Rodzice, czego uczycie własnym przykładem?
„Stańcie się naśladowcami Boga jako dzieci umiłowane i dalej chodźcie w miłości” (EFEZJAN 5:1, 2).
1. Jakich pouczeń Jehowa udzielił pierwszej parze ludzkiej?
JEHOWA jest Założycielem rodziny. To Jemu każda rodzina zawdzięcza swe istnienie, On bowiem ustanowił tę instytucję i obdarzył pierwszą parę ludzką zdolnością wydawania potomstwa (Efezjan 3:14, 15). Pouczył Adama i Ewę o spoczywających na nich obowiązkach, zarazem jednak pozostawił im wiele sposobności do wykazywania inicjatywy (Rodzaju 1:28-30; 2:6, 15-22). Po ich grzechu rodziny musiały się borykać z coraz większymi trudnościami. Na szczęście Jehowa życzliwie udzielił wskazówek, dzięki którym Jego słudzy mogą sobie radzić z problemami.
2. (a) Jak Jehowa uzupełnia spisane rady wskazówkami przekazywanymi ustnie? (b) Nad czym powinni się zastanowić rodzice?
2 Jehowa, nasz Wspaniały Nauczyciel, nie poprzestał na przekazaniu pisemnych wytycznych dotyczących tego, co powinniśmy robić, a czego unikać. W starożytności oprócz spisanych wskazówek podawał też ustne pouczenia przez kapłanów, proroków i głowy rodów. A za czyim pośrednictwem udziela rad w naszych czasach? Posługuje się chrześcijańskimi starszymi oraz rodzicami. Jeżeli jesteś ojcem lub matką, czy dokładasz starań, by pouczać swą rodzinę o drogach Jehowy? (Przysłów 6:20-23).
3. Jak głowy rodzin mogą naśladować skuteczne metody nauczania stosowane przez Jehowę?
3 Jak należałoby przekazywać tego rodzaju wskazówki członkom rodziny? Przykład daje Jehowa. Wyraźnie precyzuje, co jest dobre, a co złe, i często o tym przypomina (Wyjścia 20:4, 5; Powtórzonego Prawa 4:23, 24; 5:8, 9; 6:14, 15; Jozuego 24:19, 20). Zadaje też pytania pobudzające do myślenia (Hioba 38:4, 8, 31). Przemawia do uczuć i kształtuje nasze serca za pomocą przykładów oraz lekcji wziętych z życia (Rodzaju 15:5; Daniela 3:1-29). Rodzice, czy pouczając swe dzieci, próbujecie naśladować te metody?
4. Czego możemy się nauczyć od Jehowy, jeśli chodzi o karcenie, i dlaczego jest ono ważne?
4 Jehowa obstaje przy prawych zasadach, ale rozumie wpływ niedoskonałości. Dlatego zanim wymierzy grzesznym ludziom karę, udziela im pouczeń, przypomnień i wielokrotnie ich ostrzega (Rodzaju 19:15, 16; Jeremiasza 7:23-26). Kiedy karci, nie jest zbyt surowy, lecz zachowuje równowagę (Psalm 103:10, 11; Izajasza 28:26-29). Jeżeli tak właśnie postępujemy ze swymi dziećmi, to pokazujemy, że znamy Jehowę, i również im pomagamy Go poznać (Jeremiasza 22:16; 1 Jana 4:8).
5. Jak rodzice mogą się wzorować na Jehowie pod względem słuchania?
5 To cudowne, że Jehowa nas słucha jako kochający Ojciec niebiański. Nie poprzestaje na wydawaniu poleceń. Zachęca, byśmy wylewali przed Nim swe serca (Psalm 62:8). A gdy nasze odczucia nie są całkiem słuszne, nie grzmi na nas z nieba. Cierpliwie nas uczy. Jakże trafna jest więc rada apostoła Pawła: „Stańcie się naśladowcami Boga jako dzieci umiłowane”! (Efezjan 4:31 do 5:1). I jakże wspaniałym wzorem jest Jehowa dla rodziców, którzy starają się pouczać swe dzieci! Jego przykład porusza nasze serca, tak iż pragniemy kroczyć w życiu Jego drogami.
Jak oddziałuje przykład
6. Jak na dzieci oddziałuje nastawienie i przykład rodziców?
6 Oprócz ustnych pouczeń ogromny wpływ na młodzież wywiera przykład rodziców. Czy im się to podoba, czy nie, dzieci będą ich naśladować. Rodzice zapewne się cieszą, gdy słyszą z ust swoich synów czy córek słowa, które sami kiedyś wypowiedzieli, ale czasami mogą usłyszeć coś, co ich zaszokuje. Jeżeli zarówno postępowaniem, jak i nastawieniem pokazują, że głęboko cenią sprawy duchowe, to wywierają na dzieci korzystny wpływ (Przysłów 20:7).
7. Jaki przykład dał Jefte swej córce i jakie to przyniosło rezultaty?
7 Siłę oddziaływania przykładu rodziców wspaniale zilustrowano w Biblii. Wódz Jefte, którym Jehowa posłużył się do rozgromienia Ammonitów, również był ojcem. Z utrwalonej w Biblii odpowiedzi, jakiej Jefte udzielił królowi Ammonu, wynika, iż musiał często czytać historyczne doniesienia o sposobie postępowania Jehowy z Izraelem. Potrafił swobodnie je przytoczyć i okazał silną wiarę w Jehowę. Własnym przykładem Jefte bez wątpienia pomógł swej córce rozwinąć taką wiarę i takiego ducha ofiarności, że podjęła na resztę życia służbę jako niezamężna niewiasta oddana wyłącznie Jehowie (Sędziów 11:14-27, 34-40; porównaj Jozuego 1:8).
8. (a) Jaką wspaniałą postawą odznaczali się rodzice Samuela? (b) Jakie korzyści odniósł z tego Samuel?
8 Samuel był wzorowym dzieckiem i przez całe życie wiernie służył Bogu jako prorok. Czy chciałbyś, by tak postępowały twoje dzieci? Rozważmy, jaki przykład dali mu rodzice: Elkana i Anna. Chociaż w ich domu nie wszystko układało się pomyślnie, regularnie wyruszali do Szilo, by oddawać cześć Bogu tam, gdzie znajdował się święty przybytek (1 Samuela 1:3-8, 21). Zwróćmy uwagę na głębokie uczucia wyrażone przez Annę w modlitwie (1 Samuela 1:9-13). Zauważmy też, jak oboje poważnie traktowali spełnianie obietnic składanych Bogu (1 Samuela 1:22-28). Ich wspaniały przykład na pewno pomógł Samuelowi rozwinąć przymioty, dzięki którym trzymał się właściwej drogi, mimo iż wokół niego rzekomi słudzy Jehowy lekceważyli Jego prawa. Z czasem Jehowa powierzył mu odpowiedzialne zadanie, powołując go na swego proroka (1 Samuela 2:11, 12; 3:1-21).
9. (a) Kto w domu Tymoteusza wywierał na niego dobry wpływ? (b) Jakim człowiekiem okazał się później Tymoteusz?
9 Czy chciałbyś, żeby twój syn był taki jak Tymoteusz, który już w młodym wieku współpracował z apostołem Pawłem? Ojciec Tymoteusza nie podzielał jego przekonań, ale matka i babka dawały mu wyśmienity przykład pod względem doceniania spraw duchowych. W ten sposób niewątpliwie zapewniły mu dobry start w chrześcijańskim życiu. Jak czytamy, jego matka, Eunike, i babka, Lois, miały „nieobłudną wiarę”. Chrześcijanki te nie prowadziły podwójnego życia; naprawdę postępowały zgodnie ze swymi wierzeniami i tego samego uczyły młodego Tymoteusza. Okazał się on człowiekiem godnym zaufania, szczerze zainteresowanym pomyślnością drugich (2 Tymoteusza 1:5; Filipian 2:20-22).
10. (a) Kto poza domem może mieć wpływ na nasze dzieci? (b) Jak powinniśmy reagować, gdy zauważymy skutki takiego oddziaływania w mowie lub postawie dzieci?
10 Na nasze dzieci oddziałuje nie tylko to, co widzą w domu. Wpływ na nie wywierają też koledzy w szkole, jak również nauczyciele, mający przecież za zadanie kształtować młode umysły, a także ludzie, według których każdy powinien się dopasować do zwyczajów przyjętych od dawna w danej społeczności, wybitni sportowcy, wysławiani za swe osiągnięcia, oraz urzędnicy państwowi, o których postępowaniu donoszą media. Ponadto miliony dzieci doświadcza na sobie okrucieństw wojny. Czy powinniśmy być zaskoczeni, jeśli zauważymy takie wpływy w mowie lub postawie naszych dzieci? Jak wtedy zareagujemy? Czy sprawę załatwi ostra reprymenda lub prawienie morałów? Zamiast pochopnie strofować dzieci, lepiej zadać sobie pytanie: Czy sposób, w jaki Jehowa postępuje z nami, nie dostarcza wskazówek przydatnych w zaistniałej sytuacji? (Porównaj Rzymian 2:4).
11. Jaki wpływ na dzieci mogą wywierać błędy rodziców?
11 Oczywiście niedoskonali rodzice nie zawsze znajdą najlepsze rozwiązanie. Mogą popełniać błędy. Gdy dzieci to zauważą, czy stracą szacunek do rodziców? Może się tak zdarzyć, zwłaszcza jeśli rodzice chcą zatuszować własne niedociągnięcia demonstrowaniem swej władzy. Ale wynik okaże się zupełnie inny, gdy są pokorni i szczerze przyznają się do błędu. W ten sposób dadzą dzieciom wzór godny naśladowania (Jakuba 4:6).
Czego możemy nauczyć własnym przykładem
12, 13. (a) Czego dzieci muszą się nauczyć o miłości i jak można im w tym skutecznie pomóc? (b) Dlaczego to takie ważne, by dzieci pojęły, na czym polega miłość?
12 Jeżeli ustne pouczenia idą w parze z dobrym przykładem, można w ten sposób naprawdę skutecznie nauczyć wielu cennych rzeczy. Rozważmy kilka z nich.
13 Okazywanie niesamolubnej miłości. W nauce wyrażania takiej miłości własny przykład odgrywa bardzo ważną rolę. ‛Miłujemy, ponieważ Bóg pierwszy nas umiłował’ (1 Jana 4:19). On jest Źródłem miłości i jej najwspanialszym wzorem. Biblia przeszło 100 razy wspomina o miłości agápe, opartej na zasadach. Właśnie po niej można rozpoznać prawdziwych chrześcijan (Jana 13:35). Mamy nią darzyć Boga i Jezusa Chrystusa oraz siebie nawzajem, a nawet ludzi nie cieszących się naszą szczególną sympatią (Mateusza 5:44, 45; 1 Jana 5:3). Jeśli chcemy skutecznie wszczepiać taką miłość dzieciom, musimy najpierw mieć ją w sercach i przejawiać we własnym życiu. Czyny mówią głośniej niż słowa. Dzieci muszą widzieć i odczuwać w rodzinie miłość oraz podobne przymioty, takie jak czułe przywiązanie. W przeciwnym wypadku będą się gorzej rozwijać pod względem fizycznym, umysłowym i emocjonalnym. Muszą też widzieć, jak się okazuje stosowną miłość i przywiązanie współchrześcijanom spoza rodziny (Rzymian 12:10; 1 Piotra 3:8).
14. (a) Jak można nauczyć dzieci wykonywania pracy dającej zadowolenie? (b) Jak to może wyglądać w twojej rodzinie?
14 Wdrażanie do pracy. Praca to jedna z podstawowych dziedzin życia. Aby mieć poczucie własnej wartości, trzeba się nauczyć dobrze wykonywać pracę (Kaznodziei 2:24; 2 Tesaloniczan 3:10). Jeżeli dziecko otrzymuje jakieś zadanie bez dokładniejszych wyjaśnień, a potem zostaje zbesztane za niezadowalające wywiązanie się z niego, to mało prawdopodobne, by się nauczyło dobrze pracować. Ale kiedy robi coś razem z rodzicami i słyszy zasłużone pochwały, zapewne nauczy się pracować tak, by czerpać z tego zadowolenie. Gdy rodzice dają dobry przykład i udzielają niezbędnych wyjaśnień, dzieci uczą się nie tylko pracować, ale też pokonywać trudności, doprowadzać sprawy do końca, rozsądnie myśleć i podejmować decyzje. Poza tym w takich warunkach łatwiej im będzie zrozumieć, że Jehowa także pracuje, i to bardzo dobrze, a Jezus naśladuje swego Ojca (Rodzaju 1:31; Przysłów 8:27-31; Jana 5:17). Jeżeli rodzina prowadzi gospodarstwo lub jakiś interes, niektórzy jej członkowie mogą pracować razem. Matka może też uczyć syna lub córkę gotowania lub sprzątania po posiłku. Ojciec, który dojeżdża gdzieś do pracy, mógłby zaplanować z dziećmi wspólne zajęcia w domu. Ileż korzyści odnoszą one, gdy rodzice nie tylko wymagają od nich natychmiastowego wywiązywania się z zadań, ale uczą je, jak żyć!
15. W jaki sposób można zaszczepiać wiarę? Podaj przykład.
15 Zachowywanie wiary w obliczu sprzeciwu. Wiara również odgrywa w naszym życiu istotną rolę. Kiedy omawia się ten przymiot na studium rodzinnym, dzieci uświadamiają sobie, na czym on polega. Mogą też dowiadywać się o sprawach, które rozbudzą w ich sercu wiarę. Ale gdy widzą, że rodzice niezachwianie okazują ją w obliczu ciężkich prób, może to wywrzeć wpływ na całe ich życie. Mąż pewnej zainteresowanej z Panamy zagroził, że wyrzuci ją z domu, jeśli nie przestanie służyć Jehowie. Ona jednak razem z czwórką małych dzieci regularnie docierała do Sali Królestwa, choć musiała iść pieszo 16 kilometrów, a potem jeszcze 30 kilometrów jechać autobusem. Jej przykład zachęcił około 20 członków rodziny do opowiedzenia się po stronie prawdy.
Dawanie przykładu w codziennym czytaniu Biblii
16. Dlaczego warto codziennie czytać Biblię w gronie rodziny?
16 Do najcenniejszych zwyczajów, jakie może wprowadzić każda rodzina, należy regularne czytanie Biblii — skorzystają na tym rodzice, a dzieci będą miały wzór do naśladowania. Jeżeli tylko możecie, starajcie się codziennie czytać jakiś fragment Biblii. Nie chodzi przy tym o ilość przeczytanego materiału. Znacznie ważniejsza jest regularność i sposób, w jaki się to robi. Z dziećmi warto oprócz czytania Biblii słuchać z kaset książki Mój zbiór opowieści biblijnych, jeśli jest nagrana w waszym języku. Codzienne czytanie Słowa natchnionego przez Boga pomoże wam stale pamiętać o Jego myślach. Poza tym jeśli zapoznajemy się z Biblią nie tylko osobiście, ale całą rodziną, wszystkim jej członkom łatwiej jest kroczyć drogami Jehowy. Właśnie do tego zachęcano na ubiegłorocznych zgromadzeniach okręgowych pod hasłem „Boża droga życia”, w dramacie Rodziny — pielęgnujcie zwyczaj codziennego czytania Biblii! (Psalm 1:1-3).
17. Jak wspólne czytanie Biblii i zapamiętywanie ważniejszych wersetów ułatwia zastosowanie rady z Listu do Efezjan 6:4?
17 Czytanie Biblii w gronie rodziny jest zgodne ze słowami apostoła Pawła z jego natchnionego listu do chrześcijan w Efezie: „Ojcowie, nie drażnijcie swych dzieci, ale je wychowujcie, karcąc je i ukierunkowując ich umysły zgodnie z myślami Jehowy” (Efezjan 6:4). Co znaczy ta wypowiedź? „Ukierunkowywanie umysłów” to dosłownie „wkładanie do umysłu”; chrześcijańskim ojcom polecono więc niejako wszczepiać dzieciom umysł Jehowy Boga, by mogły dokładnie poznać Jego myśli. Aby osiągnąć ten cel, warto zachęcać dzieci do zapamiętywania ważnych wersetów biblijnych. Chodzi o to, by myśli Jehowy kierowały ich sposobem myślenia, a w ich pragnieniach i postępowaniu zaczęły się stopniowo uwidaczniać zbożne mierniki — bez względu na to, czy rodzice są przy nich obecni, czy nie. Podstawą takiego sposobu myślenia jest właśnie Biblia (Powtórzonego Prawa 6:6, 7).
18. Co warto zrobić podczas czytania Biblii, aby: (a) dobrze zrozumieć omawiany fragment? (b) odnieść pożytek z zawartych w niej rad? (c) działać zgodnie z objawionym w niej zamierzeniem Jehowy? (d) skorzystać z tego, co ona mówi o sposobie myślenia i postępowania różnych osób?
18 Oczywiście jeśli Biblia ma oddziaływać na nasze życie, musimy ją rozumieć. W wypadku wielu osób wymaga to kilkakrotnego przeczytania danego fragmentu. Aby w pełni pojąć znaczenie niektórych wyrażeń, nieraz trzeba sięgnąć do słownika, skorowidza lub jakiejś innej publikacji. Jeżeli omawiany werset zawiera rady lub polecenia, poświęćcie czas na rozważenie, dlaczego są one słuszne w dzisiejszych warunkach. Moglibyście też zapytać: „Jaki pożytek przyniesie nam stosowanie się do tych wskazówek?” (Izajasza 48:17, 18). Jeśli w analizowanych wersetach jest mowa o jakimś aspekcie zamierzenia Jehowy, zadaj pytanie: „Jak to wpływa na nasze życie?” Będziecie też czytać o sposobie myślenia i postępowania różnych osób. Jakie trudności napotykały w życiu? Jak je pokonały? Jaką korzyść możemy odnieść z ich przykładu? Zawsze rezerwujcie czas na zastanowienie się, co dana relacja oznacza dla nas, żyjących obecnie (Rzymian 15:4; 1 Koryntian 10:11).
19. Co możemy dać dzieciom jako naśladowcy Boga?
19 Jakiż to wspaniały sposób na to, by Boże myśli oddziaływały na nasze umysły i serca! Dzięki temu rzeczywiście staniemy się „naśladowcami Boga jako dzieci umiłowane” (Efezjan 5:1). Zarazem okażemy się dla naszych pociech wzorami naprawdę godnymi naśladowania.
Czy pamiętasz?
◻ Jak rodzice mogą odnieść pożytek z wzorowania się na Jehowie?
◻ Dlaczego ustne pouczanie dzieci musi być poparte dobrym przykładem rodziców?
◻ Czego rodzice mogą najlepiej nauczyć dzieci własnym przykładem?
◻ Jak możemy odnieść pełny pożytek ze wspólnego czytania Biblii?
[Ilustracje na stronie 10]
Wiele rodzin z radością codziennie czyta Biblię