SEKARAIA
1 Ni kawaluhn sounpwong ni keriaun sounpar en mwehin Darius,+ Siohwa ketin mahsanihong soukohp Sekaraia*+ nein Perekaia nein Iddo: 2 “Siohwa ketin engiengda kowahlap pahn samamwail ako.+
3 “Ndaiong irail, ‘Iet me Siohwa kaunen karis en sounpei ketin mahsanih: “‘Pwurodo rehi,’ Siohwa kaunen karis en sounpei me ketin mahmahsen, ‘oh I pahn pwurowei rehmwail,’+ Siohwa kaunen karis en sounpei me ketin mahmahsen.”’
4 “‘Kumwail dehr duwehla samamwail ako, irail me soukohp en mahs ako lohkihong: “Iet me Siohwa kaunen karis en sounpei ketin mahsanih, ‘Menlau, kumwail sohpeisang* amwail ahl suwed kan oh amwail wiewia suwed kan.’”’+
“‘Ahpw re sohte rong ie, oh re sohte tehk ei mahsen kan,’+ Siohwa me ketin mahmahsen.
5 “‘Eri, a ia samamwail ako met? Oh soukohp ako momourte? 6 Samamwail ako sou kilang pweidahn ei mahsen kan oh ei koasoandi kan me I kehkehlingkihong ei ladu soukohp akan?’+ Irail eri pwurodo rehi oh nda: ‘Siohwa kaunen karis en sounpei ketin wiahiong kiht nin duwen at ahl akan oh at wiewia kan, duwehte me e ketin koasoanedier en wia.’”+
7 Ni 24 en kaeisek ehun sounpwong, me iei sounpwong en Sepat,* ni keriaun sounpar en mwehin Darius,+ Siohwa ketin mahsanihong soukohp Sekaraia nein Perekaia nein Iddo: 8 “I kilangada kaudiahl ehu nipwongo. Mie ohl emen me dakedake oahs weitahta men, oh e uhdi nanpwungen tuhke mirtel kan nan wahwo; oh mwurin ohlo mie oahs weitahta, pohn pwehl oh pwetepwet kei.”
9 Ngehi eri nda: “Maing ei kaun, ihs soundak oahs pwukat?”
Tohnleng me koasoakoasoiong ieo ahpw sapengkin ie: “I pahn kasalehiong uhk ihs soundak oahs pwukat.”
10 Ohl me kesikesihnen nanpwungen tuhke mirtel ko ahpw nda: “Ih irail pwukat me Siohwa ketin poaronehla pwe ren dawih sampah.” 11 Irail eri ndalahng sapwellimen Siohwa tohnleng me kesikesihnen nanpwungen tuhke mirtel ko: “Se dawihier sampah, oh kilang! sampah pwon meleilei oh popohl.”+
12 Sapwellimen Siohwa tohnlengo ahpw patohwan: “Maing Siohwa kaunen karis en sounpei, ia erein omwi pahn ketin koledihsang Serusalem oh kahnimw en Suda kan omwi kadek kalahngan,+ me komw kin ketin wie engieng pah erein sounpar 70 pwukat?”+
13 Siohwa eri ketin sapengki tohnleng me koasoakoasoiong ieo mahsen kadek oh kansenamwahu kan. 14 Tohnleng me koasoakoasoiong ieo ahpw ndaiong ie: “Likweriki, ‘Iet me Siohwa kaunen karis en sounpei ketin mahsanih: “I uhdahn koasoanedier I en pere Serusalem oh Saion.+ 15 I uhdahn engieng pahn wehi kan me sohte perki mehkot.+ I ekiste engieng pahn nei aramas akan,+ ahpw wehi pwukat kaloke irail daulihala.”’+
16 “Kahrehda iet me Siohwa ketin mahsanih: ‘“I pahn pwurehng kasalehiong Serusalem kadek kalahngan,+ oh tehnpesei pahn kokouda wasao,+ oh sahl en sosohng ehu pahn weweikpeseng pohn Serusalem,”+ Siohwa kaunen karis en sounpei me ketin mahmahsen.’
17 “Pil ehu likwer oh nda, ‘Iet me Siohwa kaunen karis en sounpei ketin mahsanih: “Ei kahnimw kan pahn pwurehng direkihla soahng mwahu; oh Siohwa pahn ketin pwurehng kansenamwahwih Saion+ oh pwurehng pilada Serusalem.”’”+
18 Ngehi eri sarada oh kilangada kod pahieu.+ 19 Ngehi eri idek rehn tohnleng me koasoakoasoiong ieo: “Dahkei me?” E ahpw sapengki: “Ih kod pwukat me kamwarakpeseng Suda,+ Israel+ oh Serusalem.”+
20 Siohwa eri ketin kasalehiong ie tohndoadoahk saman pahmen. 21 Ngehi eri patohwan kalelapak: “Dahme irail pwukat kodohng wia?”
E ahpw sapengki: “Ih kod pwukat me kamwarakpeseng Suda ni uwe ieu me laud me kahrehda sohte emen kak uhwong irail.* Irail tohndoadoahk saman pwukat pahn kohdo pwehn kamasakirailda, pwe ren kesehdi koden wehi kan me uhkihong koderail kan sapwen Suda, pwehn kamwarakpeseng eh aramas akan.”
2 Oh I sarada oh kilangada ohl emen me kolokol sahl en sosohng ehu.+ 2 Ngehi eri idek: “Ke kohkohla ia?”
E ahpw sapengki: “I kohkolahng sohngedi Serusalem, pwe I en kilang uwen eh tehlap oh reirei.”+
3 Oh kilang! tohnleng me koasoakoasoiong ieo ahpw kohieila, oh pil emen tohnleng ahpw kohdo tuhwong ih. 4 Ih eri ndaiong ih: “Tangala wasao oh ndaiong mwahnakapwo, ‘“Aramas pahn kousoan nan Serusalem+ nin duwen kahnimw ehu me sohte kehl, pwehki aramas oh pelinmen kan me mi nan kahnimwo pahn tohtohla.+ 5 Oh I pahn wiahla kehl kisiniei ehu me kapilpene ih+ oh I pahn kadirehkihla ih ei lingan,”’+ Siohwa me ketin mahmahsen.”
6 “Kohdo! Kohdo! Tangasang sapwen paliepeng,”+ Siohwa me ketin mahmahsen.
“Pwe I kamwarakumwailpesengier ni ahng pahieu kan en nanleng,”+ Siohwa me ketin mahmahsen.
7 “Saion, kohdo! Kowe me koukousoan rehn nein Papilon serepein, ken pitila.+ 8 Mwurin Siohwa kaunen karis en sounpei eh ketin linganla, e ketin poaroneiehla rehn wehi kan me kin kulih kumwail,+ oh iet me e ketin mahsanih: ‘Mehmen me kin doahke kumwail kin doahke pwoaren meseiet.*+ 9 Pwe met I pahn ngapehng irail, oh re pahn wiahla me lohdi kei ong neirail ladu kan.’+ Oh kumwail uhdahn pahn ese me Siohwa kaunen karis en sounpei me ketin poaroneiehdo.
10 Siohwa ketin mahsanih: “Nein Saion serepein,+ weriwerki peren; pwe I pahn kohwei+ oh I pahn mihmi rehmw.+ 11 Wehi tohto pahn iangala Siohwa rahno,+ oh re pahn wiahla nei aramas; oh I pahn mihmi rehmw.” Oh ke pahn anahne ese me Siohwa kaunen karis en sounpei me ketin poaroneiehdo rehmw. 12 Siohwa pahn ketin alehdi Suda nin duwen eh sohso pohn pwehl sarawi oh e pahn ketin pwurehng pilada Serusalem.+ 13 Kumwail aramas koaros,* kumwail nennenla mwohn silangin Siohwa, pwe e kin ketin mwekimwekid sang nan sapwellime wasahn kousoan sarawio.
3 Oh e ketin kasalehiong ie samworo lapalap Sosua+ eh kesikesihnen mwohn sapwellimen Siohwa tohnlengo, oh Sehdan+ kesikesihnen ni palimauni pwehn pelian ih. 2 Sapwellimen Siohwa tohnlengo ahpw ndaiong Sehdan: “Sehdan,+ Siohwa en ketin angiangihiuk, ei, Siohwa me ketin piladahr Serusalem+ en ketin angiangihiuk! Memenet kaidehn tuhke okohk pwoat me poarsang nan kisinieio?”
3 Ahpw Sosua likawih likou samin kei oh kesikesihnen mwohn tohnlengo. 4 Tohnlengo ahpw ndalahng irail ako me kesikesihnen mwowe, “Kihsang eh likou samin kan.” Ih eri ndaiong Sosua, “Kilang, I kihsangehr omw sapwung* oh ke pahn likawihada likou kaselel kan.”*+
5 Ngehi eri nda: “Kidahng lisoarop mwakelekel ehu pohn moangehn.”+ Irail eri kihdi lisoarop mwakelekelo pohn moangeo oh kalikawihkihda likou kan; oh sapwellimen Siohwa tohnlengo wie kesikesihnen limwah. 6 Sapwellimen Siohwa tohnlengo eri ndaiong Sosua: 7 “Iet me Siohwa kaunen karis en sounpei ketin mahsanih, ‘Ma ke kekeid nan elei kan oh kapwaiada omw pwukoa kan mwohn silangi, eri ke pahn wia sounkopwung men nan tehnpesei+ oh apwalih* ei wasa kelpeneo; oh I pahn ketikihong uhk saledek en mihmiseli nanpwungen irail me kesikesihnen wasaht.’
8 “‘Samworo Lapalap Sosua, kowe oh iengomw kan me mwomwohd mwohmw, kumwail menlau rong, pwe kumwail wia kilel ehu; kilang! I pahn wahdo ei ladu+ me adaneki Pons!+ 9 Kilang takai me I kihdiong mwohn Sosua! Mie mas isuh pohn takai wet; oh I pahn parada nting ehu powe,’ Siohwa kaunen karis en sounpei me ketin mahmahsen, ‘oh I pahn kihsang dipen sahpwo ni rahnteieu.’+
10 “Siohwa kaunen karis en sounpei ketin mahsanih, ‘Rahno, emenemen kumwail pahn luke mehn mpamwail kan en kohdo pahn amwail tuhke kreip oh pahn amwail tuhke pik.’”+
4 Tohnleng me koasoakoasoiong ieo ahpw pwurodo oh pangeniehda, duwehte emen eh kin pangenda emen sang eh meir. 2 Ih eri ndaiong ie: “Dahme ke kilang?”
Ngehi eri nda: “I kilengla, oh kilang! dewen lamp ehu me kohl tohr,+ iangahki pwohl ehu pohn kadoke. Mie lamp isuh powe,+ ei, meh isuh, oh lamp ko me mi pohn kadokeo mie paip isuh. 3 Oh mie tuhkehn olip riapwoat limwahn dewen lampo,+ ehu ni palimaun en pwohlo oh ehu ni palimeing.”
4 Ngehi eri idek rehn tohnleng me koasoakoasoiong ieo: “Maing ei kaun, ia wehwehn mepwukat?” 5 Tohnleng me koasoakoasoiong ieo ahpw idek rehi: “Ke sehse ia wehwehn mepwukat?”
I ahpw sapengki: “I sehse, maing ei kaun.”
6 Ih eri ndaiong ie: “Iet mahsen en Siohwa ong Serupapel: ‘“Kaidehn sang ni pwihnen sounpei ehu de pil kehl en aramas+ ahpw sang ni ei ngehn sarawi,”*+ Siohwa kaunen karis en sounpei me ketin mahmahsen. 7 Ihs kowe, nahna kalaimwun? Mwohn Serupapel+ ke pahn wiahla sahpw patapat ehu.+ Oh e pahn wahieido takain kadokeo ni aramas akan ar weriwerki: “Ia uwen lingan! Ia uwen lingan!”’”
8 Siohwa ketin pwurehng mahsanihong ie: 9 “Pehn Serupapel kan me wiadahr poahsoan en tehnpas wet,+ oh pein peh kan me pahn kanekehla met.+ Oh ke pahn anahne ese me Siohwa kaunen karis en sounpei me ketin poaroneiehdo rehmwail. 10 Pwe ihs me kin kepitki rahn me soahng tikitik kan tepida wiawi?+ Pwe re pahn perenda oh kilang selin sosohngo* nan pehn Serupapel. Meh isuh pwukat iei silangin* Siohwa kan, me kin ketin mahmahsanihseli* sampah pwon.”+
11 Ngehi eri idek reh: “Ia wehwehn tuhkehn olip riapwoat pwukat ni palimaun oh ni palimeing en dewen lampo?”+ 12 I idek reh keriapak: “Ia wehwehn kisin rahn* tuhkehn olip riapwoat ko me kin wudekihdi pihl kohl sang nan paip kohl riauo?”
13 Ih eri idek rehi: “Ke sehse ia wehwehn mepwukat?”
I ahpw sapengki: “I sehse, maing ei kaun.”
14 E ahpw nda: “Mepwukat iei me keidi riemen ko me kesikesihnen limwahn Kaunen sampah pwon.”+
5 I pwurehng sarada, oh I kilangada doaropwe limilimpene ehu me pipihr. 2 E idek rehi: “Dahme ke kilang?”
I ahpw sapengki: “I kilang doaropwe limilimpene ehu me pipihr, me reireiki kiupid* 20 oh tehlapki kiupid 10.”
3 Ih eri ndaiong ie: “Ih keriao met me kin kohkohseli nan sampah pwon, pwehki koaros me kin pirap+ sohte kin kalokolok nin duwen me ntingdi apali doaropweo; oh koaros me kin kahukihla inou ehu+ sohte kin kalokolok nin duwen me ntingdi ni pali teio. 4 ‘I kadarpesengier keriao,’ Siohwa kaunen karis en sounpei me ketin mahmahsen, ‘oh e pahn kohlongala nan imwen sounpirapo oh nan imwen emen me kin kahukihla likamw ni mwarei; oh e pahn mihmihte nan ihmwo, oh e pahn kauwehla ihmwo, iangahki tuhkehn oh takain ihmwo.’”
5 Tohnleng me koasoakoasoiong ieo ahpw kohdo oh ndaiong ie: “Menlau sarada oh kilang dahme kohkohieilao.”
6 Ngehi eri idek: “Dahkot mwo?”
E ahpw sapengki: “Met iei ihpah en mehn deudeu* me wie kohkohieila.” E ahpw doula: “Ih mwomwarail en met nan sampah pwon.” 7 Oh I kilangada pweipwei pwonopwono me wiawihkihda leht eh pwekipwekda oh mie lih emen me mwomwohd nan mehn deudeuo. 8 Ih eri nda: “Met iei Suwed.” Ih eri sikendi liho nan ihpah en mehn deudeuo, mwuri e ahpw pwainkihdi pweipwei lehto pohn mehn deudeuo.
9 Ngehi eri sarada oh kilangada lih riemen me kohkohdo, oh ira pipihr ile nan kisiniengo. Mie ara pehnpihr me duwehte pehnpihr en sidoahk. Ira eri pwekada mehn deudeuo nanpwungen sampah oh nanleng. 10 Ngehi eri idek rehn tohnleng me koasoakoasoiong ieo: “Ia wasa ira pahn walahng ie ihpah en mehn deudeuo?”
11 Ih eri sapengki: “Nan sapwen Sainar*+ pwehn kauwada imwe ihmw ehu; oh ni ihmwo eh onopadahr, liho pahn koasoansoandi mwo nan wasa me konehng ih.”
6 Ngehi eri pwurehng sarada oh kilangada kuruma pahpwoat me kohkohdo sang nanpwungen nahna riau, oh nahna ko prons. 2 Keieun kurumao mie oahs weitahta kei oh keriaun kurumao mie oahs toantoal kei.+ 3 Kesiluhwen kurumao mie oahs pwetepwet kei oh kapahieun kurumao mie oahs kei me mwangerenger oh me soangsoangen poh kan.+
4 Ngehi eri idek rehn tohnleng me koasoakoasoiong ieo: “Maing ei kaun, dahkei me?”
5 Tohnlengo ahpw sapengkin ie: “Mepwukat iei ngehn pahmen*+ en nanleng me kohkohieila mwurin ar uh mwohn silangin Kaunen sampah pwon.+ 6 Kuruma me oahs toantoal ko kohkohieila nan sapwen paliepeng;+ oahs pwetepwet ko kohkohieila daulihala sehd; oh oahs mwangerenger ko kohkohieila nan sapwen palieir. 7 Oh oahs me soangsoangen poh ko ngoangki kohieila pwe ren alialuseli nin sampah.” Ih eri nda: “Kohla, aluseli nin sampah.” Irail eri tepida alialuseli nin sampah.
8 Ih eri likwerdohng ie oh nda: “Kilang, irail me kohkohieila nan sapwen paliepeng kameleileidier engieng* en Siohwa nan sapwen paliepeng.”
9 Siohwa ketin pwurehng mahsanihong ie: 10 “Alehsang rehn Eldai, Dopaisa oh Sedaia dahme re wahsang rehn aramas kalipilipala ko; oh rahno, ke pahn anahne kohla ni imwen Sosaia nein Sepanaia iangahki irail pwukat me kohdohsang Papilon. 11 Ke pahn ale silper oh kohl oh wiahda nihn ehu* oh kihdiong pohn moangen samworo lapalap Sosua+ nein Sehosadak. 12 Oh ndaiong ih,
“‘Iet me Siohwa kaunen karis en sounpei ketin mahsanih: “Iet ohlo me adaneki Pons.+ E pahn ponsda sang eh wasa oh e pahn kauwada tehnpas sarawi en Siohwa.+ 13 Ih me pahn kauwada tehnpas sarawi en Siohwa, oh ih me pahn alehdi lingan. E pahn mwohndi pohn mwoale oh kaunda, oh e pil pahn wia samworo men nan mwoale+ oh e pahn mie minimin nanpwungen pwukoa riau pwukat.* 14 Oh nihno* pahn wia mehn kataman ehu ong Elem, Dopaisa, Sedaia+ oh En nein Sepanaia, nan tehnpas sarawi en Siohwa. 15 Oh irail me mi wasa doh pahn kohdo oh iang doadoahk en kauwada tehnpas sarawi en Siohwa.” Oh kumwail pahn anahne ese me Siohwa kaunen karis en sounpei ketin poaroneiehdo rehmwail. Oh met pahn wiawi—ma kumwail rong kapitien Siohwa amwail Koht.’”
7 Ni kapahieun sounpar en Nanmwarki Darius, ni kapahieun rahn en keduwaun sounpwong, me iei, sounpwong en Kislep,* Siohwa ketin mahsendohng Sekaraia.+ 2 Aramas en Pedel kan ahpw kadarala Sareser oh Rekemelek oh nah ohl akan pwe ren peki kupwuramwahu en Siohwa, 3 oh ndaiong samworo en tehnpesen* Siohwa kaunen karis en sounpei oh soukohp akan: “Ia duwe, I en mwahiei ni kelimaun sounpwong+ oh liksang mwenge, duwehte me I wiahier erein sounpar tohto?”
4 Siohwa kaunen karis en sounpei ketin pwurehng mahsanihong ie: 5 “Ndaiong aramas koaros en sahpwet oh samworo kan, ‘Ni amwail kaisihsol oh mwahiei ni kelimaun sounpwong oh ni keisuhwen sounpwong+ erein sounpar 70,+ ia duwe, kumwail uhdahn kaisihsol ong ie? 6 Oh ni amwail pahn mwenge oh nim, ia duwe, kumwail sou kin mwengemwenge oh niminim ong pein kamwahupamwail? 7 Kumwail sou pahn peikiong mahsen kan me Siohwa ketin lohki sang soukohp en mahs ako,+ ahnsou me aramas akan koukousoan nan Serusalem oh eh kahnimw kan me kapilpene oh ahneki popohl, oh ahnsou me aramas akan koukousoan nan Nekep oh Sepihla?’”
8 Siohwa ketin pwurehng mahsanihong Sekaraia: 9 “Iet me Siohwa kaunen karis en sounpei ketin mahsanih, ‘Kumwail kopwung ni pwung pahrek mehlel+ oh kasalehiong emenemen limpoak loalopwoat+ oh kadek kalahngan. 10 Kumwail dehr widinge liohdi de me sepwoupwou,+ mehn liki+ de me semwehmwe;+ oh kumwail dehr medemedewe nan amwail mohngiong en mwersuwedih emenemen.’+ 11 Ahpw re kin kahng tehk,+ oh re keptakaila oh sohpeila+ oh re pinahla salengarail kan pwe ren dehr rong.+ 12 Re wiahiong ar mohngiong en duwehte daimon*+ oh sohte kin peikiong kosonnedo* oh mahsen kan me Siohwa kaunen karis en sounpei ketin kadarala sang sapwellime ngehn sarawi* ni eh ketin doadoahngki soukohp en mahs ako.+ Eri engieng kowahlap en Siohwa kaunen karis en sounpei ahpw leledo.”+
13 “Siohwa kaunen karis en sounpei ketin mahsanih, ‘Duwehte ar sohte rong ni ei* likwer,+ eri I sohte pahn rong ni ar likwer.+ 14 Oh I kamwarangkinirailpeseng kisinieng en melimel ehu nan wehi kan koaros me re sehse,+ oh sahpwet tehnla mwurin ar kohkohla, sohla me keid wasaht de pwurodo;+ pwe re wekidohng sahpw kaselel wet ni mehkot kamasepwehk.’”
8 Siohwa kaunen karis en sounpei ketin pwurehng mahsanih: 2 “Iet me Siohwa kaunen karis en sounpei ketin mahsanih, ‘I uhdahn koasoanedier I en pere Saion+ oh I uhdahn koasoanedier I en pere ih ni engieng laud.’”
3 “Iet me Siohwa ketin mahsanih, ‘I pahn pwurala Saion+ oh kousoan nan Serusalem;+ oh Serusalem pahn adanekihla kahnimw en mehlel,*+ oh nahna en Siohwa kaunen karis en sounpei pahn adanekihla nahna sarawi.’”+
4 “Iet me Siohwa kaunen karis en sounpei ketin mahsanih, ‘Ohl laud oh lih laud kan pahn pwurehng mwohd nan wasahn tuhpene kan nan Serusalem, emenemen pahn kol nah sokon pwehki eh uhdahn likeilapalahr.*+ 5 Oh wasahn tuhpene kan nan kahnimwo pahn direkihla pwutak kan oh serepein kan me mwadomwadong wasao.’”+
6 “Iet me Siohwa kaunen karis en sounpei ketin mahsanih, ‘Mendahki e mwomwen uhdahn apwal ong aramas pwukat me luhwehdi ni ahnsowo, ia duwe, met pahn pil nohn apwal ong ie?’ Siohwa kaunen karis en sounpei me ketin mahmahsen.”
7 “Iet me Siohwa kaunen karis en sounpei ketin mahsanih, ‘I pahn doarehla nei aramas akan sang sapwen palimese oh palikapi.*+ 8 Oh I pahn wairaillongodo oh re pahn kousoan nan Serusalem;+ oh re pahn wiahla nei aramas oh I pahn wiahla ar Koht,+ me mehlel* oh pwung.’”
9 “Iet me Siohwa kaunen karis en sounpei ketin mahsanih, ‘Pehmwail kan en kehlail,*+ kumwail me kin rongorong mahsen pwukat ahnsou wet sang nan ewen soukohp kan,+ mahsen kohte me kohda ni rahn me poahsoan en tehnpesen Siohwa kaunen karis en sounpei wiawihda ong kokoudahn tehnpas sarawio. 10 Pwe mwohn ahnsowo, sohte pweinen doadoahk me kohieng aramas de mahn emen;+ oh e keper en kin kohdo oh kohla pwehki imwintihti kan, pwe I kahrehiong aramas koaros ren uhpene nanpwungarail.’
11 “Siohwa kaunen karis en sounpei ketin mahsanih, ‘Ahpw met I sohte pahn wiahiong aramas pwukat me luhwehdi duwehte mahso.+ 12 Pwe werentuhkehn popohl pahn kamwarakdi; oh tuhkehn kreip pahn kapwarehda wah kan oh sampah pahn kapwarehda wahnsahpw,+ oh nanleng pahn kihda pwoaik; oh I pahn wiahiong aramas pwukat me luhwehdi ren sohsohki mepwukat koaros.+ 13 Oh kumwail aramas en Suda oh aramas en Israel kan, duwehte amwail wiahla mehn keria ehu nan wehi kan,+ eri I pahn doareikumwailla oh kumwail pahn wiahla kapai ehu.+ Kumwail dehr masak!+ Pehmwail kan en kehlail.’*+
14 “Pwe iet me Siohwa kaunen karis en sounpei ketin mahsanih, ‘“Duwehte ei koasoanedier I en wahdo kahpwal pohmwail pwehki samamwail mehn mahs ako ar kahngiangihiehda,” Siohwa kaunen karis en sounpei me ketin mahmahsen, “oh I sohte koluhkihla,+ 15 eri ahnsou wet I koasoanedier I en wia me mwahu ong Serusalem oh aramas en Suda kan.+ Kumwail dehr masak!”’+
16 “‘Iet akan dahme kumwail anahne wia: Lokaia mehlelpene nanpwungamwail,+ oh ni amwail wia kopwung ni amwail ewen kehl kan, kumwail anahne mehlel oh wiahda popohl.+ 17 Kumwail dehr medemedewe nan amwail mohngiong en mwersuwedih emenemen+ oh kumwail dehr perenki kahukihla kahula likamw kan;+ pwe ih mepwukat koaros me I kin kalahdeki,’+ Siohwa me ketin mahmahsen.”
18 Siohwa kaunen karis en sounpei ketin pwurehng mahsanihong ie: 19 “Iet me Siohwa kaunen karis en sounpei ketin mahsanih, ‘Kaisihsol en kapahieun sounpwong,+ kaisihsol en kelimaun sounpwong,+ kaisihsol en keisuhwen sounpwong+ oh kaisihsol en kaeisek en sounpwong+ pahn wia ahnsoun peren oh nsenamwahu ong aramas en Suda kan—kasarawi kan ong pereperen.+ Eri poakohng me mehlel oh popohl.’
20 “Iet me Siohwa kaunen karis en sounpei ketin mahsanih, ‘Met pahn wiawi, aramas akan oh tohn kahnimw tohto pahn kohdo wasaht; 21 oh tohn kahnimw ehu pahn kohla rehn ehu tohn kahnimw tohrohr oh nda: “Nna kitail, kitail ngoangki kohla oh peki kupwuramwahu en Siohwa oh rapahki Siohwa kaunen karis en sounpei. I pil pahn iang kohla.”+ 22 Oh aramas tohto oh wehi kehlail kan pahn kohdo rapahki Siohwa kaunen karis en sounpei nan Serusalem+ oh peki kupwuramwahu en Siohwa.’
23 “Iet me Siohwa kaunen karis en sounpei ketin mahsanih, ‘Ni rahn ako ohl ehk sang ni lokaia koaros en wehi kan+ pahn koledi, ei, re pahn koledi teng en mehn Suhs men* likou reireio,* ndinda: “Se men iang kumwailla,+ pwe se rongehr me Koht kin ketin ieiang kumwail.”’”+
9 Kadeik ehu:
“Mahsen en Siohwa ong sapwen Adrak,
Oh Damaskus iei wasa me e inene+
—Pwe silangin* Siohwa kin mahmahsanih aramas akan+
Oh keinek en Israel koaros—
3 Dair kauwadahng pein ih koasoakoasoak ehu.*
E koasoakehda silper duwehte pwelpar
Oh kohl duwehte pwehl en nanial akan.+
4 Kilang! Siohwa pahn ketikihsang soahng kan me e ahneki,
Oh e pahn ketin kamwomwala nah karis en sounpeio nansedo;*+
Oh e pahn isihsla nan kisinieio.+
5 Askelon pahn kilang met oh masepwehkada;
Kasa pahn pwunodada laud,
Pil Ekron, pwehki eh koapworopworo kanamenekla.
Nanmwarki men pahn sohrala sang Kasa,
Oh sohte me pahn kousoan Askelon.+
6 Seri men me ipwin nenek* pahn kousoanla nan Asdod,
Oh I pahn kihsang aklapalap en mehn Pilisdia kan.+
7 I pahn kihsang soahng kan me reikihla nta nan ewe
Oh soahng kasaut kan sang nanpwungen ngih kan,
Oh ih me pahn luhwehdi ong atail Koht;
Oh e pahn duwehla kaunen keinek men nan Suda,+
Oh Ekron pahn duwehla mehn Sepus kan.+
8 I pahn kauwada impwal ehu likin imweio pwe I en sinsile,+
Pwe sohte me pahn keid wasao oh sohte me pahn pwurodo;
Oh sohte kaunen doadoahk men* pahn pwurehng keid wasao,+
Pwe ahnsou wet I kilangkiher met* mesei kat.
9 Nein Saion serepein, perenda kowahlap.
Nein Serusalem serepein, weriwerki ngilen kana.
Kilang! Omw nanmwarki ketiket kohdo rehmw.+
10 I pahn kihsang kurumahn mahwen sang Epraim
Oh oahs sang Serusalem.
Ketieun mahwen pahn wisiksang.
Oh e pahn lohki popohl ong wehi kan;+
Eh kaunda pahn sang ehu sehd lel ehu sehd
11 A kowe lih,* sang ni ntahn omw inou lapo,
I pahn kadarewei noumw me selidi kan sang nan pwoahr me sohte pile.+
12 Kumwail me sensel kan me ahneki koapworopwor,+ pwurala ni wasahn ruk kehlailo.
I ndaiong uhk rahnwet,
‘Lih, I pahn kapwungohng uhk pwaisomw pahn pak riapak.+
13 I pahn kadangpeseng* Suda duwehte nei kesik ketieu.
I pahn kihong ni kesik ketieuwo Epraim,*
Saion, I pahn kapwourada noumw pwutak kan,
Pwe ren uhwong nein mehn Krihs pwutak kan,
Oh I pahn wiahiong uhk en duwehla nein sounpei men kedlahs.’
14 Siohwa pahn ketin pwarada pohrail,
Oh sapwellime arep pahn kohieila duwehte lioal.
Kaun Wasa Lapalahpie Siohwa pahn ketin peuk mehn pepeuko,*+
Oh e pahn ketin iang kisinieng en melimel kan en palieir ketieila.
15 Siohwa kaunen karis en sounpei pahn ketin pere irail,
Oh re pahn kadallehla oh kalowehdi takain pahi kan.+
Re pahn nim oh mwoarongada, duwehte ma re nim wain;
Re pahn audauda duwehte pwohl,
Duwehte keimwen pei sarawio.+
16 Rahno Siohwa ar Koht pahn ketin doareirailla,
Sapwellime pelin sihpw, sapwellime aramas akan;+
Pwe re pahn duwehte takai kesempwal kan en nihn* ehu me kin lingaling pohn sapwe.+
17 Pwe ia uwen laud en sapwellime kupwuramwahu,+
Oh uwen eh uhdahn lingan!
Krein* pahn wiahiong mwahnakapw kan ren kehlail,
Oh wain kapw pahn wiahiong meipwon kan ren kehlail.”+
10 “Peki keteu rehn Siohwa ni ahnsoun keteu en mwuhr.*
Iei Siohwa me kin ketin wiahda depwek en melimel kan,
Me kin ketin kamwerehdi keteu ong aramas akan,+
Oh me kin ketikihda dihpw en nansapw ong koaros.
Re koasoia duwen ouraman soh katepe kan,
Oh re kin song kansenamwahwih aramas, ahpw sohte katepe.
Ihme kahrehda re pahn kohkohseli duwehte sihpw kan.
Re pahn lokolok, pwe sohte sileparail.
3 I engiengda kowahlap pahn silepen sihpw kan,
Oh I pahn kapwukoahki kaun lemei kan;*
Pwe Siohwa kaunen karis en sounpei ketin sohpeiongehr sapwellime pelin sihpwo,+ aramas en Suda kan,
Oh e ketin wiahiong irail en duwehte sapwellime oahs lingano nan mahwen.
4 Ohl kesempwalo pahn kohsang rehrail,*
Kaun me kin uhpah pahn kohsang rehrail,*
Kesik ketieu en mahwen pahn kohsang rehrail;
Sounapwalih* koaros pahn kohsang rehrail, irail koaros pahn ehupene.
5 Re pahn duwehla sounpei kan,
Tiakedi pwelmatak en nanial akan nan mahwen.
6 I pahn wiahiong aramas en Suda kan ren kehlail,
Oh I pahn doarehla kadaudok en Sosep kan.+
I pahn kapwureiraildo,
Pwe I pahn kasalehiong irail kadek kalahngan;+
Oh re pahn duwehte ma I sohte keseirailla;+
Pwe ngehi me Siohwa ar Koht, oh I pahn sapeng irail.
7 Aramas en Epraim kan pahn wiahla sounpei kehlail kei,
Oh arail mohngiong pahn perenda duwehte ma re nim wain.+
Neirail seri kan pahn kilang met oh perenda;
Arail mohngiong pahn perenda pwehki Siohwa.+
8 ‘I pahn kuwaih irail oh kihirailpene;
Pwe I pahn pwainirailda sapahl,+ oh re pahn tohtohla,
Oh re pahn kin wie tohtohla.
9 Mendahki ei kamwarakirailpeseng rasehng werentuhke nanpwungen aramas akan,
Re pahn tamataman ie nan wasa doh kan;
Re pahn pwurehng kehlailda oh pwurodo iangahki neirail seri kan.
10 I pahn kapwureiraildo sang nan sapwen Isip
Oh kihirailpene sang Asiria;+
I pahn wairaildo nan sapwen Kilead+ oh Lepanon
Oh e pahn sohla itar wasa ong irail.+
11 E pahn kotehla sehdo ni pwunod;
Oh e pahn poakihedi ilok kan nansedo;+
Pihl loal koaros en Nail pahn madada.
Aklapalap en Asiria pahn namenekla,
Oh sokon en Isip pahn sohrala.+
11 “Lepanon, ritingada omw wenihmw kan,
Pwe kisiniei en kak isikada omw sidar kan.
2 Kowe suniper, mwahiei, pwe sidaro pwupwudier;
Tuhke laud kaselel kan ohlahr!
Kumwail tuhke ohk* en Pasan kan, mwahiei,
Pwe nanwel me diren tuhke pwupwudier!
3 Rong! Ngilen mwahiei en silepen sihpw kan,
Pwe ar lingan sohralahr.
Rong! Ngilen weriwer en laion pwulopwul kan,*
Pwe wasa tuhkehn kan ni keilen Sordan mwomwlahr.
4 “Iet me Siohwa ei Koht ketin mahsanih, ‘Apwalih pelin sihpw me pahn kamakamalao.+ 5 Irail me pwainirailda kemeirailla+ oh sohte pwukoahki. Oh irail me netikinirailla+ nda, “Kaping en kohwong Siohwa, pwe I pahn kepwehpwehla.” Oh sileparail kan sohte poakeirailla.’+
6 “‘Pwe I sohla pahn poakehla tohn sahpwet. Eri I pahn wiahiong emenemen aramas en pwupwudiong nan pehn mehn mpe oh eh nanmwarki; oh re pahn kamwomwala sahpwet oh I sohte pahn kapitirailla sang nan pehrail,’ Siohwa me ketin mahmahsen.”
7 Oh I tepida apwalih pelin sihpw me pahn kamakamalao+ oh I wia met ong kamwahupamwail, kumwail me wie lokolok nan pelin sihpwo. Eri I ale sokon riapwoat, oh I kahdaneki apwoat Nsenamwahu, a meteio Minimin,+ ngehi eri tepida apwalih pelin sihpwo. 8 Oh I kausala silepen sihpw silimen nan sounpwong ehu, pwe I sohla kak kanengamahiong irail oh re pil kailongkiniehla. 9 Oh I nda: “I sohte pahn wie apwahpwalih kumwail. Me pahn melahr en mehla oh me pahn sohralahr en sohrala. A irail me luhwehdi kan, ren kadallehla uduken emenemen.” 10 Ngehi eri ale nei sokon Nsenamwahu+ oh lupukpene, oh kauwehla ei inou lap me I wiahda rehn aramas ako koaros. 11 Eri inou lapo ohla rahno, oh me lokolok kan sang nan pelin sihpwo me kilikilang ie ese me met iei mahsen en Siohwa.
12 Ngehi eri ndaiong irail: “Ma e mwomwen mwahu ong kumwail, a kumwail kihdo pweinei; ahpw ma soh, kumwail dehr kihdo.” Oh re kihdo* pweinei, mwohni silper 30.+
13 Siohwa eri ketin mahsanihong ie: “Kesehlong nan wasahn nahk dipwisou kesempwalo—kisin pweipwei tikitik me re pwainkin ieo.”+ Ngehi eri ale mwohni silper 30 ko oh kesehlong nan wasahn nahk dipwisou kesempwalo nan tehnpesen Siohwa.+
14 Ngehi eri lupukpene nei sokon keriauo, Minimin,+ oh kauwehla miniminpenehn pirien nanpwungen Suda oh Israel.+
15 Oh Siohwa ketin mahsanihong ie: “Eri met ale dipwisoun doadoahk en silepen sihpw soh katepe men.+ 16 Pwe I pahn mweidohng silepen sihpw men en pwarada nan sahpwet. E sohte pahn apwalih sihpw me pahn sohrala;+ e sohte pahn rapahki sihmpwul de kamwahwihala me ohla+ de kamwenge me kak kesihnen kan. Ahpw, e pahn kadallehla uduken me mworourou+ oh tehrpeseng kumwuten nehn sihpw.+
17 Meid suwediong nei silepen sihpw soh katepe,+ me kin kesehla pelin sihpwo!+
Kedlahs pwoat pahn pelehsang peho oh pwoaren mese palimaun.
Peho pahn mwoatorala douluhl,
Oh pwoaren mese palimauno pahn maskunla* douluhl.”
12 Kadeik ehu:
“Mahsen en Siohwa me pid Israel,” Siohwa me ketin mahmahsen,
Ih me ketin katehlapahla nanleng,+
Me ketin wiahda poahsoan en sampah,+
Oh me ketikihong aramas angin esingek en mour.*
2 “I pahn wiahkihla Serusalem kep ehu* me kin kahrehiong aramas koaros me kapilpene ren wasawasasseli; oh imwintihti kan pahn kapilpene Suda oh pil Serusalem.+ 3 Rahno I pahn wiahkihla Serusalem takai toutou* ehu ong aramas koaros. Koaros me pwekada uhdahn pahn ohla;+ oh wehi koaros en sampah pahn kohpene uhwong ih.”+ 4 Siohwa ketin mahsanih: “Rahno I pahn wiahiong oahs koaros en pingida oh soundakepe kan en sahliella. I pahn tetehkte aramas en Suda kan, ahpw I pahn wiahiong weren aramas akan oahs koaros en maskunla. 5 Kaunen keinek kan en Suda pahn nda nan ar mohngiong, ‘Tohn Serusalem kan iei at kehl pwehki Siohwa kaunen karis en sounpei ar Koht.’+ 6 Rahno I pahn wiahkihla kaunen keinek kan en Suda en duwehla einpwoat kisiniei ehu nanpwungen tuhke kan oh duwehla mehnser ehu nanpwungen ireken krein paldi kan,+ oh re pahn isikala aramas koaros me kapilpene ni palimaun oh palimeing;+ oh Serusalem pahn pwurehng miehla towe nan eh wasa,* nan Serusalem.+
7 “Oh Siohwa pahn ketin doarehla impwal kan en Suda mahs, pwe lingan* en kadaudok en Depit oh lingan* en tohn Serusalem kan en dehr nohn laudsang en Suda. 8 Rahno Siohwa pahn ketin wia mehn perehpe ehu kapil tohn Serusalem kan;+ rahno emen me kin dipekelekel* nanpwungarail pahn duwehte Depit, oh kadaudok en Depit duwehte Koht, duwehte sapwellimen Siohwa tohnleng me kin tiengla mwohrail.+ 9 Oh rahno I uhdahn pahn kamwomwala wehi koaros me kohdo uhwong Serusalem.+
10 “I pahn wudekihdiong pohn kadaudok en Depit oh pohn tohn Serusalem kan ngehn sarawi.* Re pahn ale ei kupwuramwahu oh re pahn kapakap ni ngidingid. Oh re pahn kangkakil me re doakoadiero,+ oh re pahn mwahieiki ih duwehte ar pahn mwahieiki iehros men; oh re pahn uhdahn sengisengki ih duwehte ar pahn sengisengki mesenih men. 11 Rahno mwahiei en Serusalem pahn laud, duwehte mwahiei me wiawi nan Adad-rimmon ni Patapat en Mekiddo.+ 12 Oh sahpwet pahn mwahiei, ehuehu keinek pahn tohrohrala mwahiei; keinek en Depit pahn tohrohrala mwahiei, oh neirail lih akan pahn tohrohrala mwahiei; keinek en Nadan+ pahn tohrohrala mwahiei, oh neirail lih akan pahn tohrohrala mwahiei; 13 keinek en Lipai+ pahn tohrohrala mwahiei, oh neirail lih akan pahn tohrohrala mwahiei; keinek en mehn Simei kan+ pahn tohrohrala mwahiei, oh neirail lih akan pahn tohrohrala mwahiei; 14 oh keinek koaros me luhwehdi, ehuehu keinek pahn tohrohrala mwahiei, oh neirail lih akan pahn tohrohrala mwahiei.
13 “Rahno pwarer ehu pahn weiweida ong kadaudok en Depit kan oh ong tohn Serusalem kan pwehn kamwakele dihp oh samin.+
2 Siohwa kaunen karis en sounpei ketin mahsanih: “Rahno, I pahn irisasang eden dikedik kan nan sahpwet,+ oh sohla me pahn tamataman irail; oh I pahn kihsang soukohp kan oh manaman en ngehn suwed kan nan sahpwet.+ 3 Oh ma aramas emen pahn pwurehng wia kokohp, eh pahpa oh nohno me kahrehiong eh ipwidi pahn ndaiong ih, ‘Ke sohte pahn momour, pwehki ke lokaia likamw ni mwaren Siohwa.’ Oh eh pahpa oh nohno me kahrehiong eh ipwidi pahn doakoahdi pwehki eh wia kokohp.+
4 “Rahno emenemen soukohp ko pahn namenengkihla eh kaudiahl ni eh wia kokohp; oh re sohte pahn likawih likou* me wiawihkihda wunen mahn+ pwehn widing. 5 Oh e pahn nda, ‘Kaidehn ngehi soukohp men. Ngehi aramas emen me kin koadoakoadoahke pwehl, pwehki aramas emen pwainiehda ni ei pwulopwul.’ 6 Oh ma emen idek reh, ‘Kohsang ia ohla kat me mi nanpwungen pwopwomw kan?’* e pahn sapengki, ‘I ohla nan imwen kompoakepahi kan.’”*
7 Siohwa kaunen karis en sounpei ketin mahsanih:
“Kedlahs, pirida oh peiong nei silepen sihpwo,+ peiong iengei ohlo,
Peiong silepen sihpwo,+ oh mweidala pelin sihpwo ren tangpeseng;+
Oh I pahn panawih me sohte wad kan.”
8 Siohwa ketin mahsanih: “Oh nan sahpwet pwon,
Silikis riaun tohn sahpwet pahn kamakamala oh sohrala;*
Oh silikis ehu pahn luhwehdi.
9 Oh I pahn wahdo silikis ehuo nan kisiniei;
Oh I pahn kamwakeleirailda duwehte silper eh kin kamwakelda,
Oh song irail duwehte kohl eh kin sosohng.+
Re pahn likweriong mwarei,
Oh I pahn sapeng irail.
I pahn nda, ‘Irail nei aramas,’+
Oh re pahn nda, ‘Siohwa iei at Koht.’”
14 “Kilang! Rahno kohkohdo, rahnen Siohwa, ni ahnsou me omw* kepwe kan pahn nehnepeseng mwohn mesomw nin duwen dipwisou lohdi kei. 2 I pahn kihpene wehi koaros pwe ren mahweniong Serusalem; oh kahnimwo pahn lohdi oh ihmw kan pahn kulsang oh angkehlail pahn wiawihong lih akan. Oh elep en tohn kahnimwo pahn kalipilipala, ahpw aramas ako me luhwehdi sohte pahn wisiksang nan kahnimwo.
3 “Siohwa pahn ketieila oh mahweniong wehi pwuko+ duwehte ahnsou me e kin ketin pei ni rahnen mahwen ehu.+ 4 Rahno aluweluwe pahn ket pohn Nahnahn Olip,+ me sallahng palimesehn Serusalem; oh Nahnahn Olip pahn pwalpeseng wiahda riau, sang palimese* lel palikapi,* wiahda lapalahn wahu ehu; oh apali nahnao pahn tohreklahng paliepeng oh apali ong palieir. 5 Kumwail pahn tangalahng ni wahu en ei nahna kan, pwe wahu en nahna kan pahn kohlahtehieu lel Asel. Kumwail pahn anahne tang, duwehte amwail tangdoauier pwehki rerrer en sahpw ni mwehin Nanmwarki Usaia en Suda.+ Oh Siohwa ei Koht pahn ketido oh irail me sarawi koaros pahn iang ih.+
6 “Rahno e pahn sohte marain lingaling+—mehkan pahn tenpene.* 7 Oh e pahn wiahla rahn ehu me aramas akan pahn kin esehki rahnen Siohwa.+ E sohte pahn nin rahn de pil nipwong; oh e pahn mie marain nin soutik. 8 Rahno pilen komour+ pahn pwilipwilieisang nan Serusalem,+ elep en pihlo pahn kolahng sehden palimese*+ oh elep pahn kolahng sehden palikapi.*+ Met pahn wiawi ni ahnsoun karakar oh ahnsoun kopou. 9 Oh Siohwa pahn ketin wia Nanmwarki pohn sampah pwon.+ Rahno, koaros pahn kaudokiong Siohwa kelehpw+ oh kapinga mwareo kelehpw.+
10 “Sahpwet pwon pahn duwehla Arapa,+ sang Kepa+ lel Rimmon+ palieir en Serusalem; oh Serusalem pahn ileilehda oh aramas akan pahn kousoanla loale,+ sang ni Ewen Kelen Pensamin+ kohlahtehieu lel ni Keieun Ewen Kehl, kohlahtehieu lel ni Ewen Kelen Keimw, oh sang ni Imwen Doulik en Ananel+ kohlahtehieu lel ni wasahn tiak kreip kan en nanmwarkio. 11 Oh aramas akan pahn kousoanla loale; oh kahnimw wet sohla pahn pwurehng pakadeikda pwehn kamwomwmwomwla+ oh aramas akan pahn kousoan nan Serusalem oh sohte perki mehkot.+
12 “Oh ih kalokolok wet me Siohwa pahn ketin kalokehki aramas koaros me kin mahweniong Serusalem:+ Udukarail kan pahn matala ni ar kesikesihnen, pwoaren masarail kan pahn matala nan dewerail kan, oh lowarail kan pahn matala nan awarail kan.
13 “Rahno Siohwa pahn ketin wiahda pingiping laud ehu nanpwungarail; oh emenemen pahn poarehng pehn ienge, oh re pahn peipene.+ 14 Suda pil pahn iang pidada mahweno nan Serusalem; oh kepwehn wehi kan koaros me kapilpene pahn rikirikpene, kohl oh silper oh likou kan ni uwe ieu me tohto.+
15 “Oh kalokolok ehu me duwehte kalokoloko pil pahn lelohng oahs kan, dongki laud kan,* kamel kan, dongki tikitik kan oh pelinmen koaros me mi nan kahnimpwal ko.
16 “Koaros me luhwehdi sang nan wehi koaros me kohdo mahweniong Serusalem pahn kin kohdahla sounpar koaros+ pwe ren poaridiong* Nanmwarki Siohwa kaunen karis en sounpei,+ oh kasarawi Kasarawien Impwal kan.*+ 17 Ahpw ma emen sang rehn peneinei kan en sampah sohte kin kohdahla Serusalem pwehn poaridiong Nanmwarki Siohwa kaunen karis en sounpei, eri, sohte keteu pahn mwerediong pohrail.+ 18 Oh ma peneinei en Isip sohte kin kohdahdo oh kohlongodo, sohte keteu pahn mweredi pohrail. Ahpw, re pahn ale kalokolok me Siohwa ketin kalokehki wehi kan me sohte kohdahdo pwehn kasarawi Kasarawien Impwal kan. 19 Ih met me pahn wia kalokepen dipen Isip oh dipen wehi koaros me sohte kin kohdahdo kasarawi Kasarawien Impwal kan.
20 “Ni rahno mahsen kat ‘Sarawi iei sapwellimen Siohwa!’+ pahn ntingdi pohn pehl en oahs kan. Oh einpwoat en kuk kan*+ nan tehnpesen Siohwa pahn duwehla pwohl kan+ mwohn pei sarawio. 21 Oh einpwoat en kuk* koaros nan Serusalem oh nan Suda pahn sarawihla oh pahn wiahla sapwellimen Siohwa kaunen karis en sounpei, oh irail koaros me kin wiahda meirong pahn kohlongodo oh doadoahngki ekei einpwoat kan ong pwoail. Ni rahno e pahn sohla mehn Kenan* men nan tehnpesen Siohwa kaunen karis en sounpei.”+
Wehwehki “Siohwa Ketin Tamanda.”
De “pwurodo sang.”
Kilang Ortk B15.
LI, “kauwada moange.”
De “limarepeilengiet.”
De “uduk koaros.”
De “dipomw.”
De “likou reirei ong kasarawi.”
De “sinsile.”
De “ei manaman.” LI, ruʹach. Kilang KLL “pneuʹma; ruʹach.”
LI, “takai, dihn.”
LI, “pwoaren mesen.”
LI, “kakahnseli.”
Me iei, kisin rah me direkihla wah kan.
Kiupid ehu kin pahrekiong 44.5 cm (17.5 in.). Kilang Ortk B14.
LI, “ihpah,” wasaht kin dokedoke mehn deudeu ehu de kopwou me kin kadoadoahk ong sosohng en ihpah. Ihpah ehu pahrekiong 22 L (20 dry qt). Kilang Ortk B14.
Me iei, Papilonia.
Ele met dokedoke pwihn pahieu en karis en tohnleng kan.
LI, ruʹach. Kilang KLL “pneuʹma; ruʹach.”
De “nihn lingan ehu.”
Me iei, nanpwungen eh pwukoa kan nin duwen kaun men oh samworo men.
De “nihn lingano.”
Kilang Ortk B15.
De “tehnpas sarawi en.”
De kakete, “takai kekeluwak ehu,” me duwehte takai emeri.
De “kaweido.”
De “sapwellime manaman.” LI, ruʹach. Kilang KLL “pneuʹma; ruʹach.”
LI, “eh.”
De “lelepek.”
LI, “pwehki tohtohn rahn akan.”
De “sang sapwen dakadahn ketipin oh sapwen kihrlahn ketipin.”
De “lelepek.”
De “Kumwail eimah.”
De “Kumwail eimah.”
LI, “ohlen Suhs men.”
De “ni imwin likowo.”
LI, “pwoaren mesen.”
Kakete dokedoke “sapwen Adrak” de “Damaskus.”
De “kehl kehlail.”
De kakete, “pohn sehdo.”
Me iei, seri men me ipwidiong pahpa oh nohno me sohte pwopwoud.
De “sounkalokolok men.”
Sansal me lokolok en nah aramas akan.
De “oh kana; oh poadoandoarla.”
De “dongki wol men.”
Me iei, Iupreitis.
Me iei Saion de Serusalem.
LI, “tiak.”
Me iei, duwehte arep pwoat.
LI, “kodo.” Kilang KLL.
De “elin kapwat en nanmwarki.”
Kilang KLL.
Keteu en mwuhr tepida mpen nanwerengen April. Kilang Ortk B15.
De “en peneinei koht kan; dikedik kan.”
De kakete soahng kan me pid akmanaman.
LI, “kuht wol kan.”
LI, “imwen doulik en keimw,” kilelepen ohl emen me kesempwal; kaun emen.
De “nihl,” kilelepen emen me kin utung; kaun emen.
De “kaunen doadoahk.”
Soangen tuhke kalaimwun ehu, me ni lokaiahn wai e adaneki “oak.”
De “laion pwulopwul kan me wunaun ni tepinwere.”
LI, “tenekihda.”
LI, “ediedla.”
LI, ruʹach. Kilang KLL “pneuʹma; ruʹach.”
De “pwohl ehu.”
De “wisik toutou.”
De “nan eh uhdahn wasa.”
De “kaselel.”
De “kaselel.”
De “me keieu luwet.”
De “sapwellimen Koht manaman.” LI, ruʹach. Kilang KLL “pneuʹma; ruʹach.”
De “likoun soukohp.”
LI, “nanpwungen pehmw kan?” Me iei, pohn mwaremware de ni tihnsewe.
De “irail me poakohng ie.”
De “mehla.”
Me iei, kahnimw me pwarada nan iretik. 2.
De “dakadahn ketipin.”
LI, “sehd.”
De “sohla mwekid,” duwehte tenpene pwehki kopou.
Me iei, Sehden Mehla.
Me iei, Sehd Mediderenien.
Lepin lokaiahn Ipru wet kin dokedoke wahn dongki oh oahs.
De “kaudokiong.”
De “Kisin Pelien Ihmw kan ong Ahnsou Kis.”
De “einpwoat auwalek en kuk kan.”
De “einpwoat auwalek en kuk.”
De kakete, “sounnetinet.”