przedmioty używane w kulcie Baala. Spalono je poza miastem (2Kl 23:4).

Kiedy na ziemi przebywał Jezus Chrystus, w świątyni przebudowanej przez Heroda funkcję odźwiernych i strażników pełnili kapłani i lewici. Oczekiwano od nich czujności — nadzorca (zarządca) Wzgórza Świątynnego obchodził teren i odwiedzał ich o różnych porach, musieli więc stale być w pogotowiu na swych stanowiskach. Inny urzędnik wyznaczał przez losowanie służbę w świątyni. Gdy przyszedł i zapukał do drzwi, strażnik musiał mu otworzyć. Zdarzało się jednak, że spał. Na temat czujności Miszna (Middot 1:2) podaje: „Zarządca Wzgórza Świątynnego obchodził wszystkie straże, niosąc przed sobą płonące pochodnie; jeśli któryś ze strażników nie powstał i nie powiedział: ‚Pokój tobie, zarządco Wzgórza Świątynnego!’, i było widoczne, że zasnął, to bił go laską i miał prawo spalić mu odzienie” (tłum. na ang. H. Danby; zob. też Obj 16:15).

Odźwierni i strażnicy mieli za zadanie chronić świątynię przed złodziejami oraz powstrzymywać od wejścia na jej teren wszelkie osoby nieczyste i niepożądane.

W domach. Za dni apostołów w niektórych domach zatrudniano odźwiernych. Kiedy Piotr, uwolniony z więzienia przez anioła, zapukał do domu Marii, matki Jana Marka, wyszła do niego służąca imieniem Rode (Dz 12:12-14). Odźwierna z domu arcykapłana zapytała Piotra, czy jest jednym z uczniów Chrystusa (Jn 18:17).

Pasterze. W czasach biblijnych pasterze wprowadzali owce na noc do owczarni. Były to niskie, kamienne zagrody z bramą. W takiej zagrodzie przebywały owce jednego lub niekiedy kilku pasterzy, a strzegł ich odźwierny. Najwyraźniej nawiązując do tego zwyczaju, Jezus opowiedział przypowieść, w której wspomniał o odźwiernym, a siebie nazwał nie tylko pasterzem trzody Bożej, ale też drzwiami dla owiec (Jn 10:1-9).

Chrześcijanie. Jezus podkreślał, że chrześcijanie muszą czujnie wypatrywać jego przyjścia w roli wykonawcy wyroków Jehowy. Przyrównał swego naśladowcę do odźwiernego, któremu pan kazał czuwać i wypatrywać jego powrotu z podróży za granicę (Mk 13:33-37; zob. BRAMA; STRAŻNIK).

(„wzgórze [tzn. „wzniesienie; wypukłość”]”).

Hebrajskie słowo ʽÒfel ma dwa znaczenia. Najczęściej jest używane w sensie topograficznym i odnosi się do jakiegoś wzniesienia lub wzgórza. Ale pewna forma tego słowa oznacza też zgrubienie żył zwane guzkami krwawniczymi bądź hemoroidami (Pwt 28:27; 1Sm 5:6, 9, 12; 6:4, 5).

Wzgórze albo wzniesienie nazywane haʽÒfel, czyli Ofel, znajdowało się w Jerozolimie lub w okolicy. Z Biblii oraz ze wskazówek Józefa Flawiusza można wyciągnąć wniosek, że leżało ono w pd.-wsch. części góry Moria (2Kn 27:3; 33:14; Neh 3:26, 27; 11:21). Flawiusz, żyjący w I w. n.e., umiejscowił je tam, gdzie wsch. mur „łączył się ze wschodnim krużgankiem świątyni” (Wojna żydowska, V, IV, 2 [145]). Najwyraźniej więc wzniesienie to ciągnęło się w kierunku wsch. od pd.-wsch. skraju Wzgórza Świątynnego w Jerozolimie.

Otoczony murem Ofel górował nad doliną Kidron, toteż był trudny do zdobycia. Niemniej Izajasz prorokował, że „Ofel” (zapewne ten w Jerozolimie) stanie się ‛nagim polem’ (Iz 32:14; por. wzmiankę o wieży oraz „wzgórzu” [ʽòfel] w Mi 4:8).

Określenie ʽÒfel występuje także w 2 Królów 5:24, gdzie zdaniem biblistów odnosi się do jakiegoś wzgórza lub umocnienia w pobliżu Samarii, dokąd Gechazi, sługa Elizeusza, zabrał cenne dary otrzymane od Naamana. Wynika stąd, że nazwę Ofel stosowano nie tylko do wzniesienia w Jerozolimie.

Zobacz DARY OFIARNE; OKUP.

Zobacz DARY OFIARNE.

Zobacz DARY OFIARNE.

1. Potomek Sema poprzez Arpachszada, Szelacha, Ebera i Joktana; jedenasty z 13 synów Joktana (Rdz 10:22-29; 1Kn 1:17-23). Ofir urodził się prawdopodobnie jakieś 200 lat przed Abrahamem, potomkiem jego stryja Pelega (Rdz 10:25; 11:18-26). Możliwe, że tak jak jego bracia był założycielem jednego z semickich plemion wymienionych wśród potomków Noego „według ich rodzin, według ich języków, w ich krainach, według ich narodów” (Rdz 10:31, 32). Plemię to osiedliło się w krainie Ofir, której przypuszczalne położenie omówiono poniżej.

2. Miejsce słynące ze sporych zasobów złota najwyższej jakości. Już w czasach Hioba (ok. 1600 p.n.e.) w kontekście sformułowania „złoto z Ofiru” używano równolegle określeń „cenny kruszec” i „czyste złoto” (Hi 22:24; 28:15, 16). W Psalmie 45:9 o królewskiej małżonce powiedziano, że była przyozdobiona cennym złotem z Ofiru, a w Izajasza 13:11, 12, w proroctwie przeciwko Babilonowi, wskazano na rzadkość występowania tego kruszcu, by unaocznić, iż po upadku owego miasta zabraknie w nim tyranów.

Dawid ofiarował na budowę świątyni 3000 talentów złota z Ofiru o wartości 1 156 050 000 dolarów (1Kn 29:1, 2, 4). Później okręty handlowe Salomona, syna Dawida, regularnie przywoziły stamtąd 420 talentów złota (1Kl 9:26-28). Równoległe sprawozdanie z 2 Kronik 8:18 wspomina o 450 talentach. Zdaniem części uczonych różnica ta pojawiła się wtedy, gdy cyfry zapisywano literami alfabetu — któryś starożytny kopista mógł pomylić hebrajską literę nun (נ), odpowiadającą liczbie 50, z literą kaf (כ), odpowiadającą liczbie 20, lub na odwrót. Jak jednak wskazują dowody, wszystkie liczby w Pismach Hebrajskich były zapisywane słownie, a nie za pomocą pojedynczych liter. Dlatego bardziej prawdopodobne jest wyjaśnienie, że obie liczby są poprawne, przy czym 450 talentów stanowiło całkowitą wagę dostarczanego surowca, z czego 420 talentów wynosił czysty zysk.

Te biblijne relacje o dostawach złota z Ofiru potwierdza znaleziona w r. 1946 na pn. wsch. od Tel Awiwu-Jaffy gliniana skorupka, na której widnieje napis: „Złoto z Ofiru do bet choron, 30 sykli” (Journal of Near Eastern Studies, 1951, t. X, ss. 265, 266).

Oprócz dużych ilości złota Salomon sprowadzał z ziemi Ofir drewno „algumowe” oraz drogocenne kamienie (1Kl 10:11; 2Kn 9:10). Ale ekspedycja do Ofiru, którą sto lat później zorganizował król Jehoszafat, zakończyła się katastrofą — jego „okręty Tarszisz” rozbiły się koło Ecjon-Geber, na pn. krańcu zatoki Akaba (1Kl 22:48; zob. TARSZISZ 4).

Położenie. Obecnie trudno stwierdzić z całą pewnością, gdzie dokładnie leżała kraina Ofir. Z licznych sugerowanych miejsc preferowane są trzy: Indie, Półwysep Arabski i pn.-wsch. Afryka — do każdego z nich mogła dotrzeć flota wyruszająca z Ecjon-Geber, położonego na pn. krańcu wsch. odnogi Morza Czerwonego. W Indiach występowały wszystkie bogactwa, które sprowadzali statkami Salomon i Chiram. Pewne dowody na poparcie tej hipotezy można też znaleźć u Flawiusza, Hieronima i w Septuagincie. Z drugiej strony zwolennicy poglądu, iż Ofir był regionem w pn.-wsch. Afryce (w okolicach Somalii, niedaleko pd. krańca Morza Czerwonego), argumentują, że byłoby to o wiele bliższe źródło wszystkich tych dóbr niż Indie.

Jednakże najwięcej zdaje się przemawiać za umiejscowieniem Ofiru w pd.-zach. części Półwyspu Arabskiego, w pobliżu dzisiejszego Jemenu. Pogląd ten opiera się na przesłance, że potomkowie Ofira, syna Joktana, osiedlili się na Półwyspie Arabskim razem z bratnimi plemionami, wywodzącymi się chociażby od Szeby i Chawili (Rdz 10:28, 29). Poza tym relacja o przybyciu królowej Szeby (prawdopodobnie z pd. Półwyspu Arabskiego) została umieszczona między dwiema wzmiankami o sprowadzaniu przez Salomona dóbr z Ofiru (1Kl 9:26 do 10:11).

Miasto należące do Beniaminitów (Joz 18:21, 24), powszechnie łączone z Gofną wspomnianą przez Józefa Flawiusza (Wojna żydowska, III, III, 5 [55]). Utożsamia się je z dzisiejszą miejscowością Dżifna, położoną ok. 5 km w kierunku pn.-pn.-zach. od Betel, a zatem najwyraźniej na pn. od terytorium Beniamina (Joz 18:11-13). Jeżeli te przypuszczenia są trafne, to trzeba przyjąć, że albo Ofni było enklawą Beniaminitów na terytorium Efraima, albo granica Beniamina w pobliżu Betel sięgała tak daleko na pn., iż obejmowała owo miejsce.

1. („Młody [jeleń]”). Potomek Judy poprzez Meonotaja (1Kn 4:1, 14).

(2, 3: prawdopodobnie: „miejsce prochu”)

2. Miasto należące do plemienia Beniamina (Joz 18:21, 23). Pewne wnioski co do jego położenia można wysnuć z relacji o potyczkach Izraela z Filistynami za panowania Saula. Oddziały filistyńskich grabieżców z obozu w Michmasz wyruszyły w trzech kierunkach: jedna grupa udała się drogą do Ofry, druga zaczęła się posuwać na zach., drogą do Bet-Choron, a trzecia ruszyła na wsch., „na drogę ku granicy zwróconej ku dolinie Ceboim”. Skoro przynajmniej część wojsk izraelskich obozowała w Gebie, na pd. od Michmasz, to Filistyni zmierzający drogą do Ofry przypuszczalnie kierowali się na pn. W takim wypadku Ofra musiałaby leżeć na pn. od Michmasz (1Sm 13:16-18).

Bibliści na ogół utożsamiają Ofrę z miastem zwanym Efraim (2Sm 13:23; Jn 11:54) lub Efrain (2Kn 13:19), które bywa identyfikowane z miejscowością At-Tajiba (ok. 6 km w kierunku wsch.-pn.-wsch. od Betel).

3. Miejscowość, gdzie mieszkał Gedeon i gdzie anioł Jehowy powierzył mu zadanie wybawienia Izraela z ręki Midianu (Sdz 6:11-32). Później Gedeon wystawił tam efod, który po zwycięstwie nad nieprzyjaciółmi sporządził ze złożonej mu części łupów. Z czasem efod ten stał się przedmiotem bałwochwalczego kultu (Sdz 8:24-27). W Ofrze,