potem Dzieje Apostolskie wspominają o apostołach lub „dwunastu”, do grona tego należał już Maciej (Dz 2:37, 43; 4:33, 36; 5:12, 29; 6:2, 6; 8:1, 14; 9:27; zob. PAWEŁ 1).

Zobacz ŚWINIA.

Zobacz BROŃ, ZBROJA.

Trzeci na liście synów Jafeta (Rdz 10:2; 1Kn 1:5). Uważa się go za przodka Medów. Z tego względu w innych miejscach Biblii (np. w 2Kl 17:6; 18:11; Est 1:3; Iz 13:17; 21:2) hebrajskie słowo Madáj jest tłumaczone na „Medowie” lub „Media”. W języku akadyjskim (asyryjsko-babilońskim) Medowie nazywani byli Madaja, a w staroperskim — Mada. W którymś momencie dziejów osiedlili się na Wyżynie Irańskiej, początkowo między górami Elburs (na pd. od Morza Kaspijskiego) a górami Zagros, ciągnącymi się na wsch. od Asyrii. Współczesna nazwa Iran nawiązuje do słowa „Ariowie”, używanego na określenie potomków Jafeta.

(od rdzenia oznaczającego: „gnój”).

1. Imię występujące na liście potomków Judy pochodzących od Kaleba. Napisano tam, że Maaka, nałożnica Kaleba, urodziła „Szaafa, ojca Madmanny” (1Kn 2:49). Jednakże zdaniem większości uczonych „ojciec” oznacza tutaj „założyciela”, a Szaaf założył lub odbudował zdobyte miasto Madmanna, omówione poniżej. Warto zauważyć, że w następnych wersetach w podobnym kontekście występują nazwy Kiriat-Jearim oraz Betlejem (1Kn 2:50, 54).

2. Miasto w pd. części terytorium Judy (Joz 15:21, 31). Jego nazwa mogła się zachować w Umm Dajmna, lecz nie znaleziono tam pozostałości po takim mieście. Obecnie uczeni wskazują raczej na Chirbat Tatrit, leżące ok. 15 km na pn. wsch. od Beer-Szeby. W Jozuego 19:5 oraz 1 Kronik 4:31 występują te same miejscowości, co w Jozuego 15:31, ale zamiast Madmanny wymieniono Bet-Markabot (co oznacza „dom rydwanów”). Niewykluczone, że była to inna nazwa tego samego miasta (zob. BET-MARKABOT).

(prawdopodobnie od rdzenia oznaczającego: „gnój”).

Przypuszczalnie chodzi o miejsce w Moabie, które w myśl proroctwa miało ucierpieć od miecza. W Jeremiasza 48:2 czytamy: „Ty także, Madmenie, masz milczeć”, co jest tłumaczeniem hebrajskiego gam-madmén tiddòmmi. Zdaniem wielu uczonych początkowa litera „m” w słowie madmén została niechcący powtórzona z poprzedniego słowa (gam). Bez pierwszego „m” spółgłoski w słowie Madmen odpowiadają występującym w nazwie Dimon, dlatego często uważa się, że chodzi właśnie o to drugie miasto (przypuszczalnie dzisiejsza Dimna, ok. 10 km na pn. od Keraku). Z drugiej strony Madmen może nie odnosić się do żadnej miejscowości, gdyż według Septuaginty, Peszitty i Wulgaty ten fragment starożytnego tekstu hebrajskiego brzmi tak jak w przekładzie Wujka: „Przeto milcząc umilkniesz [Moabie]”.

(od rdzenia oznaczającego: „gnój”).

Miejsce na szlaku wojsk asyryjskich ciągnących w stronę Jerozolimy (Iz 10:24, 31, 32). Obecnie dokładne położenie Madmeny nie jest znane. Niektórzy jednak utożsamiają ją z Szuʽfat, położonym ok. 4 km w kierunku pn.-pn.-zach. od Wzgórza Świątynnego w Jerozolimie.

(od rdzenia oznaczającego: „sądzić”).

Królewskie miasto kananejskie, które sprzymierzyło się z Chacorem przeciw Izraelitom, a potem zostało pokonane (Joz 11:1-12; 12:19). Utożsamia się je zwykle z Karn Hattin (Chorbat Karne Chittim), leżącym ok. 8 km na zach. pn. zach. od Tyberiady. Starożytna nazwa mogła się zachować w Chirbat Madin, oddalonym o 1 km na pd. Niektórzy jednak kwestionują te przypuszczenia, ponieważ opierają się one wyłącznie na podobieństwie nazw wspomnianej miejscowości Madin i biblijnego Madonu.

Okolica nad Jeziorem Galilejskim, dokąd udał się Jezus po cudownym nakarmieniu ok. 4000 mężczyzn (Mt 15:39; późniejsze manuskrypty zawierają tu słowo „Magdala”). W najlepszych greckich manuskryptach w Marka 8:10 ten sam teren określono nazwą „Dalmanuta” (zob. DALMANUTA).

W pobliżu Jeziora Galilejskiego nie ma dziś miejsca zwanego Magadan. Niektórzy uczeni uważają jednak, że Magadan to Magdala. Może przemawiać za tym okoliczność, iż w języku aramejskim litera „l” często zastępuję literę „n” ze słów hebrajskich. A zatem nazwa „Magadan” mogła z czasem przekształcić się w „Magdala”. Zdaniem innych tę drugą formę wprowadzono w późniejszych odpisach tekstu greckiego, by uzasadnić pogląd, iż Magadan to dzisiejszy al-Madżdal.

Magdala (lub Magadan) utożsamiana jest z Chirbat al-Madżdal (Migdal), leżącym ok. 6 km na pn.