(również będący potomkami Micraima) utrzymywali stosunki handlowe z Kreteńczykami od bardzo dawnych czasów, być może od dni Abrahama.

Zdaniem wielu uczonych Kaftoryci wspomniani w Powtórzonego Prawa 2:23 to w rzeczywistości Filistyni. Ale ponieważ w Biblii czytamy, że Filistyni wywodzili się od Kasluchim (inna gałąź potomków Micraima), mogliby zostać nazwani Kaftorytami jedynie w sensie geograficznym (a nie etnicznym), to znaczy z tego względu, że przed przybyciem do Kanaanu mieszkali na terenie Kaftoru. Byliby więc nazwani Kaftorytami na tej samej zasadzie, na której Hebrajczyk Jakub został nazwany Syryjczykiem (dosł. „Aramejczykiem”) (Pwt 26:5). W innym wypadku należałoby rozumieć, że w Powtórzonego Prawa 2:23 nie chodzi o Filistynów, lecz że to niektórzy członkowie plemienia Kaftorytów wyemigrowali do Kanaanu.

Osłona zakładana zwierzętom na pysk, żeby nie mogły kąsać lub jeść.

W starożytnej Palestynie do młócenia większych ilości zboża często używano bydła. Najpierw rozwiązywano snopy i rozkładano je grubą warstwą na ubitym klepisku. Następnie jedno czy więcej zwierząt deptało zboże kopytami lub przeciągało po nim sanie albo inne urządzenie młockarskie. W Prawie Mojżeszowym powiedziano: „Nie masz nakładać kagańca bykowi, gdy młóci” (Pwt 25:4). A zatem nie wolno było sprawiać udręki zwierzęciu, uniemożliwiając mu jedzenie ziarna, które samo wymłóciło (por. Prz 12:10).

Zasadę z Powtórzonego Prawa 25:4 można też odnieść do ludzi wysilających się przy jakiejś pracy. Na przykład Paweł napisał do Tymoteusza: „Starsi, którzy bardzo dobrze przewodzą, niech będą poczytywani za godnych podwójnego szacunku, zwłaszcza ci, którzy ciężko pracują, przemawiając i nauczając”. I właśnie na potwierdzenie tej rady apostoł przytoczył prawo zabraniające nakładania kagańca młócącemu bykowi (1Tm 5:17, 18). Również gdy tłumaczył chrześcijanom w Koryncie, że „Pan zarządził, by obwieszczający dobrą nowinę żyli z dobrej nowiny”, powołał się na zasadę z Powtórzonego Prawa 25:4, po czym dodał: „Czyż to o byki Bóg się troszczy? Czy nie mówi tego raczej ze względu na nas? Istotnie, zostało to napisane ze względu na nas, ponieważ oracz powinien orać w nadziei, a młócący powinien to czynić w nadziei, że będzie mieć udział” (1Ko 9:8-14).

Psalmista Dawid użył słowa „kaganiec” w znaczeniu przenośnym, gdy powiedział, że nałoży go ‛jako straż dla swych ust’, by nie grzeszyć (Ps 39:1).

(„wydany [na świat]”).

Pierwsze dziecko prarodziców wszystkich ludzi, Adama i Ewy.

Po urodzeniu Kaina Ewa rzekła: „Wydałam mężczyznę z pomocą Jehowy” (Rdz 4:1). Czy sądziła, że jest przepowiedzianą niewiastą, mającą wydać potomstwo, przez które nadejdzie wybawienie? (Rdz 3:15). Jeśli tak, to bardzo się myliła. Mogła jednak słusznie oświadczyć, że wydała Kaina „z pomocą Jehowy”, gdyż po grzechu Adama i Ewy Bóg nie pozbawił ich zdolności rozrodczych, a wydając na nich wyrok, zapewnił ją, że będzie „rodzić dzieci”, ale już „w bólach” (Rdz 3:16).

Kain zajął się uprawą roli i „po jakimś czasie” on i jego młodszy brat Abel przynieśli ofiary, by złożyć je Jehowie, gdyż odczuwali potrzebę zabiegania o Jego łaskę. Bóg jednak „nie spojrzał przychylnie” na ofiarę Kaina, którą stanowiły „płody ziemi” (Rdz 4:2-5; por. Lb 16:15; Am 5:22). Chociaż niektórzy zwracają uwagę na brak wzmianki, iż Kain przyniósł najlepsze płody ziemi, podczas gdy Abel przyniósł ‛pierworodne trzody — kawałki ich tłuszczu’, to jednak problemem nie była jakość złożonej ofiary. Z Hebrajczyków 11:4 wynika, że Kainowi brakowało wiary, dzięki której Bogu spodobała się ofiara Abla. Być może Bóg nie spojrzał przychylnie na ofiarę Kaina również dlatego, że była bezkrwawa, podczas gdy Abel złożył ofiarę z życia.

Nie wiadomo, w jaki sposób Bóg pokazał, że jedną ofiarę przyjął, a drugą odrzucił, ale z pewnością było to zrozumiałe dla Kaina i Abla. Jehowa potrafi czytać w sercu człowieka (1Sm 16:7; Ps 139:1-6) i znał złe nastawienie Kaina, które stało się wyraźnie widoczne po odrzuceniu jego ofiary. U Kaina pojawiły się wtedy „uczynki ciała”, do których należą „nieprzyjaźnie, waśń, zazdrość, napady gniewu” (Gal 5:19, 20). Jehowa wykazał temu rozgoryczonemu człowiekowi, że jeśli zacznie czynić dobrze, to dostąpi wywyższenia. Kain mógł się ukorzyć i naśladować swego brata, cieszącego się łaską Jehowy, ale wolał zlekceważyć radę Bożą i nie zapanował nad narastającym w nim grzesznym pragnieniem, które niejako ‛czaiło się u wejścia’ (Rdz 4:6, 7; por. Jak 1:14, 15). Taką pozbawioną szacunku postawę określono mianem „ścieżki Kaina” (Judy 11).

Następnie Kain powiedział do brata: „Wyjdźmy na pole” (Rdz 4:8). (Co prawda słów tych nie ma w tekście masoreckim, lecz sporo manuskryptów hebrajskich wskazuje, iż w miejscu tym opuszczono jakiś fragment, a Pięcioksiąg samarytański, grecka Septuaginta, syryjska Peszitta i teksty starołacińskie zawierają powyższą wypowiedź Kaina do Abla). Na polu Kain zaatakował swego brata i go zabił, stając się pierwszym mordercą wśród ludzi. Można więc powiedzieć, że „pochodził od niegodziwca”, który jest ojcem zabójców oraz kłamstwa (1Jn 3:12; Jn 8:44). Gdy Jehowa zapytał, gdzie jest Abel, Kain zareagował w sposób lekceważący, czym jeszcze raz zdradził swoje nastawienie; nie okazał żalu ani skruchy, tylko kłamliwie odparł: „Nie wiem. Czyż jestem stróżem mego brata?” (Rdz 4:9).

Bóg skazał Kaina na wygnanie, co zapewne oznaczało konieczność opuszczenia sąsiedztwa ogrodu Eden, a przekleństwo już ciążące na ziemi zostało w wypadku Kaina jeszcze spotęgowane — jego trud włożony w uprawę roli miał być daremny. Kain był rozgoryczony tak srogą karą i obawiał się zemsty za uśmiercenie Abla, lecz nie zdobył się na szczerą skruchę. Jehowa „opatrzył Kaina znakiem”, by nikt go nie zabił, ale Biblia nie wyjaśnia, czy był to jakiś znak na jego ciele. Owym „znakiem” mogło być wspomniane uroczyste postanowienie Boże, powszechnie znane i respektowane (Rdz 4:10-15; por. w. 24, gdzie do postanowienia tego nawiązał Lamech).

Kain udał się na wygnanie do „Ziemi Ucieczki na wschód od Edenu” i zabrał ze sobą żonę, nieznaną z imienia córkę lub wnuczkę Adama i Ewy (Rdz 4:16, 17; por. 5:4 oraz późniejszy przypadek małżeństwa Abrahama z jego przyrodnią siostrą Sarą, wspomniany w Rdz 20:12). Urodził się im syn, Henoch. Potem Kain „zabrał się do budowy miasta” i nazwał je od imienia swego syna. Obecnie takie miasto uznano by zapewne tylko za obwarowaną wioskę; nie wiadomo też, kiedy ukończono jego budowę. Biblia wymienia niektórych potomków Kaina; kilku wyróżniło się hodowlą stad, grą na instrumentach muzycznych i umiejętnością wyrabiania metalowych narzędzi, inni zaś stali się znani z poligamii i stosowania przemocy (Rdz 4:17-24). Rodowi Kaina położył kres potop z czasów Noego.

1. Syn Enosza; przodek Marii, matki Jezusa (Łk 3:37). W Rodzaju 5:9-14 i 1 Kronik 1:2 najwyraźniej występuje pod imieniem Kenan.

2. Mężczyzna wymieniony przez Łukasza w rodowodzie Jezusa Chrystusa jako syn Arpachszada (Łk 3:36). Imię Kainan występuje w rodowodach w istniejących kopiach greckiej Septuaginty, np. w Kodeksie aleksandryjskim z V w. n.e. (Rdz 10:24; 11:12, 13; 1Kn 1:18, ale nie w 1Kn 1:24), chociaż brak go w zachowanych rękopisach hebrajskich. Imienia Kainan nie ma też w dwóch rękopisach biblijnych z tekstem Łukasza 3:36 (papirus Bodmer XIV-XV z ok. 200 r. n.e.; Kodeks Bezy z V w. n.e.). Pominięcie go pozostaje w zgodzie z masoreckim tekstem Rodzaju 10:24; 11:12, 15 oraz 1 Kronik 1:18, według którego synem Arpachszada był Szelach, a nie Kainan (zob. ARPACHSZAD; RODOWÓD JEZUSA CHRYSTUSA [Trudność w relacji Łukasza]).

Zobacz WIĘZY.

Józef Kajfasz był arcykapłanem podczas ziemskiej służby Jezusa (Łk 3:2), a zarazem zięciem arcykapłana Annasza (Jn 18:13; zob. ANNASZ). Na urząd wyniósł go Waleriusz Gratus, poprzednik Poncjusza Piłata. Stało się to ok. 18 r. n.e., choć niektórzy są zdania, że dopiero w r. 26. Kajfasz utrzymał swą funkcję mniej więcej do r. 36, dłużej niż którykolwiek z jego bezpośrednich poprzedników, a zawdzięczał to zręcznej dyplomacji oraz współpracy z rzymskimi władzami. Podobno pozostawał w przyjacielskich stosunkach z Piłatem. Kajfasz był saduceuszem (Dz 5:17).

Jako prowodyr spisku na życie Jezusa, Kajfasz wypowiedział proroctwo (choć w gruncie rzeczy nie z własnej inicjatywy), że Jezus wkrótce umrze za naród — a potem robił wszystko, by tak się naprawdę stało (Jn 11:49-53; 18:12-14). Podczas rozprawy przed Sanhedrynem rozdarł swe szaty i oskarżył Jezusa o bluźnierstwo (Mt 26:65). Kiedy Jezus był przesłuchiwany przez Piłata, Kajfasz niewątpliwie znajdował się wśród tych, którzy wołali: „Na pal z nim! Na pal z nim!” (Jn 19:6, 11), domagali się uwolnienia Barabasza zamiast Jezusa (Mt 27:20, 21; Mk 15:11) i krzyczeli: „Nie mamy króla oprócz Cezara” (Jn 19:15); później protestował przeciwko umieszczeniu nad głową Jezusa napisu: „Król Żydów” (Jn 19:21).

Po śmierci Jezusa Kajfasz dalej był jednym z głównych prześladowców nowo powstałego zboru chrześcijańskiego. Zawleczonym przed niego apostołom stanowczo zabroniono głosić, zagrożono surowymi karami, a nawet wymierzono chłostę. Nic to jednak nie dało, gdyż apostołowie wbrew pogróżkom Kajfasza „każdego dnia w świątyni oraz od domu do domu w dalszym ciągu bezustannie nauczali” (Dz 4:5-7; 5:17, 18, 21, 27, 28, 40, 42). Nie minęło wiele czasu, gdy splamiony krwią Jezusa Kajfasz wziął udział w zamordowaniu prawego Szczepana, po czym wyposażył Saula z Tarsu w listy upoważniające do objęcia ostrymi represjami także Damaszku (Dz 7:1, 54-60;