2. Lewita, syn Musziego, a więc bratanek wspomnianego wyżej Machliego, syna Merariego (1Kn 6:47; 23:23; 24:26, 30).

(„[od; należący do] Machliego”).

Lewici wywodzący się od Machliego, syna Merariego (Lb 3:17, 20, 33; 26:58).

(prawdopodobnie od rdzenia oznaczającego: „osłabnąć; zachorować”).

Syn Elimelecha i Noemi. Podczas klęski głodu za dni sędziów przeniósł się z rodzicami z Betlejem w Judzie do Moabu. Poślubił tam Moabitkę Rut, ale zmarł bezdzietnie (Rut 1:1-5; 4:10). Rut poszła do ziemi judzkiej ze swą teściową i zgodnie z prawem o małżeństwie lewirackim poślubiła Boaza (Pwt 25:5, 6; Rut 4:9, 10). W tej linii rodowej przyszedł na świat Dawid, a później Jezus Chrystus (Rut 4:22; Mt 1:5, 6, 16).

Jeden z Izraelitów, którzy w czasach Ezdrasza, po powrocie Żydów z niewoli, odprawili swoje cudzoziemskie żony (Ezd 10:25, 40, 44).

(od rdzenia oznaczającego: „tańczyć; wirować” lub od rdzenia oznaczającego: „grać na flecie”).

Człowiek mający niezwykle mądrych synów, którzy jednak nie dorównywali królowi Salomonowi (1Kl 4:31). Istnieje pogląd, że sformułowanie „synowie Machola” oznacza jakąś grupę muzyków bądź tancerzy (por. Ps 150:4, gdzie hebr. słowo machòl przetłumaczono na „taniec w krąg”).

(od rdzenia oznaczającego: „podwoić”; być może jaskinia miała podwójne wejście lub dwie komory).

Nazwa użyta w odniesieniu do pola i jaskini w pobliżu Hebronu, nabytych przez Abrahama od Efrona Hetyty za 400 srebrnych sykli (ok. 880 dolarów). W jaskini została pochowana Sara, żona Abrahama, oraz co najmniej pięć innych osób: Abraham, Izaak, Rebeka, Jakub i Lea (Rdz 23:14-19; 25:9; 49:30, 31; 50:13). Określenie „Machpela” najwyraźniej obejmowało także okoliczny teren (Rdz 23:17).

Grobowiec ten jest powszechnie utożsamiany z Meʽarat ha-Machpela, znajdującym się w dzisiejszym Hebronie, pod meczetem na terenie muzułmańskiego sanktuarium zwanego Haram al-Chalil.

Hebrajski termin z Rodzaju 23:17, wskazujący na położenie jaskini Machpela w stosunku do Mamre, tłumaczony jest w różny sposób: „na wschód od” (RS), „przed” (STint), „w kierunku” (23:19, KUL), „w pobliżu” (BT), „niedaleko” (BWP), „naprzeciw Mamre” (Bw, NŚ). Jeżeli poprawna jest tradycyjna lokalizacja Mamre (Ramat al-Chalil), wówczas przekład „na wschód od Mamre” nie byłby właściwy, gdyż miejsce to znajduje się ok. 3 km na północ od współczesnego Hebronu. Wyrażenie „Mamre, czyli w Hebronie” (Rdz 23:19) może oznaczać, że Mamre leżało w okręgu Hebronu.

(„Jah jest schronieniem”).

Przodek Barucha (towarzysza Jeremiasza) oraz kwatermistrza Serajasza (Jer 32:12; 51:59).

(„moździerz”).

Najprawdopodobniej część Jerozolimy leżąca w pobliżu Bramy Rybnej i „drugiej dzielnicy”. Proroctwo zapowiadało, że gdy na Judę spadnie nieszczęście, mieszkańcy Machtesz będą wyć, ponieważ ustanie tam handel (Sof 1:1, 2, 10, 11).

Hebrajskie słowo machtész oznacza „moździerz” (Prz 27:22) lub „wgłębienie w kształcie moździerza” (Sdz 15:19), toteż w niektórych przekładach tę część Jerozolimy nazwano „Moździerzem”, a nie „Machtesz” (Sof 1:11, Bp, BT, BWP). Targumy utożsamiają to miejsce z doliną Kidron, głębokim wąwozem biegnącym wzdłuż wsch. muru Jerozolimy. Jednakże Brama Rybna i druga dzielnica leżą bardziej na zach. od tej doliny. Dlatego na ogół uważa się, że Machtesz to część Doliny Centralnej (Tyropeon), przypuszczalnie jej górny odcinek.

(prawdopodobnie skrócona forma hebr. imienia Mattitiasz: „dar Jehowy”).

Uczeń wybrany przez losowanie na apostoła w miejsce Judasza Iskariota. Po wniebowstąpieniu Jezusa Piotr zwrócił uwagę, że psalmista Dawid nie tylko zapowiedział odstępstwo Judasza (Ps 41:9), ale też napisał: „Niech jego urząd nadzorcy przejmie ktoś inny” (Ps 109:8); dlatego Piotr zaproponował uczniom, zebranym w liczbie ok. 120, by wybrano kogoś na to stanowisko. Wysunięto kandydaturę Józefa Barsabbasa i Macieja; po modlitwie rzucono losy i wybrany został Maciej. Działo się to zaledwie kilka dni przed wylaniem ducha świętego i jest to ostatnia opisana w Biblii sytuacja, gdy w celu poznania woli Jehowy użyto losów (Dz 1:15-26).

Jak wynika ze słów Piotra (Dz 1:21, 22), Maciej był naśladowcą Chrystusa przez cały trzyipółletni okres jego służby, ściśle współpracował z apostołami i przypuszczalnie należał do 70 uczniów, których Jezus rozesłał, by głosili dobrą nowinę (Łk 10:1). Gdy został wybrany, „doliczono go do jedenastu apostołów” (Dz 1:26); kiedy więc zaraz potem Dzieje Apostolskie wspominają o apostołach lub „dwunastu”, do grona tego należał już Maciej (Dz 2:37, 43; 4:33, 36; 5:12, 29; 6:2, 6; 8:1, 14; 9:27; zob. PAWEŁ 1).

Zobacz ŚWINIA.

Zobacz BROŃ, ZBROJA.

Trzeci na liście synów Jafeta (Rdz 10:2; 1Kn 1:5). Uważa się go za przodka Medów. Z tego względu w innych miejscach Biblii (np. w 2Kl 17:6; 18:11; Est 1:3; Iz 13:17; 21:2) hebrajskie słowo Madáj jest tłumaczone na „Medowie” lub „Media”. W języku akadyjskim (asyryjsko-babilońskim) Medowie nazywani byli Madaja, a w staroperskim — Mada. W którymś momencie dziejów osiedlili się na Wyżynie Irańskiej, początkowo między górami Elburs (na pd. od Morza Kaspijskiego) a górami Zagros, ciągnącymi się na wsch. od Asyrii. Współczesna nazwa Iran nawiązuje do słowa „Ariowie”, używanego na określenie potomków Jafeta.

(od rdzenia oznaczającego: „gnój”).

1. Imię występujące na liście potomków Judy pochodzących od Kaleba. Napisano tam, że Maaka, nałożnica Kaleba, urodziła „Szaafa, ojca Madmanny” (1Kn 2:49). Jednakże zdaniem większości uczonych „ojciec” oznacza tutaj „założyciela”, a Szaaf założył lub odbudował zdobyte miasto Madmanna, omówione poniżej. Warto zauważyć, że w następnych wersetach w podobnym kontekście występują nazwy Kiriat-Jearim oraz Betlejem (1Kn 2:50, 54).

2. Miasto w pd. części terytorium Judy (Joz 15:21, 31). Jego nazwa mogła się zachować w Umm Dajmna, lecz nie znaleziono tam pozostałości po takim mieście. Obecnie uczeni wskazują raczej na Chirbat Tatrit, leżące ok. 15 km na pn. wsch. od Beer-Szeby. W Jozuego 19:5 oraz 1 Kronik 4:31 występują te same miejscowości, co w Jozuego 15:31, ale zamiast Madmanny wymieniono Bet-Markabot (co oznacza „dom rydwanów”). Niewykluczone, że była to inna nazwa tego samego miasta (zob. BET-MARKABOT).

(prawdopodobnie od rdzenia oznaczającego: „gnój”).

Przypuszczalnie chodzi o miejsce w Moabie, które w myśl proroctwa miało ucierpieć od miecza. W Jeremiasza 48:2 czytamy: „Ty także, Madmenie, masz milczeć”, co jest tłumaczeniem hebrajskiego gam-madmén tiddòmmi. Zdaniem wielu uczonych początkowa litera „m” w słowie madmén została niechcący powtórzona z poprzedniego słowa (gam). Bez pierwszego „m” spółgłoski w słowie Madmen odpowiadają występującym w nazwie Dimon, dlatego często uważa się, że chodzi właśnie o to drugie miasto (przypuszczalnie dzisiejsza Dimna, ok. 10 km na pn. od Keraku). Z drugiej strony Madmen może nie odnosić się do żadnej miejscowości, gdyż według Septuaginty, Peszitty i Wulgaty ten fragment starożytnego tekstu hebrajskiego brzmi tak jak w przekładzie Wujka: „Przeto milcząc umilkniesz [Moabie]”.

(od rdzenia oznaczającego: „gnój”).

Miejsce na szlaku wojsk asyryjskich ciągnących w stronę Jerozolimy (Iz 10:24, 31, 32). Obecnie dokładne położenie Madmeny nie jest znane. Niektórzy jednak utożsamiają ją z Szuʽfat, położonym ok. 4 km w kierunku pn.-pn.-zach. od Wzgórza Świątynnego w Jerozolimie.

(od rdzenia oznaczającego: „sądzić”).

Królewskie miasto kananejskie, które sprzymierzyło się z Chacorem przeciw Izraelitom, a potem zostało pokonane (Joz 11:1-12; 12:19). Utożsamia się je zwykle z Karn Hattin (Chorbat Karne Chittim), leżącym ok. 8 km na zach. pn. zach. od Tyberiady. Starożytna nazwa mogła się zachować w Chirbat Madin, oddalonym o 1 km na pd. Niektórzy jednak kwestionują te przypuszczenia, ponieważ opierają się one wyłącznie na podobieństwie nazw wspomnianej miejscowości Madin i biblijnego Madonu.

Okolica nad Jeziorem Galilejskim, dokąd udał się Jezus po cudownym nakarmieniu ok. 4000 mężczyzn (Mt 15:39; późniejsze manuskrypty zawierają tu słowo „Magdala”). W najlepszych greckich manuskryptach w Marka 8:10 ten sam teren określono nazwą „Dalmanuta” (zob. DALMANUTA).

W pobliżu Jeziora Galilejskiego nie ma dziś miejsca zwanego Magadan. Niektórzy uczeni uważają jednak, że Magadan to Magdala. Może przemawiać za tym okoliczność, iż w języku aramejskim litera „l” często zastępuję literę „n” ze słów hebrajskich. A zatem nazwa „Magadan” mogła z czasem przekształcić się w „Magdala”. Zdaniem innych tę drugą formę wprowadzono w późniejszych odpisach tekstu greckiego, by uzasadnić pogląd, iż Magadan to dzisiejszy al-Madżdal.

Magdala (lub Magadan) utożsamiana jest z Chirbat al-Madżdal (Migdal), leżącym ok. 6 km na pn.