąt lat temu postęp wiedzy ujawnił bezpodstawność wielu ślepo przyjętych wierzeń, w słynnej „Encyclopaedia Britannica” powiedziano, że „w społeczeństwie przyszłości nie będzie ani śladu dawnych przesądów”.
Przewidywania te się jednak nie sprawdziły. Co prawda dzięki rozwojowi nauki i tak zwanemu postępowi cywilizacyjnemu niektórzy są mniej przesądni, jednakże — jak przyznano w nowym wydaniu wspomnianej encyklopedii — „tylko niewiele ludzi, gdyby ich przycisnąć do muru, nie przyznałoby się do tego, że gdzieś w głębi serca są przesądni”. Nawet wykształceni, trzeźwo myślący piloci olbrzymich pasażerskich samolotów odrzutowych „nieraz przed startem krzyżują jeszcze nie używane pasy bezpieczeństwa albo po przeglądzie maszyny plują na koło”. Są to po prostu przesądy.
Dlaczego utrzymuje się jeszcze tyle zabobonów? „Przesądy są jakby podporami, na których człowiek może się wesprzeć w zmaganiach ze zwątpieniami, strachem i niepewnością” — napisał Edward Hornick, profesor psychiatrii w Nowym Jorku. Inne autorytety uważają przesąd za „źle pojęty lęk przed bóstwem” lub za „mylne przekonanie religijne”. Takie przekonania są głęboko zakorzenione.
Czy kierowanie się przesądami może być niebezpieczne?
Na pewno tak. Oto, jak się wypowiedział pewien autorytet w tej dziedzinie: „Trudno ustalić, ile dorosłych ludzi powieszono lub spalono i ile dzieci utopiono (...) z powodu przesądów”. Z przesądów zrodziła się nietolerancja, a także guślarstwo, magia, astrologia i inne praktyki okultystyczne.
Ponieważ dzisiaj rzadko się zdarza, żeby kogoś powieszono albo spalono z powodu przesądów, więc ludzie na ogół nie widzą w nich nic złego. Pewien człowiek, który przybił nad drzwiami frontowymi podkowę mającą mu przynieść szczęście, zwrócił uwagę na ukryte niebezpieczeństwo związane z hołdowaniem przesądom, wyznał bowiem: „Ja wiem, że to głupie, i w to nie wierzę, ale aż dziw bierze, jak to skutkuje”. No właśnie. Zaczął polegać na swoim amulecie rzekomo przynoszącym szczęście. Podobną wiarę żywił pewien strzelec pokładowy bombowca, który podczas drugiej wojny światowej ocalał po zestrzeleniu jego samolotu. Wskazując na małą mosiężną lalkę wiszącą u jego kieszeni, powiedział: „Nie jestem przesądny, ale ta szczęśliwa maskotka pomogła nam się wyratować z najcięższych opresji”. Czyżby? Ileż to ludzi miało przy sobie na wojnie amulet, a mimo to zginęło?
Niektórzy, czując się bezpieczni ze względu na swoją maskotkę lub jakieś przesądy, podejmują niepotrzebne ryzyko. Poleganie na amuletach mających chronić przed nieszczęściem stało się już dla niejednego sidłem.
Ludziom przesądnym grozi jednak jeszcze większe niebezpieczeństwo.
Czy przesądy są przeszkodą w prawdziwym oddawaniu czci Bogu?
Przez pewien czas cały naród oddawał cześć Jehowie Bogu. Potem jednak coś się zmieniło. W biblijnej Księdze Izajasza 65:11 powiedziano o tym narodzie: „Porzucacie Jehowę, zapominacie o mojej świętej górze, to właśnie wy zastawiacie stół dla boga Szczęścia i nalewacie mieszane wino dla boga Przeznaczenia”.
Gdy Żydzi zaczęli ufać „bogu Szczęścia”, odwrócili się od Jehowy. Chociaż jeszcze praktykowali w Jego świątyni jakąś formę wielbienia, był to jednak tylko czczy rytuał, ponieważ w sercu oddawali cześć „bogu Szczęścia”. Jehowa zapowiedział, że ‛przeznaczy ich pod miecz’ (Izaj. 65:12). Słowa te spełniły się, gdy Jehowa przestał się opiekować tym ludem podczas napaści potężnego Babilonu w roku 607 p.n.e., wskutek czego na cały naród spadła klęska. Czczony przez Żydów „bóg Szczęścia” nie uchronił Jeruzalem od całkowitego zniszczenia. Kto się kieruje przesądami, odwraca się zatem od prawdziwej wiary i nie polega już na Bogu Wszechmocnym. Tym samym traci Jego przychylność i w rezultacie zostaje w tych trudnych czasach pozbawiony skutecznej pomocy.
A co zrobić, gdy przesądy są głęboko zakorzenione?
Jak zerwać z przesądami?
Można z nimi zerwać, gdy się rozwinie w sobie głęboką wiarę i dzięki temu będzie pokładać ufność w Bogu, a nie w jakichś amuletach czy przesądach. Biblia mówi, co zrobić, żeby mieć taką silną wiarę. W Psalmie 78:4-7 wezwano prawdziwych czcicieli Boga do opowiadania przyszłemu pokoleniu o „cudownych rzeczach, które [Bóg] uczynił”, aby „pokładało ufność w samym Bogu i nie zapominało o postępowaniu Boga, tylko strzegło Jego przykazań”. Mówienie o tym, co Bóg uczynił, o Jego potężnych dziełach i opiece, którą otacza swój lud, umacnia wiarę. Człowiek uczy się wtedy polegać na prawdziwym Bogu oraz szukać Jego pomocy i nie odczuwa potrzeby kierowania się przesądami.
O wielu tych „cudownych rzeczach, które [Bóg] uczynił”, napisano w Biblii. Prawdziwą wiarę można najlepiej wzbudzić w sobie przez pilne studiowanie Biblii. Niewątpliwie odczuwasz to, co apostołowie Jezusa Chrystusa, którzy go prosili: „Daj nam więcej wiary” (Łuk. 17:5). Świadkowie Jehowy chętnie ci pomogą w systematycznym studiowaniu Biblii, i to bez zobowiązań z twojej strony oraz bezpłatnie. Dlaczego nie skontaktować się z nimi?