„Kto codziennie jabłko zjada, tego lekarz rzadko bada”

PRZYPATRZ się tym dorodnym, rumianym jabłkom. Czyż nie wyglądają apetycznie? Z całą pewnością. I nic w tym dziwnego, stworzono je bowiem z myślą o naszej pomyślności i zdrowiu. Spośród innych owoców wyróżniają się wysoką wartością odżywczą. Gdy więc ulegasz pokusie i sięgasz po jabłko, dobrze na tym wychodzisz.

Jabłoń, podobnie jak grusza, pigwa, głóg i jarzębina, należy do rodziny różowatych (Rosaceae). Sok krążący w tych drzewach zawiera dużo cukru. Ich wonne owoce przybierają liczne odcienie zieleni, żółci oraz czerwieni i mają różnorodny smak — od cierpkiego aż po słodki.

Na całym świecie co roku zbiera się około 17—18 milionów ton jabłek. W USA połowę spożywa się na surowo. Z reszty robi się mus, sok, kompot, galaretkę, ciasta — na przykład szarlotkę, ocet owocowy, brandy, cydr i inne wina. W Europie większą część zbiorów przeznacza się na cydr, wino i brandy. Mniej więcej z jednej czwartej produkcji światowej wytwarza się cydr.

Ale zanim owoc ten sprawi rozkosz podniebieniu, dużo wcześniej nasze oczy cieszy widok kwitnącej jabłoni. Przystraja ją tyle biało-różowych kwiatów, że gdyby z każdego powstał owoc, drzewo nie mogłoby ich unieść. Jednakże wiosenne burze zwykle porywają część kwiecia.

Uprawa jabłek

Jabłoń najlepiej owocuje w strefie umiarkowanej. Uprawiana jest od niepamiętnych czasów. O jabłoni i jabłkach Biblia wspomina sześć razy.a Przepadali za nimi Rzymianie, którzy w czasie swych licznych podbojów upowszechnili hodowlę różnych odmian w Anglii i innych częściach Europy. Pierwsi osadnicy amerykańscy przywieźli z Anglii nasiona i drzewka jabłoni.

Kolejni hodowcy przeprowadzają liczne krzyżówki i w rezultacie uzyskują coraz lepsze odmiany. Jest to jednak bardzo czasochłonne. Zanim nowa odmiana trafi na rynek, może upłynąć nawet 20 lat. Ale obecnie, dzięki swej wytrwałości, hodowcy oferują nam bogaty asortyment soczystych, kolorowych owoców.

Zbiór

Na półkuli północnej zbiór jabłek rozpoczyna się w lipcu lub w sierpniu. Najwcześniejsze odmiany, na przykład papierówki, nie mogą być długo przechowywane. Trzeba szybko zjeść je na surowo albo ugotować z nich kompot. Zaostrzają jednak nasz apetyt na kolejne odmiany, takie jak: malinowa oberlandzka, kosztela, koksa pomarańczowa, jonatan, boskoop, red delicious, golden delicious, mekintosz czy lobo, żeby wymienić tylko kilka spośród tysięcy.

Jabłka należy zbierać w suche dni. Trzeba to robić bardzo uważnie, by nie uszkodzić nowych pędów i liści. Gdy owoce są naprawdę dojrzałe, wystarczy je lekko obrócić, a z łatwością oderwą się od gałęzi. Należy uważać, by nie odłamać ogonka, gdyż wtedy jabłko źle się przechowuje.

Późne odmiany jabłek najlepiej pozostawić na drzewie tak długo, jak na to pozwoli pogoda. Jeżeli zastanie je tam przymrozek, ze zbiorem należy poczekać, aż odtają. Jabłka, zależnie od stopnia dojrzałości i zawartości cukru, są odporne na temperaturę paru stopni poniżej zera, lecz po rozmrożeniu nie nadają się już do długiego przechowywania. Powinno się je wtedy przetworzyć na sok, kompot lub ocet owocowy, ale nie należy ich suszyć.

Przechowywanie

Ciekawe, że jabłka oddychają. Z powietrza pobierają tlen, a wydzielają dwutlenek węgla i wodę. Dlatego im jest cieplej, tym szybciej więdną i tracą jędrność. Oddychając przechodzą również zapachami z otoczenia. Toteż najlepiej przechowywać je oddzielnie w temperaturze około 5 stopni Celsjusza.

Nie powinno się trzymać jabłek w piwnicy razem z ziemniakami, bo tracą aromat. Prócz tego różne odmiany należy przechowywać osobno. Najlepiej, gdy każde jabłko zostanie owinięte papierem. Wolniej wtedy więdnie i jest mniej narażone na zepsucie w wyniku zetknięcia z gnijącymi owocami.

Wartość odżywcza

Angielskie przysłowie mówi: „Kto codziennie jabłko zjada, tego lekarz rzadko bada”. Choć może nie jest to regułą, jabłka rzeczywiście cieszą się tak dobrą opinią. Dlaczego? Ponieważ zawierają składniki sprzyjające zdrowiu.

Każde jabłko to minimagazyn cennych substancji odżywczych. Dojrzały owoc zawiera witaminę B₁, B₂, B₆, C oraz E. Jest także bogatym źródłem cukrów, na przykład glukozy, fruktozy i sacharozy. O jego smaku decydują kryjące się w nim różnorodne kwasy. Dostarcza również wielu makroelementów, między innymi wapnia, magnezu i potasu, a także pektyny oraz błonnika. Jakieś 85 procent masy jabłka to woda.

Jabłka wydzielają też etylen, który pełni funkcję naturalnego regulatora wzrostu, pobudzającego dojrzewanie owoców. Gaz ten może okazać się przydatny, gdy masz zielone pomidory lub twarde owoce awokado. Kiedy włożysz je do papierowej torby razem z kilkoma dojrzałymi jabłkami, będą się szybciej nadawać do jedzenia.

Ponieważ jabłka są tak zdrowe, warto wiedzieć, kiedy i jak się nimi raczyć. Przede wszystkim powinny być dojrzałe. Lepiej też nie jeść zimnych owoców, lecz poczekać, aż się ogrzeją w temperaturze pokojowej. Poza tym trzeba je dokładnie przeżuwać.

Co ciekawe, jabłka podobno oczyszczają przewód pokarmowy. Są więc pomocne w leczeniu zarówno zaparć, jak i biegunek.

Słowo przestrogi

Podobnie jak inne owoce, jabłka szybko gniją. Z tego względu trzeba zachować pewną ostrożność. Wydzielone toksyny mogą wywołać złe samopoczucie i mdłości. Zwracaj więc uwagę na ślady nadgnicia, a ponieważ substancje trujące łatwo się rozprzestrzeniają, wycinaj nie tylko zepsutą część owocu, ale też miejsce dookoła.

Niemniej jedzenie jabłek wychodzi na zdrowie. Jeżeli więc chcesz, żeby ‛rzadko cię badał lekarz’, postaraj się codziennie sięgać po jabłko!

[Przypis]

[Ilustracje na stronie 24]

Kwitnąca jabłoń cieszy oczy