Słowo Boga trwa na wieki

„Słowo naszego Boga będzie trwało po czas niezmierzony” (IZAJASZA 40:8).

1. (a) Co oznacza wyrażenie „słowo naszego Boga”? (b) Jak wypada porównanie obietnic składanych przez ludzi ze słowem Boga?

LUDZIE często ufają obietnicom wybitnych mężczyzn i kobiet. Ale bez względu na to, jak upragnione mogą się one wydawać tym, którzy chcą lepiej żyć, w zestawieniu ze słowem naszego Boga przypominają więdnące kwiaty (Psalm 146:3, 4). Ponad 2700 lat temu prorok Izajasz w natchnieniu od Jehowy Boga napisał: „Wszelkie ciało jest zieloną trawą, a wszelka ich lojalna życzliwość jest jak kwiat polny. (...) Zielona trawa uschła, kwiecie zwiędło, lecz słowo naszego Boga będzie trwało po czas niezmierzony” (Izajasza 40:6, 8). Czym jest to nieprzemijające „słowo”? Chodzi o wypowiedzi Boga dotyczące Jego zamierzenia. Obecnie „słowo” to można znaleźć na kartach Biblii (1 Piotra 1:24, 25).

2. Ze względu na jakie nastawienie i czyny starożytnego Izraela i Judy Jehowa spełnił swe zapowiedzi wobec tych państw?

² Ludzie współcześni starożytnym Izraelitom przekonali się o prawdziwości tego, co zapisał Izajasz. Jehowa przez swych proroków zapowiedział, że z powodu skandalicznej niewierności ludność dziesięcioplemiennego królestwa Izraela, a potem dwuplemiennego królestwa Judy zostanie uprowadzona do niewoli (Jeremiasza 20:4; Amosa 5:2, 27). Chcąc zapobiec spełnieniu się owego proroctwa, Izraelici prześladowali, a nawet zabijali proroków Jehowy, spalili zwój z ostrzegawczym orędziem Bożym oraz zwrócili się do Egiptu o pomoc militarną, ale słowo Jehowy nie zawiodło (Jeremiasza 36:1, 2, 21-24; 37:5-10; Łukasza 13:34). W znamienny sposób ziściła się również Boża obietnica sprowadzenia przejętego skruchą ostatka Żydów do ich ojczyzny (Izajasza, rozdział 35).

3. (a) Jakie obietnice zapisane przez Izajasza szczególnie nas interesują? (b) Dlaczego jesteś przekonany, że naprawdę się urzeczywistnią?

³ Za pośrednictwem Izajasza Jehowa zapowiedział też objęcie przez Mesjasza sprawiedliwej władzy nad ludzkością, wyzwolenie z grzechu i śmierci, a także przeobrażenie ziemi w raj (Izajasza 9:6, 7; 11:1-9; 25:6-8; 35:5-7; 65:17-25). Czy i te obietnice się spełnią? Nie ma co do tego cienia wątpliwości! ‛Bóg nie może kłamać’. Dla naszego dobra polecił spisać swe prorocze wypowiedzi i dopilnował, by się zachowały (Tytusa 1:2; Rzymian 15:4).

4. Jak to możliwe, że chociaż nie ocalały oryginalne rękopisy biblijne, słowo Boże jest „żywe”?

⁴ Jehowa nie ocalił oryginalnych rękopisów proroctw, które sporządzili wybrani przez Niego starożytni pisarze. Ale Jego „słowo”, Jego objawione zamierzenie, okazało się żywe. Niepowstrzymanie się urzeczywistnia, w związku z czym wychodzą na jaw ukryte myśli i pobudki ludzi, którzy się z nim stykają (Hebrajczyków 4:12). A jak wynika z historii, nad zachowaniem i tłumaczeniem natchnionych Pism czuwała opatrzność Boża.

Gdy starano się je zniszczyć

5. (a) Jak pewien król syryjski usiłował zniszczyć natchnione Pisma Hebrajskie? (b) Dlaczego mu się to nie udało?

⁵ Natchnione Pisma niejednokrotnie usiłowali zniszczyć różni władcy. W roku 168 p.n.e. król Syrii Antioch Epifanes (przedstawiony na ilustracji na stronie 10) wzniósł w świątyni poświęconej Jehowie ołtarz ku czci Zeusa. Szukał też ‛ksiąg Prawa’, palił je oraz ogłosił, że każdy, kto posiada takie Pisma, poniesie śmierć. Bez względu na to, ile egzemplarzy spalił w Jerozolimie i Judei, nie zdołał całkowicie unicestwić świętych Pism. W wielu krajach istniały wówczas kolonie żydowskie, a każda synagoga miała własny zbiór zwojów (porównaj Dzieje 13:14, 15).

6. (a) Jak próbowano unicestwić Pisma, którymi posługiwali się pierwsi chrześcijanie? (b) Jaki to przyniosło rezultat?

⁶ W roku 303 n.e. cesarz rzymski Dioklecjan ogłosił podobny dekret, w którym nakazał zlikwidować miejsca spotkań chrześcijan, a ich ‛Pisma wydać na pastwę ognia’. Czyniono to przez 10 lat. Mimo okrutnych prześladowań Dioklecjanowi nie udało się zdławić chrystianizmu, a wysłannikom cesarza Bóg nie pozwolił zniszczyć wszystkich egzemplarzy nawet jednej części swego natchnionego Słowa. Ale stosunek przeciwników do rozpowszechniania i głoszenia Słowa Bożego obnażył stan ich serc. Pokazali, iż są zaślepieni przez Szatana i wykonują jego wolę (Jana 8:44; 1 Jana 3:10-12).

7. (a) Jak starano się zdławić krzewienie wiedzy biblijnej na zachodzie Europy? (b) Czego dokonano w zakresie tłumaczenia i wydawania Biblii?

⁷ Szerzeniu się wiedzy biblijnej próbowano zapobiec także w jeszcze inny sposób. Kiedy łacina wyszła z użycia, to nie pogańscy władcy, lecz rzekomi chrześcijanie — papieże Grzegorz VII (1073-1085) oraz Innocenty III (1198-1216) — sprzeciwiali się tłumaczeniu Biblii na języki prostego ludu. Aby stłumić wszelkie protesty wobec władzy Kościoła, w 1229 roku na synodzie katolickim w Tuluzie we Francji zarządzono, iż laik nie może posiadać ksiąg biblijnych w powszechnie używanym języku. Przepis ten bezwzględnie egzekwowała inkwizycja. Niemniej podczas 400 lat jej działalności miłośnicy Słowa Bożego rozpowszechniali opublikowane drukiem tłumaczenia Biblii, którą w całości przełożyli na jakieś 20 języków i kilka dialektów, a spore fragmenty na kolejne 16 języków.

8. Co na polu tłumaczenia i udostępniania Biblii działo się w Rosji w XIX wieku?

⁸ Nie tylko Kościół katolicki starał się utrudnić prostemu ludowi dostęp do Biblii. Na początku XIX wieku profesor Pawski z Akademii Teologicznej w Petersburgu przetłumaczył z języka greckiego na rosyjski Ewangelię według Mateusza. Pod jego redakcją przełożono też inne księgi Chrześcijańskich Pism Greckich. Rozpowszechniano je dopóty, dopóki w roku 1826 duchowieństwo za pomocą pewnych wybiegów nie nakłoniło cara do poddania Rosyjskiego Towarzystwa Biblijnego pod zarząd Świętego Synodu Kościoła prawosławnego w Rosji, który z czasem skutecznie stłumił jego działalność. Później Pawski przetłumaczył z języków oryginalnych na rosyjski Pisma Hebrajskie. Mniej więcej w tym samym czasie dokonał tego również archimandryta Makarios. Obaj zostali za to ukarani, a ich przekłady trafiły do archiwów Kościoła. Chciał on, żeby Biblia była dostępna tylko w języku staro-cerkiewno-słowiańskim, podówczas już niezrozumiałym dla prostych ludzi. Dopiero w roku 1856, gdy nie sposób było dłużej bronić dostępu do wiedzy biblijnej, Święty Synod rozpoczął prace nad własnym przekładem, trzymając się starannie opracowanych wytycznych, aby użyte wyrażenia harmonizowały z naukami Kościoła. Tak więc w związku z upowszechnianiem Słowa Bożego wyszło na jaw, iż przywódcy religijni jedynie stwarzają pozory, a ich rzeczywiste nastawienie jest zupełnie inne, czego dowiedli swymi wypowiedziami i czynami (2 Tesaloniczan 2:3, 4).

Ochrona Słowa przed skażeniem

9. Jak niektórzy tłumacze okazywali miłość do Słowa Bożego?

⁹ Tłumaczeniem oraz przepisywaniem Pisma Świętego zajmowali się między innymi ludzie, którzy naprawdę kochali Słowo Boże i usilnie starali się udostępnić je każdemu. William Tyndale poniósł śmierć męczeńską (w 1536 roku), ponieważ przyczynił się do wydania Biblii w języku angielskim. Francisco de Enzinas został (po roku 1544) uwięziony przez inkwizycję katolicką za przetłumaczenie na hiszpański i wydanie w tym języku Chrześcijańskich Pism Greckich. Robert Morrison (w latach 1807-1818) z narażeniem życia przełożył Biblię na język chiński.

10. Jakie przykłady dowodzą, że niektórymi tłumaczami kierowały inne względy niż umiłowanie Słowa Bożego?

¹⁰ Jednakże na pracę niektórych kopistów oraz tłumaczy wywierały wpływ inne względy niż miłość do Słowa Bożego. Rozważmy cztery przykłady: 1) Samarytanie zbudowali na górze Garizim świątynię, konkurującą ze świątynią w Jerozolimie. Aby usprawiedliwić ten krok, w samarytańskim Pięcioksięgu, w Księdze Wyjścia 20:17, dokonano interpolacji — dopisano przykazanie, rzekomo należące do Dekalogu, które nakazywało wznieść kamienny ołtarz na górze Garizim i tam składać ofiary. 2) Jeden z tłumaczy greckiej Septuaginty, który jako pierwszy przełożył Księgę Daniela, podszedł do tego nazbyt swobodnie. Dodał słowa mające jego zdaniem objaśnić lub uwypuklić to, co było w tekście hebrajskim. Pominął zaś szczegóły, których według niego czytelnicy by nie zaakceptowali. Tłumacząc proroctwo dotyczące czasu pojawienia się Mesjasza, zanotowane w Księdze Daniela 9:24-27, sfałszował podany okres oraz dopisał, zmienił i przestawił słowa — prawdopodobnie po to, aby stworzyć pozory, iż popiera ono walkę Machabeuszów. 3) W IV wieku n.e. jakiś nadgorliwy obrońca trynitarianizmu najwyraźniej włączył do pewnej łacińskiej rozprawy zwrot „w niebie: Ojciec, Słowo i duch święty, a ci trzej są jednością”, jak gdyby stanowił cytat z Listu 1 Jana 5:7. Później fragment ten umieszczono w tekście głównym jednego z łacińskich manuskryptów biblijnych. 4) We Francji Ludwik XIII (1610-1643) upoważnił Jacquesa Corbina do przetłumaczenia Biblii na język francuski, aby przeciwdziałać staraniom protestantów. W tym celu Corbin dokonał w tekście kilku interpolacji, dodając na przykład w Dziejach Apostolskich 13:2 wzmiankę o „świętej ofierze mszy”.

11. (a) Jak Słowo Boże przetrwało mimo nieuczciwości niektórych tłumaczy? (b) Ile istnieje starożytnych manuskryptów pozwalających stwierdzić, co pierwotnie zawierała Biblia? (Patrz ramka).

¹¹ Jehowa nie przeszkodził we wprowadzeniu takich zmian do Jego Słowa, a z drugiej strony zmiany te nie zdołały odmienić Jego zamierzenia. Jakie były ich skutki? Dodanie wzmianki o górze Garizim nie sprawiło, iż Bóg zaczął się posługiwać religią Samarytan do błogosławienia rodzajowi ludzkiemu. Dowiodło natomiast, że chociaż jej wyznawcy utrzymywali, iż uznają Pięcioksiąg, nie nauczali prawdy (Jana 4:20-24). Wypaczenie słownictwa w Septuagincie nie zapobiegło przyjściu Mesjasza w czasie zapowiedzianym przez proroka Daniela. A chociaż w I wieku posługiwano się Septuagintą, Żydzi najwyraźniej mieli w zwyczaju słuchać w synagogach Pism czytanych po hebrajsku. Kiedy więc zbliżała się pora urzeczywistnienia tego proroctwa, „lud trwał w oczekiwaniu” (Łukasza 3:15). Słowa dopisane w Liście 1 Jana 5:7 na potwierdzenie Trójcy oraz w Dziejach Apostolskich 13:2 na temat mszy nie zmieniły prawdy. Z czasem oszustwa te zdemaskowano. Dzięki ogromnej ilości rękopisów biblijnych w językach oryginału można sprawdzić rzetelność każdego przekładu.

12. (a) Jakich poważnych zmian dokonali pewni tłumacze Biblii? (b) Jak daleko przy tym się posunięto?

¹² Inne zmiany, które usiłowano wprowadzić do Pisma Świętego, nie polegały jedynie na przeredagowaniu kilku wersetów. Stanowiły atak na samą tożsamość prawdziwego Boga. Charakter i zakres tych zmian wyraźnie świadczy o inspiracji ze źródła potężniejszego niż pojedynczy człowiek czy ludzka organizacja — o inspiracji arcywroga Jehowy, Szatana Diabła. Ulegając jego oddziaływaniu, tłumacze oraz przepisywacze zaczęli — niektórzy chętnie, inni z oporami — usuwać z natchnionego Słowa Boga Jego osobiste imię, Jehowa, występujące tam tysiące razy. W niektórych wczesnych przekładach z języka hebrajskiego między innymi na grecki, łaciński, niemiecki, angielski, włoski i holenderski imię Boże pominięto całkowicie lub pozostawiono jedynie w kilku miejscach. Usunięto je również z Chrześcijańskich Pism Greckich.

13. Dlaczego mimo licznych prób wprowadzenia zmian do Biblii imię Boże nie zostało wymazane z ludzkiej pamięci?

¹³ Niemniej to chwalebne imię nie zostało wymazane z ludzkiej pamięci. Uczciwie zamieszczono je w niektórych tłumaczeniach Pism Hebrajskich na język hiszpański, portugalski, niemiecki, angielski, francuski i wiele innych. W XVI wieku osobiste imię Boga znowu zaczęło się pojawiać także w różnych hebrajskich przekładach Chrześcijańskich Pism Greckich, w XVIII stuleciu w niemieckich, a w wieku XIX — w chorwackich i angielskich. Chociaż część ludzi próbuje zatajać imię Boże, to gdy nadejdzie „dzień Jehowy”, wówczas spełni się Jego zapowiedź: ‛Narody będą musiały poznać, że ja jestem Jehowa’. Bóg oznajmił swe zamierzenie i na pewno je urzeczywistni (2 Piotra 3:10; Ezechiela 38:23; Izajasza 11:9; 55:11).

Orędzie dociera do wszystkich zakątków ziemi

14. (a) W ilu językach europejskich drukowano Biblię na początku XX wieku i jakie to miało znaczenie? (b) W ilu językach afrykańskich Biblia była dostępna pod koniec 1914 roku?

¹⁴ U zarania XX wieku Biblię drukowano już w 94 językach używanych w Europie. Owa Księga wskazywała dociekliwym mieszkańcom tego kontynentu, że gdy w roku 1914 upłyną Czasy Pogan, nastąpią wydarzenia, które wstrząsną światem — i rzeczywiście tak się stało! (Łukasza 21:24). Zanim przełomowy rok 1914 dobiegł końca, całe Pismo Święte lub jego część wydano w 157 językach afrykańskich, oprócz powszechnie używanych przekładów angielskich, francuskich i portugalskich. Tak oto położono fundament pod przekazywanie oswobadzającej duchowo prawdy biblijnej pokornym członkom wielu tamtejszych plemion i narodów.

15. W ilu językach mogli czytać Biblię mieszkańcy obu Ameryk, gdy zaczęły się dni ostatnie?

¹⁵ Kiedy świat wkraczał w zapowiedziane dni ostatnie, Biblia była ogólnie dostępna także w obu Amerykach. Imigranci z różnych krajów europejskich przywozili ją w swych ojczystych wersjach językowych. Międzynarodowi Badacze Pisma Świętego, znani później jako Świadkowie Jehowy, prowadzili zakrojoną na szeroką skalę biblijną działalność wychowawczą, połączoną z wygłaszaniem wykładów publicznych oraz rozpowszechnianiem wydawnictw objaśniających Biblię. Prócz tego aby zaspokoić potrzeby rodowitych mieszkańców półkuli zachodniej, towarzystwa biblijne drukowały Pismo Święte w 57 innych językach.

16, 17. (a) Jak dalece Biblia była dostępna, gdy nadeszła pora na ogólnoziemskie dzieło głoszenia? (b) Jak Biblia udowodniła, że naprawdę jest Księgą trwałą i wywierającą głęboki wpływ?

¹⁶ Zanim nastała pora na podjęcie ogólnoziemskiego dzieła głoszenia dobrej nowiny, mającego poprzedzać nadejście końca, Biblia zawitała również do Azji i na wyspy Pacyfiku (Mateusza 24:14). Była wydana już w 232 językach używanych w tym rejonie świata. W niektórych ukazała się cała Biblia, w wielu innych Chrześcijańskie Pisma Greckie, a w jeszcze innych pojedyncze księgi.

¹⁷ Nie ulega więc wątpliwości, że Biblia nie jest eksponatem muzealnym. Stała się najczęściej tłumaczoną i najbardziej rozpowszechnioną książką na świecie. Zgodnie z tym dowodem łaski Bożej zapowiedzi owej Księgi zawsze się spełniały. Zawarte w niej nauki oraz duch, którym zostały natchnione, wywierały trwały wpływ na życie ludzi w wielu krajach (1 Piotra 1:24, 25). Miało się jednak wydarzyć dużo więcej.

Czy pamiętasz?

◻ Czym jest „słowo naszego Boga”, które trwa na wieki?

◻ Jak usiłowano unicestwić Biblię i z jakim rezultatem?

◻ Jak ochroniono czystość Biblii?

◻ Jak wypowiedzi Boga dotyczące Jego zamierzenia okazały się żywym słowem?

[Ramka na stronie 12]

Czy naprawdę wiadomo, co pierwotnie zawierała Biblia?

Treść Pism Hebrajskich jest poświadczona przez jakieś 6000 rękopisów hebrajskich. Kilka z nich powstało przed naszą erą. Co najmniej 19 istniejących manuskryptów całych Pism Hebrajskich zostało sporządzonych, zanim wynaleziono druk z zastosowaniem ruchomej czcionki. Z tego samego okresu zachowały się też przekłady tej części Biblii dokonane na 28 języków.

Jeśli chodzi o Chrześcijańskie Pisma Greckie, to skatalogowano około 5000 manuskryptów greckich. Jeden z nich jest datowany na okres sprzed 125 roku n.e., czyli powstał zaledwie kilkanaście lat po sporządzeniu oryginału. A pewne fragmenty są uważane za jeszcze starsze. Ponadto istnieje po 10—19 manuskryptów uncjalnych 22 spośród 27 natchnionych ksiąg. Najmniej rękopisów sporządzonych uncjałą — trzy — ma w tej części Biblii Księga Objawienia. Jeden kompletny rękopis Chrześcijańskich Pism Greckich pochodzi z IV wieku n.e.

Żadne inne dzieło literatury starożytnej nie jest poświadczone przez tyle dawnych dokumentów.