Księga Hioba pomaga udzielać rad

1, 2. Dlaczego Hioba niełatwo było pocieszyć?

WŚRÓD mieszkańców Wschodu wieści rozchodzą się w błyskawicznym tempie. Hiob, powszechnie znany ze swojego bogactwa, stracił wszystko. Kiedy trzej jego znajomi — Elifaz, Bildad i Cofar — słyszą, co go spotkało, wybierają się w podróż do krainy Uc, żeby go pocieszyć. Nie są jednak gotowi na to, co zobaczą.

² Spróbujmy to sobie wyobrazić. Hiob stracił praktycznie wszystko, co miał. Jego liczne stada owiec, bydła, wielbłądów i osłów przepadły. Większość jego sług została wymordowana, a dzieci zginęły. Z domu, który się na nie zawalił, nic nie zostało. Jakby tego było mało, Hiob zapadł na ciężką chorobę — całe ciało miał pokryte bolesnymi wrzodami. Jego trzej znajomi widzą z oddali, jak zrozpaczony siedzi w popiele. Co robią? Przez siedem dni nie mówią ani słowa (Hioba 2:12, 13). Po jakimś czasie na miejsce dociera również młody mężczyzna o imieniu Elihu i siada w pobliżu. W końcu Hiob przerywa ciszę, przeklinając dzień, w którym się urodził, i życząc sobie śmierci (Hioba 3:1-3, 11). Bez wątpienia potrzebuje wsparcia! To, co jego znajomi powiedzą i jak to zrobią, pokaże, czy naprawdę są dla niego przyjaciółmi i czy zależy im na jego dobru.

3. Na czym skupimy się w tym artykule?

³ Jehowa polecił Mojżeszowi spisać, jak trzej znajomi Hioba oraz Elihu się zachowali i co powiedzieli. Warto zwrócić uwagę, że niektóre twierdzenia Elifaz najwyraźniej wypowiedział pod wpływem niegodziwego ducha. Natomiast słowa Elihu były natchnione przez Jehowę (Hioba 4:12-16; 33:24, 25). Z tego względu w Księdze Hioba znajdujemy zarówno jedne z najlepszych, jak i jedne z najgorszych rad. Możemy się więc z niej nauczyć, jak udzielać ich w odpowiedni sposób. Na początku omówimy negatywne przykłady trzech znajomych Hioba. Potem zajmiemy się pozytywnym przykładem Elihu. W obu wypadkach zastanowimy się, jakie korzyści z Księgi Hioba mogli odnosić Izraelici i jakie my możemy odnieść obecnie.

W JAKI SPOSÓB HIOBOWI UDZIELALI RAD JEGO TRZEJ ZNAJOMI

4. Dlaczego trzej znajomi Hioba zawiedli jako pocieszyciele? (Zobacz też ilustrację).

⁴ Biblia mówi, że na wieść o nieszczęściach, które spotkały Hioba, jego trzej znajomi „poszli [mu] współczuć (...) i go pocieszyć” (Hioba 2:11). Jednak całkowicie pod tym względem zawiedli. Dlaczego? Co najmniej z trzech powodów. Po pierwsze, pochopnie wyciągali błędne wnioski. Między innymi stwierdzili, że cierpienia Hioba są karą za jego grzechy (Hioba 4:7; 11:14)a. Po drugie, ich rady w większości były nietrafione, nieżyczliwe i bardzo krzywdzące. Na przykład chociaż słowa każdego z nich brzmiały mądrze, to tak naprawdę były puste (Hioba 13:12). Bildad dwa razy uszczypliwie wypomniał Hiobowi, że za dużo mówi (Hioba 8:2; 18:2). A Cofar złośliwie zasugerował, że jest on „pustogłowy” (Hioba 11:12). Po trzecie, chociaż nie podnosili na Hioba głosu, to ich wypowiedzi brzmiały lekceważąco, sarkastycznie i oskarżycielsko (Hioba 15:7-11). Bardziej zależało im na tym, żeby udowodnić Hiobowi winę, niż żeby go pocieszyć i wzmocnić jego wiarę.

5. Jakie były skutki rad udzielonych Hiobowi przez jego znajomych?

⁵ Nic dziwnego, że rady znajomych Hioba nie przyniosły dobrych rezultatów. Czuł się on nimi wręcz zmiażdżony (Hioba 19:2). To zrozumiałe, że chciał bronić swojej reputacji. Niestety, z tego powodu stracił równowagę i zaczął wypowiadać się lekkomyślnie (Hioba 6:3, 26). Rady jego znajomych nie odzwierciedlały sposobu myślenia Jehowy ani nie świadczyły o współczuciu. W rezultacie nieświadomie stali się oni narzędziami w ręku Szatana (Hioba 2:4, 6). Jakie korzyści z tej relacji mogli odnosić słudzy Boży w przeszłości i jakie my możemy odnieść obecnie?

6. Jakie wnioski ze złego przykładu trzech znajomych Hioba mogli wyciągnąć izraelscy starsi?

⁶ Jakie korzyści mogli odnosić Izraelici. Po utworzeniu narodu izraelskiego Jehowa wyznaczył wykwalifikowanych mężczyzn na starszych, żeby sądzili lud zgodnie z Jego prawymi zasadami (Powt. Pr. 1:15-18; 27:1). Przed udzieleniem rady albo wydaniem wyroku mieli oni uważnie słuchać (2 Kron. 19:6). Zamiast zakładać, że znają wszystkie fakty, musieli zadawać pytania (Powt. Pr. 19:18). Gdy ktoś przychodził do nich po pomoc, nie wolno im było zwracać się do niego nieżyczliwie. Dlaczego? Bo w ten sposób zniechęcaliby go do otworzenia swojego serca (Wyjścia 22:22-24). Między innymi takie wnioski z relacji o Hiobie mogli wyciągnąć izraelscy starsi.

7. Czego z relacji o Hiobie mogli się nauczyć wszyscy Izraelici? (Przysłów 27:9).

⁷ Oczywiście w Izraelu rad mogli udzielać nie tylko starsi. Tak naprawdę każdy Izraelita — młodszy czy starszy, kobieta czy mężczyzna — mógł udzielić rady swojemu znajomemu, który musiał coś poprawić w wielbieniu Jehowy albo potrzebował skorygowania (Ps. 141:5). Szczere rady świadczą o prawdziwej przyjaźni (odczytaj Przysłów 27:9). Zły przykład znajomych Hioba uczył Izraelitów, czego nie powinni mówić ani robić.

8. Jakich pułapek musimy unikać, gdy udzielamy innym rad? (Zobacz też ilustracje).

⁸ Jakie korzyści możemy odnieść obecnie. Kiedy nasi bracia i siostry cierpią, chcemy ich wspierać. Musimy jednak unikać pułapek, w które wpadli trzej znajomi Hioba. Po pierwsze, nie powinniśmy pochopnie wyciągać wniosków i udzielać rad, nie znając wszystkich faktów. Po drugie, nie możemy udzielać rad głównie na niestabilnej podstawie własnych przeżyć — jak to robił Elifaz (Hioba 4:8; 5:3, 27). Powinniśmy raczej opierać je na solidnej podstawie Słowa Bożego. Po trzecie, musimy unikać nieżyczliwych, krytycznych wypowiedzi. Jak pamiętamy, słowa Elifaza, Bildada i Cofara były po części prawdziwe. Jedno z ich twierdzeń zacytował nawet natchniony pisarz biblijny (por. Hioba 5:13 z 1 Koryntian 3:19). Jednak większość ich wypowiedzi była dla Hioba krzywdząca i przedstawiała Boga w złym świetle. Dlatego On ocenił je jako kłamliwe (Hioba 42:7, 8). Dobre rady nigdy nie sugerują, że Jehowa jest nierozsądny ani że Jego słudzy nie zasługują na Jego miłość. A teraz zastanówmy się, czego uczy nas przykład Elihu.

W JAKI SPOSÓB HIOBOWI UDZIELAŁ RAD ELIHU

9. Dlaczego po wypowiedziach swoich znajomych Hiob dalej potrzebował pomocy i jak Jehowa mu ją zapewnił?

⁹ Hiob i jego trzej znajomi spierali się naprawdę długo. Ich wywody zajęły aż 28 rozdziałów Biblii! Większość swoich słów wypowiedzieli pod wpływem złości lub frustracji. Atmosfera musiała być bardzo napięta. Nic dziwnego, że ból Hioba wcale nie minął! Nadal potrzebował on pocieszenia i skorygowania. Jak Jehowa mu je zapewnił? Posłużył się Elihu. Dlaczego Elihu nie odezwał się wcześniej? Sam wyjaśnił: „Ja jestem młody, a wy jesteście sędziwi. Dlatego z szacunkiem się powstrzymywałem” (Hioba 32:6, 7). Elihu rozumiał ponadczasową prawdę: Starsze osoby zwykle mają więcej mądrości i doświadczenia niż młodsze. Jednak po cierpliwym wysłuchaniu Hioba i jego znajomych nie mógł już dłużej milczeć. Stwierdził: „Sam wiek nie sprawia, że ktoś staje się mądry, i nie tylko sędziwi rozumieją, co jest słuszne” (Hioba 32:9). Co powiedział później i jak to zrobił?

10. Co zrobił Elihu, zanim udzielił Hiobowi rad? (Hioba 33:6, 7).

¹⁰ Zanim Elihu udzielił Hiobowi rad, zadbał o dobrą atmosferę. W jaki sposób? Chociaż wiemy z Biblii, że ‛zapałał wielkim gniewem’, to trzymał swoje emocje na wodzy (Hioba 32:2-5). Ani razu nie zachował się wobec Hioba nieżyczliwie czy okrutnie. Przeciwnie, był pokorny i zwracał się do niego jak przyjaciel. Na przykład powiedział: „Jestem dla prawdziwego Boga tym samym co ty” (odczytaj Hioba 33:6, 7). Pokazał też, że uważnie go słuchał — zaczął od powtórzenia głównych myśli z sześciu jego wypowiedzi (Hioba 32:11; 33:8-11). Odwoływał się do jego słów także później, gdy udzielał mu rad (Hioba 34:5, 6, 9; 35:1-4).

11. W jaki sposób Elihu udzielił Hiobowi rad? (Hioba 33:1).

¹¹ Elihu udzielił Hiobowi rad w sposób świadczący o szacunku. Na przykład zwrócił się do niego po imieniu, czego jego trzej poprzednicy najwyraźniej nie zrobili (odczytaj Hioba 33:1). Zapewne pamiętał też, jak bardzo sam chciał zabrać głos, kiedy pozostali się spierali, dlatego dał Hiobowi możliwość się wypowiedzieć (Hioba 32:4; 33:32). Wykazał mu też, jak niebezpieczny jest jego sposób myślenia, i życzliwie przypomniał o mądrości, mocy, sprawiedliwości i lojalnej miłości Jehowy (Hioba 36:18, 21-26; 37:13, 23, 24). Dobre rady Elihu przygotowały Hioba na przyjęcie kolejnych wskazówek — tym razem od samego Stwórcy (Hioba 38:1-3). Jakie korzyści z przykładu Elihu mogli odnosić słudzy Boży w przeszłości i jakie my możemy odnieść obecnie?

12. Jak Jehowa posługiwał się prorokami i jakie korzyści z przykładu Elihu odnosili Izraelici?

¹² Jakie korzyści mogli odnosić Izraelici. Żeby pouczać i korygować swój lud, Jehowa często powoływał proroków. Na przykład w czasach sędziów przekazywał mu wskazówki za pośrednictwem prorokini Debory (Sędz. 4:4-7; 5:7). Później wybrał Samuela, który już od młodości występował w Jego imieniu (1 Sam. 3:19, 20). A w czasach królów Jehowa zadbał, by prorocy praktycznie nieprzerwanie zapewniali narodowi kierownictwo. Wzmacniali oni Jego sług pod względem duchowym i korygowali tych, którzy odstępowali od czystego wielbienia (2 Sam. 12:1-4; Dzieje 3:24). Na przykładzie Elihu prorocy oraz inni wierni Izraelici mogli się uczyć, co mówić, udzielając rad, i jak to robić.

13. Jakie korzyści z przykładu Elihu odnosimy obecnie?

¹³ Jakie korzyści możemy odnieść obecnie. Podobnie jak kiedyś prorocy, my też przekazujemy innym wolę Bożą, która jest dziś spisana w Jego Słowie, Biblii. I podobnie jak oni, swoimi słowami budujemy i zachęcamy współwyznawców (1 Kor. 14:3). O tym, by ‛pocieszać przygnębionych’, szczególnie powinni pamiętać starsi — nawet gdy bracia i siostry są rozdrażnieni albo gdy ich słowa przypominają „mowę nieokiełznaną” (1 Tes. 5:14; Hioba 6:3).

14, 15. Jak starsi, udzielając rad, mogą naśladować Elihu? Podaj przykład.

¹⁴ Wyobraźmy sobie taką sytuację: Starszy dowiaduje się, że siostra z jego zboru jest przygnębiona. Razem z innym starszym postanawiają ją odwiedzić, żeby podnieść ją na duchu. Podczas wizyty siostra mówi o swoich negatywnych uczuciach. Wspomina, że chociaż chodzi na zebrania i do służby, to nie ma z tego radości. Jak starsi na to zareagują?

¹⁵ Po pierwsze, postarają się zrozumieć powody, dla których siostra tak się czuje. W tym celu będą jej cierpliwie słuchać. Czy ma ona wrażenie, że nie zasługuje na miłość Jehowy? A może przytłaczają ją „troski życiowe”? (Łuk. 21:34). Po drugie, starsi będą szukać okazji, żeby ją pochwalić. Przecież mimo przygnębienia dalej chodzi na zebrania i do służby. Po trzecie, gdy już lepiej zrozumieją jej sytuację i uczucia, posłużą się Biblią, żeby upewnić ją o miłości Jehowy (Gal. 2:20).

DALEJ ODNOŚ KORZYŚCI Z KSIĘGI HIOBA

16. Co pomoże nam dalej odnosić korzyści z Księgi Hioba?

¹⁶ Z Księgi Hioba odnosimy mnóstwo korzyści! Jak omówiliśmy w poprzednim artykule, to natchnione sprawozdanie nie tylko wyjaśnia, dlaczego Bóg pozwala na cierpienia, ale też co pomoże nam zachowywać wytrwałość, kiedy ich doświadczamy. A jak wykazaliśmy w tym artykule, każdy z nas może się nauczyć udzielania skutecznych rad, unikając negatywnej postawy trzech znajomych Hioba i naśladując pozytywny przykład Elihu. Gdy będziesz musiał udzielić komuś rady, warto, żebyś wcześniej przypomniał sobie omówione tutaj wnioski. A jeśli już dawno nie wracałeś do tej niezwykłej Księgi, postaw sobie za cel, żeby znowu ją przeczytać. Przekonasz się, że obecnie jest ona tak samo wartościowa jak wtedy, gdy ją spisano.