ELEAZAR

(„Bóg dopomógł”).

1. Wymieniany jako trzeci syn arcykapłana Aarona i jego żony Eliszeby. Należał do rodu Kehata, syna Lewiego (Wj 6:16, 18, 20, 23; Lb 3:2). Aaron oraz jego synowie: Nadab, Abihu, Eleazar i Itamar byli pierwszymi kapłanami w Izraelu, wprowadzonymi na urząd przez Mojżesza (Kpł 8).

W drugim roku po opuszczeniu przez naród Egiptu, gdy ustawiono przybytek, Eleazar był lewickim naczelnikiem (Lb 1:1; 3:32). Ponieważ pełnił obowiązki kapłańskie, musiał mieć wówczas co najmniej 30 lat (Lb 4:3).

Eleazar znalazł się w gronie osób, które miały ponad 20 lat, gdy wychodziły z Egiptu, i które weszły do Ziemi Obiecanej. Należał do plemienia Lewiego, więc nie został objęty Bożym potępieniem skierowanym przeciwko pozostałym 12 plemionom — że nikt spośród nich od 20 roku wzwyż nie wejdzie do Ziemi Obiecanej, z wyjątkiem Jozuego i Kaleba. Lewici nie mieli swego przedstawiciela wśród 12 zwiadowców — z których 10 przyniosło złe wieści — i najwyraźniej nie przyłączyli się do świadczącego o braku wiary, buntowniczego szemrania przeciwko Jehowie (Lb 13:4-16; 14:26-30).

Wkrótce po poświęceniu przybytku oraz wprowadzeniu Aarona i jego synów na urząd kapłański (Kpł 8) Nadab i Abihu ofiarowali przed Jehową niedozwolony ogień i zostali przez Niego uśmierceni (Kpł 10:1, 2; Lb 3:2-4). Aaron i jego dwaj wierni synowie, Eleazar i Itamar, dalej pełnili obowiązki kapłanów. Kiedy dokonywano podziału zadań w związku z sanktuarium, Eleazarowi powierzono nadzór nad przybytkiem i jego sprzętami, ustawiczną ofiarą zbożową, kadzidłem oraz oliwą i olejkiem do namaszczania (Lb 4:16). Na polecenie Jehowy Eleazar zebrał miedziane kadzielnice, w których kadzidło ofiarowali Korach i jego towarzysze zabiegający o urząd kapłański (choć żaden z nich nie był kapłanem). Następnie przekuto je na cienkie płytki i pokryto nimi ołtarz (Lb 16:37-40). Eleazar nadzorował ofiarowanie czerwonej jałówki, z której popiół był używany do różnych oczyszczeń (Lb 19:2, 3, 9; Heb 9:13).

Eleazar towarzyszył też Izraelitom, którzy wyruszyli wywrzeć pomstę na Midianitach za wydarzenia związane z Peorem, pomagał dzielić zdobyte łupy i ogłosił prawo Boże dotyczące zdobyczy wojennej (Lb 31:6, 21-41).

Z Pinechasem, który był synem Eleazara i córki Putiela, Jehowa zawarł przymierze pokoju za to, że gorliwie wystąpił w obronie czystego wielbienia, gdy Izraelici dopuścili się grzechu w związku z Baalem z Peor. Można je uważać za uzupełnienie przymierza co do kapłaństwa, które Jehowa zawarł z plemieniem Lewiego (Wj 6:25; Lb 25:1-13).

Zostaje arcykapłanem. W 40 roku wędrówki Izraela po pustkowiu zmarł 123-letni Aaron, a w jego miejsce arcykapłanem został Eleazar, mający ok. 70 lat (Lb 33:37-39). Był więc pierwszym arcykapłanem pełniącym tę funkcję w Ziemi Obiecanej, do której Izraelici weszli osiem miesięcy później (Lb 20:25-28; Pwt 10:6; Joz 4:19). Właśnie przed nim miał stanąć Jozue, gdy go mianowano następcą Mojżesza. Eleazar miał potem wspierać Jozuego i przekazywać mu odpowiedzi Jehowy na ważne pytania, udzielane za pomocą Urim i Tummim (Lb 27:18-23). Eleazar współpracował też z Jozuem przy podziale Ziemi Obiecanej po podboju Kanaanu (Joz 14:1; 21:1-3).

Głowa dużego rodu kapłańskiego. Pismo Święte nie podaje dokładnie, kiedy zmarł Eleazar, ale najwidoczniej mniej więcej w tym samym czasie co Jozue. Arcykapłanem został syn Eleazara Pinechas (Joz 24:29, 30, 33; Sdz 20:27, 28). Eleazar wykazał się gorliwością w wielbieniu Jehowy i przez całe życie godnie wypełniał obowiązki kapłana. Według tradycji żydowskiej w czasach, gdy przybytek znajdował się w Szilo, usługiwało 16 grup kapłanów: 8 z rodu Eleazara i 8 z rodu jego brata, Itamara. Jednakże za panowania Dawida ród Eleazara liczył więcej naczelników niż ród Itamara. Dlatego Dawid ustanowił 16 oddziałów kapłańskich z domu Eleazara i 8 z domu Itamara — w sumie 24 oddziały, które potem po kolei pełniły służbę w świątyni (1Kn 24:1-4).

2. Syn Abinadaba, uświęcony, żeby strzegł Arki Przymierza, którą przyniesiono do domu jego ojca w Kiriat-Jearim po tym, jak oddali ją Filistyni (1Sm 7:1, 2).

3. Syn Doda Achochity; jeden z trzech wybitnych mocarzy Dawida. Wsławił się w Pas-Dammim podczas wyprawy wojennej Dawida, gdy stanął na polu pełnym jęczmienia i sam jeden pobił Filistynów, „tak iż Jehowa wybawił, sprawiając wielkie wybawienie” (1Kn 11:12-14; 2Sm 23:9, 10).

4. Syn Machliego, Meraryty z plemienia Lewiego. Nie miał synów, lecz same córki. Poślubili je synowie Kisza, ich kuzyni (1Kn 23:21, 22).

5. Syn niejakiego Pinechasa; pomagał kapłanowi Meremotowi, gdy czwartego dnia po przybyciu Ezdrasza do Jerozolimy odważano srebro i złoto oraz sprzęty do świątyni (Ezd 8:29, 32, 33).

6. Jeden z potomków Parosza, którzy wzięli sobie cudzoziemskie żony, ale odprawili je po zachętach Ezdrasza (Ezd 10:25, 44).

7. Kapłan z plemienia Lewiego uczestniczący w pochodzie zorganizowanym przez Nehemiasza z okazji poświęcenia odbudowanych murów Jerozolimy (Neh 12:42).

8. Przodek Józefa, przybranego ojca Jezusa (Mt 1:15).