Wojskowy sługa, który królowi lub innemu wodzowi nosił zbroję i oręż, spełniał jego rozkazy i był przy nim, gdy ten znajdował się w niebezpieczeństwie. Słowo „giermek” jest tłumaczeniem hebrajskiego wyrażenia noséʼ kelím, które dosłownie znaczy „niosący zbroję lub broń” (1Sm 14:6; por. 1Sm 14:1). Giermek znamienitego wojownika mógł dobijać zranionych przez niego przeciwników (1Sm 14:13). Giermków wybierano spośród dzielnych żołnierzy i niektórzy z nich najwyraźniej byli bardzo oddani swym dowódcom (1Sm 14:6, 7; 31:5).

Śmiertelnie ranny Abimelech kazał słudze noszącemu jego broń zadać mu ostatni cios, żeby nie mówiono: „Zabiła go kobieta” (Sdz 9:52-54). Dawid przez jakiś czas usługiwał jako giermek królowi Saulowi (1Sm 16:21); późniejszy giermek Saula nie chciał dobić umierającego króla, a potem za jego przykładem popełnił samobójstwo (1Sm 31:3-6). Swoich giermków mieli również Jonatan i Joab (1Sm 14:6-14; 2Sm 18:15; 23:37; 1Kn 11:39) oraz najwybitniejsi wojownicy innych starożytnych narodów, np. filistyński olbrzym Goliat (1Sm 17:7, 41).

(hebr. ʽaròw).

Nie można z całą pewnością stwierdzić, jakiego owada określa hebrajskie słowo występujące w biblijnym opisie czwartej plagi egipskiej — pierwszej, która nie dotknęła Izraelitów mieszkających w Goszen (Wj 8:21, 22, 24, 29, 31 [8:17, 18, 20, 25, 27, Bp, BT, BWP]; Ps 78:45; 105:31). Słowo ʽaròw bywa tłumaczone na „mucha” (BT, Bw, BWP), „giez” (NŚ), „bąk” (Bp), „chrząszcz” (Yg) lub „psia mucha” (LXX).

W potocznej mowie słowo „giez” może się odnosić również do innych owadów atakujących ssaki, np. do bąków. Ich samice przebijają skórę zwierzęcia lub człowieka, by napić się krwi. Larwy gzów pasożytują w ciele zwierząt, a te, które żyją w tropikach, nękają też ludzi. A zatem gzy mogły zadać Egipcjanom i ich zwierzętom wiele cierpień, w niektórych wypadkach doprowadzając nawet do śmierci.

Jeden z muzyków lewickich kroczących w pochodzie zorganizowanym przez Nehemiasza w 455 r. p.n.e. podczas uroczystości poświęcenia odbudowanego muru Jerozolimy (Neh 12:27, 31, 36).

(prawdopodobnie: „kraina wzgórz”).

Góra tradycyjnie utożsamiana z Dżabal Fakkuʽa, należąca do pasma wapiennych wzgórz ciągnących się na wsch. od równiny Jizreel i na zach. od Bet-Szean. Wąwozy przecinające to pasmo dzielą je na kilka płaskowyżów. Sporą jego część stanowią nagie skały — na zach. i pn. krańcach poszarpane i porowate wskutek erozji kredy. Jednak na łagodnych zach. stokach uprawia się pszenicę i jęczmień. Można tam również spotkać pastwiska oraz drzewa figowe i oliwne. Najbardziej strome i najwyższe jest pn. zbocze, które osiąga wysokość ok. 520 m n.p.m.

Ze względu na strategiczne położenie Gilboa po wsch. stronie żyznej równiny Jizreel, pomiędzy doliną potoku Kiszon a doliną Jordanu, w okolicy tej góry rozegrały się przynajmniej dwie większe bitwy. Przy „studni Charod”, powszechnie utożsamianej ze źródłem znajdującym się na pn.-zach. krańcu Gilboa, obozował Gedeon ze swymi ludźmi (Sdz 7:1). Później król Saul zgromadził na Gilboa swe wojska i poniósł porażkę z rąk Filistynów. Tam również zabito trzech jego synów, Jonatana, Abinadaba i Malki-Szuę, a sam Saul popełnił samobójstwo (1Sm 28:4; 31:1-4, 8; 2Sm 1:4-10, 21; 1Kn 10:1-8).

(prawdopodobnie od Galeed: „kopiec świadectwa”; Rdz 31:47, 48).

1. Syn Machira i wnuk Manassesa; przodek Jezerytów i Chelekitów (Lb 26:29, 30; 27:1; Joz 17:1, 3; 1Kn 2:21, 23; 7:14-17).

2. Gadyta wymieniony w rodowodzie Abichaila (1Kn 5:11-14).

3. Ojciec Jeftego (Sdz 11:1, 2).

4. Nazwa geograficzna używana w Biblii w odniesieniu do różnych rejonów. Przede wszystkim oznaczała przypominający kopułę górzysty region po wsch. stronie Jordanu, rozciągający się na pn. i na pd. od doliny potoku Jabbok (Joz 12:2). Od pn. Gilead graniczył z Baszanem, od pd. — z płaskowyżem leżącym na pn. od doliny potoku Arnon, a od wsch. — z terytorium Ammonu (Pwt 2:36, 37; 3:8-10). Niekiedy jednak określenia „Gilead” albo „ziemia Gilead” dotyczą całego obszaru Izraela na wsch. od Jordanu, łącznie z Baszanem i płaskowyżem na pn. od Arnonu (Joz 22:9; Sdz 20:1, 2; 2Sm 2:9; 2Kl 10:32, 33; zob. GALEED).

Najwyraźniej Gilead składał się z dwóch części. Co prawda terytorium przydzielone połowie plemienia Manassesa nazwano w Liczb 32:40 Gileadem, ale w innych miejscach określono je jako „pozostałą część Gileadu” (Pwt 3:13) lub „połowę Gileadu” (Joz 13:31). A połączone ziemie Gadytów i Rubenitów, leżące na pd. od terytorium połowy plemienia Manassesa, nazwano „połową górzystego regionu Gilead” (Pwt 3:12). Jednak niekiedy nazywano je też po prostu Gileadem, podobnie zresztą jak samą część należącą do plemienia