9 „Gehenna” — symbol całkowitej zagłady

(gr. γέεννα [géenna]; łac. gehénna; hebr. גי הנם [geh hinnòm, „dolina Hinnoma”])

Słowo „Gehenna” znaczy „dolina Hinnoma”, jest bowiem grecką formą hebrajskiego wyrażenia geh hinnòm. W Jozuego 18:16, gdzie użyto określenia „dolina Hinnoma”, w LXX występuje wyraz „Gehenna”. Pojawia się on 12 razy w Chrześcijańskich Pismach Greckich, po raz pierwszy w Mateusza 5:22. Przekład Nowego Świata w każdym z tych miejsc zawiera słowo „Gehenna”: w Mateusza 5:22, 29, 30; 10:28; 18:9; 23:15, 33; Marka 9:43, 45, 47; Łukasza 12:5; Jakuba 3:6.

Dolina Hinnoma ciągnęła się na zachód i południe od starożytnego Jeruzalem (Jozuego 15:8; 18:16; Jeremiasza 19:2, 6). Za czasów późniejszych królów judzkich uprawiano tam bałwochwalczy kult pogańskiego bożka Molocha, któremu składano ofiary z ludzi, paląc ich w ogniu (2 Kronik 28:3; 33:6; Jeremiasza 7:31, 32; 32:35). Chcąc zapobiec ponownemu użyciu jej do takich celów religijnych, wierny król Jozjasz kazał ją splugawić, zwłaszcza część zwaną Tofet (2 Królów 23:10).

Komentator żydowski Dawid Kimchi (1160?-1235?), omawiając Psalm 27:13, podał następujące informacje historyczne dotyczące „Gehinnom”: „Jest to miejsce na terenie przyległym do Jeruzalem, miejsce doprawdy obrzydliwe; wrzucano tam nieczystości i trupy. Zawsze płonął tam ogień, w którym spalały się te śmieci oraz trupie kości. Dlatego wyrok czekający niegodziwców jest w przenośni nazywany Gehinnom”.

Dolina Hinnoma stała się wysypiskiem śmieci, spalarnią nieczystości z Jeruzalem. Wrzucano tam trupy zwierząt, by spłonęły w ogniu podsycanym siarką. Wrzucano też ciała straconych przestępców, których uważano za niegodnych przyzwoitego pochowania w grobowcu pamięci. Jeżeli takie zwłoki wpadły w płomienie, to się spalały, ale jeśli się zatrzymały gdzieś na zboczu głębokiego parowu, to w rozkładającym się ciele wkrótce roiło się od robactwa i czerwi, które nie ginęły, dopóki nie strawiły miękkich części, zostawiając sam szkielet. Dlatego wrzucenie czyichś zwłok do Gehenny oznaczało wymierzenie najokropniejszej kary. Z roli i znaczenia literalnej Gehenny wywodzi się symbolika ‛jeziora płonącego ogniem i siarką’ (Objawienie 19:20; 20:10, 14, 15; 21:8).

Do Gehenny nie wrzucano żywych zwierząt ani ludzi, by płonęli żywcem i cierpieli męczarnie. Nie może więc ona wyobrażać jakiegoś niewidzialnego miejsca, w którym dusze ludzkie miałyby doznawać wiecznych mąk w literalnym ogniu lub być toczone przez nigdy nie ginące robactwo. Ponieważ wrzucanym tam martwym przestępcom odmawiano godnego pochowania w grobowcu pamięci, symbolu nadziei zmartwychwstania, Jezus i jego uczniowie posługiwali się słowem Gehenna jako symbolem wiecznej zagłady, całkowitego usunięcia z wszechświata Bożego, czyli symbolem wieczystej kary, „drugiej śmierci”.

Wszystko to pozostaje w całkowitej harmonii ze sprawiedliwością i miłością Jehowy. (Porównaj z Księgą Wyjścia 34:6, 7 oraz 1 Jana 4:8).