stanowisku zatrudnia kogoś, kto nie ma kwalifikacji do wykonania danej pracy.

Zobacz PRACZ.

Zobacz BROŃ, ZBROJA.

Lekarz i wierny towarzysz apostoła Pawła, pisarz jednej z Ewangelii oraz Dziejów Apostolskich. Jego pisma świadczą o tym, że odebrał staranne wykształcenie. A posługiwanie się terminami medycznymi wskazuje, iż rzeczywiście był lekarzem (Łk 4:38; Dz 28:8).

Łukasz nie zalicza siebie do naocznych świadków wydarzeń z życia Chrystusa, które opisał w swej Ewangelii (Łk 1:2). Najwidoczniej więc został jego uczniem jakiś czas po Pięćdziesiątnicy 33 r. n.e.

W Dziejach Apostolskich Łukasz wspomina o sobie pośrednio, używając pierwszej osoby liczby mnogiej (Dz 16:10-17; 20:5 do 21:18; 27:1 do 28:16). Był z Pawłem w Troadzie podczas jego drugiej podróży misjonarskiej i potem towarzyszył mu do Filippi, gdzie najprawdopodobniej się zatrzymał aż do powrotu apostoła w trakcie jego trzeciej podróży. Następnie udał się wraz z nim do Judei (Dz 21:7, 8, 15) i przypuszczalnie w Cezarei (gdzie Paweł został na dwa lata uwięziony) napisał swoją Ewangelię (ok. 56-58). Towarzyszył też apostołowi w drodze na proces w Rzymie (Dz 27:1; 28:16). Chyba właśnie w tym mieście zakończył ok. r. 61 spisywanie Dziejów Apostolskich, ponieważ zrelacjonował w nich wydarzenia od r. 33 do okresu dwuletniego uwięzienia Pawła w Rzymie, lecz nie podał, jak zakończyło się jego odwołanie do Cezara.

Kiedy Paweł pisał z Rzymu do chrześcijan w Kolosach (ok. 60—61), przesłał im pozdrowienia także od Łukasza, którego nazwał „umiłowanym lekarzem” (Kol 4:14). Również pisząc stamtąd do Filemona (ok. 60—61), dołączył pozdrowienia od Łukasza jako jednego ze swych współpracowników (Flm 24). Łukasz pozostał u boku Pawła, gdyż ten na krótko przed swą męczeńską śmiercią napisał: „Tylko Łukasz jest ze mną” (2Tm 4:11).

Niektórzy utrzymują, jakoby Łukasz był pochodzenia pogańskiego — opierają się przy tym głównie na fragmencie z Kolosan 4:11, 14. Argumentują, że skoro Paweł wspomniał najpierw o „obrzezanych” (Kol 4:11), a dopiero później o Łukaszu (Kol 4:14), to nie należał on do tamtej grupy, a więc nie był Żydem. Nie jest to jednak przekonujące rozumowanie. Jak powiedziano w Rzymian 3:1, 2, Bóg powierzył swe „święte oświadczenia” Żydom. A jednym z mężczyzn, którym je powierzono, był właśnie Łukasz.

Nie ma też biblijnych podstaw do utożsamiania Łukasza z Lucjuszem wspomnianym w Dziejach 13:1 ani z wymienionym w Rzymian 16:21 wśród „krewnych” Pawła.

Sprawozdanie koncentrujące się na przebiegu ziemskiej służby Jezusa. Miało na celu przedstawić wydarzenia dokładnie i w logicznym porządku oraz potwierdzić wiarygodność informacji, które przekazano ustnie Teofilowi (Łk 1:3, 4). Umieszczenie tej Ewangelii w kanonie biblijnym wskazuje, że miała ona także przynieść pożytek wielu innym osobom, zarówno Żydom, jak i nie-Żydom. Ogólnie rzecz biorąc, wydarzenia zrelacjonowano chronologicznie, choć niekiedy zastosowano porządek tematyczny.

Kto i kiedy spisał. Chociaż pisarz nie został wymieniony z imienia, to powszechnie przyjmuje się, że był nim lekarz Łukasz (Kol 4:14). Najstarszym dokumentem potwierdzającym ten fakt jest kanon Muratoriego z II w. n.e. (ok. 170 r.), gdzie relację tę przypisano właśnie Łukaszowi. Na dowód, że sporządził ją wykształcony lekarz, można również przytoczyć pewne jej cechy charakterystyczne. Użyto w niej słownictwa bogatszego niż w trzech pozostałych Ewangeliach razem wziętych, a opisy chorób, które uleczył Jezus, są niekiedy dokładniejsze niż w tamtych relacjach (por. Łk 4:38 z Mt 8:14; Mk 1:30 oraz Łk 5:12 z Mt 8:2; Mk 1:40).

Wszystko przemawia za tym, że Łukasz ukończył swą Ewangelię przed Dziejami Apostolskimi (Dz 1:1, 2). Ponieważ pod koniec trzeciej podróży misjonarskiej Pawła udał się z nim do Jerozolimy (Dz 21:15-17), miał wyśmienitą okazję dogłębnie zbadać wszystkie sprawy związane z Jezusem Chrystusem właśnie tam, gdzie Syn Boży działał. Kiedy Paweł został aresztowany w Jerozolimie, a następnie przebywał w więzieniu w Cezarei, Łukasz niewątpliwie miał wiele sposobności do porozmawiania z naocznymi świadkami i do przejrzenia spisanych dokumentów. Dlatego rozsądny wydaje się wniosek, że Ewangelia ta powstała w Cezarei w czasie trwającego jakieś dwa lata uwięzienia Pawła (ok. 56-58 n.e.) (Dz 21:30-33; 23:26-35; 24:27).

Informacje niezawarte w innych relacjach. Podobnie jak trzy pozostałe Ewangelie również sprawozdanie Łukasza dostarcza mnóstwa