AZJA

W Chrześcijańskich Pismach Greckich określenie „Azja” odnosi się do rzymskiej prowincji położonej w zach. części Azji Mniejszej, a nie do kontynentu zwanego Azją.

Rzymska prowincja. Prowincja Azja obejmowała starożytne krainy Mizję, Lidię, Karię i w pewnych okresach częściowo Frygię, jak również przybrzeżne wyspy. Otaczały ją Morze Egejskie oraz prowincje Bitynia, Galacja (obejmująca część Frygii) i Licja. Trudno jednak podać dokładne granice, gdyż wielokrotnie ulegały one zmianom.

Początkowo stolicą prowincji był Pergamon w Mizji, ale za panowania Augusta przeniesiono ją do Efezu, położonego dalej na pd. W r. 27 p.n.e. Azja stała się prowincją senatorską i od tego czasu rządził nią prokonsul (Dz 19:38). Dzieliła się na 9 okręgów sądowniczych, a te z kolei składały się z 44 okręgów miejskich.

Gdy Łukasz opisywał, z jakich stron Żydzi przybyli do Jerozolimy na święto Pięćdziesiątnicy w 33 r., Azję wymienił razem z Kapadocją, Pontem i Pamfilią (Dz 2:9, 10; por. 1Pt 1:1). Oddzielił od niej Frygię, tak samo jak później w Dziejach 16:6. Podobnie zrobił Pliniusz Starszy, rzymski pisarz z I w. n.e. (Historia naturalis, V, XXVIII, 102). W Dziejach 16:6, 7 powiedziano, że gdy podczas drugiej podróży misjonarskiej (ok. 49-52) Paweł i towarzyszące mu osoby podążali na zach., „duch święty zabronił im głosić słowo w okręgu Azji”. Dlatego skierowali się przez Frygię i Galację na pn. w kierunku Bitynii, ale tu ponownie zostali zawróceni na zach. i przez Mizję doszli do leżącej nad morzem Troady, skąd można było dostać się statkiem do Macedonii. Tam właśnie Paweł miał wizję, w której jakiś mężczyzna prosił go: „Przepraw się do Macedonii i pomóż nam” (Dz 16:9). Chociaż więc Paweł przemierzył pn. część prowincji Azja, zatrzymał się w niej na dłużej dopiero podczas podróży powrotnej, po zakończeniu działalności w Macedonii i Achai. Pozostał wtedy dość krótko w Efezie i nauczał w tamtejszej synagodze, a gdy odchodził, obiecał wrócić (Dz 18:19-21).

Podczas swej trzeciej podróży (ok. 52-56) Paweł spędził w Efezie ponad dwa lata, „tak iż wszyscy mieszkający w okręgu Azji, zarówno Żydzi, jak i Grecy, usłyszeli słowo Pańskie” (Dz 19:1-10, 22). Najwyraźniej to właśnie wtedy (ok. 55) Paweł napisał z Efezu swój pierwszy list do Koryntian, w którym przesłał pozdrowienia od „zborów w Azji”, co świadczy o szybkich postępach dzieła (1Ko 16:19). Gdy później pisał z Macedonii List 2 do Koryntian, wspomniał o trudnościach i wielkim niebezpieczeństwie, jakich zaznał w Azji (Dz 19:23-41; 2Ko 1:8). W drodze powrotnej Paweł już nie chciał się zatrzymywać w Azji, dlatego ominął Efez i zawinął na wyspę Samos, a potem zszedł na ląd w Milecie w Karii, również na terenie prowincji Azja, i zaprosił tam na spotkanie starszych ze zboru w Efezie (Dz 20:15-18).

Gdy na skutek zamieszek wywołanych w Jerozolimie przez „Żydów z Azji” (Dz 21:27, 28; 24:18, 19; por. 6:9) Paweł po raz pierwszy podróżował, by stanąć przed sądem w Rzymie (ok. 60/61 n.e.), początkowo wsiadł na statek, który miał płynąć „do miejscowości wzdłuż wybrzeża okręgu Azji”, ale potem w Mirze, leżącej w sąsiedniej prowincji Licja, przesiadł się na inny statek (Dz 27:2-6).

Słowa Pawła z 2 Tymoteusza 1:15, najwyraźniej napisane w Rzymie ok. 65 r. n.e., mogą wskazywać, że w obliczu ostrych prześladowań rozpętanych przez władze rzymskie wielu chrześcijan z Azji zaczęło unikać kontaktów z uwięzionym apostołem Pawłem i odwróciło się od niego w tym trudnym okresie. Wyrażenie „wszyscy w okręgu Azji” nie oznacza jednak, że dotyczyło to każdego chrześcijanina w Azji, gdyż zaraz potem Paweł pochwalił Onezyfora, który najwyraźniej mieszkał w Efezie (2Tm 1:16-18; 4:19).

Z zawartych w Księdze Objawienia orędzi skierowanych poprzez Jana do siedmiu zborów w głównych miastach Azji: Efezie, Smyrnie, Pergamonie, Tiatyrze, Sardes, Filadelfii i Laodycei wynika, że chrześcijanie dalej wiernie tam działali, ponieważ większość z tych zborów pochwalono za wytrwałość w obliczu ucisku (Obj 1:4, 11; 2:2, 3, 9, 10, 13, 19; 3:10). Jan przebywał wtedy (ok. 96 n.e.) na wyspie Patmos, niedaleko wybrzeży prowincji Azja. Na ogół uważa się, że po powrocie z tej wyspy Jan spisał w Efezie lub gdzieś w jego okolicy Ewangelię i trzy listy.

Inne miasta z tej prowincji wspomniane w Biblii to Kolosy, Hierapolis, Adramyttion i Assos.