i uprowadził jeńców’, co zapowiedziano w Psalmie 68:18, objaśnionym przez Pawła w Efezjan 4:8-12.

Umiejętność dokładnego badania czegoś, analizowania sytuacji. Człowiek wnikliwy jest rozważny, roztropny. W dziele Old Testament Word Studies (1978, s. 461) W. Wilson podaje, że hebrajski czasownik sachál znaczy „przyglądać się; być roztropnym, przezornym; działać rozważnie; być rozumnym”. W związku z tym oddaje się go takimi sformułowaniami, jak ‛być wnikliwym’ (Ps 14:2), ‛postępować roztropnie’ (Prz 10:19), ‛postępować rozważnie’ (1Sm 18:5), ‛powieść się’ (Pwt 29:9), ‛sprawić, że [coś] odznacza się wnikliwością’ (Prz 16:23). Rzeczownik séchel jest tłumaczony na „wnikliwość” (Ps 111:10) i „roztropność” (1Kn 22:12).

Wnikliwość ma ścisły związek ze zrozumieniem, choć istnieje między nimi subtelna różnica. Jak wyjaśnia Theological Wordbook of the Old Testament (red. R. L. Harris, 1980, t. 2, s. 877), „bîn [zrozumienie] wskazuje na ‚rozróżnianie’, natomiast śākal [sachál] nawiązuje do rozumowego poznania przyczyny. Przetrawienie i poukładanie myśli pozwala mądrze postępować i kierować się zdrowym rozsądkiem. Dzięki temu można też osiągnąć powodzenie” (zob. ZROZUMIENIE).

W Pismach Greckich zwrot ‛przejawiać wnikliwość’, będący tłumaczeniem czasownika syníemi, występuje w Rzymian 3:11, gdzie apostoł Paweł przytacza Psalm 14:2. Czasownik ten został gdzie indziej oddany przez ‛pojmować sens’ (Mt 13:13-15), ‛pojąć’ (Mt 16:12), ‛zrozumieć’ (Dz 28:26) oraz ‛uświadamiać sobie’ (Ef 5:17).

Jehowa Bóg obdarza swych sług wnikliwością przez udzielanie im rad i wskazówek, z których mogą korzystać, kierując swoimi krokami i poczynaniami (Ps 32:8; por. Dn 9:22). Takie mądre przewodnictwo udostępnia im za pośrednictwem swego Słowa. Kto jednak chce nabyć wnikliwości, nie może poprzestać na samym czytaniu Biblii. Musi ją bardzo sobie cenić i wprowadzać w czyn wszystko, co nakazuje Bóg (Joz 1:7, 8; 1Kl 2:3). Potrzebna jest także pomoc Jego ducha (Neh 9:20; por. 1Kn 28:12, 19). Nabytej wnikliwości trzeba pilnie strzec. Kto zbacza z dróg Bożych, może ją utracić (Ps 36:1-3; Prz 21:16).

Wnikliwość można przejawiać na różne sposoby, co przysparza błogosławieństw zarówno danej osobie, jak i innym. Psalmista nazywa szczęśliwym tego, kto „ma wzgląd na maluczkiego” i tym samym daje dowód wnikliwości (Ps 41:1). Żona „roztropna” (wnikliwa) została przedstawiona jako błogosławieństwo od Jehowy (Prz 19:14). Wnikliwość pozwala zobaczyć więcej, niż można dostrzec na pierwszy rzut oka, a co za tym idzie, zważać na swe wypowiedzi (Prz 10:19; 16:23) i zorientować się, kiedy zachować milczenie (Am 5:13). Pomaga również powściągać gniew i przechodzić do porządku nad cudzym występkiem (Prz 19:11). Osoba wnikliwa daje się skorygować (Ps 2:10). W Przysłów 21:11 powiedziano, że gdy mądry nabierze wnikliwości — czyli gdy starannie rozważa dostępne informacje i dzięki temu uzyskuje jaśniejszy obraz sytuacji — wówczas ‛nabywa wiedzy’, tzn. wie, jak postąpić w danej sprawie, jakie wyciągnąć wnioski i jakiej udzielić rady.

Ciecz będąca niezbędnym składnikiem wszystkich żywych organizmów. Stwórcą wody jest Jehowa (Obj 14:7); bez niej nie byłoby możliwe życie ludzi, zwierząt i roślin na ziemi (Wj 17:2, 3; Hi 8:11; 14:7-9; Ps 105:29; Iz 1:30). Bóg ją udostępnia i ma nad nią całkowitą kontrolę (Wj 14:21-29; Hi 5:10; 26:8; 28:25; 37:10; Ps 107:35). Gdy zachodziła taka potrzeba, w cudowny sposób zaopatrywał w nią Izraelitów (Wj 17:1-7; Neh 9:15, 20; Ps 78:16, 20; Iz 35:6, 7; 43:20; 48:21). Dał im ziemię, w której było pod dostatkiem wody (Pwt 8:7), i obiecał, że dopóki będą Mu posłuszni, będzie im błogosławił jej zasoby (Wj 23:25).

Na początku Jehowa zadbał o to, by powierzchnia gruntu była nawadniana oparem unoszącym się z ziemi, oraz ustanowił prawa rządzące parowaniem wody i jej opadaniem w postaci deszczu (Rdz 2:5, 6; Hi 36:27; Am 5:8; zob. CHMURA; DESZCZ; OPAR, MGŁA). W drugim dniu stwarzania Bóg ukształtował przestworze — część wód pozostawił na ziemi, a ogromną ich ilość umieścił wysoko nad jej powierzchnią; zapewne właśnie tych ‛wód ponad przestworzem’ użył później do zagłady niegodziwców w potopie za czasów Noego (Rdz 1:6-8; 7:11, 17-24; Iz 54:9).

Prawo dane na górze Synaj zabraniało sporządzania wizerunków czegokolwiek, „co jest w wodach pod ziemią”; najwyraźniej dotyczyło to stworzeń żyjących w wodach poniżej poziomu gruntu — a więc w rzekach, jeziorach, morzach i wodach podziemnych (Wj 20:4; Pwt 4:15-18; 5:8).

Znaczenie przenośne. W Biblii woda często jest używana jako symbol. Wody wyobrażają ludzi, zwłaszcza niespokojne masy ludzkie oddalone od Boga. O Babilonie Wielkim — osławionej nierządnicy, której wpływy mają zasięg ogólnoświatowy — powiedziano, że „siedzi nad wieloma wodami”. Jak wyjaśniono w wizji Jana, wody te „oznaczają ludy i rzesze, i narody, i języki” (Obj 17:1, 15; por. Iz 57:20).