Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Lokaiahn Pohnpei
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • Ihden Iei Tepin en Aramas Wasahn Kousoan?
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2011
    • Ihden Iei Tepin en Aramas Wasahn Kousoan?

      MEDEWEHLA ma ke mi nan mwetuwel ehu. Sohte mehn kerempwa kan oh sohte ngilen katairong sang nan kahnimw kan. Mwetuwel wet inenen kalaimwun oh sohte mehkot kin kedirepwe meleilei en wasao. Oh me pil mwahusang met, omw madamadau sohte kin pwunod oh paliweromw sohte kin medek de pil soumwahu. Ke kak kilang, ned, rong oh pehm soahng kan me kapiluhkpene.

      Mesomwen kin kilang oh linganki pohn masal en wahntuhke kan. Ke pil kak kilang melengileng en piletik kan oh moaloamoal en tehn tuhke kan oh dihpw kan pahn ketipin oh pahn mwete kan. Ke kak kehn engitik pohn kilimw kan oh pil ned pwohtik me kin ipido. Ke kak rong ngilen tehn tuhke kan, ngilen pihl kuspekda oh kerekeredi pohn takai kan. Oh ke pil kak rong ngilen menpihr kan ar wie kokoul oh ngilen kisin men tikitik kan ar wie doadoahk. Ni omw kin medewehla duwen met, ke sou kin men mi nan soangen wasa me duwehte met?

      Aramas nin sampah kin kamehlele me mouren aramas tepida nan wasa ehu me duwehte met. Erein sounpar epwiki kei, tohn pelien lamalam en mehn Suhs, Islam oh irail kan me dene irail Kristian kin sukuhlki duwen mwetuwel en Ihden, wasa me Koht ketikihdi Adam oh Ihp en momour ie. Nin duwen Paipel mahsanih, ira ahneki mour meleilei oh nsenamwahu. Mie meleilei nanpwungara, rehn mahn akan, oh pil rehn Koht me kupwur sapankihong ira koapworopwor en mour kohkohlahte nan wasa kaselelo.—Senesis 2:15-24.

      Mie pil en pelien lamalam en Hindu padahk me pid duwen paradais ehu mahso. Buddhist kan kamehlele me ngehn lapalap kan de Buddha kan kin momour ni ahnsou me sampah duwehte paradaiso. Sarawi tohto nan Aperika kin padahngki soai kan me pahrekiong koasoipen Adam oh Ihp.

      Ni mehlel, padahk wet duwen paradais mahso kin mihla nan pelien lamalam oh dahme aramas kin kamehlele. Emen sounnting nda: “Soangsoangen koasoandi en aramas tohto kin kamehlele me mie paradais ehu nan poadopoad sangete nin tapio. Dene paradais wet unsek, mie saledek, meleilei, nsenamwahu, soahng tohto kan, sohte limeidihd, pwunod de uhpene kan. . . . Padahk wet kin kalaudehla ineng en aramas tohto ong Paradais me salongala ahpw sohte manokonokla. Oh re uhdahn men Paradais wet en kapwurpwurdo.”

      Ia duwe, soai pwukat oh padahk pwukat kak kohsang wasatehkis? Ineng en mi nan Paradais wet kohsang madamadau ehu me uhdahn mehlel? Uhdahn mie mwetuwel en Ihden mahso oh Adam oh Ihp uhdahn mie?

      Irail me sohte kamehlele padahk wet kin uhwong. Nan atail ahnsou me pelien sains kin kekeirda, me tohto kin nda me padahk pwukat sohte mehlel oh e kin wiahte koasoi kei. E kapwuriamwei pwe ekei irail mie arail pelien lamalam. Tohto kaunen pelien lamalam kin kahrehiong me tohto en solahr kamehlele me mie mwetuwel en Ihden. Irail nda me sohte soangen wasa me duwehte met. Irail nda me padahk wet, ihte soai de karasaras ehu.

      Mehlel, pil mie karasaras kan nan Paipel. Pein Sises kin mahsanih karasaras me keieu ndand nanpwungen karasaras akan. Ahpw, Paipel kin mahsanih duwen Ihden kaidehn nin duwen karasaras ehu ahpw uhdahn poadopoad mehlel ehu. Eri ma mehlel met sohte wiawi, eri ia duwen atail pahn kak kamehlele wasa teikan nan Paipel? Kitail pahn tehk dahme kahrehda ekei sohte kamehlele me mwetuwel en Ihden uhdahn mehlel oh tehk ma kahrepen ar wia met me pwung. Oh mwuri, kitail pahn kilang ia kahrepen met eh kesempwal ong emenemen kitail.

  • Uhdahn Mie Mwetuwel en Ihden?
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2011
    • Uhdahn Mie Mwetuwel en Ihden?

      KE ESE duwen koasoipen Adam, Ihp oh mwetuwel en Ihden? Aramas tohto ni sampah kin ese duwen met. E sou mwahu en pwurehng wadek duwen met? Ke pahn diar nan Senesis 1:26–3:24. Iet oaralap en koasoio:

      Siohwa Kohta ketin wiahda ohl emen sang pwelpar, ketikihong ede Adam, oh ketikihdiong nan mwetuwel ehu nan wasa ehu me adaneki Ihden. Koht me ketin wiahda mwetuwel wet. Diren pihl oh tuhke lingan me kin weuwa wasao. Mie ‘tuhkehn kehsehki aramas dahme mwahu oh dahme suwed’ me mi nanwerengen mwetuwelo. Koht ketin keinapwih sang aramas en kang wahntuhkeo, oh mahsanih me sapeikiong kehkehlik wet pahn imwikihla mehla. Mwuri, Siohwa ketin wiahda emen iengen Adam iei lhp me e ketin wiahda sang ni ehu tihnkopwoun Adam ko. Koht ketikihong ira pwukoahn apwahpwalih mwetuwelo oh mahsanihong ira en kaparaparala oh kadirehla sampah.

      Ni ahnsou me Ihp kelekelehpw, sineik men ahpw koasoiong ih oh kasonge en kang wahntuhke me keinapwiho. Sineiko nda me Koht pitih ih oh dene Koht ekihsang ih mehkot mwahu me pahn kahrehiong ih en duwehla Koht. Liho dukula pahn sineiko oh kangada wahn tuhke me keinapwiho. Mwuri, Adam pil iangala liho sapeikiong Koht. Siohwa eri ketikihong kalokepen Adam, Ihp oh sineiko. Mwuri ira pokous sang nan mwetuwel en paradaiso oh tohnleng ko ahpw perehla wasahn pedolong nan mwetuwelo.

      Mie ahnsou ehu me tohnsukuhl kan, me loalokong kan oh soun poadopoad kan kin nda me audepen pwuhken Senesis pwung oh e wia kisehn poadopoad. Ahpw nan rahnpwukat, me tohto solahr kin kamehlele audepen Senesis. Dahme kin kahrehda mie peikasal ong audepen Senesis me pid Adam, Ihp oh mwetuwel en Ihden? Kitail pahn kilang kahrepe pahieu me kin kalapw kahrehda met.

      1. Uhdahn Mie Mwetuwel en Ihden?

      Dahme kahrehda mie peikasal ong ire wet? Madamadau en aramas iei ehu kahrepe. Erein sounpar epwiki kei, irail kan me kin sukuhlki duwen Koht oh pelien lamalam kin medewehiong me sapwellimen Koht mwetuwelo kin mihmi wasakis. Ahpw, madamadau en irail mehn Krihk me duwehte Plato oh Aristotle kin kamwakid laud madamadau en pelien lamalam me dene irail Kristian. Irail nda me sohte mehkot pohn sampah me unsek, dene nanleng kelehpw me kak unsek. Kahrehda, irail pwukat me kin sukuhlki duwen Koht oh pelien lamalam uhd medewe me tepin Paradaiso kin karanih nanleng.b Ekei kin nda me mwetuwel wet kin mi nan koadoken nahna ehu me inenen ileile kahrehda eh sohte suwed duwehte sampah. Ekei dene e mi pali powehn sampah de pali pah en sampah. Ahpw ekei nda me e mi pohn de e karanih maramo. Kahrehda e sohte kapwuriamwei padahk en Ihden eh uhd duwehla ouraman ehu. Ekei tohnsukuhl en ahnsou wet kin nda me mwetuwel en Ihden sohte mehlel oh e sohte mie.

      Ahpw Paipel sohte kin koasoia mwetuwelo duwehte madamadau wet. Nan Senesis 2:8-14 kitail sukuhlki oaritik kan duwen wasao. E mi ni palimesehn ehu wasa oh mwetuwelo adaneki Ihden. Mie pillap pwoat nan mwetuwelo me kasangpeseng wiahla pillap pahpwoat. Mie eden ehuehu pillap pwukat oh ekis koasoiepen wasa me pillap pwukat kohla ie. Erein ahnsou reirei, oaritik pwukat kin kamwakid tohnsukuhl kan me kin rapahki mehn kadehde kan nan iren Paipel wet ong wasa me Ihden kin mi ie nan atail ahnsou. Ahpw, aramas pwukat uhd wiahda soangsoangen madamadau tohto kan me kin uhpene. Eri ia duwen, kawehwehpen mwomwen Ihden, mwetuwelo oh pil pillap kan sapwung de sohte mehlel?

      Nna medewe mahs. Dahme wiawi nan mwetuwel en Ihden wiawi mpen sounpar 6,000 samwalahro. Moses me ntingihedi oh ele e doadoahngki dahme e rong de pil dahme aramas ntingihedi mahso. Ahpw Moses ntingihdi duwen mepwukat mpen sounpar 2,500 mwurin e wiawi. Ni ahnsowo, Ihden solahr mie. Ia duwe, mehkan me duwehte pillap akan me kin mi wasao kak pil wekila erein sounpar kid kei? Mwomwen sampah kin kalapw wekila. Rerrer en sahpw kalapw wiawi wasa me Ihden kin mi ie. Rahn pwukat, persent 17 en rerrer en sahpw me kin wiawi wasao me iang keieu laud nin sampah. Mwomwen wasao kin kalapw wekila. Patehng met, Nohlik me wiawi ni mwein Noha, mwein pil wekidala mwomwen wasao ni ahl kei me kitail sehse.c

      Ahpw iet ekei ire mehlel kan me kitail ese: Ire kan nan Senesis kasalehda me mwetuwelo uhdahn mehlel. Rioapwoat rehn pillap pahpwoato me iren Paipelo koasoia me iei Iupreitis oh Daikris mihmihte lel rahnwet, oh ekei kasang en pihl pwukat kerenpene. Iren Paipel kan pil kasalehda eden sahpw me pillap pwukat tangatang ie oh pil kin kasalehda soahng kesempwal kan me kin mi wasao me aramas en ni ahnsowo kin ese duwe. Oaritik pwukat uhdahn katapan ong mehn Israel en kawao, me tepin wadek ire pwukat.

      Soai kan kin duwehte met? De oaritik kan me kak kasalehda ma e mehlel de likamw kin kohsang? Soai kan kin tepida nin duwen met, “Mahs mahsie.” Ahpw poadopoad kin kalapw kapatahiong oaritik kan me kesempwal duwehte koasoipen Ihden.

      2. Mehlel pwoat me Koht ketin wiahda Adam sang pwelpar oh Ihp sang ehu tihnkopwoun Adam ko?

      Palien sains nan ahnsouwet kadehdehda me paliweren aramas kin wiawihkihda soahng kesempwal kan me kin dierek pohn pwelen sampah. Ahpw ia duwen soahng kesempwal pwukat eh kohpene oh wiahla mehkot me mour?

      Saintis tohto kin nda me mour pein miehla. E tepisang mehkot me mengei oh ekisekis mwurin sounpar rar kei e wiahla mehkot me laud me wiawihkihda soahng tohto oh apwal en wehwehki. Ahpw lepin lokaia “mehkot mengei” kak sohte mehlel pwehki soahng koaros me mour pil lel kisin mour tikitik kis me ke sohte kak kilangki mesomwen, uhdahn apwal en wehwehki pwehki eh wiawihkihda soahng tohto. Sohte mehn kadehde me kasalehda me mour kin kak pein miehla. Ahpw, soahng koaros me momour kin kasalehda me mour wiawihda sang emen me loalokong kowahlap sang aramas akan.d—Rom 1:20.

      Nna song medewe me ke wie rongorong koul kaselel pwoat de ke lingankihda mahlen kaselel ehu de ke pwuriamweikihla mwahulahn palien wiahda dipwisou. Ke pahn nda me sohte me wiahda mepwukat? Uhdahn soh! Ahpw soahng kaselel pwukat sohte karanih wiawihdahn paliweren aramas me uhdahn apwal, kaselel mehlel oh pil koahiek me pid wiawihdahn paliwar. Ia duwen atail kak medewe me sohte me kapikada aramas? Pil patehng met, pwuhken Senesis kawehwehda me nanpwungen soahng kan koaros me momour nin sampah, aramas kelehpw me wiawihda rasehng Koht. (Senesis 1:26) Met sansal pwehki aramas kelehpw me kak wiahda koul kaselel kan, mahlen de pil dipwisou kan duwehte Koht me kin ketin kupwurki wiahda mehkan. Ia duwe, e pahn wia mehkot kapwuriamwei ong kitail pwehki Koht eh kak ketin kapikada soahng kan me inenen kaselel sang dahme kitail kak wiahda?

      Ia duwe, wiawihdahn liho sang ni tihnkopwoun ohlo wia mehkot apwal?e Koht kakete doadoahngki wiepe teikan ahpw mie kahrepe laud me e ketin wiakihda liho ni mwohmw wet. E kupwurki ohlo oh liho en pwopwoudida oh ahneki nanpwung keren ehu me duwehte ara pahn “wiahla ehu.” (Senesis 2:24) Mwomwen ohl emen oh lih emen ara kin kaitarala emenemen oh karanihala emenemen sou kin wia mehn kadehde kehlail me Sounkapikadao me erpit oh limpoak?

      Ahnsou pwukat pil irail kan me kin sukuhlki duwen kisin mehkot me kin mi nan war kan me kin wiahda paliweren aramas, kasalehda me aramas koaros kohsang ohl oh lih tehmen. Eri ia duwe, ire kan nan Senesis sohte mehlel?

      3. Tuhkehn kehsehki aramas dahme mwahu oh dahme suwed oh pil tuhkehn komour duwehte soai pwoat?

      Ni mehlel, pwuhken Senesis sohte kin padahngki me tuhke pwukat tohrohr de mie arail manaman. Ahpw, uhdahn tuhke kei met me Siohwa ketin doadoahngki nin duwen kilel kei.

      Aramas sou pil kin wia mehkot me duwehte met ekei pak? Karasepe, ni aramas ar kin ale kaweid en kawauwih pilaik en arail wehi, koaros kin wehwehki me irail anahne wauneki pilaiko nin duwen kilel ehu en arail wehio a kaidehn likou me wiahda pilaiko me re wauneki. Ekei nanmwarki kan pil kin doadoahngki sokon oh pil nihn en nanmwarki pwehn wia kilelepen arail pwungen kaunda.

      Eri, ia wehwehn tuhke rioapwoato? Mie madamadau tohto me pid duwen met. Pasapeng mehlelo me mengei ahpw e kin kamwakid laud madamadau en aramas. Tuhkehn kehsehki aramas dahme mwahu oh dahme suwed iei pwung ehu me Koht kelehpw sapwellimanki. Met iei pwungen koasoanehdi dahme mwahu oh dahme suwed, oh dahme pwung oh dahme sapwung. (Seremaia 10:23) Ihme kahrehda e sapwung en pirapa tuhkeo! Tuhkehn komouro kin wehwehki kisakis ehu me Koht kelehpw kak ketikihda iei mour soutuk.—Rom 6:23.

      4. Sineik me lokaiao pil soai pwoat?

      Iren nan Senesis et pil kak wia mehkot sawehwe, eri mehlel ma kitail sohte wadek Paipel pwon. Ahpw, iren Paipel kan kin ekisekis kasalehda dahme mehlel duwen ire wet.

      Ihs de dahme kamwakid sineiko en lokaia? Mehn Israel kan en mahs ese duwen ire teikan me kasalehda duwen sineiko. Karasepe, irail wehwehki me mendahki mahn akan sohte kin lokaia, ahpw ngehn emen kak kahrehda eh mwomwen me mahn emen me koasoi. Moses pil ntingihedi ire kan me pid duwen Palaam. Koht ketin kadarala tohnleng emen en kalokaiaih nein Palaam ahso duwehte aramas eh kin lokaia.—Nempe 22:26-31; 2 Piter 2:15, 16.

      Ia duwe, ngehn teikan iangahki irail me wia imwintihti en Koht kak wia manaman kan? Moses kilangehr samworo en Isip ko arail wia akmanaman oh alasang ekei sapwellimen Koht manaman kan me duwehte arail wiakihla arail sokon ko sineik. E sansal me akmanaman wet kohsang ngehn akan me wia imwintihti en Koht.—Eksodus 7:8-12.

      Sansal me Moses me pil ntingihedi pwuhken Sohp. Pwuhk wet kin padahngki laud duwen sapwellimen Koht imwintihti me keieu laud, Sehdan, me kin likamw ni eh kauwe lelepek en sapwellimen Siohwa ladu kan koaros. (Sohp 1:6-11; 2:4, 5) Ia duwe, mehn Israel en kawao kin medewe me Sehdan me kamwakid sineiko nan Ihden, kahrehiong ih en mwomwen lokaia oh pitih Ihp pwe en kauwehla eh lelepek ong Koht? E mwomwen me ih me re kamehlele.

      Ia duwe, Sehdan me kahrehda sineiko en likamw? Mwuhr Sises ketin kahdaneki Sehdan “likamw men, oh pil semen soangen likamw koaros.” (Sohn 8:44) Kaidehn “semen soangen likamw koaros” me wiahda tepin likamwo? Tepin likamwo sansalda nan en sineiko koasoi ong Ihp. Koht mahsanih me e pahn mehla ma e pahn kang wahntuhke me keinapwiho. Ahpw sineiko nda: “Likamw pwoat men; kumwa sohte pahn mehla.” (Senesis 3:4) E sansal me Sises mwahngih me Sehdan me kamwakid sineiko. Kaudiahl me Sises ketikihong wahnpoaron Sohn kasalehda ni eh kahdaneki Sehdan “serpent en mahso.”—Kaudiahl 1:1; 12:9.

      E apwal en kamehlele me ngehn kehlail men kak kamwakid sineik men en mwomwen lokaia? Mendahki aramas sohte kehlail duwehte ngehn akan, ahpw re pil kak wiahda soahng kan me likamwete ngihlo kin kohsang emen tohrohr.

      Mehn Kadehde me Keieu Kehlail

      Ke sou pahn pwungki me en kelikemwe audepen pwuhken Senesis sohte mehn kadehdehpe? Ahpw mie mehn kadehde kehlail me audepen Senesis uhdahn poadopoad mehlel ehu.

      Karasepe, Sises Krais mwarenki “sounkadehde loalopwoat oh mehlel.” (Kaudiahl 3:14) Pwehki eh wia aramas unsek men, e sohte kin ketin likamw oh sohte kin ketin kasapwungehla dahme mehlel. Patehng met, e ketin kasalehda me e ketin momour ahnsou reirei mwohn eh wia aramasala nin sampah. Ni mehlel, e ketiket rehn Seme, Siohwa, “mwohn sampah wet eh saikinte kepikipikda.” (Sohn 17:5) Eri, e ketin momour ahnsou me mour miehla pohn sampah. Dahme sounkadehde me keieu likilik menet mahsanih?

      Sises mahsanih me Adam oh Ihp uhdahn mie. E mahsanih duwen ara mouren pwopwoud ni eh ketin kawehwe sapwellimen Siohwa koasoandi en pwopwoud. (Madiu 19:3-6) Ma ira sohte mie oh mwetuwel me ira mi loale ihte soai pwoat, eri Sises ketin dukula pahn likamw de ih sounlikamw men. Met sohte kak wiawi. Sises ketiket nanleng oh mahmahsanih kahpwal me wiawi nan mwetuwelo. Mie mehn kadehde me kak kehlail sang met?

      Ni mehlel, madamadau en kelikemwe audepen Senesis kin kauwehla en aramas pwoson Sises. Met pil kin kahrehda en apwal en wehwehki ekei ire kesempwal kan nan Paipel oh inou kan me kin kakehlailih kitail. Kitail pahn kilang ia duwen met eh mehlel.

      [Nting tikitik kan me mi pah]

      a Nan Paipel, Siohwa iei mwaren Koht.

      b Madamadau wet sohte kohsang nan Paipel. Paipel kin padahngki me sapwellimen Koht doadoahk koaruhsie me unsek. Suwed kin kohsang mehkot tohrohr. (Deuderonomi 32:4, 5) Ni en Siohwa ketin kaimwisekala sapwellime kapikipik en sampah, e mahsanih me e kupwurperenkihda soahng koaros me e ketin wiahdahr.​—Senesis 1:31.

      c E sansal me Nohliko, me iei manaman ehu sang rehn Koht, kihsangehr mwetuwel en Ihden. Esekiel 31:18 kasalehda me “tuhke kan nan Ihden” solahr mie ahnsou reirei mwohn pahr 600 samwa mwohn Krais. Kahrehda e pahn sohte katepen arail kin raparapahki mwetuwel en Ihden.

      d Kilang Kahn Iroir en October 1, 1999 pali 4-7.

      e E mwahu en ese me palien sains ong wini diarada me tihnkopwou kin kak pein mwahula. Weksang tih teikan, e kak pwurehng wosada ma kil menipinip me kin kolpene tih kan sohte ohla.

  • Dahme Kahrehda Ihden Kesempwal ong Uhk?
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2011
    • Dahme Kahrehda Ihden Kesempwal ong Uhk?

      EHU iren uhwong me kapwuriamwei me pid koasoiepen Ihden iei me ekei irail me sukuhl laud kin nda me wasa teikan nan Paipel sohte kin koasoia duwen Ihden. Karasepe, emen sounpadahk en pelien lamalam me adaneki Paul Morris ntingihedi: “Pwuhk teikan nan Paipel sohte kin koasoia duwen Ihden.” Eh madamadau kakete kahrehiong ekei semen kan en pwungki ih, ahpw dahme e nda sohte pahrekiong ire mehlel kan.

      Wasa tohto nan Paipel kin koasoia duwen mwetuwel en Ihden, Adam, Ihp oh duwen sineiko.a Ahpw mie ehu sapwung me laudsang mehlel dahme irail me sukuhl laud pwukat wiahdahr. Ni mehlel, ni en kaunen pelien lamalam kan oh irail me kin uhwong Paipel kin kauwe koasoiepen mwetuwel en Ihden nan Senesis, irail kin uhwong Paipel pwon. Ia mwomwe?

      Wehwehkihla mwahu dahme wiawi nan Ihden uhdahn kesempwal ong atail wehwehkihla wasa teikan nan Paipel. Karasepe, Mahsen en Koht wiawihda pwehn sewese kitail en kak diar pasapengpen peidek kan me keieu kesempwal nan atail mour. Pasapeng sang Paipel ong peidek pwukat kin pwurepwurehng pwuralahng dahme wiawi nan mwetuwel en Ihden. Iet ekei karasepe.

      ● Dahme kahrehda kitail kin mahla oh mehla? Adam oh Ihp pahn mour kohkohlahte ma ira uhpahte Siohwa. Ihte me ira pahn mehkihla, ma ira uhwong. Rahn me ira uhwongadao, ira tepidahr mehla. (Senesis 2:16, 17; 3:19) Ira solahr unsek oh ihte me ira kak kihong kadaudokara kan iei dihp oh soh unsek. Ih kahrepen Paipel mahsanih: “Dihp tepidohng sampah sang rehn aramas tehmen, ahpw tialahng mehla. Eri, mehla lelohngehr aramas koaros, pwe aramas koaros dipadahr.”—Rom 5:12.

      ● Dahme kahrehda Koht mweidohng suwed en mihmihki? Nan mwetuwel en Ihden, Sehdan nda me Koht sounlikamw men me kin ekihsang sapwellime aramas akan dahme mwahu. (Senesis 3:3-5) Met kahrehda mie peikasal ong sapwellimen Siohwa pwungen kaunda. Adam oh Ihp pilada en iangala Sehdan. Ira eri pil uhwong sapwellimen Siohwa pwung en kaunda oh sang ni ara mwekid, ira kin nda me aramas kak pein pilada dahme mwahu oh dahme suwed. Pwehki sapwellimen Siohwa irair unsek en pwungpahrek oh erpit, e mwahngih me ahl me keieu mwahu ong sapengla uhwongo iei en mweidohng aramas ahnsou pwe ren kaunda pein irail nin duwen me re mwahuki. Imwila suwed kan kin pil kohsang en Sehdan mwekid kan oh ekisekis e kasalehda ire mehlel wet: Aramas sohte kak kaunda pein irail ma sohte Koht.—Seremaia 10:23.

      ● Ia kupwuren Koht ong Sampah? Nan mwetuwel en Ihden, Siohwa ketin koasoanehdi duwen lingan en sampah. E kehkehlikong Adam oh Ihp en kaparaparala pwe kadaudokara kan en kousoanla wasa koaros oh “kaunda mehkoaros,” pwe wasa koaros en linganla nin sampah duwehte Ihden. (Senesis 1:28) Eri kupwuren Koht ong sampah iei en wia paradais ehu me kadaudok en Adam oh Ihp me unsek kan pahn kousoanla ie. Pali laud en Paipel kin pid duwen sapwellimen Koht koasoandi en kapwaiada kupwure ong nin tapio.

      ● Ia kahrepen Sises ketido sampah? Uhwong me wiawi nan mwetuwel en Ihden kahrehong Adam, Ihp oh kadaudokara kan koaros en mehla, ahpw ni limpoak Koht ketikihda koapworopwor. E poaronehdo sapwellimeo pwehn ketikihda mehkot me Paipel kin kahdaneki tomw. (Madiu 20:28) Ia wehwehn met? Sises me wia Adam en mwuhro, pweida ni wasa me Adam sohte pweida ie. Sises ketin kolokolete sapwellime mouren aramas unsek ni e ketin dadaurete ni peik ong Siohwa. E ahpw ketikihda eh mour ni soh pweipwei nin duwen meirong de tomw ehu pwe aramas lelepek koaros en kak ale mahkpen diparail oh ehu rahn alehdi soangen mour me Adam oh Ihp ahneki nan Ihden mwohn ara dipada. (1 Korint 15:22, 45; Sohn 3:16) Eri, Sises kasalehda me kupwuren Siohwa ong sampah en duwehla paradais en Ihden pahn pweida.b

      Kupwuren Koht mehkot me mehlel a kaidehn ihte madamadau ehu en pelien lamalam. Duwehte mwetuwel en Ihden eh wia wasa mehlel ehu nin sampah, me uhdahn mie mahn oh aramas ie, pil duwehte sapwellimen Koht inou ong ahnsou kohkohdo, eh uhdahn pahn wiawi. Ke pahn iang paiekihda met ahnsou kohkohdo? Kowe me wiwia. Koht kupwurki uwen me kak koaros en iang mour nan ahnsou kohkohdo pil iangahki irail akan me arail mour sohte pahrekiong koasoandi en Koht.—1 Timoty 2:3, 4.

      Ni en Sises kereniongehr pahn pwoula, e mahseniong emen ohl me dipan. Ohlo iei loallap men. E ese me e konehng en kamakamala. Ahpw e sohpeiong Sises pwehn ale sawas. Dahme Sises ketin wia? E mahsanih: “Ke pahn iang ie mi nan Paradais.” (Luk 23:43) Ma iei Sises kupwurki en kilang loallapo wasao ni eh pahn iasada oh ale kapai en mour kohkohlahte nan paradais ehu me duwehte Ihden, e sou pahn pil kupwurki ken ale soangen kapai wet? Ei, e uhdahn kupwurki! Semeo pil uhdahn kupwurki! Ma ke pil men ahneki soangen mour me duwehte met ahnsou kohkohdo, eri wia uwen omw kak pwe ken sukuhlki duwen Koht me ketin wiahda mwetuwel en Ihden.

      [Nting tikitik kan me mi pah]

      a Karasepe, kilang Senesis 13:10 (Nting tikitik me mi pah); 1 Kronikel 1:1; Aiseia 51:3; Esekiel 28:13; 31:8, 9; Luk 3:38; Rom 5:12-14; 1 Korint 15:22, 45; 2 Korint 11:3; 1 Timoty 2:13, 14; Sud 14; Kaudiahl 12:9.

      b Pwehn kalaudehla omw wehwehki duwen sapwellimen Sises meirong tomw, kilang irelaud 5 en pwuhken Dahme Paipel Uhdahn Padahngki? me Sounkadehdehn Siohwa kan wiahda.

      [Koakon/Kilel kan nan pali 10]

      KOHKOHP ME KADOKEPENE AUDEPEN PAIPEL

      “Oh I pahn kahrehiong kowe [serpento] oh liho en imwintihtipene oh nanpwungen kadaudokomw oh kadaudok en liho pahn imwintihtipene. E pahn kauwehla moangomwen oh ke pahn kauwehla keimwen neh.”—Senesis 3:15, NW.

      Met iei tepin kokohp en Paipel, me Koht mahsanih nan Ihden. Ihs irail meh pahmen pwukat: liho, kadaudoke kan, serpento, oh kadaudoke kan? Ia mwohmwen “imwintihti” me mi nanpwungen irail pwukat?

      SERPENTO

      Sehdan me Tepil.​—Kaudiahl 12:9.

      LIHO

      Sapwellimen Siohwa pwihn en tohnleng kan. (Kalesia 4:26, 27) Aiseia kohpada duwen “lih emen,” me pahn naitikiedi wehi ehu ni ahnsou kohkohdo.​—Aiseia 54:1; 66:8.

      KADAUDOKEN SERPENTO

      Irail akan me pilada en wia dahme Sehdan mwahuki.​—Sohn 8:44.

      KADAUDOKEN LIHO

      Iei Sises Krais me ketsang sapwellimen Koht pwihn en nanleng me keieu kesempwal. Me patehng kadaudok wet iei rien Krais kan me iang ih kaun nanleng. Irail Kristian keidi pwukat me wiahda wehio me iei “Israel en Koht.”​—Kalesia 3:16, 29; 6:16, NW; Senesis 22:18.

      OHLAHN KEIMWIN NEH

      Medek laud me lelohng Mesaia ahpw e sohte poatopoat. Sehdan pweida ni eh kahrehiong Sises en pwoula nin sampah. Ahpw Sises ketin iasada.

      OHLAHN MOAHNGE

      Sehdan pahn mehla. Sises pahn ketin kasohrehla Sehdan kohkohlahte. Pil mwohn met eh pahn wiawi, Sises pahn ketikihsang suwed koaros me Sehdan wiahda nan Ihden.​—1 Sohn 3:8; Kaudiahl 20:10.

      Ma ke mwahuki ese oaralap en Paipel, menlau wadek pwuhken The Bible​—What Is Its Message? (lokaiahn wai) me Sounkadehdehn Siohwa kan wiahda.

      [Kilel nan pali 11]

      Adam oh Ihp lokolongki kahpwal kan me kohsang dihp

Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
Log Out
Log In
  • Lokaiahn Pohnpei
  • Share
  • Me Ke Mwahuki
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Terms of Use
  • Privacy Policy
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Log In
Share