i łacińskiej Wulgaty Jachzejasz i inni raczej popierali Ezdrasza, niż mu się sprzeciwiali. Dlatego w niektórych przekładach w Ezdrasza 10:15 powiedziano, że Jonatan i Jachzejasz „występowali w tej sprawie w imieniu innych” (przyp. w NW, zob. też przyp. w Bp i Wk).

Kapłan, którego potomek mieszkał w Jerozolimie w okresie po niewoli babilońskiej (1Kn 9:12). W Nehemiasza 11:13 prawdopodobnie występuje pod imieniem Achzaj.

Trucizna wydzielana przez różne węże i inne stworzenia (Lb 21:4-9; Pwt 8:15; Dz 28:3-6). W odniesieniu do jadu gadów użyto m.in. hebrajskiego słowa chemáh (Pwt 32:24), które oznacza też „złość”, „furię” itp. (Pwt 29:28; Eze 19:12). Pochodzi ono od rdzenia „rozpalić” (Pwt 19:6) i może nawiązywać do stanu zapalnego lub uczucia pieczenia wywołanych przez ukąszenie jadowitego węża. Inne hebrajskie słowo (roʼsz lub rosz) oznacza „truciznę”, czyli „jad” kobr, „zatrutą wodę” albo „roślinę trującą” (Pwt 32:32, 33; Hi 20:16; Jer 8:14; 9:15; 23:15; Lam 3:19; zob. KOBRA; ROŚLINA TRUJĄCA; ŻMIJA ROGATA).

Mogłoby się wydawać, że jad służy zwierzętom jedynie do obrony lub zabijania, jednak na ciekawą rzecz zwrócił uwagę H. Munro Fox: „Wiemy, że niekiedy trucizna odgrywa pewną rolę w funkcjonowaniu organizmu zwierzęcia, które ją wytwarza. W wielu wypadkach właśnie to może być podstawową przyczyną produkowania jadu, całkiem niezależną od funkcji obronnej. Na przykład trująca wydzielina węży pomaga im w trawieniu pokarmu” (Marvels & Mysteries of Our Animal World, The Reader’s Digest Association, 1964, s. 259).

Znaczenie przenośne. Do śmiertelnego jadu węża przyrównano kłamliwe, oszczercze wypowiedzi niegodziwców, którzy szargają innym opinię (Ps 58:3, 4). O oszczercach powiedziano, że „jad żmij jest pod [lub „za”] ich wargami” (Ps 140:3; Rz 3:13). Gruczoły jadowe żmii znajdują się za jej górną szczęką i osadzonymi w niej zębami jadowymi. Gdy ludzie niestosownie wykorzystują swój język do szerzenia oszczerstw, głoszenia fałszywych nauk czy do innej szkodliwej mowy, staje się on ‛pełen śmiercionośnego jadu’ (Jak 3:8).

(prawdopodobnie skrócona forma imienia Jedajasz: „Jah zna [wie]”).

Potomek Judy poprzez Jerachmeela. W rodowodach występuje jako syn Onama, a ojciec Jetera i Jonatana (1Kn 2:3, 25, 26, 28, 32).

Syn Nebo; jeden z Izraelitów, którzy pojęli cudzoziemskie żony, ale po namowach Ezdrasza je odesłali (Ezd 10:43, 44).

(od rdzenia oznaczającego: „znać; wiedzieć”).

1. Jeden z naczelników Izraela; jego potomek, jeśli nie on sam, potwierdził pieczęcią przysięgę wierności za czasów namiestnika Nehemiasza (Neh 10:1, 14, 21).

2. Ostatni wymieniony w Pismach Hebrajskich członek arcykapłańskiego rodu Aarona. Jaddua był potomkiem Jeszui w piątym pokoleniu, być może więc żył w czasach „królowania Dariusza Persa” (Neh 12:10, 11, 22; zob. DARIUSZ 3).

Twardy, wytrzymały, zazwyczaj zielony kamień ozdobny, wykorzystywany do wyrobu biżuterii oraz rzeźbionych ozdób; po hebrajsku jaszeféh. Określenie to obejmuje dwa rodzaje minerałów: nefryt i jadeit. Powszechniej spotykaną odmianą jest nefryt. Bywa on przeświecający lub nieprzezroczysty i może mieć takie kolory, jak: ciemnozielony, czarny, szary, żółty i biały. Jadeit jest bardziej ceniony z powodu rzadkości występowania oraz atrakcyjniejszego zabarwienia. Ze względu na swój skład szczególnie dobrze nadaje się do grawerowania.

Piękny jadeit z wyrytą nazwą jednego z 12 plemion izraelskich zdobił „napierśnik sądu”, noszony przez arcykapłana Aarona; znajdował się na trzecim miejscu w czwartym rzędzie kamieni (Wj 28:2, 15, 20, 21; 39:9, 13, 14). Jadeit wymieniono również wśród cennych klejnotów, które przystrajały „okrycie” króla Tyru (Eze 28:12, 13).

(prawdopodobnie skrócona forma imienia Jaazaniasz: „Jehowa nadstawił ucha”).

Meronotyta, który pomagał Nehemiaszowi odbudowywać mur Jerozolimy w 455 r. p.n.e. Wygląda na to, że Jadon pochodził z okolic Micpy (Neh 3:7).

Według Flawiusza imię Jadon nosił prorok, o którym czytamy w 13 rozdz. 1 Królów (Dawne dzieje Izraela, VIII, VIII, 5).

(„kozica”).

Żona Chebera Kenity, a więc nie-Izraelitka; zabiła Syserę, dowódcę armii kananejskiej.

Jael mieszkała z mężem w namiotach w pobliżu Kedeszu; między Cheberem a Kananejczykami uciskającymi Izraelitów panował pokój (Sdz 4:10, 11, 17, 21; zob. KEDESZ 3). Kiedy Sysera został pokonany przez Izraelitów, uciekł do neutralnego obozu Chebera, gdzie Jael zaprosiła go do swego namiotu. Przykryła go kocem, a gdy poprosił o wodę, w czaszy biesiadnej podała mu zsiadłe mleko. Potem znów go przykryła, on zaś poprosił, by stanęła na straży u wejścia do namiotu. Czując się bezpiecznie jako jej gość, zmęczony Sysera szybko zapadł w głęboki sen. Wówczas Jael, która z racji koczowniczego trybu życia niewątpliwie była przyzwyczajona do wbijania palików namiotowych, cicho podeszła do niego z młotkiem i palikiem w ręce i przebiła mu głowę. Kiedy przybył prowadzący pościg Barak, Jael pokazała mu martwego dowódcę, zabitego — zgodnie z zapowiedzią Debory — „ręką kobiety” (Sdz 4:9, 17-22). Odważne wystąpienie Jael przeciwko wrogowi Jehowy opiewali w pieśni zwycięstwa Debora i Barak, nazywając ją „wielce błogosławioną wśród niewiast” (Sdz 5:6, 24-27).

(„niech da rozległą przestrzeń”).

Syn Noego; brat Sema i Chama. Choć na ogół jest wymieniany jako ostatni, był chyba najstarszym z trzech synów, gdyż w Rodzaju 10:21 powiedziano o nim: „Jafet, najstarszy” („starszy”, Bg). Niektórzy tłumacze odnoszą jednak to określenie do Sema i oddają ten fragment jako „starszy brat Jafeta” (Bp, BT, Bw). Gdyby Jafet był najstarszym synem Noego, urodziłby się w 2470 r. p.n.e. (Rdz 5:32).

Jafet i jego żona znaleźli się wśród ośmiu osób, które weszły do arki i przeżyły potop (Rdz 7:13; 1Pt 3:20). Do potopu nie mieli dzieci, a potem urodziło im się siedmiu synów: Gomer, Magog, Madaj, Jawan, Tubal, Meszech i Tiras (Rdz 10:1, 2; 1Kn 1:5). Pochodząca od tych synów i niektórych wnuków „ludność wysp narodów [„mieszkańcy wybrzeży”, BT] rozprzestrzeniła się w ich krainach, każda według swego języka, według swoich rodzin, według swych narodów” (Rdz 10:3-5; 1Kn 1:6, 7). Od Jafeta wywodzą się ludy indoeuropejskie. Nazwy pochodzące od imion jego synów i wnuków występują w starożytnych tekstach historycznych i odnoszą się do ludów i plemion zamieszkujących tereny położone na pn. i na zach. od Żyznego Półksiężyca. Jak się przypuszcza, z Kaukazu ludy te rozprzestrzeniły się na wsch. do Azji Środkowej oraz na zach. przez Azję Mniejszą na wyspy i wybrzeża Europy, być może aż do Hiszpanii. Według tradycji arabskiej jeden z synów Jafeta został przodkiem ludów chińskich (zob. MAPA i TABELA, t. 1, s. 329).

Gdy Noe się upił, Jafet wraz ze swym bratem Semem okazał ojcu należny szacunek, za co został przez niego pobłogosławiony (Rdz 9:20-27). W błogosławieństwie tym Noe prosił Boga, by dał Jafetowi „rozległą przestrzeń [hebr. jaft]”. To hebrajskie wyrażenie najwyraźniej pochodzi od tego samego rdzenia, co imię Jafet (hebr. Jéfet lub Jáfet), i sugeruje, że znaczenie jego imienia miało się spełnić literalnie, a jego potomkowie mieli zająć ogromny obszar. Zapowiedź dotycząca ‛przebywania w namiotach Sema’ zdaniem niektórych oznaczała pokojowe stosunki między potomkami Sema i Jafeta. Ponieważ jednak historia nie potwierdza takiego pokojowego współistnienia, słowa te być może proroczo nawiązywały do obietnicy, którą Bóg dał później potomkom Sema, Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi, że poprzez ich „potomstwo” będą błogosławione wszystkie rodziny ziemi (także potomkowie Jafeta) (Rdz 22:15-18; 26:3, 4; 28:10, 13, 14; por. Dz 10:34-36; Gal 3:28, 29). Kanaan ‛stał się niewolnikiem’ potomków Jafeta, gdy ziemia Kanaan dostała się pod panowanie mocarstwa medo-perskiego (wywodzącego się od Jafeta), a później Greków i Rzymian, którzy zdobyli kananejskie twierdze Tyr i Sydon.

(1, 2: „niech [Bóg] zajaśnieje; [Bóg] zajaśniał”)

1. Król Lachisz, który przystąpił do koalicji razem z czterema innymi królami amoryckimi, żeby ukarać Gibeon za zawarcie pokoju z Izraelitami (Joz 10:3-5). Kiedy Gibeonici poprosili o pomoc, z Gilgal wyruszyły im na ratunek wojska Jozuego. Podczas stoczonej wtedy bitwy Izraelici uwięzili Jafię i sprzymierzonych z nim królów w jaskini pod Makkedą. Później ich zabili, a ich ciała powiesili na palach. O zachodzie słońca wrzucili je do jaskini, w której ci królowie wcześniej się ukryli (Joz 10:6-27).

2. Syn Dawida urodzony w Jerozolimie (2Sm 5:14, 15; 1Kn 3:7; 14:6).

3. Miejsce na granicy plemienia Zebulona (Joz 19:10, 12). Jest identyfikowane ze współczesną miejscowością Jafa (Jafia), leżącą niecałe 3 km na pd. zach. od Nazaretu.

(„[oby] ocalił”).

Potomek Aszera poprzez Berię i Chebera. W rodowodzie wymienieni są również trzej „synowie Jafleta” (1Kn 7:30-33).

(„[od; należący do] Jafleta”).

Starożytny naród, który w czasie przybycia Izraelitów do Ziemi Obiecanej mieszkał przy granicy terytorium Efraima (Joz 16:3). Nie ma historycznych dowodów łączących tych Jafletytów z potomkiem Aszera o imieniu Jaflet (1Kn 7:30, 32). Historia świecka nie podaje żadnych dodatkowych informacji na ich temat.